Lesbók Morgunblaðsins - 14.08.1993, Page 4
KRISTJÁN
GUÐLAUGSSON
i
Jördin
Jörðin er bygggulur bylgjupappi
í blóðhlaupnu auga dagsins
sem almúgur hefur með ofurkappi
erjað og pælt
frá árla morguns
til síðasta geisla sólarlagsins
Jörðin er mýrlendi, klungur og
mold
matjörð og eyðisandur
móðir í voru munaðarleysi
mið í voru tilgangsleysi
móðir,
móðir ísafold!
Jörðin er dröfnóttur dregill
dúkur á borði geimsins
tvöfaldur töfraspegill
tálsýn og raun
hraun
hraun
jörðin er hraun
Jörðin er skjálfandi sköp
í skugglausu miðnætti tómsins
serð henni sigð!
sval hennar frygð!
fullnægðu orðum dómsins!
Jörðin er hjóm i hjarta vanfærra
kvenna
hugsmíð í lofttæmdu stundaglasi
afskræmdur draumur afburða-
menna
atburður, útburður
JJrður
illkynja metastasi
Jörðin er lárétt lína
sem liggur frá A til Bés
í þríhyrning umhverfís ásjónu
mína
utan seilingar, utan sjóndeildar
án heildar
eins og brot úr mölvuðum spegli
eins og spádómur heilags vés
og samt er hún allt sem ég á
samt er hún nú og þá
samt er hún jörð.
Jörðin er jörð
jóð í tímans frjóa kviði
og þögul girnd mín er gjörð
gagaga-ginningagjörð
sem gengur andspænis sólu
á gatslitnum þófum andartaksins
frá síðla kvölds
til hins fyrsta geisla morgundags-
ins.
Höfundur er blaöamaður við Rogalands
Avisen í Noregi.
Maríumynd úr bókinni. Hér er byggt á hinni frægu „Svörtu
Madonnu“ frá Póllandi.
María og postularnir. Maríumynd byggð á danskri fyrir-
mynd frá um 1500.
„María drottning
styður og stýriru
Flestir íslendingar, sem komnir eru til vits og
ára, hafa að minnsta kosti heyrt um Lilju, þá
er „allir vildu kveðið hafa“ - kaþólskt helgi-
kvæði eftir Eystein munk, sem talinn er hafa
látizt árið 1361. Enda þótt í Lilju sé sögð sag-
íslenzkt Maríukvæði,
sem fáir hérlendir menn
þekkja, hefur verið gefíð
út á norsku með
glæsibrag í þýðingu Ivars
Orglands.
Eftir GÍSLA SIGURÐSON
an af pínu og dauða Jesú er kvæðið um-
fram allt helgað Maríu guðsmóður. Það
er ekki trúarlegur strangleiki og guðsótti
sem þar er útmálaður, heldur mildin og
hin mjúku gildi. María er lilja, hún er
„mektarblóm og full af sóma“, og „María,
vertu mér í hjarta/ mildin sjálf...“
Mun minna þekkt er Rósa, annað Maríu-
kvæði frá síðmiðöldum og talið vera eftir
Sigurð blind, sem lítið er vitað um annað
en það, að hvorki var hann klerkur né
munkur, en að öllum líkindum hefur hann
verið lærður maður. Rósa er lengri bálkur
en Lilja, alls 133 erindi, sem nú eru varð-
veitt.
Óhætt er hinsvegar að segja að fáir
hafa nokkru sinni heyrt um Milsku, hlið-
stætt Maríukvæði í 90 erindum eftir
óþekktan 15. aldar höfund. Við teljum
okkur sinna menningararfinum sómasam-
lega og að við þekkjum hann bærilega.
En svo gerist það að Milska er gefið út í
myndskreyttri viðhafnarútgáfu í Noregi
og í norskri þýðingu Ivars Orglands, og
þá fór mér að minnsta kosti svo, að ég
hafði aldrei heyrt á þetta kvæði minnst
og hef þó haft gaman af að kíkja á ýmsan
14. og 15. aldar kveðskap.
Ivar Orgland þekkja íslendingar vel sem
fýrrverandi sendikennara hér og ötulan
þýðanda íslenzkra ljóða á norsku. Reyndar
heitir það „omdikting“ á norsku og kemst
Ivar Orgland - mikilvirkur þýðandi fornra og nýrra íslenzkra Ijóða á norsku og
hefur nú dustað rykið af hinu lítt kunna Maríukvæði, Milsku.
Ljósm.Mbl.Æinar Falur.
4
-J