Alþýðublaðið - 16.10.1982, Blaðsíða 4

r——————— Ctgefandi: Alþýöuflokkurinn.” Framkvæ’mdastjóri: Jóhannes Guömundsson Stjórnmálaritstjóri og ábm. Jón Baldvin Hannibalsson. Ritstjórnarfulltrúi: Guömundur Arni Stefánsson. 1
I alþýðu- flskriftarsíminn
IHhT'JL'M Laugardagur 16. október 1982 Blaöamaöur: Þráinn Hailgrfmsson. Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir. jDreifingarstjóri: Siguröur Steinarsson. Ritstjórn og auglýsingar eru að Siöumúla 11, Reykjavik, slmi 81866. er 81866
ERLENT
Dregur
óðfluga úr
fylgi Reagans
Reagan gerir sér grein fyrir því
að efnahagsstefna hans kunni að
vera hættuleg fyrir Repúblikan-
aflokkinn. Hann hrósar sér fyrir
að hafa dregið úr verðbólgunni
en viðurkennir að í staðinn hafi
atvinnuleysið farið upp fyrir
„heppileg mörk“. 10.1% banda-
ríkiamanna eru atvinnulausir.
I skoðanakönnun sem News-
week stóð fyrir nýlega kemur
ágætlega fram hversu fylgi Reag-
ans minnkar óðfluga. Þegar spurt
var hvernig viðkomandi fyndist
Reagan standa sig í starfi sínu
sögðust 41% vera ánægðir, en
51% óánægðir. Óánægðir eru nú
í fyrsta skiptið í meirihluta, en í
fyrri skoðanakönnunum News-
week voru ánægðir ávallt í
meirihluta: í ágúst 1981 voru
ánægðir 60% en 25% óánægðir. í
janúar á þessu ári voru 52%
ánægðir en 38% óánægðir.Og
síðast liðinn júní voru 48%
ánægðir en 45% óánægðir.
Vinsældir Reagans minnka því
með degi hverjum. Um leið
aukast viðsældir Demókrata: f
júní síðast liðnum sögðust 50%
styðja þá, en 43% repúblikana,
en í síðustu könnun voru dem-
ókratar komnir upp í 57% en hin-
ir í 39%. Mesta fylgisaukningin
virðist þvf hafa komið frá hinum
óákveðnu, sem nú hafa sannfærst
um efnahagsstefnu Reagans. ör-
uggur meírihluti taldi hana eiga
eftir að hafa slæm áhrif á fjármál-
astöðu sinnar fjölskyldu, og ekki
síður þjóðarinnar í heild.
í könnuninni kom fram að
meirihluti aðspurðra var fylgj-
andi því að draga frekar úr ríkis-
útgjöldum, en um leið að
ekki yrði aukning á útgjaldahlut-
falli til varnarmála.
Spurt var: Ef frambjóðandi
hefði á stefnuskrá sinni frystingu
á þróun, tilraunum og fram-
leiðslu á kjarnorkuvopnum af'
hvoru tveggja Bandaríkjanna og
Sovétríkjanna hálfu, hvort væri
líklegra eða ólíklegra að þú
styddir hann?
Nær 60% töldu líklegra að þeir
styddu viðkomandi frambjóð-
anda. Aðeins 25% tölu það ólík-
legt.
Walesa til Lenin-skipa-
smíðastöðvarinnar?
Sem kunnugt er hefur herfor-
ingjastjórnin í Póllandi bannað
hin frjálsu verkalýðssamtök Ein-
ingu. Sagt er að nú muni stjórnin
telja óhætt að sleppa Lech Wa-
lesa úr haldi og leyfa honum að
fara að vinna á ný-, svo fremi sem
kyrrð ríkir í þjóðfélaginu.
Hefur sá ráðherra stjórnarinn-
ar sem með verkalýðsmál fer, Ci-
osek, sagt að Walesa ætti að hefja
störf að nýju í Gdansk skipa-
smíðastöðvunum. Walesa er að
vonum óánægður með tilboðið
og segist heldur vilja fara á eftir-
laun...
Tilkynning frá
Samtökum grásleppu-
hrognaframleiðenda
Vegna hugsanlegrar greiöslu flutnings-
styrkja til framleiöenda saltaðra grásleppu-
hrogna'á vertíöinni 1981, óska samtökin eftir
því aö framleiðendur sendi upplýsingar þar
aö lútandi til skrifstofu samtakanna að Síðu-
múla 37 Reykjavík, eigi síðar en 10. nóvem-
ber n.k.
Upplýsingar er berast eftir þann tíma
veröa ekki teknar til greina.
óskar aö ráöa VERKAMENN við lagningu jarösíma á l
stór-Reykjavíkursvæöið.
Nánari upplýsingar verða veittar hjá starfsmannadeild
stofnunarinnar.
„Spútnikkmóðursýkin”
Edwin Diamond er blaðamaður
og kennari í stjórnmálafræðum.
Hann rifjar hér upp — af þörfu
tilefni — þá móðursýki sem greip
um sig í röðum bandarískra vísind-
amanna, þegar Rússar sendu fyrsta
spútnikkinn á sporbaug um jörðu.
Hann telur eins og reyndar margir
vísindamenn, að landar sínir geti
margt lært af þeirri öldu minni-
máttarkenndar, vanþekkingar og
móðursýki sem þá náði valdi á
bandarískum
stjórnmálamönnum — og vísinda-
mönnum, þar til þeim varð Ijóst
hve mikil blekking var fólgin í
tækniundrum Sovétmanna i
geimnum. Við gefum Edwin orðið,
en grein hans birtist í síðasta hefti
tímaritsins Newsweek.
Þegar ég var staddur á fundi með
þekktum amerískum vísinda- .
mönnum um daginn, sem voru að
ræða tækniþróun á seinni hluta
þessa áratugar og í byrjun þess
næsta, vildi svo til, að einn sérfræð-
ingurinn hóf mikla lofræðu um yfir-
burði Japana á tæknisviðinu. Hann
lauk máli sínu á því að segja, að
„japönsk börn eru miklu betur
þjálfuð á tölvur en okkar börn og
þar í landi verða fleiri verkfræðing-
ar miðað við höfðatölu en hjá
Gjjikur".
Ég tók snöggan kipp í sætinu.
„Bíddu við“, sagði ég, „þetta er
einmitt það sem við heyrðum þegar
fyrsti spútnikkinn fór á loft. Og þá
kviknaði á perunni: fyrsti gervi-
hnötturinn á braut... Sovétmenn
komnir framar Bandaríkja-
mönnum í geimvísindum... ég sá
fyrir mér skólastofur fullar af litl-
um Rússum sem voru að hanna
geimflaugar... Bandaríkin voru
skilin eftir á öskuhaug sögunnar.
„Heyrðu“, sagði ég, „En þetta
gerðist fyrir 25 árum síðan".
„Já“, sagði einn af virtustu vís-
indamönnum þessa lands, „4. okt-
óber 1957“. Það var einmitt þá sem
80 kg. rússneskur spútnikk fór á
braut um jörðu, mánuði síðar fór
annar á sporbaug með hundinn
Laika. Allt ætlaði um koll að keyra
í Bandaríkjunum yfir þessum stór-
sigrum Sovétmanna. Þetta varð að
móðursýki, sem eitraði pressuna,
stjórnmálamenn og ekki síst al-
menna borgara þessa lands. Þá eins
og nú erum við ekki of vissir um
leiðtogahlutverk okkar, hræddir
um að verið sé að setja okkur hjá,
þjakaðir af minnimáttarkennd,
sem er í svo hrópandi mótsögn við
greind okkar og hæfni. Að velta
þessu tímabili fyrir mér, varð mér
lærdómsríkt, því það segir einmitt
mikið um Bandaríki nútímans.
Gamli maðurinn
drifínn úr golfí
Eisenhower var þá við völd í
Bandaríkjunum. Hann var eins og
Reagan, vinsæll republikani, gam-
all, þægilegur og talinn ekki stíga í
vitið. Skyndilega var gamli maður-
inn drifinn heim af golfvellinum,
Rússar höfðu skotið upp fyrsta
gervitunglinu. Demókratar köll-
uðu þetta mikinn ósigur bandarísks
tækniiðnaðar, þeir töldu, að með
þessu væri Sovétmenn að komast í
hernaðarlega yfírburðarstöðu. Það
voru hlutverkaskipti. Stjórnin var
sökuð um að hafa ekki eytt nógum
peningum í eldflaugar og kjarnork-
uvopn. í öllum þessum ósköpum
var síðan skýrsla lögð fyrir forset-
ann, sem tók af öll tvímæli um, að
Sovétmenn væru komnir langt
fram úr Bandaríkjamönnum í
kj arnorkuvopnaframleiðslu.
Aldrei var að vísu sannað, að þessi
skýrsla væri mjög vísindalega
unnin, en hún gegndi sannarlega
þeim tilgangi að auka á hinn særða
metnað okkar.
Og fjölmiðlarnir. Drottinn
minn! hvernig við glefsuðum eftir
hverju gervitungli í sjónmáli. Ég
veit allt um þetta, því að ég sá um
þetta fréttaefni í Washington. Á
næstu vikum var það hlutverk okk-
ar blaðamanna að ýlfra eftir ein-
hverjum stórmeistara til að færa
okkur nær keppinaut okkar í austri
Við grétum eftir meiri pening-
um í eldflaugar, meiri kennslu í
raungreinum í skólum, eftir
dauðageislum í geimnum og kjarn-
orkuknúnum flugvélum. Ef Rússar
áttu það, þá urðum við að fá það.
Maður getur ekki annað en bros-
að í dag að þessu öllu. í dag vitum
við nefnilega, að næstum því allir
höfðu dálítið á réttu að standa, en
að mestu leyti rangt fyrir sér.
Fræðslusjóður
Sambands Alþýðu-
flokkskvenna
stofnaður
Samband Alþýðuflokks-
kvenna hefur ákveðið í tilefni
af 10 ára afmælinu að stofna
fræðslusjóð Sambandsins.
Tilgangur sjóðsins er að sty-
ðja og efla fræðslustarfsemi
sambandsins. Fjárframlögum
í sjóðinn er veitt móttaka á
morgun og næstu daga.
Edwin Diamond
Vanþekking
Rússamir voru nefnilega ekkert
framar en við í kjarnorkuvísindum,
hvorki hvað viðkom flugskeytum
eða í kjarnaoddum. Það kom síðar
í ljós, meðal annars í minningum
James R. Killians, sem gerður var
að yfirmanni kjarnorkuáætlunar
undir Eisenhower, að flugskeytin
voru miklu þróaðri í Bandaríkjun-
um. Meðan móðursýkisaldan reið
yfir, vissu þetta samt fáir, og víst er
að sú vanþekking og leynd sem
hvíldi yfir þessum rannsóknum og
smíði vopna eins og ætíð, átti ríkan
þátt í að skapa andrúmsloft móður-
sýkisviðbragða hjá Bandarískum
almenningi í hvert sinn sem fjallað
var um afrek Sovétmanna á þessu
sviði.
Auðvitað voru Pentagon og
varnarmálaráðuneytið reiðubúin í
skyndi til að minnka bilið milli stór-
þjóðanna á þessu sviði. Hvern
skyldi undra? Ekki aðeins eitt
heldur sex kerfi flugskeyta voru
hönnuð. Snemma á sjöunda ára-
tugnum var vissulega komið svo,
að önnur þjóðin var hinni verulega
fremri. Það voru Bandaríkjamenn.
Rússar reyndu að fylgja í kjölfarið.
Enn í dag er talað um, að við
• séum á hröðu undanhaldi; Nú er
það ekki undan hernaðarmætti So-
vétmanna, heldur tölvumætti Jap-
ana. Efinn um eigin verðleika
grefur um sig. Hann nærist á fá-
fræði okkar og ábyrgðarleysi.
En við erum ekki jafn miklir ein-
feldningar og við vorum fyrir 25
árum síðan. Auðvitað eru Sovét-
ríkin hernaðarlega sterk. Japan er
skæður keppinautur. En hvorug
þjóðin er samansett af ofur-
mennum eins og hinir móðursjúku
meðal okkar eru að reyna að telja
okkur trú um. Og ég held að menn
gjaldi varhug við að trúa hverju
Framh. á bls. 2
Upphafstónleikar
Tónleikar Sinfóniuhljóm-
sveitar íslands 7. október.
Stjórnandi: Jean Pierre Jacqu-
illat
Einleikari: Peter Donohoe
Efnisskrá: Jónas Tómasson: Næt-
urljóð nr. 4 Tjækovski: Píanó-
konsert nr.l Tjækovski: Sinfónía
nr. 6.
Fyrstu tónleikar Sinfóníu
hljómsveitarinnar fóru fram í
Háskólabíói þ. 7. október undir
stjórn Jean Pierre Jacquillat.
Tónleikarnir hófust á frumflutn-
ingi nýs íslensks verks. Það var
Næturljóð nr. 4 eftir Jónas Tóm-
asson. Verkið fannst mér mjög
áheyrilegt. Annars voru þessir
tónleikar helgaðir Tjækovski.
Hann er eitthvert vinsælasta tón-
skáld allra tíma. Þó er hann meira
vanmetinn og misskilinn en flest-
ir aðrir. Sumir geta ekki þolað
hann og ásaka hann um tauga-
sjúka tilfinningasemi og jafnvel
væmni. En þó Tjækovski hafi
verið tilfinningamaður finnst mér
hann aldrei væminn ef hann er
fluttur af skilningi. Hann er næst-
Sigurður Þór
Guðjónsson
skrifar
um barn okkar tíma, upppekinn
af sjálfum sér, rótlaus, einmana
og firrtur. Og hann var lífsþyrstur
þó hann væri haldinn svartsýni og
þunglyndi. Þessi lífsþorsti í vol-
æðinu er eftirtektarvert einkenni
listamanna á íyrn helmingi þess-
arar aldar áður en uppfinning
kjarnorkunnar læsti mannkynið í
viðjar vonleysis og uppgjafar. Á
þessum tónleikum var fluttur
hinn frægi fyrsti píanókonsert
Tjækovski. Einleikari var Peter
Donohoe. Hann lék af miklum
krafti og lífsgleði. En hljóm-
sveitin var ekki eins vel með á
nótunum, lék fremur ósamtaka
og hirðuleysislega. Tónleikun
um lauk með sjöttu sinfóníu
Tjækovski. Hún er eitt stórverka
heimsins í-tónlist. Og fá eða engin
tónlist er jafn auðug af djúpu
mannlegu innihaldi. Hún er
óvenju persónulegt verk. Tjæk-
ovski framdi ekki sjálfsmorð.
Hann drakk ósoðið glas af vatni
meðan kólera geisaði í Péturs-
borg. Vera má að lífslöngun hans
hafi verið farin að dvína. En tján-
ingarmáttur Tjækovski var meiri
en nokkru sinni. Og það er að
minnsta kosti falleg endalok að
semja svona dýrlega tónlist og
deyja svo. Flutningur verksins
markaði engin tímamót. Jacquil-
lat er ekki skáld, spámaður né
sjáandi. En hann kann vel til
verka þegar hann vill það við
hafa.
Sigurður Þór Guðjónsson