Alþýðublaðið - 12.10.1988, Qupperneq 2

2
Mióvikudagur 12. október 1988
AMIfMHBÍfl
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Blaöamenn: Haukur Holm, Ingibjörg Árnadóttir og Ómar
Friðriksson.
Dreifingarstjóri: Þórdís Þórisdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Síöumúla 12.
Áskriftarsíminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
PCB-HNEYKSLIÐ Á
AUSTFJÖRÐUM
Eiturefniö PCB hefurfundist í kræklingum viö Fáskrúós-
fjörö og Noröfjörö. Þótt enn hafi eiturefnið ekki fundist í
fiskum, er ekki talið óhugsandi, aö fiskur í fjöröunum
mengist af völdum efnisins, til aö myndasíldin sem geng-
ur þar inn. Eiturefnið PCB, sem einnig hefur fundist í jarö-
vegi vió Fáskrúösfjörö og Noröfjörö, ertalið stafafrá þétt-
um sem urðaðir hafa veriö á ruslahaugum í botni Fá-
skrúösfjaröar. Vatnsból staðarins er innan viö kílómetra
fjarlægö, en ekki ersannaö, aö neysluvatnið hafi mengast.
Flvernig má þaö vera, aö jafn hættulegt efni og PCB, sem
ekki aðeins getur valdið húðexemi, heldur einnig
skemmdum á lifur og ónæmiskerfi og jafnvel krabba-
meini, sé meöhöndlaö af slíku kæruleysi ? Alþýöublaðiö
birti í gær ítarlega fréttaskýringu um máliö, og kom þar
meðal annars fram, aö eiturefnið sem finna má í fljótandi
formi í þéttum og rafölum, er flutt inn eftirlitslaust, þótt
lög gildi um innflutninginn. Innflutningur á eiturefnum
eins og PCB er háöur innflutningsleyfum, en reglunum er
ekki fylgt eftir, og því ómögulegt að áætla hve mikið magn
af slíkum eiturefnum er í raun að finna á íslandi. Að sögn
Birgis Þóröarsonar náttúrufræöings hjá mengunarvörn-
um Hollustuverndar ríkisins, hefur PCB sambærileg áhrif
á lífkeðjurog eiturefið DDT. Efniö eyóist ekki í náttúrunni,
heldurgengurí sambönd viö fiturog önnurefni. Hollustu-
vernd hefur í samvinnu við Vinnueftirlit ríkisins og Raf-
magnseftirlit ríkisins unnið aö skrásetningu á notkun
þessa efnis á landinu, og er þeirri skráningu aö Ijúka um
þessar mundir. Eftir að augu manna fóru aö lúkast uþþ
fyrir því, hve hættulegt efni PCB er, hafa sendingar af efn-
inu verið sendar út til eyðingartil sérstakrafyrirtækjasem
sérhæft hafa sig í eyðingu eiturefna.
PcB-eitrunin á Austfjörðum fannst vegna rannsókna
sem framkvæmdar voru ávegum Hollustuverndar. Grunur
haföi leikið á, aö þéttar sem innihaldaeiturefniö heföu ver-
ið urðaðir. í Ijós kom, aö grunurinn reyndist réttur. Aö sjálf-
sögöu er nauðsynlegt aö slíkar rannsóknir haldi áfram á
öörum stöðum á landinu þar sem slík mengun kynni aö
vera fyrir hendi. Birgir Þórðarson náttúrufræðingur segir
hins vegar í viðtali viö Alþýöublaöiö í gær, aö slík sýnataka
strandi á fjárveitingu. Þaö er meö endemum, hve aftarlega
íslendingar eru á merinni þegar umhverfismál eru annars
vegar. Hin alþjóölegaumræöaum umhverfismál og meng-
unarvarnirsem hófst fyrirhartnærtveimuráratugum, virð-
ist ekki enn hafa náð eyrum íslenskra stjórnvalda nema aö
litlu leyti. Umhverfismál heyra ekki undir sérstakt ráöu-
neyti, eins og í öllum öörum nágrannalöndum okkar,
mengunarvarnir hafa veriö mjög bágbornarog upplýsing-
ar um þau efni af skornum skammti. Þaö er engu líkara en
að þaö þurfi hrollvekju áviö PCB-hneyksliö á Austfjörðum
til að vekja íslendinga af þyrnirósarsvefni umhverfismála.
í öllum þróuöum ríkjum eru eiturefni eins og PCB bönnuð.
Enn hefurnotkun og innflutninguráeiturefninu til íslands
ekki verió bannaöur. Enn hefur reglugerö ekki séö dagsins
Ijós varöandi bann við efninu og skipulagður útflutningur
á því til eyðingar erlendis. Talsmenn eiturefnanefndar
segja viö Alþýðublaðið í gær, aö reglugerðin sé á leiðinni
en hún átti að sjá dagsins Ijós fyrir rúmum mánuði eöa
þann 1. september síðastliðinn. Hér er mikið verkefni
framundan. íslendingar geta ekki lifað endalaust í þeirri
goösögn, að mengun og umhverfismál séu þeim óviðkom-
andi.
ÖNNUR SJÓNARMJÐ
Guðmundur J. hefur manna best
lýst ástandinu í Alþýðubandalag-
inu — en er ástæðan fyrir upp-
lausn í pólitík að sérfræðingar og
fjölmiðlar hafa tekið alla þjóölífs-
umræðu aö sér?
HEFUR íslensk pólitík
glataö lit sínum? Oddur
Olafsson aöstoðarritstjóri á
Tímanum veltir þessari
spurningu fyrir sér í pistli í
blaði sínu í gær. Hann heldur
því fram að Ijósvakamiðlarnir
og aðrir fjölmiðlar skammti
stjórnmálamönnum jafnt sem
verkalýðsforingjum tíma og
umræðuefni, þannig að leið-
togarnir í pólitíkinni þurfi
aldrei að hugsa neitt og af-
leiðingin er einn allsherjar
geispi í stjórnmálum og
verkalýðshreyfingu.
Gefum Oddi oröið:
„Það er varla von að fólk
hafi tíma til að sinna félags-
málum nú á dögum, flestir
hafa lítinn tíma aflögu frá
eróbikk og Ijósaböðum í ótal
heilsuræktarstöðvum, fræáti
alls konar og nú síöast kyn-
fræðslunámskeiðum og hef-
ur nú hið gamla málgagn
verkalýðshreyfingar og
sósíalisma tekið upp þá ný-
breytni að leiða vi11uráfandi
fólk um völundarhús kynlífs-
ins í stað þess að þrugla um
verkalýðsbaráttu og félags-
mál.
Enn má minna á að komnir
eru fram á sjónarsviðið aðilar
sem farnir eru að sjá um alla
þjóðfélagsumræðu fyrir fólk
og er óþarfi að fara á fundi í
verkalýðsfélagi eða sam-
vinnufélagi til að hita sér í
hamsi.
Ljósvakamiðlar hafa tekiö
að sér aö skammta stjórn-
málamönnum og félagsmála-
frömuðum tíma og umræðu-
efni og þar mega þeir svara
spurningum, en aldrei eiga
frumkvæði að því um hvað
þeir vilja tala. Þarna er mikill
vettvangur hagfræðilegra
orðaleppa og hafa þeir sem
fyrir svörum sitja einatt mun
meiri áhyggjur af verðbólg-
unni margbölvaðri en kjörum
tolksins i landinu. Óbreyttir
félagsmenn leggja aldrei orð
í þennan fjölmiðlabelg og
hafa kannski takmarkaðan
skilning á því nafnvaxta og
raunvaxtatali sem þar fer
fram og hafa takmarkaða
framtiðarsýn, enda sýnast
þjóðmálin einkum snúast um
það, að berjast við skulda-
súpu gærdagsins, sem fjár-
mögnunarraunvaxtasúpan
hefur hækkað i skuldanagla-
súpu dagsins í dag.
En ekki eru allar syndir
guði að kenna og hagfræð-
ingaveldinu verður tæpast
kennt um minnkandi félags-
málaáhuga og tómlæti gagn-
vart náunganum, eða að
stjórnmálin hafa glatað allri
framtiðarsýn.
Guðmundur J. sat mörg
kjörtímabil á þingi fyrir
Alþýðubandalagið, sem telur
sig öðrum fremur verkalýðs-
flokk og lýsing hans á því
kærleiksheimili sýnir að þar
á bræðralagshugsjónin erfitt
uppdráttar: „Flokkurinn hefur
verið ákaflega sundurþykkur
og menn heiftræknir þar.
Ágreiningsefni og persónu-
hatur hefur þar verið rosalegt
og úlfúð gríðarleg.“
Ekki er nema von að Guö-
mundi J. þyki íslensk pólitik
leiðinleg og hafi glatað iit
sínum."
GARRI, góðvinur Alþýðu-
blaðsins og dyggur lesandi
þess, er i hálfgerðri kreppu
þessa dagana. Eftir að kyn-
lífssérfræðingur Þjóðviljans
hóf að skrifa reglulega um
óregluleg tippi, hefur Garri
frosið allur, enda ekki vanur
þess háttar umfjöllun (fremur
en aðrir) í málgagni sósíal-
ismaog þjóöfrelsis. En eins
og fjölmiðlafræðingurinn
kvaö: „Taki blaði að hraka/
skal tippunum blaka.“
En Garra líst ekki alveg á
blikuna. í gær skrifar hann í
dálk sinn:
„Þjóðviljinn grípur til
ýmissa ráða til að selja blað-
ið sem hann gefur út á föstu-
dögum og ætlar að ná mark-
aðnum sem Helgarpósturinn
sálugi skildi eftir. Eitt af þvi
er að birta greinar um það
sem hér á árum áður hefði
veriö kallað klám. En sem
núna er farið að nefna fínni
nöfnum eins og kynlífs-
fræðslu. í því skyni hefur
blaðið tilkallað sérfræðing
sem mun vera hámenntaður í
faginu, ef marka má það
hvernig hann vitnar fumlaust
í hæfustu útlenda sérfræð-
inga.“
Og áfram heldur Garri:
„Reyndar er þarna í grein-
inni gefin ábending um
áhugavert rannsóknarefni
sem visindamenn á þessu
sviði þurfa endilega aö fara
að láta til sin taka. Þar segir
neínilega: „Sumir halda
einnig að vissir kynþættir
séu betur vaxnir niður, s.s.
svertingjar, en það skortir
enn sönnunargögn í því sam-
bandi. Ekki hefur verið gerð
nein rannsókn á tippisstærð
íslenskra karlmanna. Reyndar
þyrfti slík rannsókn að vera
tvíþætt; hvað er tippið langt
þegar það er slappt og síðan
meðan á stinningu stendur.“
Það var nú það. Svertingjar
virðast með öðrum orðum
vera skynsamir í þessu og
tregir til að láta tippalógum í
té aðgang að nauðsynlegum
sönnunargögnum til rann-
sókna sinna. Aftur er svo að
sjá að bandarískir meðaljón-
ar hafi verið samstarfsfúsari
við tippalógana; þarna er
nefnilega gefið upp að stand-
ardinn ffyrir Bandaríkjamenn,
væntanlega hvita, sé 8,3-10,8
og 12,7-17,8 sentimetrar.
íslenskir karlmenn hafa
orðið að berjast við sitt af
hverju i aldanna rás, svo sem
Hundtyrkjann, danska einok-
un, isbirni, óvæð vatnsföll,
vetrarstórviðri, snjóflóð og
Breta sem vildu veiöa þorsk-
Garri hefur þungar áhyggjur af því
að Þjóðviljinn hafi tekið á sig
ábyrgð á undirstöðuatvinnuveg-
unum með skrifum um tippa-
stærðir.
ana okkar. En nú tekur þó
steininn úr. Hafa menn gert
sér grein fyrir því hvaða af-
leiðingar þetta getur haft?“
Sfærðin vefst mjög fyrir
Garra, og það má greina
ákveðinn ótta í eftirfarandi
orðum:
„En nú eiga að fara að
upphefjast mælingar. Allt í
einu er það orðið stórmál,
sem brýnt er að fá upplýsing-
ar um, hvort íslenskir karl-
menn nái svona upp til hópa
einhverjum bandarískum
standardi.
Og næsta skrefið verður
svo sjálfsagt að hálærðir
tippalógar fari að gera sitt
besta til að æsa allar konur
landsins upp á háa sé út af
þvi hvort þeirra hjásvæfill nái
nú akkúrat þessum banda-
ríska standardi. Svona svipaö
og um sé að ræða kassa af
þorskblokk sem eigi að fara
inn á veitingahús hjá Long
John Silver. Og spyr þá eng-
inn hvort ameríski standard-
inn sé yfirhöfuð upploginn
eða ekki, nú eða hvort hann
skipti okkur hér uppi undir
heimskautsbaug nokkru ein-
asta máli.
í framhaldi af því má svo
búast við að hver einasta
stelpa nálægt giftingaraldri
fari að heimta vottorð af
hverjum strák sem hún verð-
ur vör við að sé farinn að
renna til hennar hýru auga.
Og skiptir þá engu máli þó
strákurinn sé kannski hörku-
duglegur að draga fisk og
manna liklegastur til að
skaffa vel fyrir fjölskyldu.
Nei, tippalógískt vottorð
skal það vera, útgefið af lög-
giltum sérfræðingi i faginu.
Slikt myndi skapa hér góða
og trygga atvinnu fyrir slíka
sérfræðinga. En um hitt er
engu hirt að dugnaðarstrákar
ná sér þá kannski ekki i kon-
ur vegna þess að þeir upp-
fylla ekki þann ameríska og
nenna þá skiljanlega ekki að
vera að standa í þvi að draga
fleiri þorska að landi en þeir
þurfa til að framfleyta sjálf-
um sér. Hér er nefniiega ver-
ið að vega að sjálfum undir-
stöðuatvinnuvegi þjóðarinn-
ar. Ábyrgð Þjóðviljans er
mikil.“
Nú má spyrja í beinu fram-
haldi af þessum lengaarskrif-
um, eða „matter of measure-
ment“ eins og Hemingway
karlinn orðaði það í endur-
minningabók sinni um París
(og Nóbelskáldið þýddi sem
„spurningu um talnaband"):
Hvernig skyldi Garri vaxinn
niður?
Einn
me8
kaffinu
Þessi er birtur án ábyrgðar: Þegar íslenska ólympíuliðið
kom aftur heim til íslands, lentu sumir íþróttamennirnir í
tollskoðun eins og gengur og gerist. Þegar einn tollvarð-
annavarað róta í tösku eins olympíufarans, heyrðist í ein-
um ferðamannanna:
— Blessaður hættu þessu gramsi, þú finnur ekkert
gull!