Lesbók Morgunblaðsins - 16.11.1996, Blaðsíða 8

Alþjóðlegt tímarit um arki-
tektúr sem heitir The Arc-
hitectural Review, fjallaði
í ágúst síðastliðnum sér-
staklega um byggingarlist
í Noregi. Meðal þess sem
vakið hafði sérstaka at-
hygli og um var fjallað,
var sjóminjasafn í Rorvik. Höfundur þess:
íslenzki arkitektinn Guðmundur Jónsson.
Myndin sem hér fylgir birtist í tímaritinu og
er raunar tölvuteikning frá hendi Guðmundar
og sýnir hvað hægt er að gera með þessu
nýja hjálpartæki.
Þegar Guðmundur var hér á ferð í októ-
ber bar vel í veiði að spyrja hann nánar um
safnið í Rorvik, sem er í Norður-Þrændalög-
um, lítið eitt norðan við Þrándheim og á líkri
breiddargráðu og Reykjavík. Rorvik er lítill
útgerðarbær og á sér langa sögu; var raun-
ar þýðingarmeiri útgerðarbær áður fyrr en
nú. A tímum smábátaútgerðar var þar mik-
ill bátafjöldi og veruleg umsvif.
Samkeppni fór ekki fram, heldur var Guð-
mundur ráðinn til þess að teikna safnið og
hann fékk mjög frjálsar hendur. Til dæmis
fékk Guðmundur að ákveða byggingarstað-
inn, skipulagið í kring og meira að segja
framtíðarskipulag fyrir bæinn.
í Rorvik var sjóminjasafn fyrir og hefur
það útibú víðsvegar í grenndinni, verbúðir
og fleira sem tengist liðnum tíma og látið
er vera í sínu upprunalega umhverfí. Nýja
safnið er í rauninni menningarmiðstöð, sem
hefur fengið forn-norrænt heiti: NORVEG.
í því felst tilvísun til siglingarleiðarinnar
norður með Noregi. Menningarmiðstöðin er
skilgreind á norsku sem ecomuseum, þ.e.
umhverfissafn, en partur af því er sjóminja-
DRAUGEN menningarmiðstöðin á Hamaroy. Hér hlaðið úr steini en gler á þakinu og birtan kemur að ofan.
FJORAR MENNINGAR-
MIÐSTÖÐVAR í NOREGI
safn, þar sem haldið verður til haga allskon-
ar gerðum af bátum. Kostnaðurinn er áætl-
aður 3,5 milljarðar ísl. króna.
Guðmundur sagði að meginhugmynd sín
væri samspil þess gamla og þess nýja. Þá
hugmynd lætur hann endurspeglast í ytra
útliti hússins. Annarsvegar minnir miðhluti
þess á nútíma skipsskrokk úr stáli, en hins-
vegar eru sveigðir fletir sem taka mið af
seglum. Að innanverðu eru svo rár og stálvír-
ar til að undirstrika þetta enn frekar.
Sjóminjasafnið í Rorvik er 2.600
fermetrar að flatarmáli og mesta
hæð undir loft er 20m. Bak vð „segl-
in“ er opið upp um meira en þijár
hæðir; þar er forsalur og veitingaað-
staða. „Skipskrokkurinn" sem er lit-
aður brúnn á tölvuteikningunni, er
þijár hæðir. Þar er eldhús, aðstaða
fyrir tímabundnar sýningar, af-
greiðsla og minjagripabúð. í þriðja
lagi er svo stór fyrirlestra- og kvik-
myndasýningarsalur og þar getur
húsið orðið almenn menningarmið-
stöð fyrir bæjarbúa.
Safnið er byggt á tanga sem skag-
ar út í sjóinn við hafnarmynnið í
Rorvik og út frá húsinu eru smá-
bátabryggjur. Það er ekki út í bláinn
að húsinu er valinn staður á tangan-
um. Bæði tengist það sjónum vel á
þenn hátt, en hér er líka tekið mið
af því, að mikil umferð farþegaskipa
er norður með Noregsströnd. Far-
þegar koma í land þar sem eitthvað
merkilegt er að sjá og slík umferð
tryggir safninu og minjagripasöl-
unni tekjur.
Fjoróarmidstöó ■
Geirangursfirói
Guómundur Jónsson arkitekt býr og starfgr í Osló
og hefur mörg járn í eldinum. Ekki færri en fjórar
menningarmiðstöðvar sem hann hefur teiknað fyrir
—------------------------------f------------
Norðmenn, munu rísa á næstunni. GISLI SIGURÐS-
SON kynnti sér málió.
fram allt dregur útlenda ferðalanga til Nor-
egs eru hinir nafntoguðu firðir á vestur-
ströndinni. Þangað sigla lúxusfleyturnar, en
það er ekki nóg. Allsstaðar er um það talað
að ferðamannastraumur sé til lítils ef ferða-
mennirnir skilja ekkert eftir í beinhörðum
peningum. Til þess verður að skapa aðstöðu.
Geirangursfjörður er einn af þessum djúpu
fjörðum í Noregi sem eru eins og skornir inn
í fjalllendið. Þarna er einn frægasti ferða-
mannastaður í Noregi og nú er túristunum
ætlað að koma við í Fjarðamiðstöð-
inni, sem Guðmundur hefur teiknað.
Þar fór fram samkeppni meðal arki-
tekta, sem hann vann. Víðast hvar
í Geirangursfirði er ómögulegt að
byggja hús, því ekkert undirlendi
er til. En á „sillu“ út við fjarðar-
mynnið var hægt að byggja 2.500
fermetra hús og Guðmundur form-
aði það eins og atgeir sem stefnir út
í fjörðinn.
í menningarmiðstöðinni' í Geir-
angursfirði á að sýna lífið í þesum
djúpu, þröngu fjörðum, þar sem
menn urðu að byggja á stöllum og
stundum varð að nota vað til að
komast heim og heiman, bæði með
fólk og fé. En þarna stunduðu menn
líka sjóinn.
Þetta byggðasafn snýr meira að
fortíðinni, en sitthvað verður þar líka
um nútímalíf. Bílvegur er aðeins
öðrum megin fjarðarins; víða
sprengdur inn í bergið. Ferðamenn
hófu að leggja leið sína í Geirangurs-
Ijörð um og eftir síðustu aldamót.
þó eru þar aðeins tvö eða þijú hót-
í framhaldi af spjalli okkar um sjó-
minjasafnið í Rorvik, kom í ljós að
Guðmundur er með fleiri norskar
menningarmiðstöðvar í takinu. Fáar
þjóðir hafa betri fjárráð til hlaða
undir sína menningu og ekki vantar
þá heldur metnaðinn. Fyrir utan ol-
íuauðinn hafa þeir verulegar tekjur
af ferðamönnum og það sem um-
NORVEG
Menningarmiðstöðin í Rörvik er m.a. sjóminjasafn og f útlitsteikningunni tekur Guðmundur mið af tvennskonar skipum. Minni
teikningin sýnir þversnið.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 16. NÓVEMBER 1996