Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1994, Blaðsíða 9

(fet, þvermál himinbaugs, sem var spegil-
mynd 216 þvermála sólar í miðaldafræðum)
og „heildin", vegalengdin sem markaði Al-
þingi, var 432,000 fet (tíma jafnað til vega-
lengdar, eins stórárs 432,000 sólára). Kjartan
gerir ráð fyrir því að landnám Færeyja hafi
verið skipulagt frá öndverðu svo, að 2160
merkur lands mældar hafi legið til grundvall-
ar landnáminu og 4320 manneskjum ætluð
þar búseta. Ef þetta er rétt, er grundvöllur-
inn í reynd sá sami, þótt óvanir kunni að
undrast slíka notkun hugtaka. Allar líkur
benda til að þetta kerfi hafi verið notað á
íslandi - skipulagt frá öndverðu - þegar við
landnám og stofnun Alþingis.
2. Fundur tölunnar 36 (landnámsbæir)
sinnum 60 (merkur lands) í Færeyjum, þ.e.
2160, er í rauninni stórmerkilegur. Niður-
stöður RÍM um notkun tölunnar 216,000 í
Rangárhverfi var sú, að sexundarkerfi lægi
að baki, nánar til tekið 60x60x60=216,000.
Og eins og öllum má skiljanlegt vera, sem
kynnt hafa sér þessi mál, liggur ijóst fyrir,
að þarna var engin tilviljun að verki: land-
námsmenn hljóta að hafa þekkt sexundar-
kerfið og notað annars vegar til að festa
landnámið og hins vegar til að mynda helga
Miðju fyrir stjórnskipanina, Alþingi á Þing-
völlum.
3. Hins yegar kemur margt fleira til við
landnám íslands. Það er nú ljóst að
60x60x60=216,000 var byggt á hugjmynd-
.inni sem nefndist Cubus Perfectus í miðalda-
lærdómum, Teningurinn Fullkomni. Voru
geysi merkilegar hugmyndir honum tengdar.
Að auki þekktu landnámsmenn Islands Lag-
artákn Forn-Grikkja (Lambda-formúluna),
og varð það ekki frá sexundarlærdómum
Alþingis skilið, því fyrstu „teningarnir",
tveggja og þriggja, voru 2x2x2=8 og 3x3x3=
27, margfaldaðar saman gera þessar tölur
216. Þannig rennur fjöldi stærða og hug-
mynda inn í íslenzka landnámið sem Kjartan
virðist ekki hafa kynnt sér. En augljóst er,
að talan 60 var meginatriði við landamörkun
íslands í öndverðu. Það kemur þannig ágæta
vel heim, ef Kjartan skyldi hafa rétt fyrir
sér: „De oprindelige islandske jordværdien-
heder er saaledes ... 60 forngild".
Auðurinn Og Teningurinn
Samkvæmt niðurstöðum RÍM batzt talan
216 forðum Hofi á Rangárvöllum, bústað
Ketils hængs, hins fyrsta landnámsmanns
héraðsins, og sonar hans Hrafns Hængsson-
ar, hins fyrsta lögsögumanns eftir stofnun
Alþingis. Þar var talan eins konar grundvall-
areining iaga og réttar, nánar til tekið stærð-
ar og mælingar lands og mörkunar Alþingis.
Ég þekkti ekki jöfnuna 60 merkur gulls=60
merkur(2400) íjár=60 kýr (sem ætluð var
grasganga á einni mörk)=l jörð= 1 landn-
ámsbýli fyrr en ég las bók Kjartans - og
þar er hún sett fram sem hypotesa, tilgáta.
En ákaflega hljómar hún sennilega miðað
við landnám Islands.
Það er því ekki óforvitnilegt að líta á töluna
216 frá sjónarmiði táknmáls. Um þessi hug-
tök skrifaði ég einmitt bók á ensku í vetur,
Evil and the Earth. Talan 216 í norrænni
symbólik stendur annars vegar fyrir FÉ, jarð-
neskan auð, og hins vegar táknar hún Höfuð-
skepnuna Jörð (og raunar rétt markaðan
alheim), samkvæmt þeim niðurstöðum. Tæp-
legast gæti fundizt betra samræmi með ráðn-
ingu táknmálsins hér og ráðningu sexundar-
kerfisins íFæreyjum: 60 merkur fjár og 60
kýr auk 60 marka gulls er sjálft hugtak jarð-
nesks auðs dæmigert. Og hugtakið JÓRÐ
blasir við lesandanum í tölunni 60x60x60=
216, hugtaki hins fullkomna Tenings, sem
hefur vafalítið verið staðall Alþingis og réttra
landnáma fyrir öndverðu, þá er Hrafn
Hængsson var lögsögumaður.
Ályktun af öllu þessu má því orða svo: ég
get ekki metið gildi rannsóknar Kjartans
Danielsen frá sjónarmiði stærðfræðings, og
set ýmsa fyrirvara við það sem hann byggir
á, m.á. hið íslenzka efni. Þá finnur Kjartan
annað „fet“ en hér fannst, 33 cm að lengd
(29,60 hér), sem sýnist þá runnið frá Grikk-
landi eða Egyptalandi ef rétt reynist. Hins
vegar virðist matið á landnámsbæjunum vera
furðu traust, ef rétt er með tölurnar farið,
og meginniðurstaðan því mjög athyglisverð.
Þyrftu sagnfræðingar, sem láta sig forn mál
varða, að fara í saumana á þessu.
Hvað orðalag snertir hefði mátt óska að
Kjartan kæmi hugsunum sínum í annan bún-
ing, Kjartan er fullyrðingasamur og sést lítt
fyrir. En hitt er jafn tjóst, að frá sjónarmiði
íslenzks táknmáls og þjóðfélagsgerðar árið
930 er meginniðurstaða hans mjög sennileg:
ef annars vegar var byggt á 36 landnámsbýl-
um og 60 marka jörð sem staðli landnáms
og hins vegar gert ráð fyrir að Færeyjar
bæru 4320 íbúa (sem staðli til viðmiðunar),
þá er sú niðurstaða í nánu samræmi við töl-
vísi hins íslenzka landnáms um 870-930.
Höfundur er fræðimaður og rithöfundur.
i*

WímÆf-Á ‘
?■ ,■ • • • ••
‘ :
> W %!,# )b. M&r i y..

mmm
i-A _
wrmj J
l'-J v • • W *f
v --• b "í. ; t.
JljSuSÍfr t'ftl

JM
ik ■ ■■ ’Y ^
Nokkrir guðir og demónar hindúa saman komnir í mynd. Efst til vinstri er hinn marghöfða Brahma, skaparinn, og heldur
á heilögu riti. Næst honum er kona hans, Sarasvati, gyðja fagurra lista. Annar aðalguð Hindúa, Vishnu, liggur í íburð-
armiklu hægindi; úr nafla hans vex lótusblómið, sem ber uppi guðinn Brahma. Þriðji aðalguðinn í hinni miklu þrenningu
er Shiva, guð eyðingarinnar, en hann sést ekki á þessari mynd.
Grunnstefin
í jóga
erðamaður sem á leið um Japan og reyndar alla
Asíu, tekur fljótt eftir sérkennilegum súlum við
hof og fjölmenna staði. Þessar súlur eru marg-
skiptar og litskrúðugar og gleðja augað. Þær
fela í sér dulda (esóteríska) merkingu, merk-
Endurholdgunin er hinn
trúarlegi útgangspunktur
í jóga. An endurholdg-
unar ekkert jóga.
Maðurinn er bundinn
hinu jarðneska, bundinn
karma, ogþarfþví að
fæðast aftur og aftur. Það
eru hræðileg örlög, en
með jóga er unnt að
koma í veg fyrir slíkt.
Eftir ÞÓRHALL
HEIMISSON
ingu sem við ætlum einmitt að skoða saman
hér. Súlurnar eru reyndar til misþróaðar og
misfullkomnar. Þær eru ætlaðar til leiðbein-
ingar fólki sem komið er mislangt á „þro-
skans braut“, mislangt í skilningi á heimin-
um og sér.
Súlur þessar tákna hvorki meira né minna
en alheiminn sjálfan í allri sinni dýrð. Þær
eru einskonar smækkuð mynd af alheimin-
um, bæði hinum ytri sem hinum innri. En
lítum nú nánar á.
Neðst er súlan eins og ferningur í iaginu,
þar á stendur hringur, þvínæst þríhyrning-
ur, svo hálfmáni og loks dropi eða perla.
Þessar myndir tákna hver fyrir sig eitt af
frumefnum eða eiginleikum alheimsins sam-
kvæmt dulhyggjunni: jörð, vatn, eld, loft
og „rými“ (sem er það svið sem við erum
stödd á andlega og líkamlega, mætti líka
kallast „plan“ t.d. astralplan stjörnulíkam-
ans). Ferningurinn táknar þá jörð, hringur-
inn táknar vatn, þríhyrningurinn táknar eld,
hálfhringurinn táknar loft og dropinn/ perl-
an táknar rýmið.
Þessi frumefni eru þá það sem alheimur-
inn samanstendur úr. Hvert frumefnanna
er hluti fyrir heild (pars pro toto) af öllum
eiginleikum hinna mismunandi sviða al-
heimsins.
Nú kann einhver að mótmæla og segja
sem svo að þetta sé algjört fornaldarbull.
Er það rétt að heimurinn sé samansettur
úr aðeins fimm frumefnum? Vísindin hafa
kennt okkur að heimurinn sé þvert á móti
gerður úr 103 frumefnum sem aftur skipt-
ast í atóm. Nú síðast hafa menn meira að
segja komist að því að atómið samanstend-
ur af mörgum einingum sem kallast „kvark-
ar“ og heldur „toppkvarkurinn“ öllu saman.
Þetta er vissulega allt satt og rétt. En menn-
irnir hófu að rannsaka og íhuga alheiminn
og frumefni hans, löngu fyrir daga hinna
svokölluðu náttúruvísinda. Þegar fólk hér
fyrrum rannsakaði alheiminn, notaðist það
fyrst og fremst við eigin skynjun á raunveru-
leikanum, mat heiminn út frá því hvernig
það upplifði hann og hvernig trúin kenndi
þeim að upplifa hann. Ef við skoðum heim-
inn með skynfærunum einum saman, hljót-
um við að viðurkenna að frumefni hans virð-
ast samanstanda af föstu efni (jörð) , fljót-
andi efni (vatn), hita (eldur) lofti (loft) og
rými (rými). Þannig hafa menn upplifað
alheiminn og þannig upplifum við hann enn
og túlkum hann daglega. Segjum við til
dæmis ekki að sólin komi upp í austri og
setjist í vestri, þrátt fyrir þá vísindalegu
staðreynd að það er jörðin sem snýst í kring--
um sólina en ekki öfugt?
STÓRI / LITLI (MIKRO/MAKRO)
I austrænum trúarbrögðum er mikið
gert af því að notast við „analógíur", það
er að telja hluti sem líkjast á einhvern
hátt tengda eða skylda. Svo dæmi sé tekið
af börnum, þá líkist leikfangabíll raunveru-
Iegum bíl og barnið telur að um bíl sé að
ræða. Barnið býr til analógíu. í raun er
leikur barna ekkert annað en röð af slíkum
analógíum. (SJÁ NÆSTUSÍÐU)
LESBÓK MORGUN8LAÐSINS 1. OKTÓBER 1994 9