Alþýðublaðið - 26.03.1988, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 26. mars 1988
LÍTILRÆÐI
Flosi Ólafsson
skrifar
AF UPPRUNA TEGUNDANNA
Rúm hundrað og fimmtíu ár eru síðan
Charles Darwin kom úr hnattsiglingu sinni
og setti fram kenningarnar um upprunateg-
undanna og þar með hina umdeildu „apa-
teoríu‘“ sem er vísindalega rökstutt tilgáta
um uppruna mannsins.
Báðarsjónvarpsstöðvarnar í landinu hafa
með verðugum hætti gert sér far um að
halda minningu Darwins á lofti. Ríkissjón-
varpið með þáttaröð um för Darwins til
Galapagos-eyja og tilhugalíf skjaldbökunn-
ar og eðlunnar, en Stöð 2 með þáttunum
„Fríða og dýrið“
„Fríða og dýrið“ er harmsaga göfug-
mennisins, eða öllu heldur göfugryttisins
Victors. Móðir Victors var risarotta sem bjó
við lítinn fögnuð í holræsum stórborgarinn-
arþartil hún hitti föður Victors, sem varvirt-
urlæknir. Læknirinn fórað gerasértíðförult
ofaní holræsið til að njóta ástar rottunnar,
sem hann bæði unni hugástum og girntist
af holdsins fýsnum. Þetta var gagnkvæm
ást og nutust þau vel og lengi í undraheimi
holræsisins, rottan og læknirinn. Að lokum
endurgalt svo rottan ást sína með því að
fæða mannryttið (sem er afkvæmi manns
og rottu) Victor.
Fátt segir af ástum rottunnar og læknis-
ins í þessum sjónvarpsþáttum, heldur fjalla
þeir öðru fremur um sorgir og gleði einka-
afkvæmisins, Victors, sem er ástarávöxtur
læknisins og rottunnar.
Victor er nauðalíkur mömmu sinni og
gæti það talist hans ógæfa í mannheimi
holræsisins, ef hann nyti ekki platónskrar
ástar Fríðu, undurfagurrar stúlku, sem virð-
ist haldin anímalskri (dýrslegri) ástríðu,
einsog faðir Victors, nefnilega óslökkvandi
þráeftir því að ganga í einasæng með rottu.
En það eru ekki bara sjónvarpsstöðvarnar
sem hampa minningu Darwins með verðug-
um hætti. Upp er risin merkiieg blaðadeila
milii sjónvarpsstjóranna tveggja og virðist
meginuppistaða þeirrar deilu vera hugleið-
ingar hvors um sig um uppruna hins og hvar
hafi verið staðnæmst á þróunarferlinum frá
því að vera Þörungur og til dagsins í dag.
Báðir aðilar virðast vera sammála um það
að hinn hafi ekki komist nema á steinaldar-
stigið og verður því ekki annað séð en að
steinaldarmenn sitji við stjórnvölinn í sjón-
varpsstöðvum íslensku þjóðarinnar.
Þar með er þessi deila orðin mannfræði-
leg og snýst öðru fremur um frumhvatir
mannsins.
Mér hefur verið tjáð að frumeðlishvöt
mannskepnunnar, jáog dýrannalíkasémat-
arástin og ekki ætla ég að þræta fyrir það,
nei og aftur nei.
Matarást ereins og allirvitaást sem mað-
ur hefur á öðrum, eða nánar tiltekið þeim
sem gefa manni reglulega að borða og hafa
farsæl hjónabönd oft verið grundvölluð á
þessu frumsjálfi, matarástinni, einsog
dæmin sanna.
Þá er matarástin oft snar þáttur í sam-
skiptum manna og dýra og laðast þá fer-
fætlingarog fiðurfé oft að hinum góða hirði
sem kemur færandi hendi og mettar tóman
maga.
Skynlausar skepnurnar fá ofurást á þeim
sem gefur á garðana eða húsmóðurinni
sem skammtar í dallinn.
Af þessum toga er ást íslendinga á út-
varps- og sjónvarpsstjórum þjóðarinnar.
Allir elska útvarps- og sjónvarpsstjóra út-
af lífinu og af því að það eru þeir og einmitt
þeir, sem reglulega næra fólkið í landinu á
andlegu fóðri og sjá um að seðja menning-
arhungur þjóðarinnar frá degi til dags.
Öngvir eru eins dáðir, virtir og elskaðir
eins og sjónvarpsstjórarnir.
Allir elska þá.
En ekki verður séð að þeir elski hvor ann-
an.
Fálæti þessara tveggja menningarfröm-
uða — sjónvarpsstjóranna — hvors í annars
garð, á sér e.t.v. skýringu í kenningum
Darwins um „Survival of the fittest“, sem
ekki má rugla saman við kenninguna um
„Survival of the fattest“,en þetta er einsog
allir vita kenningin um það að hæfari teg-
undin lifi af og satt að segja verða hugverk
sjónvarpsstjóranna ekki skilin nema í Ijósi
þróunarkenninga Darwins.
Rit Darwins „Orgin of the Species11 á ég að-
eins í danskri þýðingu J.R Jacobsens og hef
stuðst við hana í rannsókn minni á ritsmíð-
um sjónvarpsstjóranna.
Fljótlega leiðir sú yfirlega þó til þess að
maðurferað leiðahugann að því, hverjirséu
hinir útvöldu til að leiða menningarmál á
þessu guðsblessaða landi.
Auðvitað hefur heppnin oftast verið þjóð-
inni hliðholl í þessum efnum og bestu
menn valist til að standa I stafni: „Hinir út-
völdu.”
En ritsmíðar sjónvarpsstjóranna uppá
síðkastið minna menn óþyrmilega á þróun-
arferil mannsins og hinn langa aðdraganda
sem erað því að menningarfrömuður verður
til.
Og þjóðin þarf ekki að örvænta þó sjón-
varps- og útvarpsstjórar hætti að þróast
þegar þeir komast á steinaldarstigið, heldur
ber að gleðjast yfir því að þeir hafa á þróun-
arbrautinni farið í gegnum hin ýmsu stig
mannsandans allt frá því að vera frymi-
amöbur-grænþörungar-nettludýr-hringorm-
ar-skrápdýr-áttfætlur-froskdýr-eðlur-spen-
dýr- apakettir-mannapar-steinaldarmenn og
síðast sjónvarps- og útvarpsstjórar.
í riti sínu „Uppruni tegundannaog barátt-
an fyrir tilverunni“, lýsir Darwin því einmitt
hve vel hann er í stakk búinn til að setjafram
kenningar um hinn hæfasta.
Hann segir í kaflanum „Det naturlige
Udvalg“:
— Jeg var vel forberedt til at forstaa
Verdien af Kampen for Tilverdelsen
gennem mine Studier over Dyrens Liv og
Vaner.
Hafið þetta hugfast, góðir íslendingar.