Lesbók Morgunblaðsins - 16.11.1996, Qupperneq 10

MALAÐ A
UMBÚÐA-
PAPPÍR
Gunnlaugur Scheving hélt sína fyrstu sýningu í
Reykjavík fyrir sjötíu árum og í tilefni af því veróur
í dag opnuð sýning á vatnslitamyndum eftir hann
í Stöðlakoti. Myndirnar, sem ekki hafa verið sýnd-
ar hér á landi áóur, eru í eigu Gunnlaugs Þórðar-
sonar en hann var góður vinur listamannsins allt
frá því hann kynntist honum fyrst árið 1943. ÞROST-
UR HELGASON ræddi við Gunnlaug og Huldu Jó-
sefsdóttur, framkvæmdastjóra Stöólakots, um lista-
manninn og verk hans.
GUNNLAUGI Scheving
segist nafni hans
Þórðarson hafa
kynnst fyrst árið 1943
þegar hann heimsótti
listmálarann til að
kaupa af honum
plássmynd eins og
hann kallaði það. Listamaðurinn sagðist
ekki vita hvað plássmynd væri og ætlaði
að leggja hurðina aftur en í sömu andrá
stundi pilturinn í dyragættinni því upp að
hann ætti við málverk af einhveiju sjávar-
plássi. Opnaði listamaðurinn þá dymar upp
á gátt og bauð stráknum inn. Þetta varð
upphaf að ævilöngum vinskap nafnanna og
| segir Gunnlaugur að þessi heimsókn sín til
; listamannsins hafi verið eitt mesta heilla-
) spor sem hann hafí stigið.
Gunnlaugur Scheving listmálari fæddist
| í Reykjavík 8. júní 1904. Hann dvaldist á
l Austurlandi fram til ársins 1921, síðan í
; Reykjavík í tvö ár og fékk þar tilsögn í teikn-
ingu hjá Guðmundi Thorsteinssyni listmál-
ara og Einari Jónssyni myndhöggvara. Arið
1923 hélt Gunnlaugur til Danmerkur og nam
við teikniskóla Viggos Brandts einn vetur.
Ári síðar fór hann til Kaupmannahafnar á
ný og stundaði þá nám við konunglega Lista-
háskólann árin 1925 til 1929. Gunnlaugur
sýndi í fyrsta skipti á Seyðisfirði á náms-
árum sínum en eftir heimkomuna tók hann
þátt í fjölda samsýninga, bæði innanlands
og utan. Má þar nefna þátttöku í september-
sýningunum 1947 til 1952, sýningu með
Þorvaldi Skúlasyni árið 1943, svo og sam-
sýningu á verkum hans og Siguijóns Ólafs-
' sonar myndhöggvara á Sjálandi 1970. Yfír-
litssýning á verkum Gunnlaugs var í Lista-
safni íslands árið 1970. Gunnlaugur Sche-
ving lést í Reykjavík árið 1972.
Var af Ilestum álitinn klessumálari
Vatnslitamyndirnar sem sýndar verða á
sýningunni í Stöðlakoti eru allar í eigu
Gunnlaugs Þórðarsonar. Gunnlaugur segist
hafa keypt mikið af myndum af listamann-
inum. „Eg sá fyrst myndir eftir hann á
sýningu sem var haldin í Grænmetisskálan-
um svokallaða við Garðastræti árið 1943.
Þar sýndi þá einnig Þorvaldur Skúlason og
ég hreifst mjög af list þeirra beggja. Gunn-
laugur var fátækur á þessum árum og leið
skort eins og sést ágætlega á myndunum
á sýningunni frá þessu tímabili en þær eru
málaðar á brúnan umbúðapappír. Hann var
af flestum álitinn klessumálari þegar hann
kom heim frá námi og átti sér ekki marga
málsvara. Allt fram að þeim tíma sem ég
kynntist honum höfðu samt nokkrir velunn-
arar hans í nokkur ár stutt hann með
mánaðarlegum fjárframlögum og fengið
svo málverk í staðinn. Meðal þeirra voru
frú Anna Friðriksson, sem verið hafði gift
Ólafi Friðrikssont Sigurður Guðmundsson
arkitekt, Markús Ivarsson, forstjóri Héðins,
og Valgeir Björnsson, síðar hafnarstjóri.
Eftir að ég kynntist Gunnlaugi fór ég að
koma með menn í heimsókn til hans í því
skyni að fá þá til þess að kaupa af honum
verk.
Gunnlaugur var afskaplega hlédrægur og
ljúfur í viðkynningu. Hann var mikill húmor-
isti og sá alltaf björtu hliðarnar á tilverunni
þótt hann hafi ekki alltaf borið mikið úr
býtum. Mér þykir hann bera af íslenskum
málurum, verkin hans eru afar mikil í sér,
stór, eins og sést kannski best í sjómanna-
myndum hans. En um leið getur hann dreg-
ið þessa fínu drætti svo sem í þeim myndum
sem verða sýndar hér í Stöðlakoti."
Góö Móólifslýsing
Hulda Jósefsdóttir í Stöðlakoti segir að
sýningin sé haldin í tilefni þess að sjötíu
ár eru liðin frá því að Gunnlaugur Scheving
hélt sína fyrstu sýningu í Reykjavík. „Þetta
einkasafn Gunnlaugs Þórðarsonar er afar
sérstakt, einkum vegna þess hve heillegt
það er og mikið að vöxtum. Myndlistarsöfn
í einkaeign eru sjaldgæf á íslandi og þarna
virðist hafa verið safnað af ástríðu og inn-
sæi.
Ég vil leggja sérstaka áherslu á fræðslu-
gildi sýningarinnar. Unga fólkið í dag veit
ekki hver Gunnlaugur Scheving var en þama
er um að ræða vel og afar fallega varðveitt
verk sem sýna upphaf langs og merks listfer-
ils listamannsins. Verkin eru flest frá tíu
ára tímabili, 1933 til 1943.
Sýningin er líka góð þjóðlífslýsing; krepp-
an, lifað var við þröngan kost í öllum skiln-
ingi, málað á brúnan umbúðapappír. Lát-
laust umhverfí Stöðlakosts þykir mér líka
hæfa verkunum vel, nálægðin magnar hin
ljúfu áhrif kyrrðarinnar og friðsemdarinnar
sem mér hefur alltaf þótt einkenna verk
Gunnlaugs Scheving."
Þoldi ekki fáteektina
Gunnlaugur segir að þessar myndir hafi
sumar verið í eigu hans frá upphafi. „Sum-
ar hef ég keypt síðar. Ég keypti til dæmis
mynd af danskri eiginkonu Gunnlaugs,
UR
Grete Link Grönbech, sem skildi við hann
rétt fyrir stríð. Hún var listmálari og þau
höfðu kynnst í listaakademíunni í Kaup-
mannahöfn. Þau giftust og hún flutti með
honum til íslands en hún fór aftur til Dan-
merkur árið 1938 vegna þess að hún þoldi
ekki fátæktina sem þau bjuggu við. Hún
giftist síðan dönskum listmálara sem hafði
verið skólabróðir Gunnlaugs. Um þessi ár
hér á íslandi hefur Grete skrifað bók sem
hún kallaði Árin okkar Gunnlaugs og var
það í senn ömurleg og áhrifarík lýsing á
fátækt þeirra. Ég kynntist Grete vel seinna
í Danmörku og okkur varð vel til vina.“
Gunnlaugur segist að lokum hafa haft
áhuga á myndlist frá því að hann „fór fyrst
að hugsa eitthvað", eins og hann orðar það,
eða frá unglingsárum. Hann hafi jafnvel
dreymt um að verða málari en faðir hans
hafi ráðlagt honum að mennta sig. „Hann
bætti því við að það væri ekki síður mikil-
vægt að kunna að meta myndlistina og dá
hana; það væru svo fáir meðal okkar íslend-
inga sem kynnu það. Ég hef verið listunn-
andi upp frá því, er að ég hygg dæmigerður
safnari, safnari eins og þeir eiga að vera;
það er engin mynd mér svo kær að ég geti
ekki látið hana frá mér. Allar myndirnar á
sýningunni eru þess vegna falar.“
FRÁ Stykkis
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 16. NÓVEMBER 1996