Lesbók Morgunblaðsins - 10.06.1989, Blaðsíða 6

„I SKINI SÓLARINNAR“
í aprílbyijun hélt Hitler ræðu um leið
og nýju orrustuskipi, von Tirpitz, var hleypt
af stokkunum. Hann var þungorður og
nefndi, að þýzkir hefðu áður reynt að afla
sér nýlendna og „koma sér fyrir í skini sólar-
innar“ á friðsamlegan hátt, en að Bretar
hefðu komið í veg fyrir það. Hann vildi
flokka þjóðir heimsins, ekki eftir stærð eða
litarhætti, heldur eftir dyggðum.
Á Alþingi felldu þeir gengið, svo pundið
sem verið hafði 22.15kr, fór í 27.00. Silli
og Valdi auglýstu páskaeggin myndarlega
á verði frá 15 aurum uppí 7.50. Italir taka
Albaníu heldur en ekki neitt og veslings
Chamberlain er alltaf jafn eyðilagður yfír
ástandinu; auk þess fór þessi innrás alveg
með páskafríið hans norður í Skotlandi.
Látinn er snemma vors í Reykjavík leik-
skáldið Indriði Einarsson. Annar þekktur
borgari, Bjami Jónsson frá Galtafelli, oft
nefndur Bíó-Bjarni, virðist glöggskyggn,
þegar hann ritar grein í Morgunblaðið um
landkynningu og segir:
„Mjer virðast íslenzk stjórnarvöld hafa
verið of kærulaus um að ala upp unga menn
í þeim tilgangi að þeir á sínum tíma gætu
orðið fulltrúar landsins hjá helztu viðskipta-
þjóðum íslendinga
Um miðjan apríl beinast kröfur Hitlers
að Pólveijum; nú heimtar hann Danzig og
Efri Slésíu. Og viti menn; einn váboðinn
enn: Pilsin eru að styttast, segja tízku-
mógúlar úti í hinum stóra heimi. Jafnframt
eru birt nokkur heilræði handa skrifstof-
ustúikunni, sem vill vera með á nótunum:
„Notið meðöl við svitalykt ef þjer þurfið
þess með, annars getur það kostað yður
stöðuna".
Herútboð er um miðjan apríl í flestum
Evrópulöndum; Bretar hafa 185 herskip á
Miðjarhafi og mikill vígbúnaður fer fram
með leynd. Frakkar hafa kallað eina milljón
manna til vopna, en ítalir standa ögn betur
að vígi með eina og kvartmilljón. Gandhi
hefur verið að svelta sig vegua Breta, en
hefur nú matast að nýju. A fimmtugsaf-
mæli Hitlers, 16. apríl, er auglýsing á þýzku
á forsíðu Morgunblaðsins, þar sem boðað
er til afmælisfagnaðar: „Festabend mit
anschliessendem Tanz“ fyrir alla Þjóðveija,
Þýzkir hermenn ganga gæsagang. Um
þetta Ieyti var mikið um hersýningar í
þýzkum borgum.
vini þeirra og skyldulið. Rætt var um meðal
þýzkra, að Danzig yrði „afmælisgjöf" til
foringjans. Á þessum tímamótum voru 70
þúsund nasistar kallaðir til að standa heið-
ursvörð, þegar Hitler hélt innreið sína í
Berlín á miðnætti. Talið var að 2 milljónir
manna hefðu verið nærstaddar. Fólkið stóð
í margra metra breiðum röðum meðfram
götunni og sumir höfðu með sér eldhússtiga
til að sjá betur. Eins og nærri má geta
varð ekki komið tölu á allar þær gjafir, sem
Hitler bárust. Meðal þeirra var konungsörn,
þúsundir heimaunninna sokka, málverkið
„Venus með spegil“ eftir Tizian, handrit af
partitúrum Wagners, 400 bréf Friðriks
mikla og 12 milljónir ríkismarka frá þýzku
ríkistyggingastofnuninni, svo eitthvað sé
nefnt.
ÞJÓÐSTJÓRN á Íslandi
Þann 19. apríl tók við völdum á íslandi
þjóðstjóm undir forsæti Hermanns Jónas-
sonar. Aðrir ráðherrar: Eysteinn Jónsson,
sem fór með viðskiptamál, Jakob Möller,
fjármálaráðherra, Stefán Jóhann Stefáns-
son, félagsmálaráðherra og ráðherra at-
vinnumála var Ólafur Thors. Meðal við-
fangsefna, sem Hermann nefndi í ræðu á
Alþingi, var „að búa þjóðina undir að geta
lifað sem mest af gæðum landsins og gera
aðrar ráðstafanir þjóðinni til sjálfsbjargar,
ef til ófriðar kemur".
Viku af mai urðu þeir fimmtugir Charlie
Chaplin og Haraldur Böðvarsson á Akra-
nesi, og Gunnar Gunnarsson skáld þann 18.
Hann fluttist raunar heim til íslands á þessu
ári og settist að á Skriðuklaustri. Öðra
hveiju er í fréttafrásögnum fjallað um her-
virki úti í Evrópu, sem átti eftir að verða
hlægilegt, en var þá „álitið af sjerfræðingum
óyfirstíganlegt. Eiturgas hefur þar engin
áhrif. En ef illa tækist til og eitthvert þeirra
félli óvinum í hendur, mundi það verða
sprengt í loft upp með því að ýta á hnapp í
50 km fjarlægð“.
Hér er verið að tala um þá frægu Magi-
not-línu Fransmanna og Siegfried-línu
þýzkra, sem þeir töldu sjálfir að hefði mikla
yfirburði. Einhver man kannski eftir kunn-
um dægurlagatexta frá þessum tíma, þar
sem sungið var: We gonna hang our was-
hing on the Siegfried-line, - þvottinn okkar
ætlum við að hengja á Siegfried-línuna -
Flestum er ugglaust kunnugt um, að þessi
neðanjarðarvirki með föstum fallbyssum,
reyndust heldur betur tímaskekkjufyrirbæri.
í þessum maimánuði hefur Flugfélag
Akureyrar starfað í eitt ár; tekjurnar 56
þúsund krónur eftir árið og búið að fljúga
með 1100 manns. Fluginu er spáð mikilli
framtíð og lof borið á Agnar Kofoed Hans-
en, sem var framsýnn og taldi að í framtí-
ðinni yrðu notaðar landvélar í stað sjóvéla.
Og nú var jafnvel í ráði að setja talstöð í
TF-Öm.
Á miðjum sauðburði bárast þær fréttir
úr Rússlandi, að Stalin hafi sjálfur tekið
að sér embætti utanríkisráðherra. Og á
þessum sama sauðburði, þegar Drottningin
lagðist að bryggju í Reykjavík, steig á land
nýr aðalræðismaður Þjóðveija, dr. Wemer
Gerlach, sem átti eftir að verða kunnur með
þjóðinni. í viðtali við hann í Morgunblaðinu,
kemur í ljós, sem lítt eða ekki hefur verið
minnst á, að hann var vísindamaður á sviði
líffærafræði; þekkti vel Niels Dungal próf-
essor og heimsótti hann strax. Dr. Gerlach
var eins og kunnugt er handtekinn um leið
og unnt var eftir innrás Breta einu ári síðar
og hafði honum þá gefizt ráðrúm til að
eyða skjölum.
Löngum hafa annálar greint frá vor-
harðindum, en vorið 1939 voru hlýindin
fréttaefni; meðalhitinn í apríl 5 gráður og
þóttu mikil umskipti frá árinu 1932, þegar
meðalhitinn í apríl var aðeins 0,8 gráður.
Það segir sína sögu, að sjávarhitinn á Hala-
mi'ðum var 6.5 gráður í stað þess að standa
á núllinu eins og oft var reyndin.
Á þessu hlýja vori voru tveir listamenn
til moldar bomir: Sigfús Einarsson tónskáld
og Bjöm Björnsson teiknikennari. Jafnframt
er augljóst hvað í vændum er fyrir norðan:
byijað að auglýsa eftir síldarstúlkum til
Siglufjarðar. Ugglaust hafa þær farið sjó-
leiðina norður, en það tosast líka með sam-
göngur á landi: Sami bíllinn komst á þessu
vori næstum alla leið frá Borgamesi til
Akureyrar. Við Gijótá á Öxnadalsheiði varð
hann þó að snúa við en farþegarnir gengu
3 km að Bakkaseli, þar sem annar bíll frá
Akureyri beið eftir þeim.
ANNA S. BJÖRNS-
DÓTTIR
Hrútaljóð
Og svo hafið þið
hrútana hérna
sagði hún hressilega
mitt í sauðburðinum
og benti á kind
með horn
eða þekkir maður ekki
hrútana á hornunum?
Nei, þeir þekkjast aðallega
á klofinu
var svarið.
Ekkert meira
með það.
Vor
Meðan lömbin fæðast
fæðast
Ijóðin mín.
Þau
þurfa ekki
að láta lífið
að hausti.
Höfundur er skólastjóri í Broddanesi.
ÍVAR BJÖRNSSON
Foreldra-
vandamál
Fyrrum skorti þekkingu
og fullnægjandi vörn
svo alltaf voru að fæðast
þessi óvelkomnu börn.
Þau ollu sínum foreldrum
og fæðingarsveit
margháttuðum erfiðleikum,
meiri en nokkur veit.
Ennþá suma henda
þessi ævafornu slys.
Ennþá verða börnin
til ama og mótlætis.
Æ leggjast þyngri byrðar
á líkama og sál.
Alltaf skapast fleiri og fleiri
foreldravandamál.
Loks er hún þó fundin
þessi fullnægjandi vörn.
Fólk á nú að geta hætt
að geta fleiri börn.
Er þá ekki vakið upp
nýtt vandamálaþras!
Fólk bregður sér til miðils
og börnin koma í glas.
Já, náttúran er taumlaus
og tillitslaus og grimm.
Þau hoppa upp úr glösunum
í hópum, allt að fimm.
Nei, aldrei fór í verra
en vandamálið það..
Enginn veit nú „hver er hvers
og hver á hvað“.
Höfundur er íslenskukennari í Verslun-
arskóla fslands.
Þýzkir herforingjar dást að hinni rómuðu Siegfried-línu, sem álitin var ósigrandi.
Framhald í næstu Lesbók.
6