Lesbók Morgunblaðsins - 26.09.1998, Blaðsíða 14

merkur í vesturátt í hitamistri og stillu. Nú vor-
um við á leið út á dýpri sjó svo við settum upp
öyggislínu og strekktum hana í brjósthæð frá
stafni og aftur í skut. Þannig gátum við nú dott>
ið um án þess að hafna útbyrðis.
Veðurspáin boðaði norð-austan vind og það
sem byrjað með krussi yfir sægrænann sjóinn
óx á nokkrum tímum í stinningskalda beint í
andlitið.
Svona átti þetta ekki að vera!
Það hvessti og krappar öldurnar skullu og
brotnuðu á bátnum. Við krussuðum af veikum
mætti, stundum í átt til Englands og stundum í
átt til Noregs. Kvöldfréttimar boðuðu meiri
vind um nóttina, þá ældum við yfir borðstokkinn
og gáfumst upp. Snérum stafni til Noregs og
slepptum út seglunum. Yemaya gladdist eins og
við í léttari siglingu, og flaug létt yfir úfið haf í
tunglskini.
En við ætluðum alis ekki til Noregs. Sú leið
var ekki inni í áætluninni og eina sjókortið sem
við höfðum af Oslóarfirði, var yfirlitskort sem
náði frá Uralfjöllum í austri til Grænlands í
vestri.
í morgunsárið kom Noregur í sjónmál og
nokkrum tímum síðar komum við í hlé við
ströndina og leituðum að innsiglingu. Ekki einn
einasti viti, ekki eitt sjómerki, en það leit út fyr-
ir að vera djúpt milli tveggja eyja. Með einn
mann á útkfldd á baugspjótinu sigldum við inn í
norska skerjagarðinn.
I firðinum mættum við sjómanni, veðurbitn-
um eftirlaunamanni sem var að veiða á stöng.
Það var unun á að horfa hvemig hann fór með
bátinn sinn. Hægt og rólega hengdi hann út frí-
holtin, gerði klárar festar ,og með sömu ná-
kvæmni og þegar tunglferja tengist móðurskipi
lagðist hann upp að Yemayu.
Hann hafði sjálfur villst í Bohuslen í sænska
skerjagarðinum og skildi vandamál okkar vel.
Eftir útskýringum hans teiknuðum við upp kort
og eftir nokkra tíma gátum við bundið landfest-
ar við bryggjuna á Kragerö.
Þegar við höfðum fyllt olíu á tankinn athuguð-
um við vélina. Þá sáum við vatnsperlur á olíu-
kvarðanum. Við fórum yfir þekkingu okkar á
bátamótorum og komumst allir að sömu niður-
stöðu: biluð heddpakkning.
í dag var sunnudagur og allt lokað. Á bensín-
stöðinni hristu menn höfuð og sögðu að við-
gerðamaður bæjarins væri í sumarfríi. Sá sem
var í staðinn gerði við utanborðsmótora og það
tæki hann alitaf nokkra daga að gera við þá. En
þið skulið koma aftur á fimmtudaginn.
- Við komumst aldrei til íslands.
- Ekki gefast upp, það er alltaf einhver von,
sagði Kelle. Ég er búinn að fá innri sýn, hugsýn
þar sem ég sá þegar við sigldum inn í Reykjavík
með spinnakerinn uppi.
Þama sátum við eins og þijár sprungnar
blöðrur, og störðum út yfir höfnina, þegar segl-
bátur kom inn og batt landfestar fyrir aftan
okkur. Nýtísku bátur með þilfari úr tekki og vél
í góðu lagi.
- Fallegur bátur, sem þið eigið, sagði skip-
stjórinn þegar hann labbaði að Yemayu.
- Vilt þú skipta? var það eina sem ég gat
komið út úr mér.
Við sögðum honum frá vandamáli okkar og
spurðum hvort hann þekkti nokkum sem gæti
skipt um heddpakkningu.
Hann hoppaði um borð og leit á olíukvarðann.
- Olían er svört og fin og þið emð á siglingu
til íslands, sagði hann íbygginn. Báturinn er
kannski siginn, þar sem þið emð með oh'u og
vistir til langferðar.
- Við erum líka búnir að bæta hálfu tonni á
kjölinn, hvað sem það hefur með þetta að gera.
- Ég lenti í nákvæmlega sama vandamáli með
fyrri bátinn minn, útblástursrörið er svo neðar-
lega að það seitlar vatn inn á vélina þegar þið
siglið. Settu hana í gang og ég skal sýna þér!
Þegar vélin var kominn í gang skrúfaði hann
ohulokið af og vatnið gufaði upp þegar olían
hitnaði.
- Sjáiði ekkert vatn á kvarðanum. Þið þurfið
bara að loka útblástursrörinu þegar þið siglið og
þá er allt í lagi.
Tilgangurinn með að sigla tfl Kragerö var þá
að hitta þennan mann.
Vindinn hafði lægt um nóttina, og var aðeins
lítill andvari þegar við komum út úr skerjagarð-
inum og tókum stefnuna í suður. Okkur miðaði
hægt, vindamir vissu ekkert hvað þeir vildu,
glöddu okkur eina stund með byr, dóu út og
komu síðan aftur þversum, til að snúast enn
frekar og koma að aftan og við höktum á lensi.
Straumurinn var á móti og þetta gekk eins og
að sigla í sírópi. Við hituðum vélina sem frussaði
í gang með olíustybbu og reykmekki yfir aftur-
dekkið.
Klukkan tíu um kvöldið höfðum við Oxövita
beint í sólarlaginu. Þá breyttist aht, straumur-
inn snérist og frískur vindur úr norð-vestri kom
sunnan frá Noregi og fyllti seglin. Við drápum á
véhnni, tengdum Oskar sem er Aries sjálfvirkt
vindstýri, og á fossandi fart sigldum við út á
Norðursjó.
Loksins miðaði okkur áfram undir seglum!
Um nóttina tók að blása enn meira og Yema-
ya hoppaði og skoppaði á úfnum sjónum. Nú
sigldum við í beinni línu á ofsa hraða í kapp við
EINS OG hendi væri veifað breyttist allt. Öldurnar sléttust út f litla smátoppa
sem suðu upp í stórum hvirflum allt um kring.
tímann. Það varð vot keppni, lúkarshlerinn hélt
ekki sjónum sem flaut yfir dekkið, og leitaði inn
í stafnkoju, og drekkti þar dýnum og koddum.
Veröld okkar minnkaði til hálfs og við þrengd-
um okkur saman í hinum tveim kojunum sem
voru í káetunni. Um morguninn jókst vindurinn
til muna. Það var bræla og freyðandi öldumar
gösluðu yfir þilfarið hléborðsmegin. Við rifuðum
segl og breyttum stefnu nokkrar gráður af leið
til að halda fartinni.
- Navigare neccesse est..(það er nauðsynlegt
að sigla)_ réttlætti Kelle þessa ákvörðun okkar.
Yemaya hlýddi latnesku tiltah hans og hentist
áfram á beljandi bylgjum hafsins.
Um hádegisbil: Tveir stórir bakuggar í öldu á
bakborða. Höfrungar, þessir leikandi anarkistar
hafsins buðu okkur velkomna.
Þrátt fyrir högg og velting í látunum tókst
Anders að steikja buff, sem við slövruðum í okk-
ur úr kastarollu, hálfliggjandi með slagsjó sem
flaut yfir fætumar.
Vonin um að komast á réttum tíma jókst þeg-
ar við reiknuðum út að eitthundrað og fjömtíu
sjómflur hefðu runnið undir kjölin milh sólar-
ganga.
Tunghð var næstum
fullt þegar það kleif út úr
skýjahafinu og minnti á,
að það fegursta sem sjó-
maður veit er að sigla full-
um seglum yfir mánalýst
haf.
Um morguninn dó vind-
urinn út og kyrrðin var
rofin þegar vélin hrökk í
gang með illskulátum.
Þetta varð kyrr og heit-
ur dagur. Við tókum út
dýnur og kodda, þurkuð-
um það sem hafði blotnað,
nutum sólar og hylltum
okkur með rauðvíni.
Sunnan gola fyllti segl-
in þegar skyggja tók og
eyrun sperrtust af hljóð-
um sem buldu á bátnum.
Himininn var skýjaður og nóttin svört þegar
við nálguðumst olíupallana. Þetta var eins og í
vísindakvikmynd. Við vorum hetjumar sem
smugum hljóðlaust framhjá eldspúandi skrímsl-
unum.
Það heyrðust brak og brestir frá Orkneyja
radíói í VHF tækinu og þeir lofuðu vindi í norð-
austur. Vindar sem við myndum fá á móti okkur
ef við stefndum á Hjaltlandseyjar. Við beittum í
vindinn og tókum stefnu á Wich á norður
Skotlandi.
Við vissum allir hvað það þýddi: Stysta leiðin
þaðan inn á Atlandshafið var um Pentlands-
fjörðinn, sundið milh Orkneyja og Skotlands,
þar sem straumurinn getur farið upp í 10 hnúta.
Grár dagur með óstöðugum vindum og hljóðu
regni. Dagur þar sem vaktin er löng en frívaktin
þess indælh. Laus úr votum gahanum skreið ég
í koju. Heitur og þurr sat ég hokin og horfði á
Anders hnoða deig.
- í dag skulum við borða góðan mat, sagði
hann. Það verður pasta útbúið frá grunni.
Vindinn lægði og með kvöldinu þurftum við
að gangsetja vélina aftur. Ég vafði trefli um
hausinn tU að minnka hávaðan svo ég gæti sofið
nokkra stund áður en við kæmum tfl Skotlands.
-Land í sjónmálí!
Vitaljós við sjóndeUdahringinn, IjóskeUa sem
teygði sig á móti okkur frá ókunnri strönd. Við-
tökur sem glatt hafa sjómenn frá tímum faró-
anna.
í birtingu stýrðum við inn í vík mUli vindbar-
inna kletta og gróðursæha hæða. Það var hing-
að sem vUltir norðurbúar komu í langskipum
sínum og rændu og rupluðu.
Við komum tU að kaupa olíu og fá leiðsögn í
því hvemig hægt væri að komast í gegn um
sundið.
Það var §ara þegar við Uðum inn í höfnina og
fjórir metrar upp á hafnarbakkann. Við bundum
landfestar og hvíldum okkur í eina klukkustund
áður en bærinn Wick vaknaði.
Olíu fékk ég þjá olíubfl við höfnina. Stoltur
eins og ég hefði fangað fíl, dró ég svarta slöng-
una niður á dekk. Fyrir aftan okkur lá stór segl-
bátur og skipsmenn þar voru rétt að vakna. Þrír
sterklegir herramenn á okkar aldri. Ég reyndi
að ná athygli þeirra og klifraði niður sleipan
kaðalstiga.
-Excuse me, en vitið þið hvemig það er best
að komast í gegn_
-Pentland Firth!, hljóðuðu þeir hver upp í
annan.
-Yes. (Þetta gekk bara vel).
-No, no, þeir hristu höfuð allir þrír, ekki sigla
þar! Við myndum aldrei gera það.
-En, reyndi ég að segja, það em jú sjávarföll
og þau falla bæði að og
frá. (Hér útskýrði ég mál
mitt með stómm hægum
handahreyfingum fram
og til baka).
-Það skiptir mig engu í
hvora áttina straumurinn
fer, hringiðan er þama
alltaf.
Og núna, skal ég segja
þér hélt herramaðurinn
áfram og benti til himins,
núna er fullt tungl og vor
aðföll og það þýðir að
straumurinn getur farið
upp í þrettán, fjórtán
hnúta.
Farðu norður íyrir
Orkneyjar ef þú ætlar til
Islands!
Þrettán, fjórtán hnútar,
það snerist allt í hausnum
á mér. Að hugsa sér ef maður fengi það með sér.
Það var byrjað að falla að þegar ég hitti hafnar-
sjórann nokkmm tímum síðar á bakkanum.
-Pentland Firth, sagði hann og leit á mig. If
you time it right- you just go smoking through
it!
Það var einmitt þetta sem ég vildi heyra.
-Hvenær er best að _, spurði ég, og mér hitn-
aði í hamsi.
Hann leit á Yemayu sem lá þama fyrir neðan
okkur.
-Hvað getur hún siglt marga hnúta?
Ég reiknaði í fljótheitum, vindur þvert á, úf-
inn sjór, mótstraumur, full fart á vél.
- Sex hnúta.
Hann leit á klukkuna og reiknaði út sjávar-
föllin.
-Ef þið farið núna þá náið þið upp eftir og fáið
strauminn með ykkur í gegnum sundið. Hann
benti á armbandsúrið sitt með vísifingri, til að
sýna að núna þýddi ekki eftir klukkutíma.
Ég þakkaði honum og hljóp að bátnum. Þar
stóð áhöfnin, uppábúin og vatnsgreidd, tilbúin í
bjór á næstu krá.
Þetta hafði ég oft upplifað sem sjómaður á
farskipum. Alltaf þegar ég hafði fundið stað þar
sem ég vildi leggjast undir pálma, þurfti skipið
að sigla. Núna var það ég sem var þessi óþol-
andi skipsstjóri.
Tuttugu mínútum síðar stýrðum við út úr
höfn. Ut í frískan austanvind og mótstraum.
Öldumar skullu á hamraveggjum við ströndina,
snem við með strauminum og komu til baka
sem freyðandi brot. Við beittum upp í vindinn
og með vælandi vél fóram við norður um krapp-
an ölduganginn. Og síðan á milli Duncansby
Head og Pentland Sherries.
Eins og hendi væri veifað breyttist allt. Öld-
umar sléttust út í litla smátoppa sem suðu upp í
stórum hvirflum allt um kring. Straumurinn
greip okkur þegar við komum inn í sundið og
kastaði okkur áfram í ofsafengnum vatnsflaumi
en stýrimaður einbeitti sér að því að halda bátn-
um í straumfarinu og þræða hringiðuna. Við
sigldum með þrettán hnúta hraða þar til
klukkutíma seinna að við skutumst út á
Altalntshafið eins og korktappi úr vel hristri
kampavínsflösku.
Guðirnir brostu og háhymingar komu upp að
síðunni og klöppuðu fyrir ferð okkar. Vindur og
alda vora með okkur.
Við hífðum upp öll segl sem Yemaya gat bor-
ið, kýfir, fokku, stórsegl, stagsegl og messann
og flugum út á hafið.
Það blés hraustlega um kvöldið og við sigld-
um eins og brjálæðingar, veiddum sjómílu eftir
sjómflu og Yemaya fór hraðar en hún hafði
nokkra sinni gert. Lyfti upp hökunni á móti
rísandi öldum, og renndi sér niður öldutoppana
meðan sjórinn freyddi yfir dekk. Hröðuninn sló
logginn í botn þegar aldan valt undan kili og við
soguðumst niður í öldudalinn. Aftur og aftur.
Nóttin var kolsvört og myrkrið skerpti heym-
ina. Hlusta eftir hljóðum sem komu og fóra.
Var ekki eitthvert högg á framdekki?
Ætli akkerið sé enn í festaropinu?
Heldur skrokkurinn þessum villtu látum?
Um morguninn rigndi og fylar flugu milli ald-
anna. Þokkafullir renndu þeir sér í kjölfarinu.
Um daginn tók að hvessta enn meira. Við rif-
uðum stórsegl og messann og hleyptum undan á
rosalegri fart með lausum seglum.
Það var jónsmessukvöld!
Kelle hafði tekið eftir rauðum laugardegi á
almanakinu. Stoltur stakk hann hausnum upp
úr káetu lúgunni en fékk brotsjó yfir sig þegar
hann sagði fréttimar. Anders náði í flösku af
Calvados og ákafir en stutt héldum við upp á
Jónsmessuna í káetunni. Þrír snafsar, skál! Og
vaktin aftur upp á dekk.
I þijá daga var þessi sterki meðbyr og við
sigldum mikinn. Klemmdum okkur brosandi
fasta á nötrandi bátnum og jusum glaðir upp
sjóinn sem rann í setkrók stýrimanns.
Nú voru bara fimm hundmð sjómílur til
Reykjavíkur. Það var möguleiki að ná áfánga-
stað í tíma.
Þegar vindinn lægði varð siglingin rólegri og
fljótlega fór að heyrarst strengja sláttur úr ká-
etunni. Kelle og Anders tóku fram hljóðfærin,
gítar og ukulele og æfðu söng til að hylla af-
mælisbamið. Þegar leið á daginn hætti að
blása, vindurinn snerist og koma að aftan áður
en hann lagði sig til svefns. Þá slepptum við
Yemayu lausri og hún fékk að sigla hvert hún
vildi. Með mjúkum klið kring um bóginn leið
hún yfir hafið í stórum sveig. Þetta átti hún
sannarlega inni. Hún hafði gert betur í öllu en
hún hafði nokkra sinni áður gert.
Það var ekki fyrr en eftir miðnætti þegar við
lágum alveg kyrrir með slök segl og berjandi
bómur að við settum vélina í gang.
Alla nóttina höktum við áfram með stýri-
mann gónandi á kompásinn. Um morguninn
glampandi lognalda og endalaust haf. Á einum
klukkutíma fórum við framhjá trjábol, skó,
planka, tveimur plastflöskum og stóru tréloki.
Á lokinu sátu tveir mávar og hvíldust. Annar
var röskari en hinn og flaug í áttina að veiðilín-
unni okkar, flögraði um stund yfir kjölvatninu
og flaug síðan aftur á trélokið. Þar útskýrði
hann fyrir félaga sínum með axlahnykk, að það
er ekki allt fiskur sem glitrar.
Um eftirmiðdaginn sleppti skýjagráminn
sólinni fram um stund. Dekkið þornaði og við
hengdum upp sængurföt og dúkuðum borð fyr-
ir hádegismat á afturdekkinu. Nutum veður-
blíðunar þar til regnið kom aftur með vind sem
plataði okkur til að draga segl upp um stund.
Um nóttina tæmdum við olíuna af
varatanknum og tókum stefnu á Vestmanna-
eyjar.
Ef lognið helst höfum við ekki eldsneyti til
að ná landi. Fyrir hádegið drápum við á vél-
inni. Það voru áttatíu sjómílur til Vestmanna-
eyja og við höfðum eldsneyti tfl fimmtíu. Svo
nærri en samt svo fjarri.
Vind! Gefið okkur vind!
Eftir hádegið bænheyrðu vindguðirnir okk-
ur og lognið vék fyrir golu að suðaustan!
Við drógum upp rauða spinnakerinn, þar
slepptum við honum langt fram fyrir bátinn
þar sem hann var eins og nýútsprangin rós.
Ó! Glaða skip! Allan daginn sigldum við með
spinnakerinn hátt uppi, stór blaðra sem hfyóð-
laust dró okkur áfram yfir hafið. Við borðuðum
hádegismat í káetunni og fundum út að það
tekur þrjá karlmenn að sigla með spinnaker.
Einn sem dúkar borðið, einn sem býr til mat-
inn og einn sem opnar vínflöskuna.
Klukkan hálf tíu um kvöldið kom lognið,
blaðran sprakk og féll saman á framdekkið, en
við höfðum siglt þær þrjátíu mílur sem til
þurfti. í fyrsta sinn gátum við með gleði gang-
sett vélina.
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 26. SEPTEMBER 1998