Tíminn - 12.07.1967, Qupperneq 7

MIBVIKUDAGUR 12. júlí 1967.
Ingiftítar Bogason, Sauðárkróki:
U«n4er5»rmál og umferðatmenn
ing er geysistór þáttur í velferð-
ar og öryggismálum þjóðarinnar.
Menm hafa nú á síðustu árum
vakwa'ð tíl alvarlegnar umlhugsun
ar rnn þann voða sem staíar fró
srvæsandi afbrotum í umferðinni.
Sá hópnr manna fer sífellt
steekkandi, sem virðist litla eða:
enga virðingu og tiffitsemi bera
fyrir íögiHn, réttindum og skyld-
nm gagovart umferðarreglum og
umferðarmen n in gu, og má reynd
ar fHÍIyrða að það virðingarleyisi
fyrir Kgum og rétti nái til fleiri
atriða og atfhiafna en í umfeírðar-
mátom.
>að má segja að sá hópur
manna sem gerist brotlegur vi®
islenzk lög, reglur og réttanfar,
geri það af margvíslegum ástæð
nm, og í margvíslegu ásigkomu-
lagi-
Bnginn vafi er á þvi að of-
neyzla áfengis vefdur mestu um
afbrot og aHs kosiar óbamingju
í Kfi marma, siðleysi og menming
arskorii. En það eru Iíka til menn
sem brjióta lög og reghir án
áfengisneyzlu, menn sem ekkd
bera virðingu fyrir lögum og
rétti, vegna þess að þeim finnast
lögin vitians og óréttl'át og ekkd
samrýmast sínum skoðunum eða
hagsmunum.
Slfkum mönmim finnst ekki
ástæða til að vera að híýða nein-
um lögum, nema þá stöku sinn
um til málamynda, þegar ekki
verður hjá þvíkomiat, gagnvart
vörðum laganna.
Við stjóm ökutækja virðast oft
sæmilega greindir og heilbrigðir
menn ekki mega vera að því að
hlfða settum reglum 1 umferðinni
t. d. við bannmerki, á stöðvunar
skyldu við aðalbraut o. s. frv.
Oft kemur það. fyrir að öku-
menn virða ek'ki stöðvunar9kyldu
við aðalbraut, vegna þess að þá
í augnaiblikinu er kans'ki engin
umferð um götuna. Þá er stöðv
unarskyldan hégómi í augum
þessara manna, aðeins tímaeyðsla
og sjálfsagt heimskuleg laga9etn-
ing. Þetta er hættulegur vani.
Þetta er eitt lítið dæmi af mörg
um svipaðs eðlis gagnvart um-
ferðarlögunum. Þá er það lí'kia
blátt áfram ökuhraðinn sjálfur
(þó að allar aðrar umferðarregl-
ur væru virtar), sem þarf
víðtækara og sterkara eftirlit en
nú er framkvæmt.
Ökuhraði veldur stóraukinni
áhættu fyrir vegfarandur. Ökutæk
in þurfa margfalt meira eftirlit
með öryggisútbúnaði, við hraðari
akstur.
Eftirlit og löggæzla hefur ekki
ráðið vdð að hinum lögboðna öku-
hraða sé fylgt í umferðinni. Ólög
legur hraði, of mi'kill hraði, ofsa-
hraði, segir í fréttaflutningi um
slys og umferðarbrot.
En á sama tíma sem þessir hlut
ir eru að gerast, er verið að tala
um í alvörú að hækka hámarks
hraða ökutækjanna með lagaseto
ingu. Mundi það auðvelda eftirlit
til löghlýðni um hámarkshnaða,
eða skapa minni hættu í umferð-
inni? Nei, þvert á móti, hættan
mundi vaxa.
Það er að verða áþreifanleg stað
reynd að upp verði tekin hægri
handar aksturstefn,a hér á landi
í náinni framtíð, eða á næsta ári.
Margir hafa látið í Ijósi skoðun
sína á því máli, — með og móti
— þessari stökkibreytingu um-
ferðarmála.
Ég er einn af þeim, sem hef
þá skoðun að með þessairi ákvörð
un bafi þeim sem stjórna um-
ferðarmálum og skiipuleggja þau
tekizt að skapa nýjar, uggvænleg-
ar hættur í öryggismálum, — um
ófyrirsjáanlegan tíma, og voru þó
nægar fyrir til að ráða bót á,
og glima við.
Ég tel að þau rök, sem færð
eru fram breytingunni til gildis,
vegi ekki upp á móti áhættunni.
Hinn gífurlegi kostnaður, sem
þessi breyiting hefur í för með
sér, virðist e'kki vaxa í augum
þeirra, sem ætla að lcoma henni
á, og það er hægt ,að leiba sér að
fjármagni í svona framkvæmdir.
Þurfa íslendingar, sem byggja
þessa eyju, að vera eftirhermur á
alla skapaða hluti, sem öðrum
þjóðum dettur í hug að fram-
kvæma hjá sér, og sem getur
verið þeim hagkvæmara, sem búa
við allt önnur skilyrði, og á sam-
liggjandi meginlöndum.
Það hefði átt að vera krafa ís-
lenzku þjóðarinnar til stjórnar-
valdanna, að láta fara fram um
það þjóðaratkvæðagreiðslu, hvort
að upp skyldi tekin hægri hand.ar
a'kstur í stað vinstri handar stefnu
og þá varð það þjóðin öll, sem
tók á sig ábyrgðina, en ekki fá-
mennur hópur valdhafa og emb-
ættismanna, með ókannað fylgi á
bak við sig, í svo öriagaríku máli,
sem réð úrslitum um það.
Slysavarnafélag íslands hefur á
undianförnum árum haldið uppi
ómetanlegri viðvörunar og aug-
lýsingarstarfsemi í útvarpinu, tii
að áminna og hvetja allan almenn
ing ti lvarúðar og löghlýðmd allri
umferð. Mér hefur stundum kom
ið til hugiar, hvernig á því stend
ur að löggæzlan og bifreiðaeftir
lilið í landinu skuli ekki látlaust
auglýsa í blöðum og útvarpi áskor
anir og viðvaranir, og ieiðbeining
ar til almennings um umferðar-
málin, í liku formi og slysaviarna
félagið, gerir nú. í þessu sam-
bandi má ekki gleyma umferðar
þáttum Péturs Sveinbjarnarsonar
fulltrúia umferðarnefndar Reykja
víkur í útvarpinu, ég hef hlustað
á þess,a þætti hvenær, sem ég
get því við komið, með mikilli
athygli, og ég ber þakklæti í huga
til Péturs, fyrir hugkvæmni hans
og áhuga á því að skapa meiri
umferðarmenningu, og afstýra
slysum.
Sérstaklega athygiisverður er
upptökuþáttur Péturs úti í um-
ferðinni á götum Reykjavíkur.
Þar kennir margra grasa, og
um margvísleg misferii er að
ræða. Eftirtektarvert er að hlusta
á svör og viðbrögð þeirra bifreiða
stjóra, sem stöðvaðir eru í umferð
inni og lögreglan þarf að tala við.
Afsakanir þeirra fyrir meintu
umferðanbroti, og málsvarnir, eru
oft íurðulega barnalegar hjá mörg
um þeirra og sumir þykjast með
engu rnóti skilja hvað er að gerast
í framferði sjálfra þeirra, —
vakandi athygli, viðbrögð, varúð,
og skynjun á hættum, eða öryggi
umhverfisins við aksturinn virð
ist vera fjarlægur hlutur í hugar
heimi þessara ökumanna.
Og því er bilið stundum mjótt
til óhappanna.
Þetta sýnishorn af umferðar-
menningunni er lærdómsríkt. Það
sýnir margar hliðar af óafsakan-
legri óprúltni og kæruleysi. Ég
álit að svona umferðaþáttur tek
inn úti í sjálfri umferðinni ætti að
fá tvöfalt meiri tíma í dagskrá
útvarpsins, og ég held líka að
honum ætti að útvarpa á milli
kl. 12—1, sem flesfca daga vikunn
ar, því ég held að langflestir
hlustendur nytu hans bezt með
hádegismatnum, og gæfu sér þá
tíma til að hlusta á þáttinn, og
læra af honum.
Ég man ekki eftir að ég hafi
heyrt Pétur Sveinbjarnarson láta
álit sitt í ljósi um þá breytingu
á umferðarlögunum sem nú er
í vændum, en fróðlegt væri að
'heyra bæði hans álit og fjöl-
margra annara einstakli.nga, og
samtaka, sem gengizt hafa fyrir
baráttu um aukið öryggi, og
umferðarmenningu, hvort að nú
só verið að létta þessa baráttu
eða auka á hana, með breyttri
aksitursstefnu.
Nú má búast við að margir
álíti sem svo, að þýðiogiarlaust sé
að ræða héðan af um breytta
reglu í umferðinni, málið sé að
fullu afráðið og afgreitt, og þar
um verði engu þokað og engu
breytt.
Ekki finnst mér það muni saka
neinn, þó að menn tflki afstöðu
til þeirra mála, sem efst eru á
baugi hverju sinni, og búi sig und
ir að mæta afleiðingum þeirra
og áhrifum.
Ekki er hægt að skilja svo við
þessi mál að ekki sé minnzt á
tryggingafélögin og starfsemi
'þeirra. Tryggingafélögin vinna
með sjálfu tryggingafyrirkomu-
laginu t. d. bónuskerfinu að auk-
inni varúð og umferðarmenningu.
Hver sá irkumaður sem ekki
brýtur) lög og reglur í umferð-
inni og sluðlar að slysalausri um-
ferð nýtur vemlegra iækkana á
trygg i n $ .Mðgjöldum á hifrefið
sinni.
Þefcta er vissulega mi'kilvægt
spor í rétta átt, að menn gjaldi
gjörðra verka, og að það sé við-
urkennt raunhæft í orði og
verki.
Tryggingarfélögin ætlast vissu-
lega til að menn hafi hreinan
skjöld og að hvergi sjáist blett
ur eða hrukka á vegferð þeirra
sem öðlast hafa bónusréttinn.
En því miður er hér ekki allt
sem sýnist og dökkir blefctir falla
stundum á sikjöldinn.
Talsverð brögð munu vera að
því að ýmiss konar tjón og
skemmdir af völdum ákeyrslu,
eru ekki gefin upp, af þeim sem
veldur, til tryggingarfélags, held
ur borgað af eigin fé, eða þá
að menn skjóta sér undan, og
sleppa við að skýra frá afbroti
sínu.
Svona menn kunna að njóta
bónusréfctar síns, eins og ekkert
hafi í skorizt (en þó án verðskuld
umar).
Það færist nú talsvert í vöxt
að hross og fé, allt niður í ung
iömib á vorin, finnist slasað eða
dautt meðfram þjóðvegunum, og
sýnilegá af völdum ökutækja. í
mörgum tilfellum mun ekki sá
sem veldur svona slysum gera
viðvart, til róltra aðila, eða sjá
um viðhlýtandi ráðstafanir, t. d.
aflífun á stórslasaðri skepnu, eða
björgun og læknisaðgerð ef að
um minniháttar meiðsli eru að
ræða, sem hfegt er að bæta.
Svon,a menn eru nýðingar og öku
fantar, sem geta hlaupið frá slík
um verknaði í þeim tilgangi efa-
laust að sleppa við hæfilega refs
ingu og bótaskyldu, en verða svo
gjarnan aðnjóbandi viðurkenning
ar frá einhverju tryggingarfélagi,
réfct á eftir fyrir hæfni á góðum
akstri.
En vonandi er sá hópur manna
stærri sem sýnir prúðmennsku,
skyldurækni, háttvísi og hjálp-
semi ef að óhöpp eða slys bera að
höndum, hvar sem leiðir þeirra
liggj.a og vilja vinna að slysa-
lausri umferð.
SKÚLAGÖTU 63 SÍMI 19133
GúmrmvmnusToicin
Símar 31055 og 30688
PADIflNETTE
ÁRS ÁBYRGÐ
TILKYNNING FRÁ SÖLU-
NEFND VARNARLIDSEIGNA
Skrifstofa vor og afgreiðslur að Grensásvegi 9,
verða lokaðar vegna sumarleyfa frá 17. júlí til
14. ágúst.
Sölunefnd varnarliðseigna.
henta þar sem erfið skilyrði
eru. — Byggð fyrir fjalllendi
Noregs.
Sérhæfðir menn frá verk-
smiðjunum í Noregi annast
þjónustuna af þekkingu.
Radionette-verzlunin
Aðalstræti 18 sími 16995
Aðalumboð:
Einar Farestveit & Co. hf. /
Vesturgötu 2.