Lesbók Morgunblaðsins - 13.12.1997, Blaðsíða 15

FRANSKT
BAROKK-
BALL
ÁRLEGT Jólabarokk verður haldið í Lista-
safni Kópavogs, Gerðarsafni, mánudags-
kvöldið 15. desember kl. 20.30. Leikin verður
frönsk barokktónlist eftir Leclair, Mangean
og Boismortier. Af því tilefni stendur franska
sendiráðið fyrir komu þeirra Pierre Séchet
barokkflautuleikara og prófessors við Tón-
iistarháskólann í París og Yves Bertin
barokkfagottleikara hingað til lands. Pierre
Séchet flytur fyrirlestur og svarar fyrir-
spurnum nemenda á sameiginlegu námskeiði
Tónlistarskóla Kópavogs og Tónlistarskólans
í Reykjavík um túlkun og skreytilist í
franskri og þýskri barokktónlist sem haldið
verður í húsnæði Tónlistarskólans í Reykja-
vík í dag, laugardaginn 13. desember, kl. 13.
Á tónleikunum á mánudagskvöld koma
fram þau Camilla Söderberg hlokkflaut uleik-
ari, Peter Tomkins sem leikur á barokkóbó,
Martial Nardeau og Guðrún Birgisdóttir á
barokkflautur og Elín Guðmundsdóttir semb-
alleikari auk þeirra Pierre Séchet og Yves
Bertin en Pierre leikur m.a einleik í sónötu
fyrir flautu eftir Leclair. Þá munu Hildur
Ottarsdóttir og Guðmundur Helgason úr ís-
lenska dansflokknum dansa barokkdansa við
tónlistina í viðeigandi búningum en Ingibjörg
Björnsdóttir ballettmeistari hefur aðstoðað
þau við að stíga menúetta og saraböndur í
stil við þessa tónlist.
Pierre segir að það hafi fyrst verið fyrir
um 30 árum sem áhugi tónlistarmanna fyrir
því að flytja barokktónlist á hijóðfæri af upp-
runalegri gerð tók að vakna. Sjálfur er hann
Morgunblaðið/Þorkeli
ÞAU Guðrún Birgisdóttir, Pierre Séchet, Martial Nardeau, Elín Guðmundsdóttir, Camilla
Söderberg og Peter Tompkins ásamt Yves Bertin leika franska barokktónlist á jólabarokktón-
leikum í Gerðarsafni á mánudagskvöld.
frumkvöðull í því að flytja barokktónlist á
flautur þess tíma og segir það einfaldlega
helgast af því að sér hafi ekki fundist hœgt
að koma skreytilist trúverðuglega til skila á
nútímaflautu. „I dag hefur almenningur lært
að meta barokktónlist í sinni upprunalegu
mynd og þessi barokkhreyfing, ef svo má
kalla, virðist sífellt vera að vaxa og dafna,
hér á Islandi sem annars staðar í heiminum,"
segir Pierre. „Það er líka skoðun mín að í
dag séu komnir frain á sjónarsviðið ungir
hljóðfæraleikarar sem hafa náð mikilli færni
í barokkleik því þeir hafa vanist því að hlusta
á barokktónlist frá unga aldri. Það er mikil-
vægt að byrja snemma að kenna börnum að
leika barokk, svo þau fái tilfinningu fyrir
stflnum enda er alltaf verið að gera auknar
kröfur til færni barokkhljóðfæraleikara.“
Hann segir að við leik barokktónlistar reyni
menn að sneiða hjá rómantíska timanum.
„Það er alltaf svo að hver öld er upptekin af
sínum tækniundrum en ég vona að í dag hafi
mönnum lærst að vera umburðarlyndari
gagnvart tækni fortíðarinnar. Á tímum iðn-
byltingarimiar voru menn mjög uppteknir af
þróun nýrra hljóðfæra eins og silftirflautunni
og flyglinum, þeim fannst toppnum vera náð
og hófú að leika gömlu barokkverkin á þessi
nýju og „fullkomnu" hljóðfæri sín. Þessu má
nánast líkja við það að við myndum í dag
hætta að leika verk eftir Brahms öðruvísi en
á hljóðgervil. Vonandi hefur sagan kennt
okkur að þróunin á aldrei eftir ná einhverju
endamarki. Á morgun tekur eitthvað miklu
fullkomnara við af tölvunum og við verðum
að leyfa stfl hvers tíma að njóta sín.“
FISKURINN TJARNARLAUSI
TONLIST
Sfgildir diskar
ARNE
Thomas Arne: Artaxerxes. Söngles í endurgerð
Peters Holmans. Catherine Bott, Patricia
Spence, Christopher Robson, Ian Partridge o.fl.
The Parley of Instruments u. stj. Roys Good-
mans. Hyperion CDA67051/2. Upptaka: DDD,
3/1995. Útgáfuár: 1996. Lengd (2 diskar):
2.20:04. Verð (Japis): 2.699 kr.
THOMAS Ai-ne (1710-78) hefur ekki átt
mjög upp á pallborð hér, þótt sé meðal þjóð-
tónskálda Breta og höfundur „Rule Britannia."
En Arne var fyrir ýmsar sakir merkilegur.
Honum tókst eitt sem fyrirrennari hans
Hándel réðst aldrei í, að semja alvarlega óperu
á ensku. Það var Ai-taxerxes (1762), samin við
eitt frægasta líbrettó Metastasios, sem að lík-
endum var þýtt á ensku af Arne sjálfum. Verk-
ið sló í gegn, og hefði eflaust ráðið miklu um
þróun óperunnar, einnig utan Bretlandseyja,
hefði einhver orðið til að taka þráðinn upp. En
svo varð ekki. Hvorki Arne sjálfur né aðrir
fylgdu frumrauninni eftir, og fyrir duttlunga
örlaga átti tónsköpun Breta eftir að sigla inn í
sögulega lægð um einmitt sama leyti og heims-
veldi þeirra náði mestum blóma.
Líkt og með óperur Handels er Artaxerxes,
sem fjallar um víg, ástir og erjur innan forn-
persnesku konungsfjölskyldunnar á 5. öld f.
Kr., í nútímaeyrum dæmigerð hæginda-
stólsópera. Dramatísk framvinda þykir varla
nógu hraðgeng fyrir nútíma leiksvið. En tón-
listin sjálf vegur þennan annmarka upp. Arí-
umar eru einatt styttri og hnitmiðaðri en hjá
saxneska meistaranum, því Arne hverfur alfar-
ið frá da capo-formi barokksins og semur jafn-
vel stundum strófískt í þjóðlagastíl. Hljóm-
sveitarbeitingin er óvenju fjölbreytt. Ai-ne leit-
ar nýrra leiða, eykur hlut blásara að mun og
brúar bilið milli stflskeiða með því að stíga öðr-
um fæti í Handel, hinum í snemmklassík. Hin
fjölskrúðuga stílblanda þótti síðari tíma mönn-
um ljóður á verkinu, en spurning er aftur á
móti, hvort það höfði þá ekki frekar til nútíma-
hlustenda, sem eru öllu vanir í þeim efnum.
Alltjent er tónlistin óvenju fersk, enda átti Ar-
ne ósvikna melódíska æð, sem kemur jafnt
fram í ítalska sem í þjóðlega stílnum, og þai-
við bætist spennukeimurinn af nýstárlegri til-
raunamennsku.
Söngvararnir eru að vanda flestii- fyrsta
flokks, og sindrai- einkum af Catherine Bott.
Birtan hefur nokkuð fölnað af hinum ágæta
tenór Ian Partí-idge, en reynsla hans tryggir
ágæta túlkun. Sömuleiðis má vel meðtaka val-
kyrjuvíbrató Patricia Spence, er syngur upp-
haflegt geldingsmezzóhlutverk Arbacesar,
þökk sé heitri innlifun. Parley of Instruments-
sveitin leikur óaðfinnanlega undir stjórn Good-
mans, þó að stjórnandinn (og upptökuliðið)
hefðu stundum mátt taka ögn meira tillit til
einsöngvaranna á þykkustu undirleiksstöðum.
ZEMLINSKY
Alexander von Zendinsky: Sinföni'a nr. 2 í B-
dúr. Slóvakíska fflharmóm'usveitin u. stj. Ed-
gars Seipenbusch. Marco Polo 8.220391. Upp-
taka: DDD, Bratíslövu 11/1985. Útgáfuár: 1986.
Lengd: 41:49. Verð (Japis): 1.190 kr.
OFT getur litlu eldri vinur manns, sem
glímdi við sama námsefni stuttu áður en maður
sjálfur, reynzt skilvirkari kennari en jafnvel
þrautþjálfaðustu lærifeður. Það virðist einnig
hafa átt við um Schönberg, því veigamesta
kennslu í tónsmíðum og orkestrun fékk hann
hjá Alexander von Zemlinsky (1871-1942). Hún
fór fram um svipað leyti og Zemlinsky samdi
B-dúr sinfóníuna sína 1897.
Áhugi á Zemlinsky hefur aukizt hin síðari ár,
og andstætt sumum endurvöktum smámeistur-
um virðist hann eiga vel inni fyi’ir því. Mönnum
er farið að skiljast, að hann var annað og meira
Alexander von Zemlinsky
en bara kennari og aðstoðarmaður Mahlers, þó
hógværð Zemlinskys í návist risa eins og Bra-
hms, Mahlers, Schönbergs og Bergs, svo og
stöðug leit hans að músíkalskri sjálfsmynd,
kunni að hafa staðið gengi hans fyrir þrifum,
eins og kannski má lesa úr táknmáli óperu
hans, Dvergnum. En þó að Zemlinsky kvartaði
eitt sinn við Ölmu Schindler (síðar frú Mahler)
undan því, að frægðin virtist æ ætla að ganga
honum úr greipum, hvort heldur í hljómsveit-
arstjórn eða tónsmíðum, þá verður skýring lítt
ráðin af tónlist hans, sem er undantekningar-
lítið bæði fáguð og áhrifamikil.
B-dúr sinfónían er ótrúlega þroskað æsku-
verk, þrátt fyrir aukakeim hér og þar af Bra-
hms, Bruckner, Dvorák og jafnvel Wagner(I).
Það hlaut Beethoven-verðlaun Tónvinafélags
Vínarborgar eftir frumflutninginn, og maður
spyr sjálfan sig, hvort höfundur hefði getað
náð að skyggja á þrítugt tónskáld, sem (líkt
Zemlinsky með 1. sinfóníu sína) hafði skömmu
áður borið verk eftir sig undir Brahms (en við
öllu dræmari undirtektir) - hefði Zemlinsky
setzt að í heimalandi þess og gerzt þar „stór-
fískur í smátjörn.“
Það tónskáld hét Carl Nielsen.
Spilamennska Slóvakanna er hress og innlif-
uð og upptakan góð, en 41 mínúta er varla
sæmandi plássnýting fyrir nútíma geisladisk.
Ríkarður Ö. Pálsson
Morgunblaðið/Ásdís
GALLERÍ Sævars Karls verður opnað í nýj-
um húsakynnum verslunarinnar í Banka-
stræti 7 á morgun, sunnudag, kl. 14. Þegar
þessi mynd var tekin í vikunni var talsverð
vinna eftir við frágang hins nýja 90 fm sýn-
ingarrýmis.
GALLERÍ
SÆVARS KARLS ‘
í STÆRRA
HÚSNÆÐI
PABBI í sparifötunum er yfírskrift sýningar
á 1.200 barna á aldrinum 5-10 ára sem opnuð
verður á morgun, sunnudaginn 14. desember,
í galleríi Sævars Karls í nýrri verslun hans í
Bankastræti 7. Húsrými hefur aukist veru-
lega við flutninginn og eru áform uppi um að
auka starfsemi gallerísins með margvíslegum
hætti.
Bömum 4.000 viðskiptavina verslunarinnar
voru send bréf þar sem þeim var boðið að .
taka þátt í sýningunni og senda inn myndir af
feðrum sínum spariklæddum. AIls bárust
1.200 myndir og verða þær allar hafðar með á
sýningunni, enda listlega vel gerðar myndir
að sögn Sævars. „Við ætlum að þekja alla
veggi neðstu hæðar verslunarinnar og galler-
ísins með þessum myndum, samtals um 270
fermetra, en af þessu rými er galleríið sjálft
90 fm,“ segir Sævar. Galleríið var opnað í
mars 1989 og hafa 80 listamenn haldið sýning-
ar þar og nokkrir þeirra sýnt oftar en einu
sinni. Sævar hefur fengið til samstarfs við sig
menningarfyrirtækið art.is og Hannes Sig-
urðsson listfræðing og segir að starfsemi gall-
erísins verði mun viðameiri en áður. „Sá hluti
Sjónþinganna sem áður var í sýningarsalnum
Sjónarhóli við Hverfisgötu verður framvegis
hér í galleríinu, ásamt fleiri fundum og uppá-
komum með listamönnum,“ segir Sævar.
„Verslunin öll er listaverk. Við ætlum að kalla
hana mótsstað allra, því þetta á ekki bara að
vera verslun heldur staður þar sem fólk kem-
ur saman.“
Fyrsta sýning gallerísins á nýju ári verður
á verkum Jóns Oskars og mun galleríið þegar
vera fullbókað allt næsta ár.
600 UNGAR
RADDIR HUÓAAA
í PERLUNNI
KÓRAMÓT barna og unglinga verður haldið í
Perlunni sunnudaginn 14. desember og hefst
kl. 13. Þar koma fram um 600 böm og ung-
lingar og er þetta fimmta kóramótið á að-
ventu sem Perlan stendur fyrir.
Kór Engjaskóla, yngri, kl. 13 og þeir eldri
kl. 13.15. Kór Hjallaskóla, kl. 13.30. Skólakór
Akraness kl. 13.45. Skólakór Garðabæjar,
eldri, kl. 14. Kór Klébergsskóla kl. 14.15.
Barnakór Kársness kl. 14.30. Samsöngur kl.
14.45. Barnakór Árbæjai’kirkju kl. 15. Kór
Ölduselsskóla kl. 15.15. Barnakór Háteigs-
kirkju kl. 15.30. Frískir krakkar frá Akranesi
kl. 15.45. Skólakór Þorlákshafnar, yngri, kl.
16, og eldri kl. 16.15. Kór Selásskóla kl. 16.30.
Kór Snælandsskóla kl. 16.45. Skólakór Garða-
bæjar, yngri, kl. 17. Samsöngur kl. 17.15.
í STJÓRN
EVRÓPU-SIN-
FÓNÍUNNAR
SELLÓLEIKARINN Erling Blöndal
Bengtsson hefur verið skipaður í stjórn
Evrópusinfóníunnar; „Symphonium Europae"
sem var stofnuð í Monte Carlo árið 1964 en er
nú staðsett í New York. Undirbúningur
hátiðatónleika í Lincoln Center í New York
stendur nú yfir en þar mun hljómsveitin flytja
9. sinfóníu Beethovens. Auk Erlings eru í
stjórninni Harry Belafonte, José Greco,
Ruggiero Ricci og Gary Graffman.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 13. DESEMBER 1997 1 5