Lesbók Morgunblaðsins - 17.06.1995, Qupperneq 10

>■-
ADIL ERDEM
Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson
þýddi Ijóðin
Vesturlönd Þögn
sýna
Láttu sólina, vindinn, storminn og snjóinn
sem lengi hafa leikið um Agrilfjöllin í friði.
Láttu fuglana dansa yfir höfði þér
og kannski þú ættir að elta fálkann
sem flýgur í áttina að hópi kvenna
karla og barna
sem þú ert hér vegna
og þorpinu, sem löngu er brunnið til grunna.
Líttu samt á hænsnin
kettina
hundana sem hafa lengi verið á flótta
og finndu andblæ af
brunnum líkum
leikföngum
mjöli
smjöri og hári.
Farðu til mannsins sem burðast með líkið af barni
sínu.
Spurðu hann
hvað hann hafi hugsað sér með þetta lík
eða hvað hann hafi hugsað sér með líf sitt
eða hvert hann hafi hugsað sér að fara.
Taktu eftir skjálfandi líkama hans.
Líttu á vonlaust andlit hans.
Spurðu hann
hvar hinir séu niður komnir
hvort hann hafi átt unga dóttur
sem átti að efna til brúðkaups fyrir.
Spurðu hann
hvort hann hafi heyrt nokkuð frá aldraðri móður
sinni
sem lá og svaf meðan hermenn lögðu eld að þorpinu
þar sem hann fæddist.
Spurðu hann hvort hann hafi komið uppskerunni
heim.
Spurðu hann
hvernig þeir ætli að jarða 120 lík á einum degi
hvenær hann hafi síðast borðað
eða hvort hann sé yfirleitt svangur.
Nei.
En skömmu síðar fór hann í áttina að þorpinu
og á leiðinni niðureftir fann hann líkið af eldri konu
með brauðhleif í hendinni.
Það glaðnaði yfir honum.
Nú rættist úr sýningunni hans.
Hann tók upp meiriháttar útbúnað
og fór að taka myndir.
Hann átti þess líka kost að velta henni við
svo hún liti í Norður
eða Suður
eða Austur eða Vestur
ef svo bæri undir.
Fötin skoðaði hann einnig.
Mjög svo kúrdískan klæðnað.
Þetta væri örugglega hægt að sýna á Vesturlöndum.
Enginn vissi ástæðuna
fyrir veru hennar
í ógnarstóru húsinu
sem farið var að kalla
fangelsi.
Enginn vissi neitt um
ákafa þögn hennar
ekki heldur um
hvað hún söng,
hvað hana dreymdi
um eilífar nætur
og
af hverju henni var kalt
af hveiju hún var hrædd
meira að segja við vindinn
við kuldann
við fuglana
við veturinn
sem gnauðuðu í gegnum múrana.
Enginn vissi
hvað orðin þýddu
í söngvum hennar
ekki heldur fangavörðurinn Ismail
sem talaði tungu hennar
sagði sömu ævintýrin.
Og
óttinn
sem kramdi hjarta hennar
í miðjum draumnum
sem hún hafði alist upp við.
Kannski var heimurinn svo stór
að enginn vissi um
fjöldamorðin
hvernig líkunum var staflað
hverju ofan á annað
í regindjúpi jarðarinnar
ekki langt frá rökum rótum trjánna.
Barn
fjárhirðir
og fuglarnir voru einu vitnin,
og regnið
skýin að sjálfsögðu
og fjöllin, sem aldrei hafa lagt
í vana sinn að fara leynt með raddirnar.
Erfitt var að losna við barnið
með sitt biðjandi augnaráð
fallegt andlit
rauðar varir
Þyrst augu.
En þegar fuglarnir flugu á brott
skýin fylgdu þeim eftir,
meðan fjöllin jörðuðu sig
í sínar umkomulausu
nætur, stækkaði hún.
Nú á hún sér söngva,
hún getur sungið
teiknað
öskrað
kastað gijóti,
og er ástfangin.
Um höfundinn
Rithöfundurinn Adil Erdem er Tyrki/Kúrdí, fæddur 1964 í sveitaþorpi skammt frá höfuðborginni Ankara. Frá árinu 1982 hefur hann búið í Danmörku
og starfað þar við að kenna innflytjendum. Adil Erdem gaf út tvær fyrstu bækur sínará tyrknesku, smásögur og skáldsögu (1982), en á dönsku
þreytti hann frumraun sína 1991 með smásagnasafninu „Som en drábe i Norden" (Einsog dropi á norðurslóð). Síðan hefur hann sent frá sér barna-
og unglingabækurnar „Martin og Memo", „Ast á flótta" og „Brúðan í Sarajevo". Ljóðin eru úr Ijóðasafninu „Vesturlönd sýna" sem kom út 1994.
Adil Erdem hefur lag á því í Ijóðum sínum að leiða lesandann inn að kúrdískum bakgrunni þar sem margar raddir óma í senn, rödd barnsins, rödd
flóttamannsins, raddir elskenda og ekki síst rödd móöurinnar senn hefur þurft að horfa á börn sín deyja, hverfa inn í fangelsi eða leggja á flótta.
Náttúran skipar þar líka stórt hlutverk. En þrátt fyrir allt þetta á skáldið heima á norðurslóð og þekkir sig vel þar. Ljóðið „Vesturlönd sýna" er ort í
tilefni þess að ekki alls fyrir löngu sendi dagþlaö nokkurt Ijósmyndara til austurhluta Tyrklands. Hann var svo snjall að hann varð fljótlega heims-
frægur. Og það kom sér vel fyrir hann.
ELÍSABET KRISTÍN
JÖKULSDÓTTIR
ísland
Bláar hendur
teygja sig
uppúr hvítum snjónum.
Rautt fjallið
steypist af himnum.
Og himinninn er svartur.
Höfundur er rithöfundur í Reykjavík.
ÞORA BJÖRK
BENEDIKTSDOTTIR
Flótti
Guð hvert get ég
farið frá augliti þínu,
þegar ég geng meðfram
sjávarströndinni
sé bylgjur hafsins
gæla við klettana
þá ert þú þar.
Þegar regnið guðar
á glugga minn
þá ert þú einnig þar.
Þegar ég heyri marrið
í snjónum undir fótum mínum,
þá ert þú þar. Ég get ekkert
farið frá augliti þínu.
Leiddu mína hendi Guð
því hjarta mitt
er sært og sjúkt
en þinn stígur
er fagur og hreinn.
Leiddu mig inn
á hann.
Höfundur er nuddkona í Reykjavík
og hefur gefið út Ijóðabók.
VALGERÐUR ÞÓRA
Hjartans
vina
Þú spyrð
krefjandi spurninga
um hjartasláttar
sýknun og sekt.
Eg á enga sérstaka
skilgreiningu
nema
að axla krossinn sinn
eins og hann er axlaður fyrir
mig.
Hjartans elsku vina
ég var alls ekki hissa
bara grjótið í hjartablóðinu
er svo sárt
þegar það veltur
og sker allar tilfinningar
þvert.
Þess vegna
græt ég aðeins í hjartanu
þegar þú spyrð
beint út
af hverju.
Höfundur er bókasafnsfræðingur
í Reykjavík.
JO