Alþýðublaðið - 13.07.1988, Blaðsíða 4

4
Miðvikudagur 13 júlí 1988
FRÉTTASKYRING
Ómar Friöriksson
skrifar
Ný þjóðhagsspá
ÞENSLA OG JAFNVÆGISLEYSI
Þjóðhagsstofnun spáir að
verðbólga á þessu ári gæti
orðið 25% frá upphafi til loka
ársins og er það breyting frá
marsspá þegar reiknað var
með 16% verðbólgu. Talið er
að landsframleiðsla aukist
um 0.2% á árinu sem eru
betri horfur en reiknað var
með í fyrri spám Þjóðhags-
stofnunar. Þessar upplýsing-
ar koma fram í endurskoðaðri
þjóðhagsspá sem rædd var á
ríkisstjórnarfundi í gærmorg-
un og kynnt fréttamönnum
síðdegis.
Þensluskeiðinu er engan
veginn að Ijúka. í þjóðhags-
spánni er reiknað meö að
þjóðarútgjöld aukist um tæp-
lega 1% á þessu ári en þjóð-
artekjur dragist saman um
0.5% vegna viðskiptakjara-
rýrnunar skv. spánni. Því
eykst bilið milli þjóðarút-
gjalda og þjóðartekna í ár
eins og i fyrra. Af þessum
sökum hefur gætt áframhald-
andi eftirspurnarþenslu og
jafnvægisleysis í þjóðarbú-
skapnum það sem af er ár-
inu. Þjóðhagsstofnun segir
að aukið aðhald í ríkisfjár-
málum og peningamálum
gæti dregið úr þenslu á
seinni hluta þessa árs en
tæplega þó nóg til að koma á
jafnvægi í þjóðarbúskapnum.
Til þess að það takist þarf að
draga töluvert úr þjóðarút-
gjöldum.
Á hinn bóginn er þó talió
að landsframleiðslan aukist
um 0.2% á árinu í stað tæp-
lega 1% samdráttar sem
spáð var í mars.
Spá Þjóðhagsstofnunar
tekur nú mið af efnahags-
aðgerðum ríkisstjórnarinnar í
maí, kjarasamningum frá í
vor og þróun i efnahags- og
atvinnumálum síðustu mán-
uði sem skýrir þær breyting-
ar sem orðið hafa frá mars-
spá stofnunarinnar.
Ef litið er á einstaka liði
þjóðarútgjalda eins og þeir
eru settir upp í þjóðhags-
reikningunum skv. spánni
kemur fram að gert er ráð fyr-
ir að kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna á mann þ.e. eftir skatta,
verði 1% minni á þessu ári
miðað við síðasta ár en kaup-
máttur atvinnutekna standi í
stað á milli ára. Þar sem ekki
er gert ráð fyrir breytingum á
sparnaðarhneigð heimilanna
er spáð sömu einkaneyslu í
ár og í fyrra.
AUKNAR FRAMKVÆMDIR
RÍKISINS
Samneysluútgjöldin eru
talin aukast um 2% milli ár-
anna ’87 og ’88 og eins og er
reiknaö með að fjárfesting í
heild muni dragast saman
um 1% á þessu ári. Áætlað
er að opinberar framkvæmdir
aukist um 4%, en þar munar
mest um framkvæmdir við
byggingar hins opinbera, raf-
orkumannvirki og hitaveitur.
Hins vegar er talið að
framkvæmdir við samgöngu-
mannvirki dragist saman um
tæplega 20% sé flugstöðin í
Keflavík meðtalin, en án
hennar verði um 9% aukn-
ingu að ræða frá fyrra ári.
Gert er ráð fyrir að fjárfesting
atvinnuveganna dragist sam-
an um 51/2% i ár og er reikn-
að með samdrætti í öllum
atvinnugreinum nema flutn-
ingastarfsemi og almennum
iðnaði. Framkvæmdir í iðnaði
eru taldar verða álika miklar
og þær voru á síðasta ári og
reiknað er með 40% meiri
fjárfestingu í flutningatækj-
um. Mestur samdráttur er tal-
inn verða I byggingu verslun-
ar- og skrifstofuhúsnæðis,
eða um 20% en að um 5%
aukningu íbúðabygginga í ár.
Samtals fela þessar áætlanir
i sér lítilsháttar aukningu
neyslu- og fjárfestingarút-
gjalda frá því í fyrra og að
teknu tilliti til birgðabreyt-
inga þýðir þetta að þjóðarút-
gjöld í heild aukist um tæp-
lega 1% á þessu ári.
INNFLUTNINGUR EYKST
Erfiðasta viðfangsefni
stjórnvalda er glfurlegur við-
skiptahalli og hefur verið tal-
að um halla á bilinu 10 til 15
milljarðar á árinu. í spá Þjóð-
hagsstofnunar er reiknaö
með því að halli á viðskiptum
við önnur lönd verði um 11
milljarðar kr., eða sem svarar
til tæplega 4V2% af lands-
framleiðslu. Á siðasta ári var
viðskiptahallinn rúmlega 7
milljarðar sem var 31/2% af
landsframleiðslu. Þjóðhags-
stofnun bendir á að áfram-
haldandi halli á viðskiptum
við útlönd verði bæði á þjón-
ustu- og vöruviðskiptum.
Reiknað er með að vöru-
skiptajöfnuðurinn verði
óhagstæður um tæplega 51/2
milljarð samanborið við 2
milljarða króna í fyrra. Þjón-
ustuviðskiptin að meðtöldum
vaxtagreiðslum eru með rúm-
lega 6 milljarða kr. halla skv.
spánni fyrir þetta ár en voru
með rúmlega 5 milljarða kr.
halla í fyrra.
Þjóðhagsstofnun gefur sér
þá forsendu í þessari spá að
gengi verði haldið stöðugu út
árið en 3% gengisbreytinga-
heimild verði þó notuð. Segir
í spánni að mikil óvissa ríki
um ýmsar forsendur þessarar
spár og sérstaklega sé óvíst
að hvaða marki stefna ríkis-
stjórnarinnar í fjármálum rík-
isins og peningamálum muni
skila sér i minni eftirspurn í
efnahagslífinu á síðari hluta
þessa árs. Þannig er spáð
raunaukningu almenns inn-
flutnings án olíuinnflutnings
um rúmlega 1% þrátt fyrir að
kaupmáttur ráðstöfunartekna
aukist ekki.
6% HALU í VEIDUM OG
VINNSLU
„Afkoma útflutnings- og
samkeppnisgreina verður
áfram erfið, þótt spáð sé
lægra raungengi krónunnar á
þessu ári en áður var reiknað
með. Áætlað er að botnfisk-
veiðar og -vinnsla séu rekin
með töluveröum halla um
þessar mundir,“ segir í þjóð-
hagsspánni. Nú benda
afkomuáætlanir til að botn-
fisksvinnslan sé rekin með
41/2% halla en hagur ein-
stakra greina sé þó misjafn
því hallinn á frystingu sé lík-
ast til um 8%, en saltfisk-
verkunin sé hins vegar rekin
með 2% hagnaði. Útgerð
botnfiskveiða í heild er einn-
ig rekin með halla sem nem-
ur um 3% af tekjum. Afkoma
innan greinarinnar er hins
vegar mjög misjöfn. Þannig
sýni minni og stærri togarar
um 1-2% hagnað af tekjum i
samanburði við 81/2% halla
af bátaútgerð. Ef botnfisks-
veiðar og -vinnslan er tekin í
eina heild er hallinn 6% af
tekjum.
Kemur m.a. fram í þjóð-
hagsspánni að heildarafla-
verðmæti sjávarafurða mun
lítillega aukast á árinu eða
um tæplega 1% miðað við
fast verð. Þessi aukning staf-
ar eingöngu af auknu afla-
verðmæti loðnu. En á þessu
ári er spáð að heildarafli
verði 1.813 þús. lestir sem er
meiri afli en nokkru sinni hef-
ur fengist á einu ári.
HÆRRI SKATTAR
Þjóðhagsstofnun spáir um
600 milljóna halla á ríkissjóði
í ár. Um ríkisfjármálin segir
Þjóðhagsstofnun að þar sem
mikilvægar efnahagsforsend-
ur hafi breyst verulega á
þessu ári og ríkisstjórnin hafi
sett sér að leysa engar
hækkanir rfkisútgjalda að þvi
er varðar tilfærslur, viðhald
og fjárfestingarliði, þá þýði
það að skera verði niður um
1,7 milljarð í þessum út-
gjaldaflokkum á seinni hluta
ársins. Skv. endurskoðaðri
gjaldaáætlun veröi útgjöld
ríkissjóðs um 5 milljörðum
hærri en reiknað var með I
fjárlögum en tekjur 4,4
milljörðum hærri en fjárlög
gerðu ráð fyrir. 600 milljóna
kr. halli sé þvi 0,2% miðað
við landsframleiðslu saman-
borið við 1,3% í fyrra. Þá
verði lánsþörf rikissjóðs
nokkru meiri en áætlað var
eða 0,5% af landsframleiðslu
í stað 0,2%.
Heildartekjur rikissjóðs
aukast á þessu ári um 1,5%
miðað við landsframleiðslu.
Þá kemur fram (töflu Þjóð-
hagsstofnunar yfir fjármál
ríkis og sveitarfélaga að hlut-
fall skatttekna af vergri
landsframleiðslu muni auk-
ast á þessu ári miðað við
bráðabirgðatölur síðasta árs
eða úr 29,2% í 31,4% og að
álagning beinna skatta mið-
að við landsframleiðslu verði
8% í stað 7,3% á síðasta ári.
RAUNVEXTIR HÆKKA
Þjóðhagsstofnun bendir á
að horfur í peningamálum á
siðari hluta ársins séu óviss-
ar og reiknar með að lausa-
fjárstaða innlánsstofnana
muni versna á næstu mánuð-
um. í júní var staða ríkissjóðs
gagnvart Seðlabankanum 2,5
milljörðum kr. lakari en áætl-
að hafði verið og telur Þjóð-
hagsstofnun að þróun pen-
ingamála á síðari hluta ársins
muni einkennast af harðn-
andi samkeppni um lánsfé
og ennfrekari hækkun raun-
vaxta.
Öll er spá Þjóðhagsstofn-
unar sem fyrr háð mikilli
óvissu enda hafa spár stofn-
unarinnar hlotið mikla gagn-
rýni að undanförnu. Má vera
að mörgum finnist verðbólgu-
spá Þjóðhagsstofnunar held-
ur varfærin en hún spáir því
nú að þó verðbólgan á árinu
verði líkast til um 25% verði
hraði hennar kominn niður f
20% í lok ársins. Frá áramót-
um til júní hefur vísitala
framfærslukostnaðar hækk-
að um tæplega 9% á sama
tíma sem laun hafa hækkað
nokkru meira eða nálægt
14%. Samkvæmt þessu mun
því verðlag hækka töluvert
umfram launahækkanir á síð-
ari hluta ársins ef þessi spá
gengur eftir.
F00000000

Meiri landsframleiðsla en búist
var við en þjóðarútgjöld dragast
saman. Kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna á mann dregst saman um
1%. Verðbólga verður 25%.
Viðskiptahallinn 11 milljarðar.
Mikið veltur svo á því hvort
ríkisstjórninni tekst aukið aðhald í
ríkisfjármálum og peningamálum
segir í endurskoðaðri þjóðhagsspá
frá Þjóðhagsstofnun.