Alþýðublaðið - 19.02.1987, Qupperneq 4

4
Fimmtudagur 19. febrúar 1987
^l^^óhanna^gm^
um vanda nýja húsnæðiskerfisins:
Lífeyrissjóðirnir tæmdir
en fólkið fær ekki lán
Jóhanna Sigurðardóttir hefur að
undanförnu bent rækilega á þær
hættur, sem nú steðja áð nýja hús-
næðislánakerfinu, og sagt það ber-
um orðum, að ef stjórnvöld grípi
ekki þegar í taumana, verði kerfið
komið í rúst innan skamms tíma.
Meginástæðan er sú, að fjármagn
skortir, og allar líkur eru á því, að
umsækjendur um húsnæðislán
þurfi að bíða mun lengur eftir lán-
um en ráð var fyrir gert, þótt um-
sóknir þeirra séu í alla staði gildar
og réttar.
1700 milljónir
á þessu ári
í viðtali við Alþýðublaðið sagði
Jóhanna m.a. um þetta mál: „Ég tel
það einsýnt, að þær fjárhagslegu
forsendur, sem nýju húsnæðislögin
byggja á, svo og útlánaáætlunin, sé
brostin og hafi verið stórlega van-
áætluð. Það liggur fyrir, að á fyrstu
mánuðunum eftir að nýja kerfið
tók gildi, bárust 4000 umsóknir um
lán, en það er svipaður fjöldi og
gert var ráð fyrir á einu ári. í janú-
armánuði einum bárust nær 600
umsóknir, og meðalbiðtími eftir
lánum var orðinn 15 mánuðir í
desember.
Það er því Ijóst, að ef biðtíminn
á ekki að lengjast frá því sem hann
þegar var orðinn í desember, þarf
að setja inn í húsnæðislánakerfið
allt að 1700 milljónum króna á
þessu ári, en það ræðst af því hve
margar umsóknir eru ekki lánshæf-
ar“
Félagslega kerfið
Mikill vandi steðjar nú að félags-
lega húsnæðiskerfinu, og um þann
þátt sagði Jóhanna: „Það, sem
kannski er alvarlegast í þessu öllu,
og hefur m.a. komið fram í áliti
milliþinganefndar, er, að menn
vilja bíða og sjá hvernig þetta kerfi
reynist. Þar með vilja þeir einnig
bíða með að taka á félagslega kerf-
inu. Það er hins vegar ljóst, að fé-
lagslega kerfið er að verulegu leyti
skilið eftir í nýju húsnæðislögun-
um. — Menn töldu, að þessi nýja
húsnæðislöggjöf myndi létta mjög
á félagslega kerfinu. Ég tel hins veg-
ar, að það sé ábyrgðarhluti af
verkalýðshreyfingunni, að taka
ekki á þessu máli og ætla að sam-
þykkja núverandi ástand með
þögninni, þegar fyrir liggja sterkar
vísbendingar um, að allt stefni í
öngþveiti. Það er hættuspil að bíða
Iengur með að fá reynslu af þessu
kerfi.
Ef það liggur fyrir, sem það raun-
ar gerir, að ákveðinn hópur manna
fær ekki fyrirgreiðslu vegna þess,
að umsóknir eru ekki lánshæfar af
því viðkomandi stendur ekki undir
væntanlegum kaupum fjárhags-
lega, þá er mjög alvarlegt mál á
ferðinni. Þá hefur félagslega kerfið
verið svelt, og getur ekki tekið við
þessum umsóknum.
Þannig kann að fara, að stórum
hópum fólks verði úthýst, en með
nýju lögunum fékk annar hópur
lánsrétt, sem ekki hafði hann áður.
Þar er um að ræða fólk með stórar
skuldlausar eignir, sem minnkar við
sig. Dæmið getur litið þannig út, að
það fái 2—3 milljónir króna í milli
í íbúðaskiptum, og hafi engu að síð-
ur rétt á láni að fjárhæð 1,2 milljón-
ir króna með niðurgreiddum vöxt-
um, sem það getur síðar ávaxtað
með kaupum á „góðum“ skulda-
bréfum. Það er áætlað, að þessi
hópur sé um 15% af heildinni, og
gæti tekið til sín um 550 milljónir
króna af fjármagni húsnæðiskerf-
isins“
Úr sjóðum fólksins
Jóhann leggur mikla áherslu á
það, að félagslegi hluti húsnæðis-
Iánakerfisins, verði tekinn til ræki-
legrar endurskoðunar. Um þennan
þátt málsins segir hún ennfremur:
„Við skulum átta okkur á því, að
húsnæðiskerfið í heild er að veru-
legu leyti fjármagnað með lánsfé úr
Iífeyrissjóðunum, eða að 75 hundr-
aðshlutum. Það kemur beint úr
sjóðum fólksins. Og mestur hluti
þessa fjármagns fer inn í almenna
húsnæðiskerfið, eða um 3,3 mill-
jarðar króna. Það eru ekki nema
4—500 milljónir króna, sem fara
inn í félagslega kerfið af lánsfé Iíf-
eyrissjóðanna.
Ef við síðan úthýsum einhverjum
tilteknum hópi fólks af því að það
er réttlaust í almenna kerfinu, og
fær heldur engan rétt í félagslega
kerfinu, þá eru auðvitað mjög ál -
varleg mál á ferðinni, sem verkalýðs-
hreyfingunni ber skylda til þess að
taka á.
Mér sýnist ennfremur, að þessar
umsóknir, sem liggja fyrir, séu hinn
eini rétti mælikvarði á raunverulega
þörf. Og þegar því er haldið fram,
að svo og svo margar umsóknir falli
út af því að þær séu ekki lánshæfar,
eykur það bara þrýstinginn á félags-
lega kerfið . . . Þess vegna held ég,
að ástandið, eins og það blasir við
núna og hefur verið að koma í Ijós,
sé réttur mælikvarði á fjármagns-
þörf húsnæðiskerfisins. Fjár-
magnsþörfin er, eins og áður sagði,
1700 milljónir á þessu ári. Síðan
þarf að útvega 8 milljarða á næsta
árií‘
Verðbólga á fast-
eignamarkaði
„Jóhanna Sigurðardóttir hefur
einnig verulegar áhyggjur af þeirri
þróun, sem orðið hefur á fasteigna-
markaði í Reykjavík að undan-
förnu. Um það segir hún:
„Það er einnig mjög alvarleg þró-
un, að verðhækkanir á húsnæðis-
markaði hafa verið gífurlegar frá
því húsnæðislögin tóku gildi í
september. Á síðustu 5—6 mánuð-
um hafa þær verið um 30%, sem
jafngildir 60% verðbólgu á fast-
eignamarkaðnum á einu ári. Út-
borgun hefur einnig hækkað úr
71% í 75%, en það jafngildir, að
íbúð, sem kostaði 2,2 milljónir
króna í ágúst sl., kostar 2,8 til 2,9
milljónir króna í dag. Útborgun í
þessari íbúð hefur hækkað um ca.
500 þúsund krónur. Þetta eru því al-
mennar verðhækkanir og hækkun
á útborgun. Þar með er horfinn
þriðjungurinn af því láni, sem for-
gangshóparnir fá, — í beinar verð-
hækkanir.
3 ára biðtími
Að lokum segir Jóhanna þetta
um ástandið: „Verði ekkert að gert
stefnir hiklaust í það, að biðtími
eftir lánum frá Húsnæðisstjórn
verði orðinn hátt á þriðja ár um
næstu áramót. Ég tel, að bæði
stjórnvöldum og verkalýðshreyf-
ingu beri skylda til að taka á þessu
máli m.a. vegna þess, að fjöldi hús-
byggjenda og íbúðakaupenda hefúr
treyst mjög á þetta nýja lánakerfi.
Það blasir nú við, að ekki verður
hægt að standa við gefin fyrirheit,
nema því aðeins að menn setjist
niður og endurmeti alla þörfina,
bæði fjárhagslega þörf og útlána-
áætlun. Það þarf ekkert síður að
taka á hluta félagslega kerfisins, þar
sem það fær mjög lítinn hluta af
heildarfjármagninu, eða 15 til 17%.
Fólk verður að fá aðgang að fé-
lagslega kerfinu, ef það hefur ekki
aðgang að almenna húsnæðiskerf-
inu. Lífeyrissjóðir láglaunafólks
hafa verið settir meira eða minna i
hið nýja húsnæðiskerfi, og það
kerfi má því ekki bregðast þessu
fólki. Það getur ekki lengur leitað
til lífeyrissjóðanna um lán, þar sem
þeir eru nánast tæmdir. Lagfæring
þessara mála þolir enga bið.“
Atta milljarða vantar
á næsta ári
og biðtíminn getur
orðið á þriðja ár
Alexander staðfesti
tölurnar frá Jóhönnu
Alexander Stefánsson, félags-
málaráðherra, staðfesti við umræð-
ur um húsnæðismál á Alþingi í
fyrradag, flestar þær tölur, sem Jó-
hanna Sigurðardóttir hefur komið
fram með um ástandið í húsnæðis-
lánakerfið.
Alexander sagði m.a., að um-
sóknir, sem Húsnæðisstofnun
hefðu borist fjóra síðustu mánuð-
ina fyrir áramót, væru 4260. Áætl-
un, sem nýja húsnæðislöggjöfin
byggði á, gerði ráð fyrir 3800 um-
sóknum á heilu ári.
Alexander upplýsti jafnframt, að
gert væri ráð fyrir 15% afföllum
umsókna, sem ekki væru lánshæf-
1,4 milljaröa
skortir vegna
umsókna,
sem bárust
fyrir áramót
ar. (Þetta eru líklega í flestum til-
vikum umsóknir fólks, sem ekki er
talið hafa greiðslugetu til að standa
undir lánunum.) Ef gert er ráð fyrir
þe’ssum 15% afföllum, þá eru það
3620 umsóknir, sem eiga lánsrétt.
Alexander Stefánsson sagði, að
meðallán væri 1,6 milljónir króna.
Þetta jafngildir því, að fjárþörf til
að mæta umsóknum, sem bárust
fyrir áramót, er 5,8 milljarðar
króna. Til ráðstöfunar eru 4,3 millj-
arðar króna. Þegar skortir því 1,4
milljarð vegna umsókna, sem komu
á síðasta ári.
■ Alexander leiddi hjá sér að gera
grein fyrir biðtíma lána.