Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1993, Blaðsíða 3

n @ m @ m w ía e i*j 1111 a ® ®
Útgefandi: Hf. Án/akur, Reykjavík.
Framkvstj.: Haraldur Sveinsson. Ritstjórar:
Matthías Johannessen, Styrmir Gunnars-
son. Ritstjómarfulltr.: Gísli Sigurðsson. Rit-
stjóm: Kringlunni 1. Sími 691100.
Erlingur
Jónsson lærði flest af því sem hann kann um
leyndardóma höggmyndalistar hjá Sigurjóni
)lafssyni. Síðan fluttist Erlingur til Oslóar þar
sem hann hefur búið í um tvo áratugi og kenn-
ir myndlist við tvo framhaldsskóla og eirin á
háskólastigi, en jafnframt starfar hann sem
yndhöggvari og er í Norska myndhöggvarafé-
laginu. Gísli Sigurðsson hitti Erling í Osló og
átti við hann samtal.
Siðferði
og myndir, er heiti á grein eftir Sigurjón Bald-
ur Hafsteinsson, mannfræðing. Hann segir þar
m.a.: Það virðast gilda aðrar reglur um mynd-
birtingu, ef myndin er komin langt að. Þá leyf-
ist okkur að birta þær. Verði áiita hryllingur
hér á landi, þá eru slíkar myndir ekki birtar í
innlendum miðlum“.
Vopn
voru eitt af því í samfélagi forfeðra okkar, sem
nauðsynlegt var að eiga og þessvegna var um-
fangsmikil starfsemi að smíða, gera við og selja
vopn. Hermann Pálsson, fyirv. prófessor við
Edinborgarháskóla, skrifar um vopnasölu til
foma og segir að það hafi þótt ljóður á mönnum
ef þeir seldu vopn sín fyrir gull eða önnur gæði.
ÓLAFUR JÓHANN SIGURÐSSON
Athvarf
... Og bláhvít eldspjótin blakka flókana rista.
Svo bergmála hamrar fjallsins þrumunnar raust.
Og haglið bylur á syni sem sækir gegn éljum,
særðum og vonsviknum draumóramanni á heimleið.
Bylur á gesti sem enn kemur utan úr sorta,
frá athvarfsleysi í borg og harðlæstum dyrum,
þyrlast um fætur sem flýja heim til sín aftur,
undir flugabjargi sem slöngvar þórdunu brott.
En haglinu linnir, og línfólt tungl milli bólstra
fær Ijósi sínu kastað á vatnið og fljótið,
á engin og holtin, á lágreistan burstabæinn
við brekkuskjólið, með týru logandi í glugga.
Hann nemur staðar sem finni hann ylinn þar inni
umfaðma sig og kærleikann til sín streyma,
sem kenni hann öryggishlífa í iUskiftaveröld
og upprunans friður Uði um hrakið brjóst.
Minning, ó minning.. . Nú skelfur skammdegishiminn
og skeyti stálguðsins splundrast án afláts í fjarska.
En hvað er orðið um athvarf draumóramanns,
lágreistan bæ með logandi týru í glugga,
landinu samgróinn, sterkari öllum veðrum,
— er hann brotinn, hruninn, horfinn um eilífð ímyrkur?
Ólafur Jóhann Sigurðsson, 1918-1988, var frá Hlíð í Grafningi, en fluttist
til Reykjavíkur og bjó þar. Hann telst einn helzti raunsæishöfundur okkar
eftir síðari heimsstyrjöld. Fyrir Ijóðabækur sínar „Að brunnum“ og „Að lauf-
ferjum" hlaut Ólafur Jóhann bókmenntaverðiaun Norðuriandaráðs 1976.
i
i
Eyðum fyrst
Hugsum svo!
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
er hreint ekki svo lítið batterí,
sem með hverjum fundi fer
stækkandi. Það er varla hægt
að gera þá kröfu til 1.300 til 1.600
manna fundar, stærsta stjómmálaflokks
landsins, að allt það starf sem þar fer fram
sé yfirvegað, skynsamlegt og vitsmunalegt.
En það hlýtur að vera hægt að gera þá kröfu
til eins og sama fundarins að þær ályktanir
sem samþykktar eru af fundarmönnum, séu
orðaðar á þann veg að ein ályktun og orðalag
hennar, gangi ekki í berhögg við aðra álykt-
un og orðalag hennar. Þanhig sýnist mér sem
sjálfstæðismönnum á landsfundi seint í októ-
ber hafi heldur betur orðið á í messunni, er
þeir samþykktu sérstaka ályktun um íþrótta-
og tómstundamál.
í ályktuninni samþykkir landsfundurinn,
sem er, vel að merkja, æðsta stofnun Sjálf-
stæðisflokksins, eftirfarandi: „Fjárframlög
ríkisins til íþrótta- og æskulýðshreyfingar-
innar verði aukin og metin til samræmis við
gildi starfseminnar í landinu. Tryggt sé að
getraunir og happdrætti á vegum íþrótta-
hreyfíngarinnar verði ekki skattlögð og að
íþróttastarfsemin í landinu sé ekki tekjulind
fyrir ríkissjóð, hvorki með almennum skött-
um né sérsköttum." '
í þessari ályktun vill landsfundurinn sem
sagt auka útgjöld ríkissjóðs og notar sem
rökstuðning fyrir þeim vilja að forvarnagildi
íþrótta- og æskulýðsstarfsemi sé viðurkennt
og að íþróttir og heilbrigt tómstundastarf sé
sterkasta vopnið gegn notkun áfengis og tób-
aks og annarra ávana- og fíkniefna.
í stjórnmálaályktun 31. landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins segir á hinn bóginn: „Vand-
inn í ríkisfjármálum er mikill um þessar
mundir og hefur markmiðið um hallalausan
ríkisbúskap því miður orðið að vikja um
stundarsakir fyrir öðrum mikilvægum efna-
hagsmarkmiðum. Ríkissjóður hefur þurft að
færa fómir til að tryggja vinnufrið og sporna
gegn vaxandi atvinnuleysi. Á næstunni er
hins vegar brýnt að koma böndum á halla
ríkissjóðs með því að draga úr útgjaldaþörf
hans og lækka kostnað við opinbera þjón-
ustu.“
Hvernig geta þessar tvær ályktanir farið
saman? A kannski að mati höfunda fyrri
ályktunarinnar að fjármagna aukin ríkis-
útgjöld til íþrótta- og tómstundastarfs með
því að skera enn frekar niður velferðarkerf-
ið? Á að draga enn úr heilbrigðisþjónustu
og fá þá sem hennar njóta til þess að greiða
hærri þjónustugjöld, til þess að hægt sé að
auka útgjöld til íþrótta? Á kannski að taka
eins og eitt erlent lán til þess að að auka
ríkisstyrki til íþróttahreyfingarinnar? Hvað
meina þeir sem á annað borð vilja draga úr
halla rödssjóðs með því að leggja til útgjalda-
aukningu ríkissjóðs til þessa málaflokks, á
sama tima og þjóðfélagið í heild verður að
horfast í augu við minnkandi tekjur, aukið
atvinnuleysi, viðvarandi aflabrest, að minnsta
kosti enn um hríð, niðurskurð í velferðarkerf-
inu og samdrátt á velflestum sviðum þjóðlífs-
ins? Er eitthvert vit í því að stærsti stjóm-
málaflokkur landsins, sem fer með forsætið
í ríkisstjóm og fjármál ríkiskassans, álykti í
þessa vem? Ekki sýnist mér það.
Nú læðist sá gmnur ugglaust að einhverj-
um lesendum Rabbsins að ég sé einhver and-
stæðingur íþrótta en svo er ekki. Síður en
svo. Ég er fyrrverandi keppnismanneskja í
handbolta og meira að segja var ég eitt sinn
iþróttakennari og lærði á sínum tima til þeirra
verka. Þar að auki á ég tvö böm sem em
áhugasamir íþróttaiðkendur, svo ekki mótast
þessi gangrýni mín af því að mér sé persónu-
lega í nöp við íþróttahreyfinguna sem ég
veit að vinnur miiáð og gott starf sem hefur
geysilegt uppeldislegt gildi.
Gagnrýni mín beinist miklu fremur að þeim
óvönduðu vinnubrögðum sem augljóslega búa
að baki því að ályktun um kostnaðarauka
ríkissjóðs sem þennan skuli bara renna þegj-
andi og hljóðalaust í gegnum atkvæða-
greiðslu heils landsfundar og að vart skuli
nokkur rísa upp og gagnrýna þá þversögn
sem í henni er fólgin, þegar hún er borin
saman við stjórnmálaályktun sama lands-
fundar.
Samkvæmt því sem ég þekki til þá fær
íþróttahreyfingin allnokkurt framlag frá rík-
issjóði og sveitarfélögum og heldur með slík-
um styrkjum og félagsgjöldum og æfinga-
gjöldum, sem eru hreint ekki svo lág, uppi
merkilegu starfi. Ekki er ég að kvarta undan
því að félagsgjöld og æfingagjöld séu hreint
ekki svo lág. Heldur færir sú staðhæfing
mín mig að því sem ég ætlaði að hafa kjama
míns máls: Mér finnst sem íþróttaiðkendur
eigi einfaldlega að greiða fyrir sína íþrótta-
iðkun sjálfir, en að þeir eigi ekki að stunda
hana á kostnað ríkissjóðs.
Vissulega er enn í fullu gildi orðtakið:
Heilbrigð sál í hraustum líkama. En má ekki
alveg eins segja að út frá því sjónarmiði eigi
svo margir aðrir tilkall til ríkisstyrkja, að
nú ekki sé talað um aukinna ríkisstyrkja.
Hvað með Heimspekiskólann? Það er afskap-
lega þroskavænlegt fyrir börn að sækja nám-
skeið í þeim skóla, þjálfa með sér rökhugs-
un, kynnast heimspekilegum kenningum og
vangaveltum og svo framvegis. En þau börn
sem sýna slíku námi áhuga, sækja það í frí-
stundum sínum, á kostnað foreldra sinna sem
sjá ekki eftir krónu af slíkri fjárfestingu,
samkvæmt því sem ég þekki til. Tónlistarnám
er einnig afar þroskandi og nýtist börnum á
margan hátt, þótt síðar verði á lífsleiðinni.
Það er ugglaust hægt að nefna mýmörg
dæmi um frjálst starf sem ekki ætti síður
rétt á auknum eða einhverjum ríkisstyrkjum
en íþróttahreyfingin. En í flestum tilvikum
greiða þeir sem kennslu, leiðbeiningar eða
þjónustu njóta fyrir slíkt, aðrir ekki. Ég
hallast að því að.á meðan enn harðnar á þjóð-
arbúsdalnum, eigum við að forgangsraða
þeim verkefnum sem ríkissjóður á að fjár-
magna, af enn meiri hörku og einbeitingu
en gert hefur verið. Við eigum og verðum
að standa vörð um velferðarkerfið - heil-
brigðisþj ónustu og menntakerfi, en láta auk-
in ríkisútgjöld í gæluverkefni eins og íþróttir
og tómstundir lönd og leið, eða alla vega í
salt, þar til betri tíð og blóm í haga blasa við
á ný.
ÁGNESI BRAGADÓTTUR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 20. NÓVEMBER 1993 3