Tíminn - 05.01.1967, Blaðsíða 6

TÍMINN
/
FIMMTUDAGUR 5. janúar 1967
Afkoma landbúnaðarins
Framhald af b!s. 9 Nýrækt 5.043 ha eða um 20% minni en 1964
Endurræktun túna 298 ha eða um 37% meira en 1964
Grænfóðurakrar 969 ha eða um 9% minna en 1964
Plógræsi 3.603 km eða um 34% meira en 1964
Girðingar 760 km eða um 10% minni en 1964
Þurrheyshlöður 210.766 nri eða um 57% meira en 1964
Súgþurrkunarkerfi 45.634 m2 eða um 42% meira en 1964
Vélgr. skurðir 4.057.141 m2 eða um 20% minna en 1964
Mikið hefur verið unnið að
byggingum í sveitum á árinu
1966 eins og að undanförnu.
Ekki liggja þó enn fyrir upp-
lýsingar um tegund og gerð
'byggiinganna, en lánveitingar
úr Stofnlánadeild Búnaðarbank
ans gefa vísbendingu um, hve
miklar framkvæmdimar hafa
verið. Veitt voru úr Stofn-
lánadeild A-lán, þ. e. lán til
bygginga útihúsa, til ræktunar
og til vinnslustöðva landbúnað
arins, að heildarupphæð kr.
118.467.500.00. Er það 7.707
300 kr. hærri uppihæð en 1965.
Þá voru á árinu veitt úr Stofn
\ lánadeild B-lán, þ. e. lán til
íbúðanhúsabygginga í sveit-
um, að upphæð kr. 23.984.00.
Er það 6.870.000 hærri upp-
hæð en B-lánin 1965.
Úr veðdeild Búnaðarbankans
voru alls veitt lán að upphæð
kr. 3.140.000 og er það 3.324
lægri upphæð en lánuð var
úr Veðdeild árið áður.
Fjöldi býla: Aðeins færri
jarðir voru í byggð á þessu
ári en 1965. Samkvæmt upp-
lýsingum landnámsstjóra var
lokið við um 30 nýbýli á ár-
inu, en fleiri jarðir fóru í eyði.
Rafvæðing.
Samkvæmt upplýsingum frá
Raforkumálaskrifstofunni hafa
210—220 sveitabýli vetrið tengd
við háspennulínukerfi Raf-
magnsveitna ríkisins, auk þess
sem allmargir aðrir notendur í
sveit hafa fengið rafmaga. Einn
ig er rét að geta þess, að á s. 1.
óri hafa um 200 bændur raf-
vætt hjá sér aðallega með dies
ilstöðvum, er það um tvöföld
tala miðað við fyrri ár. Nokk
uð af því er þó aðeins endur-
nýjun á gömlum diesil- eða
vatnsaflsstöðvum. Hafa nú l ,i
3300 býli fengið rafmagr frá
almenningsrafveitum og rúm-
lega 1000 býli frá einkastöðvum.
Það er brýn nauðsyn að koma
raforku á öll byggð býli á land
inu hið allra fyrsta. Á þessum
framfaratímum sættir fó!k sig
ekki yið að vera til langframa,
jafnvel um ófyrirsjáanlegan
tíma, olnbogabörn þjóðfeíagsins
við miðlun þessara mestu þæg-
inda, sem nútíminn hefur upp
á að bjóða, raforkunai
Vélakaup.
Á árinu 1966 var flutt inn
mikið af landbúnaðarvélum, en
þó mun minna en 1965. Nú voru
fluttar inn 612 nýjar hjóla-
dráttarvélar og 101 notuð eða
samtals 713 vélar, en það er
84 vélum færra en flutt var
inn 1965. Nú voru flutt inn
451 ámoksturstæki eða 174
færri en í fyrra og 494 heykvísl
ar á ámoksturstæki eða 101
kvísl færra en í fyrra. Aftur á
móti voru nú fluttar inn 440
sláttuvélar eða 90 fleiri en
1965 og 148 mykjudreifarar eða
3 fleiri en í fyrra. Þá voru nú
fluttir inn 394 heyblásarar en
ekki nema 296 í fyrra.
Mikið af þessum véla- og verk
færainnflutningi ér aðeins til
endurnýjunar eldri véla, sem
gengið hafa úr sér, en auk þess
er vélvæðingin stöðugt að auk
ast og fullkomnast. Má sér-
staklega nefna að fleiri ^og
fleiri bændur nota nú ámokst
urstæki, heykvíslar og blásara
bæði til að blása heyi í hlöður
og til súgþurrkunar. Tækni við
heyskap er nú orðin góð hjá
öllum þorra bænda, en enn
skortir mjög á, að næg tækni sé
notuð við skepnuhirðingu og
tilfærslu búfjáráburðar.
Framtíðarviðhorf.
Árið 1966 var bændum mun
erfíðara en árið 1965, sem var
þegar litið er á landbúnaðinn
í heild, ágætt ár. Verðlag á bú-
vöru til bænda hækkaði til
jafnaðar 10.82% á árinu 1966
miðað yið árið á undan. Tekj
ur bænaa hækkúóu því m'iour
ekki.í hlutfalli við þessa verð-
hækkuti af eftirtöldum ástæð
um: Mjólkurframleiðslan minnk
aði, kartöfluframleiðslan brást
hjá flestum að meiru eða minna
leyti og dilkar urðu um 5% rýr
ari en árið áður, en tilkostnað
urinn óx ekki aðeins vegna verð
hækkana, sem voru þó tilfinn
anlegar, eins og t. d. á áburði,
heldur einnig vegna aukinnar
notkunar á ýmsum rekstrar-
vörum. Efnahagur bænda er
því áreiðanlega mun þrengri nú
en fyrir ári síðan, þótt þeir
kvarti ekki. Bændux skilja, að
búskapurinn og þar með hag
Uy þeirra sjálfra er og verður
ávallt nokkuð háður árferðinu.
Þess vegna sætta þeir sig í
lengstu lög við áföll og tekju-
rýrnun, sem orsakast af erfiðu
árferði, þótt þeir rísi upp sem
samstæð heild, finnist, þeim sér
sýnt óréttlæti.
Þrátt fyrir hinar miklu fram
farir undanfama tvo áratugi,
hina öru tækniþróun landbúnað
arins, hinar árangursríku kyn
bætur búfjárins, hina stórkost
legu sigra á hinum skæðu inn-
fluttu sauðfjársjúkdómum og
mjög aukna þekkingu á því,
hvernig á að rækta jörðina og
fóðra búféð á sem hagkvæm
astan hátt, hvíla óneitanlega
skuggar yfir landbúnaðinum. Út
litið er uggvænlegt í svipinn
vegna árferðisins. Bændur eru
margir vanbúnir að mæta fimb
ulvetri eins og allt bendir til,
að þessi vetur verði, vegna þess
að heyfengur var lítill s. 1. sum
ar, eins og áður var að vikið,
og hey gáfust víðast hvar upp
s.l. vor, bæði vegna kuld-
anna þá og heymiðlunar. Með
forsjálni og nægri kjarnfóður-
gjöf ættu bændur að geta staðið
af sér veturinn áfallalítiw þótt
harður verði og langur, svo
framarlega sem siglingar tepp
ast ekki vegna hafíss. Það er
bót í máli, að verð á innfluttu
kjarnfóðri er nú miklu lægra
en s. 1- ár, sem þakka má fyrst
og fremst afskiptum Búnaðar-
þings og Búnaðarfélags íslands
af því máli s. 1. vetur.
Afurðasölumál landbúnaðar-
ins, sérstaklega vandlyvæðin á
að selja fyrir viðunandi verð,
þann hluta framleiðslunnar,
sem flytja þarf á erlendan mark
að árlega, er þó aðalvandamál
landbúnaðarins og bændastétt-
arinnar. Þessi vandi getur stað
ið I vegi fyrir eðlilegri þróun
framleiðniaukningar í landbún
aðinum a. m. k. í svip. Til eru
öfl í þjóðfélaginu, sem vilja
að stefnt sé að þvf að fækka
bændum og minnka hlut land-
búnaðaritys og bændastéttarinn-
ar. Þessi vandi getur staðið í
vegi fyrir eðlilegri þróun fram
leiðniaukningar í landbúnaðin-
um a. m. k. 1 svip. Til eru öfl
í þjóðfélaginu, sem vilja að
stefnt sé að því að fækka bænd
um og minnka hlut landbúnaðar
ins í þjóðarframleiðslunni. Hin
sömu öfl telja einnig, að land
búnaðurinn sé ein aðalorsök
verðbólguþróunar í landinu.
Það er rangt að kenna land-
búnaðinum um verðbólguþróun
ina. Samkvæmt þeirri löggjöf,
sem verð landbúnaðarvara er
ákveðið eftír, þá hækkar verð
á landbúnaðgrvörum því að-
eins, að verð á rekstrarvörum
landbúnaðarins hafi hækkað og
/eða vinnutekjur (nú kauptaxt
ar) annarra stétta hafi hækkað.
Bændur fá því sínar hækkanir
eftir að allir aðrir hafa fengið
hækkanir. Bændur eiga þvi ekki
sök á verðbólguþróuninni, held
ur gjalda hennar á þann hátt,
að hún eykur stöðugt vandann
á að Iandbúnaðurinn geti keppt
á heilbrigðan hátt með fram
leiðsluvörur sínar á erlendum
markaði.
Verðbólgan, sem vaxið hefur
með óhuganlegum hraða að
undanförnu, sérstaklega síðustu
3 árin, er höfuð orsök þess, hve
aðstaða landbúnaðarins tíl að
framleiða fyrir erlendan nark
að hefur versnað. Á meðan verð
á landbúnaðarvörum hefur því
nær staðið í stað erlendis síð-
ustu 5—6 árin, hefur verðbólg-
an hér hækkað framleiðslu-
kostnað og verðlag allt um
10—20% á ári. Allir atvinnuveg
ir, sem framleiða fyrir erlend
an markað, hljóta að fara í
strand, ef verðbólgan fær að
vaxa hér mun hraðar en í við-
skiptalöndum vorum. Nú virð
ist röðin komin að sjávarútveg
inum. Hvað hann hefur getað
staðið af sér verðbólguóráðið
undanfarin ár má þakka frá-
bærum aflaárum í röð. samfara
ört hækkandi verðlagi á fram
leiðsluve 'um sjávarútvegsins er
lendis. Stöðvun verðbólgunnar
og síðan skipulögð verðhjöðn-
un er það eina, sem getur bjarg
að afkomu "tflutningsatvinnu-
veganna til frambúðar. Gildir
það jafnt um landbúnað sem
aðrar atvinnugreinar. sem þurfa
að selja framleiðslu sína er-
lendis.
Skammsýnir menn eru oft
fljótir til að fordæma atvinnu-
greinar, sem eiga f tlmabundn
um erfiðleikum einkum, ef aðr
ar atvinnugreinar ganga vel
á sama tíma. Vegna þess hve
sjávarútvegurinn hefur staðið
sig betur en landbúnaðurinn
undanfarin ár við framleiðslu
fyrir erlendan markað, hafa
sumir talið nauðsyn að fækka
bændum og skipuleggja land-
búnaðinn þannig, að ekki verði
framleitt meira af búvöru en
þarf tíl neyzlu innanlands. Slíkt
væri hið mesta óráð af eftir-
töldum ástæðum. í fyrsta lagi
er þjóðarnauðsyn að fram-
leiða nóg af búvöru fyrir lands
menn og það verður ekki gert
í erfiðari árum nema vemlegur
afgangur verði í góðærum. í
öðru lagi er bundið mjög mik
ið fastafjármagn I landbúnaðin
um í mannvirkjum og ræktun,
sem stendur ekki aðeins vaxta
laust heldur verður ónýtt, ef
jarðir fara í eyði. Það er auð-
veldara að leggja bát eða loka
verksmiðju um nokkurt skeið,
þótt illt sé, heldur en yfirgefa
vel uppbyggðar jarðir og eyði-
leggja bú. í þriðja lagi er því
miður engin vissa fyrir því, að
ætíð gangi svo vel fyrir öðr-
um atvinnugreinum, sem fram
leiða til útflutnings, að ekki
verði full þörf á að hafa auð-
selda búvöru eina og kjöt, ull,
húðir og skinn til útflutnings og
gjaldeyrisöf lunar.
En é meðan landbúna&irinn
á í þeim tímabundnu erfiðleik
um, sem hann hefur átt í sið
ustu árin, með að fá viðunandi
verð erlendis fyrir þann hluta
búvörunnar, sem ekki þarf til
innanlandsneyzlu, verða bænd
ur og allir, sem að landbúnaði
vinna, beint eða óbeint, að
sýna fyllstu ábyrgð og haga
þannig framleiðslu og fram-
kvæmdum að sem hagkvæmast
verði bæði fyrir bændur og
þjóðfélagið, en jafnframt verða
bændur að krefjast fyllsta jafn-
réttis við aðra þegna þjóðf'lags
ins á öllum sviðum, jafnt menn
ingar- og félagsmálalegum, sem
efnahagslegum.
Bændur þurfa hverju sinni
að beina framleiðsluaukningu
inn á þær greinar, sem hag-
kvæmast er að flytja út, þ. e.
nú að auka sauðfjárrækt en
ekki mjólkurframleiðslu, og
vinna jafnframt að því að fram
leiða þó næga mjólk tíl neyzlu
innanlands á haustum og fyrri
hluta vetrar. þegar mjólkur-
framleiðslan er minnst.
Bændur eiga að gæta hófs
í framleiðsluaukningu í bili.
Aulfin búvöruframleiðsla er
ekki nú takmark í sjálfu sér,
heldur hagkvæmari búvöru-
framleiðsla. Að vísu veldur auk
in framleiðsla oft — en ekki
ætíð. aukinni hagkvæmni í bú
rekstrinum. Þess vegna á hver
bóndi að leggja það vandlega
niður fyrir sér, hvort hag-
kvæmt sé að auka framleiðsluna
og þá að hvaða marki það er
hagkvæmt. Búnaðarfélag ís-
lands hefur nú ráðið ráðu-
naut i búnaðarhagfræði, Ketil
A. Hannesson, búfræðikandidat
frá Edinborgarháskóla. Vona
ég, að bændur notfæri sér leið-
beiningar hans sem bezt.
Varðandi fjárfestíngarmál
landbúnaðarins, þá ber að
leggja höfuðáherzlu á, eins og
jafnan endranær, að auka rækt
unina, þurrka landið og rækta
það, rækta gras og einærar jurt
ir tíl beitar eða slægna. Hvenær
sem alvarlegt kal á sér stað,
á að endúrvinna landið og sá
í það strax annað hvort fræ-
blöndu tíl varanlegs túns eða
einærum gróðri, káli, höfrum
eða nýgresi. Túnin mega ekki
standa arðlaus. Það er verra
en eiga geldfénað I högum.
Hlöðubyggingar þurfa að
sitja í fyrirrúmi fyrir öðrum
byggingum í sveitum og það
þarf að byggja mjög stórar hlöð
ur, sem rúma miklu meira hey
en það sem bóndinn þarf í með
alári. Beztí varasjóður land-
búnaðarins eru heyfyrningar í
góðri geymslu. Hey stórskemm
ast, standi þau útt tíl lengdar,
og litlu hlöðurnar taka allt of
lítíð fóður, einkum eftír að
súgþurrkun varð almenn.
Býlum þarf ekki að fjölga í
svipinn, en það þarf að spoma
við því, að nothæf framtíðar-
býli séu látín fara í eyði, en því
miður fóru mörg slík býli í eyði
í ár.
Margir bændur hafa ætíð
drýgt tekjur sínar með vinnu
við annað en sjálfa búvöru-
framleiðsluna. Það eiga þeir
enn að gera, sem eiga auð-
velt með það, hvort heldur ver
ið er að nýta hlunnindi við-
komandi búgreina eða stunda
aðra arðgæfa vinnu í nágrenn
inu. Það er gagnlegt að fram-
leiða fleira i sveitum landsins
en nautgripa- og sauðfjárafurð
ir eða garðávexti. Það er blátt
áfram æskilegt, að fólk, sem
stundar aðra atvinnu en búskap,
eigi heima í sveitum, á það við
um kennara, byggingariðnaðar-
menn, bílstjóra og ýmsa aðra,
sem vinna pjónustu og embætt
isstörf í dreifbýlinu. Svo má
ekki gleyma því að ár og vötn
á íslandi eru mikilsverð nátt-
úrugæði, sem bújörðum hafa
fylgt frá því fyrsta hér á
landi. Þau náttúrugæði hafa
verið og eru notuð tíl ómetan
legra hagsbóta fyrir bændur, en
trú mín er sú, að í náinni fram
tíð eigum við eftír að stórauka
not af þessum náttúrugæðum
með-lax og Silungseldi, með því
að bera á vötnin, með því að
kynbæta laxinn og silunginn,
ekki síður en búféð. Þessum
málum þarf að sinna meira í
framtíðinni en hingað til, þótt
ýmislegt gott hafi verið gert
tíl þessa. Félagssamtök bænda
þurfa að taka þessi mál í sínar
hendur og fá ríkið til að veita
vísindalega aðstoð í þessum efn
um eins og á öðrum sviðum
lan^búnáðarins.
Við skulum hafa það hug-
fast, að við verðum að byggja
afkomu okkar á því að nýta
náttúrugæði landsins og sjáv
arins kring um það í nútíð og
framtíð og það er skylda okkar
að vernda þessi náttúrugæði os
auka þau með öllum tiltækum
ráðum.
Svo lýk ég máli mínu með
því að óska þess. að hið ný-
byrjaða ár reynist bændum og
þjóðinni allri farsælt og gæfu
rfk.
«r