Tíminn - 20.11.1966, Qupperneq 7

SUNNTUAGUR 20. nóvember 1956
TÍMINN
19
Vlargt bendir nú til þÁm. úlilt
('iskifræðinga, að rányrkja sé
nú stunduð á íislandsmiðum á mörg
um helztu nytjafiskum okfear. Gæt-
ir þar bæði áhrifa af veiðum út-
lendinga og okkar sjáifra.
í grein Jóns Jónssonar fiski-
fræðings, sem birtist i tímaritinu
Ægi 1. marz sl. er m.a. frá því
skýrt, að fiskifræðingar íslenzkir
og erlendir, hefðu nýlega ‘ komizt
að þeirri niðurstöðu, að á tímabil-
inu 1954—1964 hefði sóknin f fs-
lenzka þorskstofninn aukizt um
87%, en heildaraflinn þó minnk
að um 22%. Þetta segir mikia sögu.
íslenzki síildansitofninn er einn
ig talinn ofveiddur sbr. þá stað-
reynd, að síldveiðar fyrir S-
Vesturlandi hafa brugðizt 2—3
siðustu árin.
í ársskýrislu Sildarverksmiðja
Riíkisins fyrir árið 1965 birt-
ist yfirlit Jakobs Jakotossonar fiski
fræðings um hundraðlslhluta ís-
ienzka síldarstofnsins (og þess
norska líka) í síldveiðunum fyrir
norðan og austan síðustu árin.
Yfirlitið er þannig:
Ár ísl. síldarst. norski síldarst.
1962 53% 47%
1963 29% 71%
1964 13% 87%
1965 6,5% 93,5%
Þessar staðreyndir segja sína
sogu.
Ríikísstjórnin þarf að taka upp
einbeitta baráttu fyrir stækkun
fiskveiðilandhelginnar, eins og
lofað var af hennar hálfu, þegar
landJhelgissamningurinn var gerð-
ur við Breta 1961. Á því er nú
fyllsta þörf og því skal ekki trú-
að, að fiskveiðiþjóðir, sem hags-
muni hafa á íslandsmiðum séu svo
skammsýnar á eiginn hag, að þær
\vilji eiga þátt í að eyðiteggja fiski
miðin hér með rányrkju. En við
verðum bara að hafa forystuna um
að vara nægilega við í tima.
Á meðan ófær.t telst- að stækka
fisfcvieiðilandhelgina, má grípa * til
friðunaraðgerða, svo sem þess að
friða uppeldisstöðvar ókynþroska,
fisks bæði innan og utan land-
helgi. Stækkun möskva veiðar-
-færa kemur og til greina.
En ekkert af þessu gerist ef
ríkisstjórnin heldur að sér hönd-
unum og aðhefst ekkert í þessum
efnum. Þessi mál öll varða fleiri
þjóðir en okfcur og því þarf að
vinna nauðsynlegum aðgerðum
fylgis með því að skírskota til
þeirra sameiginlegu hagsmuna,
þjóðanna, er fslandsmið stunda að
fiskistofnunum verði ekki
og færa sem beztar
Gert að aflanum.
gaumgæfilega áður en afstaða er
tekin til þessa máls.
f fyrsta lagi. Er skynsamlegt
og hagfcvæmt að auka ennþá áj
sóknina innan landhelginnar i þáj
innan landhelginnar spilli fyrir
frekari útfærslu hennar eða tak
mörkuðum friðunanaðgerðum, af
okkar hálfu?
í þriðja lagi. Mynda auknar
veiðiheimiidir til botnvörpuveiða
um miðum og að nokkru leyti um
sömu markaðina eins og t.d. um
ísfiskmaTfcaðinn í Bretlandi og
Þýzkalandi. Öll breyting á sam-
keppnisaðstöðunni okkur í vil, með
tilliti til veiðanna mætir mikilli
andspymu frá eigendum og skip-
sönnur á að!
eða bjarga rekstri togara og báta
eytt fjárhagslega?
í fjórða lagi. Hvernig
innan landhelgi leysa einhver | yerjum þessara togara og þeir hafa
meiri háttar' vandamál t d. bæta; sín áhrif hjá ríkisstjórnum landa
úr hráefnisskorti frystihúsanna j sinna.
Þetta fengum við að reyna ár-
ið 1958 og síðar eftir að við færð-
um fiskveiðilanghelgina út í 12
sjómílur.
Að þessu leytinu giidir allt öðru
verður
hættan sé nú til staðar. Hér májþað hafsvæði í kringum landið,
engan tima missa, ef illa á ekki jsem við höfum einir lögsögu á, \ m.£u:m tótana ^ augljósum ástæð
að fara. . nytjað sem hagkvæmast, miðað við ^
! aðstæður og þann fiskiskipaflota, um þriðju spuminguna vUdi,
Mýting miðanna
Að undanförnu hafa nokkrar
umræður spunnizt út af þvl hvort
leyfa ætti auknar togveiðar í land
helgi. EðlUegt er, að þessi spur-i-
ing rísi nú. Bæði sökum hráefna
skorts frystihúsanna, lélegrar af
komu báta og togara og matina-
leysis á veiðifiotanum.
Samkvæmt gUdandi lögum er
íslenzkum skipum leyft að veiða
með botnvörpu og flotvörpu á viss
um svæðum og tímabilum allt inn
að 4 sjómílna fiskveiðilandhelgi,
eins og hún var ákveðin 1952.
Auk þess er skv. 1. nr. 40 9. júní
1960 heimiluð dragnótaveiði und-
ir vísindalegu eftirliti innan 4 sjó-
míina markanna á vissum svæðum.
Af þessu er ljóst, að í gildi eru
víðtækar undanþágur um botm
vörnuveiði innan 12 mUna fisk-
veiðilandhelginnar. Spurningin er
því sú. hvort hagkvæmt sé miðað
við "úverandi aðstæður, að auka
þessar undanþágur ennþá meir.
Mér sýnist, að nokkrar megin-
spurningar rísi, sem athuga þurfi
j sem er fyrir hendi?
j Þessar og fleiri spumingar risa.
j Ég ætla að reyna að svara þess-
j um spurningum í sömu röð og
! þær eru fram settar:
Útilokað tel ég, að auka sókn-
ina í þá fisfcistofna, sem þegar
eni fullnytjaðir. Slíkt væri eink- til frystingar:
ég segja það, að fullkomið vafa-
mál er hvort auknar togveiðar,
innan landhelginnar geti b-Ett ur
hráefnisskorti frystihúsanna, svo
að verulega niuni um.
Af heildarafla togaranna þrjú
undanfarin ár hefur þessi huidr-
aðshluti gengið til frystihásanna
ar óskynsamlegt og slægi raunar
ÖU vopn úr hendi okkar í barátt-
unni við útlendinga um friðunar-
aðgerðir til verndar fiskistofnun-
um.
Hitt kæmi til mála og þarf að
athugast vel, hvort aðrar veiðiað-
ferðir en tíðkast séu hagkvæmari
til að ná svipuðum afla. Margir
telja, netaveiði og veið, í þroska-
nót óæskilega margra htuta vegna.
Spuming væri, hvort takmarka ætti
þær eitthvað og leyfa t-d. bátun-
um tilsvarandi aukningu á veið-
um með botnvörpu.
Um auknar botnvörpuveiðar í
landhelgi vil ég greina á milli fiski
bátanna annars vegar og togar
anna hins vegar, af því að það
sama á ekki við í báðum tilfell-
um. Ég held þannig, að aukinn
réttur til togveiða fyrir togarana,
Árið 1363 gengu 35,8% af tog-
arafiski til frystingar.
Árið 1964 gengu 33,4% af tog-
arafiski til frystingar.
Árið 1965 gengu 40,7% af tog-
arafiski til frystingar.
Heildarmagn útfluttra boifisks-
flaka þessi árin var þessi:
Árið tonn þar af úr togfsk
1963 45.124 9.021
1964 46,357 7,594
1965 46.760 10.494
Af framan greindu má sjá, að
rúmlega þriðjungur af afla tog-
aranna hefur gengið til frysti-
húsanna, þessi árin. Hitt hefur að
mestu verið selt ísvarið og óunn-
ið á erlendan markað. Ennfrem-
ur að af heildarmagni fyrstra flaka
er hráefni frá togurunum rúm
Framhald á bls. 22.

ÞÁTTUR KIRKJUNNAR
innan landlhelginnar myndi tor-
velda okkur frekari útfænslu henn
ar mikiu meira en þóttt minni bát-
unum væri veiittur aukinn' rétíur
í þeim efnum-
, . ,. . . ■ Þetta stafar af því, að togarar
fiskistofna sem telja ma seiun-‘ (kkar eru sambærileg skip og þau
legt, að séu þegar ofveiddir? jsem Englendingar Þjóðverjar o.fL
í öðru lagi. Er hætta á þvr, að j senda til veiða á íslandsmið. Þeir
aukinn réttur til botavörpuveiða keppa þar um veiðina á svipuð-
Skipulagt starf
i söfnuðunum
Messumar einar hæfa ekki
hugum fólfcsins lengur. Hafa
fcannski aldrei geri; það. Og
auk þess eru þær mjög mis-
jafnar að andafct og andlegri
auðlegð. Áður voru messugjörð
ir sérstaklega í sveitum nær
hið eina, sem syalaði félags-
þörf fólksins. Nú em þúsund
tækifæri fyrir eitt þá til að finn
ast, talast við, sýna sig og sjá
aðra. Og komi fólkið ekki til
kirkjunnar verður kirfcján að
koma til þess.
þann hluta vegarins í kirkju
málum á braut guðsríkis eiga
safnaðarfélögin að annast, þau
geta það, jafnvel þótt þau geri
Iþað ekki. Enginn hópur fólks,
og sízt stórir hópar geta unn-
ið saman ám þess að einstafcl-
ingarnir kynnist nokfcuð per-
sónulega.
Stórir, fjölmennir söfnuðir
verða lífct og fcviksandur, til að
byggja á alis konar memningar-
samtök, ef fólkið kynnist etoki.
Þess vegna geta söfnuðir til
dæmis í sveitum og sjávar-
plóssum unnið félagsleg afrek
til dæmis í byggingarmálum
og líknanstarfi, þótt þar séu
nokkrir tugir eða kannski hundr
að manns mótí þusundum í
borg þar sem ekki er hægt að
láta söfnuð gera nokkurn skap
aðan hlut vegna samtakaleysis.
Kvenfélög og bræðrafélög sjá
um kynninguna, sem aftur
verður hornsteinn þeirrar háll
ar safnaðarstarfsins, sem þarf
að teygja sig inn í himininn,
sem svo má orða í líkingu.
En barnastarf og æskulýðsfé
lög sjá um að kynni bernsk-
unnar, sem' oftast eru mikil
í fjöbnenni, t.d. í skólunum,
rofni etoki, heldur haldist ein-
Imitt á vegum hins kirkjulega.
En kvenfélög og bræðrafélög
halda otftast fundi aðeins einu
sinni í mánuði. Það er of lítið
til kymningar, þótt það geti
nægt til samtaka og samstarfs,
ef vel er stjórnað.
Þess vegna þurfa félögin að
hafa starfsnefndir eða fram-
tovæmdastjóra sem ásamt
presti eða í nánu samstarfi við
hann skipuleggur og undir-
býr almennar samkomur og
kynningarfcvöld í heimili safn-
aðarins. Þetta ge'ta verið venju
legar samkomur með ræðum, er
indaflutningi, myndasýning
um og söng tffl fræðslu og
skemmtunar. En þá þarf að
hafa löng kaffihlé og heppi-
lega borðaröðun, svo að fóikið
geti talað saman, og blandað
geði. Þess vegna má dagskrá
slíkra kvölda ekki vera of löng
. eða þung.
Ennfremur mó hafa félags-
vist og'jafnvel dans, ef svo ber
undir. En það verður að vera
íburðarlaust, og líkt og af
gleðfflegri núðsyn, og affltaf í
nokkuð takmörkuðum ramma
félagslegra kynna tffl að bægja
frá óheppfflegum atvfflcum og
óheppilegu fólki, sem því mið-
ur vffll nota sér tækifæri til
skemmtunar á ódýran hátt.
En í safnaðarheimili verður
að ríkja alger reglusemi, og sá
andi bindindis og hreinleika,
sem samboðinn er kirkju Krists
og þeirri hreinu gleði og friði,
sem hann vildi veita hverri sái.
Þess vegna getur vandinn
við safnaðarstarfið verið
mestur, þar sem hann sýnist
minnstur, einmitt við það að
skemmta fólkinu á hversdags
legan hátt. En hinu má kirkj
an heldur ekki gleyma, að ætti
hún að koma til fólksins, þá
verður hún líka að taka þátt
í óstoum þess til gleði og
skemmtana. Hún verður að
skilja skemmtanaþörf einkum
æskunnar. Hún má ekkert
mannlegt láita sér óviðkom-
andi. Hún ætti öllum öðrum
fremur að kenna fólki að
skemmta sér á prúðmannleg-
an hótt, og taka virkan þátt
í starfi bindindissamtaka og
áfengisfræðslu til að hamia
gegn þeim voða, sem verstur
er á vegum þjóðarinnar, þeim
voða, sem eyðileggur svo mik-
ið af þeim vorgróðri menning-
ar og guðsríkis, sem sáð er ]
kirkjunum.
Kirfcjan verður að berjast
gegn illgresinu þar sem það
sprettur örast. Og það verð-
ur ekki eingöngu gjört íneð
aðfinnslum og vandlætinguro,
heldur með markvissu skipu-
lögðu starfi og fórnum til úr-
bóta. „Dansið eins og börti, þá
dansa ég með ykku>‘.“ er sagt^
að Lúther hafi orðað það, sem
hann vildi í skemmtanastarfi
kirkjunnar, það gætti verið
eintounnarorð þessa þáttar í
framsókn hennar tii fólksins
enn í dag.
Einmitt þess vegna ættu
söfnuðir að hafá bamastúkur
með í sínu skipulagða félags-
starfi. Þar er byrjun þess, sem
þarf að sá og upp þarf að
vaxa í fögru skeinmtanalifi.
En vissu'lega er það líka vandi.
Of þunglamaleg skemmtistarf-
semi og langir fundir geta verk
að öfugt við tfflgang sinn ó
óþolinmóðar bamssaMr. Siða-
starf stúlknanna má ekki taka
svo alvarlega, að það eyðtleggi
uppskeruna og áhugann.
Eramkvæmdanefnd eða sam-
fstrafsnefnd safnaðaxtfélaganna
þartf því að vera vakandi yfir
öllum þessum þáttum. Þar má
aldrei slaka á, enginn missa
vöku sinnar. Kynningarkvöld-
in að vetrinum, smáskemmti-
ferðir á sumrin verða alltaf ^ð
skapa eitthvað, sem hlakkað
er til og talað er um. En
samt má þetta aldrei verða
annað en tæki til að laða
fólkið til Krists og kirkju hans,
efla með því þann anda kær-
leiks og góðvödar, sem guðs-
rfflrið þarf til vaxtar, eins og
gróður vorsins dögg og sóL
Þess vegna ætti jafnan að
líta á guðsþjónustumar sjálf-
ar sem aðalatriði. Þær, eru
skrúðblómstur hins kirkju-
lega gróanda. asamt þeim ifflm
arstörfum, sem unnið er að
bæði ljóst og leynt á vefþjm
hvers safnaðai-.
AMar samkomur í safnaðar-
heimffli, öffl ferðalög á vegum
safnaðar ættu pví ;.ð enda með
stuttri samverustund í kirkj-
Framhald á bls. 23.
/