Alþýðublaðið - 04.02.1988, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 4. febrúar 1988
5
_________f MINNING t________
HELGA SIGURÐARDÓTTIR
Fædd 6.6.1899 — Dáin 25.1.1988.
Mjólkurbíllinn staðnæmd-
ist viö brúsapaliinn og Bubbi
mjólkurbílstjóri sagöi mér aö
ég væni kominn i sveitina. Ég
labbaöi heim Bæjarholtiö á
Ormsstööum í Grímsnesi og
hugsaöi hvort nokkur myndi
eftir þvi, að ég ætti aö koma
þennan dag. I sömu mund
kom Helga á móti mér og
spurði hvort ég væri ekki
svangur og þreyttur. Ég var
kominn í sveit.
Þaö er mikiö ævintýri fyrir
átta ára rolling aö komast i
sveit. Lífiö blasirvið í allri
sinni dýrö. Lömbin aö fæðast
út um allt, kálfarnir baula eft-
ir mjólk í fjósinu og blindir
kettlingar mjálma inní hlööu.
Stinga þarf upp fyrir púdd-
urnar svo þær verpi, hundarn-
ir Vaskur og Tryggur fylgjast
meö og á kvöldin er svo
læöst út í hestagirðingu og
gælt viö vinina sina.
Líklega gera sér ekki allir
grein fyrir því hvaö því fylgir
mikill ábyrgðarhluti að taka
börn í sveit. Helga var eins og
önnur móðir allra þeirra fjölda
barna, sem voru í sveit hjá
henni og Þorbirni á Ormsstöð-
um. í rauninni hef ég oft hugs-
að til þess, hvað Guð getur
skaþað fullkomna einstakl-
inga, þegar ég hugsa til
hennar Helgu minnar og veru
minnar í sveitinni.
Það var ekki eina ferðin
hennar Helgu uppá Bæjar-
holtið, þegar hún tók á móti
mér. Endalaust var hún á
þönum í kringum krakkana á
heimilinu og hljóþ oft uppá
Holt með kíki til þess að
geta fylgst með okkur útá
túni eða einhvers staðar í
kring. Menningin í sveitunum
um miðja öldina var einstök.
Vélvæðingin og græna bylt-
ingin var að koma, en gömlu
handbrögðin og vinnuaðferð-
irnar lifðu góðu lífi. Traktor
og hestur með aktygi stóðu
hlið viö hlið.
Gamla fólkið var sagna-
frótt og Helga sem var alin
upp í Kjósinni kynnti fyrir
okkur heila sveit, hvern bæ
og fólkið á þeim, án þess að
við höfðum nokkru sinni
komið þangað. Þorbjörn kvað
rímur og sagði sögur og ég
gleymi því aldrei á vorin þeg-
ar við tróðum moðinu úr
lambhúsinu í strigapoka og
fórum með það I hestana
norður á tún, hvað hann kvað
af mikilli innlifun: „Andri
hlær svo höllin nærri skelfur,
við slna granna segir hann,
sjáiöi manninn vitlausan".
Mér dettur I hug að þetta séu
úr Andra rímum sterka, það
skiptir ekki máli, krafturinn I
þessum kveðanda var svo
mikill að ég er viss um að
það hefur haft áhrif á fóðrun
hestanna. Alveg sílaldir eins
og allar skepnurnar á þess-
um bæ. Mikill unun er að um-
gangast þá, sem hafa yndi af
því, að öllu líði vel f kringum
sig.
Bæjarstemmningin i sveit-
inni var stórkostleg. Bærinn
var eins og lítið konungsríki,
þar sem drottningin hafði
hugsun á öllu. Aga-eldavélin
kumraði í eldhúsinu, alltaf
heitt á könnunni, pönnukök-
ur, skúffutertur og hvera-
brauð. Fleyttur var rjóminn
ofan af mjólkinni sem stóð í
emaleraðri fötu með skyrinu
og rabbabaragrautnum. Salt-
að kvígukjöt sótt útí mókofa
eða saltfiskur í eyrapott, sem
var notaður til þess að bleyta
hann upp. Spilaö var í bað-
stofunni og mikið hlustað á
útvarp. Veðurfréttirnar voru
helgar sem messugjörð.
Máttur gömlu „gufunnar"
hefur sjálfsagt oft verið mik-
ill, en sjaldan hefur verið
hlustað af þvílíkri andagt og
þegar búið var að fara með
gamlan bflgeymi uppí vind-
millu, hlaða hann þar og síð-
an tengja við undrið á hillu í
baðstofunni og dulmögnuð
rödd Sveins Skorra eða
Gunnars Schram þuldi
Baskevillehundinn eða Hver
er Gregory.
Helga fór stundum í bæinn
á sumrum og kom þá alltaf
með eitthvað handa okkur
krökkunum. Hún hafði lækn-
ishendur. Ef myndaðist
skeina þá læknaði hún það
samstundis. Hún sagðist
vera fullmegtug með pensil-
índuft frá lækninum í Laugar-
ási. Jafnvel doði í kúnum
hvarf eins og dögg fyrir sólu
ef Helga birtist i fjósinu. Hún
hafði mjög næman skilning á
ungum sálum og byggði þær
upp eins og mannvirki til
þess að standast næðing
lífsins. Ástríki hennar fylgdi
okkur hvert fótmál. Þegar
pabbi lá banaleguna sleppti
hún varla augunum af mér.
Hún hafði kynnst ýmsu í
lífinu. Mamma hennar dó
þegar hún var fimm ára, varð
bráðhvödd hjá litlu dóttur
sinni í rúminu. Hún var vist-
uð á ýmsum bæjum í Kjós-
inni f uppvextinum og síðan
var hún í vinnumennsku þar.
Hún var gífurlega verkgóð,
prjónaði á hálfa sveitina, alla
aðkomukrakkana og alveg
einstök matreiðslukona.
Volgu pönnukökurnar hennar
Helgu á engjarnar voru svo
góðar, að það er einfaldlega
ekki hægt að lýsa því.
Foreldrar Helgu voru Sig-
urður Torfason bóndi á
Haróbala í Kjós, fæddur f
Gesthúsum á Seltjarnarnesi
og kona hans Sigriður Jóns-
dóttir. Faðir Sigurðar var Torfi
sjómaður í Gesthúsum Auð-
unsson bónda á Kollslæk í
Hálsasveit Torfason. Móðir
Sigurðar var Agatha Sigurðar-
dóttir vinnumanns á Möðru-
völlum Guðmundssonar
bónda á Brennu í Lundar-
reykjardal Sigurðssonar.
Móðir Agötu var Valgerður
Magnúsdóttir bónda á írafelli
f Kjós, bróðir Sólveigar lang-
ömmu Guðrúnar móður
Bjarna Benediktssonar,
forsætisráðherra. Magnús var
sonur Korts bónda á Möðru-
völlum í Kjós Þorvarðarsonar,
forföður Möðruvallarættar-
innar. Móðir Valgerðar var
Halla Alexíusdóttir, bónda á
Fremra Hálsi Árnasonar, for-
föður Fremra Hálsættarinnar.
Móðir Helgu var Sigríður
Jónsdóttir bónda í Hjarðar-
neskoti á Kjalarnesi Gísla-
sonar og konu hans Valgerð-
ar Einarsdóttur bónda í
Norðurkoti á Kjalarnesi
Bjarnasonar.
Bróðir Helgu var Jón bóndi
á Fremra Hálsi í Kjós, en
hann er látinn.
Undir þrítugt eignaðist
Helga son sinn, Sigurð
Blöndal Magnússon, leigubíl-
stjóra í Reykjavík. Faðir hans
var Magnús Blöndal búfræð-
ingur og oddviti á Grjóteyri í
Kjós, síðar endurskoðandi
hjá Mjólkurfélagi Reykjavíkur.
Kona Sigurðar er Sólveig
Jóna Guðjónsdóttir og eiga
þau þrjú börn.
Um þritugt fluttist Helga
með barn sitt í Grímsnesið
og gerðist vinnukona hjá sr.
Guðmundir Einarssyni á
Mosfelli, en hann var frá
Flekkudal í Kjós. Einnig vist-
aðist hún um tíma hjá Sigur-
mundi lækni Sigurðssyni í
Laugarási í Biskupstungum.
22. febrúar 1936 giftist hún
svo Þorbirni Bjarnasyni á
Ormsstöðum í Grímsnesi en
hann hafði áður verið vinnu-
maður hjá Sigríði Guðmunds-
dóttur, systur Tómsar skálds,
á Ormsstöðum. Var nú búinn
að kaupa hálfa jörðina.
Á Ormsstöðum voru
gamalmenni, sem Helga og
Þorbjörn tóku að sér. Fyrsta
sumarið mitt í sveitinni var
Árni Pálsson fjörgamall mað-
ur þar, en hann lést um vetur-
inn og Guðrún Guðmunds-
dóttir hafði dáið árið áður.
Helga annaðist þessi gamal-
menni af stakri alúó auk
fjölda annarra sem komu til
lengri eða skemmri tfma í
heimsókn að Ormsstöðum.
Svo voru Sólheimar næsti
bær, með Sesselju og öll
börnin.
Við vorum mörg krakkarnir
á Ormsstöðum fyrstu sumur
mín í sveitinni, en svo atvik-
aðist það þannig, að síðasta
sumarið mitt varð einnig síð-
asta sumarið þeirra Helgu og
Þorbjarnar á Ormsstöðum.
Um haustið rákum við Þor-
björn saman safnið heim úr
Klausturhólaréttum eins og
viö höfðum gert í svo mörg
haust saman og það oft á
hausti, eftirsafn og þriðju
leitir. Við drukkum kaffi á
Brjánsstöðum, drógum sund-
ur hjá Eyvík og þegar viö riö-
um yfir Grjótá sá ég að blik-
uðu tár í augum gamla
mannsins. Hann talaði um
hvað féð væri fallegt og svo
datt hann af baki vió Bæjar-
holtið. Hélt í tauminn á Herði
sinum, sem var allra hesta
mestur, jarpur, átti erfitt með
að standa upp og sagði aó
hnén hefðu svikið sig. Við
vorum báðir hnuggnir heim
Bæjarholtið og það var óum-
ræðanlega sorglegt að finna
þennan trega og söknuð hjá
gamla manninum til jarðar- ^
innar og Grímsnesins góða
sem hafði fóstrað hann frá
barnæsku. „Þú Árnesþing ég
elska nafnið þitt“.
Helga bjó Þorbirni yndis-
legt heimili á Laugarvegin-
um, þegar þau fluttu í bæinn
og hann hóf störf hjá Eim-
skip. í rauninni aðlöguðust
þau bæjarlífinu ágætlega.
Helga var í sjálfu sér vön
Reykjavik, hafði oft komið
hingað úr Kjósinni sem ung
stúlka og þá oftast fótgang-
andi. Þorbjörn dó fyrir nær
sautján árum og síðustu árin
var Helga á Elliheimilinu
Grund við bestu aðhlynn-
ingu.
Núna veröur mörgum
hugsað til ástúðarinnar,
traustsins og hlýjunnar sem
stafaði ætíð af þessari konu,
örlætisins og tryggðarinnar.
Margir foreldrar hafa hugsað
hlýtt til hennar og núna að
leiðarlokum vill móðir mín
þakka henni allt yndislegt.
Diddi minn, Sólveig og
börnin ykkar. Ég votta ykkur
mínadýpstu samúð. Guð
ástríkisins haldi Helgu minni
á Ormsstöðum að hjarta sér.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
SMÁFRÉTTIR
Ókeypis
akstur
Hótel Saga hefur nú tekið
það upp að bjóða öllum
hótelgestum, við komu og
Konráð Guðmundsson, hótel-
stjóri og Einar Geir Þorsteinsson,
framkvæmdastjóri Hreyfils,
undirrita samstarfssamning um
nýja þjónustu hótelsins.
brottför, ókeypis akstur í
leigubíl til og frá afgreiðslu
innanlandsflugs Flugleiða og
Arnarflugs og afgreiðslu BSI
í Umferðarmiðstöðinni. Var i
seinustu viku undirritaður
samningur milli Hótels Sögu
og Bifreiðastöðvarinnar
Hreyfils um að Hreyfilsbílar
annist þennan akstur. Hótel-
gestir, sem koma utan af
landi geta því sest í næsta
Hreyfilsbíl eða hringt um
beinan Hreyfilssíma og pant-
að bíl.
Við brottför frá hótelinu
gildir sama regla, að gestir fá
bil þaðan til flugafgreiðslu
eða umferðarmiðstöövar sér
að kostnaðarlausu. Sam-
komulag þetta mun, í fyrstu,
gilda til sumars.
Umferðar-
fræðsla þarf
gagngera
endurskoðun
Dóms- og kirkjumálaráðu-
neytið, Bifreiðaeftirlit rikis-
ins, Fararheill ‘87, Umferðar-
ráð og Ökukennarafélag ís-
lands stóðu fyrir ráðstefnu
um ökukennslu og umferöar-
menningu Islendinga nú í nó-
vember sl. Sóttist ráðstefnan
vel og meðal niðurstaða eru
mörg atriði sem ekki hafa
verið til umfjöllunar á opin-
berum vettvangi. Tilgangur
ráðstefnunnar var að kafa í
málefni ökukennslunnar og
það er von aðstandenda að
niðurstöðurnar leiði til um-
ræðu í þjóðfélaginu.
Meðal niðurstaða er að ta-
ka þurfi alla umferðarfræðslu
til gagngerðar endur-
skoðunar, efla þurfi fræðslu í
skólum, og jafnvel taka upp
umferðarfræðslu í sjónvarpi.
Talið er að endurskipuleggja
þurfi nám undiralmennt öku-
próf og að þeir ökukennarar
er annast þessa kennslu yrðu
að stunda verulegt eftir-
menntunamám. Alitið var að
allir nýliðar þyrftu að fá þjálf-
un í hálkuakstri og akstri í
myrkri. Hálkuakstursbraut var
talin nauðsynleg forsenda
'þess að markvisst nám í hál-
kuakstri gæti hafist.
Fram kom að vinna þyrfti
að sífelldri þróun og endur-
skoðun námsefnisins og
einnig var bent á að æskilegt
væri að ökumenn þyrftu eins
og flugmenn að sýna hæfni
sína reglulega.
Þótt ökukennsla yrði bætt
var þvi haldið fram að árang-
ur yrði lítill ef henni væri ekki
fylgt eftir með löggæslu, tal-
ið var að taka ætti upp öku-
ferlisskrá sem næði til allra
ökumanna landsins. Þvi þyrfti
að fylgja eftir að ökumenn
misstu kerfisbundið ökurétt-
indi eftir ákveðin fjölda um-
ferðaróhappa eða umferðar-
lagabrota. Jafnframt kom
fram sú hugmynd að kanna
þá leið, að senda ökumenn á
námskeið við minniháttar
umferðarlagabrot í stað þess
að sekta þá.
A Bílbeltin
Jf* hafa bjargað