Alþýðublaðið - 22.02.1989, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 22. febrúar 1989
MÞYfiUBLMÐ
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Áuglysingastjóri: Steen Johansson
Dreif ingastjóri: Siguröur Jónsson
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsfminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.'
BREYTTAN
AUDLINDASKATT
A næsta ári falla kvótalög við fiskveiðar úr gildi. Kerfið
byggði í upphafi á afla sem veiddur var á árunum 1981-1983.
Kvótum var úthlutað ókeypis í hlutfalli við reynslu þessara
ára. Frávikin felast í sóknarmarkinu, þar sem viðmiðunin er
sókn á miðin ákveðna daga í stað aflamarks.
Þegar nú liggur fyrir að kvótakerfið rennur út á næsta ári
er ofureðlilegt að spurt sé hvað taki við af núverandi kvóta-
kerfi. Það er ekki að undra þó að þeir sem þegar hafa frjálsan
aðgang að mesu auðæfum þjóðarinnar, vænti þess að kerf-
inu verði ekki breytt. Þetta kerfi er nefnilega engu síðra en
önnur einkaleyfi sem veitt eru.
Það er auðvelt að benda á augljóst ranglæti við kvótann:
Hópur manna I þjóðfélaginu fær á silfurfati þjóðareign ís-
lendinga sem er margra milljarða króna virði árlega. Það er
augljóst ranglæti að nýiraðilar í útgerð verði að kaupasérað-
gang að fiskimiðunum á sama tíma og þeir sem komust á
spenann fyrir 1981 veiða frítt.
Kvótakerfið er stórkostleg tilfærsla á verðmætum I land-
inu. Hún ermillifærslafráþjóðinni allri til eigendafiskiskipa.
Og hún gerist áreftirár. Kerfiðværi fyrir þæreinarsakirekki
réttlætanlegt til frambúðar.
Ýmsar hagfræðilegar forsendur styðja að fiskveiðikerfinu
beri að breyta. Veigamest er að öllum líkindum að sú stefna
er röng sem fylgt hefurverið í gengismálum til að tryggjahag
sjávarútvegs í landinu. Gengi krónunnar hefur verið skráð
eins hátt og mögulegt hefur verið fyrir sjávarútveg. í stað
þess að skrá gengi krónunnar í samræmi við útflutnings-
greinar hefur „auðlindaskattur" verið lagður á. Fyrst í formi
tolla en síðar með háum söluskatti. Niðurstaðan er sú að
sami auðlindaskattur er með söluskatti lagður á samkeppn-
isiðnað og annan útflutning og sem lagður er á sjávarútveg
með því að skrá gengið hátt. Afleiðingarnar þessarar stefnu
sjáum við t.d. í því mikla góðæri sem var 1986-1987. Innflutn-
ingur jókst um 23% að raungildi milli áranna. Góðærið sner-
ist upp í misæri.
Ef kvótasölukerfi yrði tekið upp í stað kvótakerfisins nú-
verandi yrði tekin upp opinber sala á veiðileyfum. Með þvi
móti gjörbreyttist aðstaða atvinnuveganna og hagkvæmni
jykist við fiskveiðar. í stað gengisskráningar sem miðast við
að halda sjávarútvegi við núllið, miðaðist gengið á hverjum
tíma við almenn sjónarmið eins og þau að haldajöfnuði í við-
skiptum við útlönd. Þjóðhagsstofnun telur að lækka þyrfti
gengið um 12% til að ná þessum jöfnuði í dag. Gróðinn sem
þannig skapaðist í sjávarútvegi og vinnslu jafnaðist á ný með
skattinum sem þjóðin fengi af því að selja aðgang að
miðunum.
Með kvótasölukerfi sköpuðust aðstæður til að beita hag-
stjórn á allt annan hátt en í dag. Með þessu yrði bein lína frá
arði í sjávarútvegi í þjóðarbúið. Losað yrði um þau tengsl
sem eru milli misjafns gengis í veiðum og stöðu annarra at-
vinnuvega.
Það er stutt í það að Alþingi íslendinga taki endanlega
ákvörðun um fiskveiðistefnu. Vonandi eru dagar núverandi
kvótakerfis taldir. En umfram allt verður að fjalla miklu meira
um framtíðarstefnu í sjávarútvegsmálum en gert er. Ákvörð-
unin á næsta ári verður að byggja á skynsamlegum og for-
dómalausum ályktunum um hvað sé þjóðinni fyrir bestu.
Alþingismönnum væri nær að verja tíma í umræðu um fram-
tíðina en karpa langtímum um álíka fánýti eins og það hvort
blýantar séu meir nagaðir við Arnarhól en annars staðar.
ÖNNUR SJÓNARMID
HREINT land fyrir fimmkall!
Bæjarins besta á ísafirði fjallar um
væntanlegt skilagjald á dósum, og
finnst skrýtið að það þurfi að múta
okkur til að halda landinu hreinu:
„Bara finimkall fyrir dósar-
ræksnið! Landverndarmenn óttast
að þetta sé alltof lítið. Gjaldið þurfi
að vera mun hærra, tíu, jafnvel
fimmtán krónur svo fólki finnist
taka því, að halda dósunum til
haga. Börnin nenni ekki einu sinni
að standa í þvi að halda landinu
sínu hreinu og óspilltu fyrir skitinn
fimmkall!
Það er siðan umhugsunarefni á
hvaða siðferðisstig við erum komin
þegar okkur finnst ekki taka því að .
halda landinu hreinu og ómenguðu
nema að fá greitt svo og svo mikið i
fyrir ómakið úr eigin vasa.“
Megum við kannski eiga von á
nýju slagorði:
Hreint land, fagurt land — fyrir
fimmkall?
SITJUM við uppi með forrétt-
indaskólakerfi fyrri ára, spyr blaða-
maður Félagsblaðs Bandalags
kennarafélaga Jón Torfa Jónasson.
Jón Torfi ætlar að spjalla við kenn-
ara á fundi í kvöld, m.a. um tak-
markað hugarflug þeirra sem fjalla
um skólann.
„En þegar breytingar eru hug-
leiddar þá nær hugarflugið ekki að
lyfta okkur upp úr þessu fari, ekki
heldur þeim sem vildu gjarnan sjá
breytingar. Mér finnst áberandi hjá
bóklærðu skólafólki að þvi finnist
ekki um neina gagnlega menntun
að ræða aðra en bóknám. Það getur
vel verið að það sé eitthvað til í því
að allir menn eigi að vera bóklega
menntaðir. En ég er ekki sannfærð-
ur um það. Þá kemur spurning um
livort það séu til aðrar leiðir sem séu
alvöru menntunarleiðir fylgi ekki
þessu gamla latinuskólakerfi."
Leitin að alvöru menntaleiðum er
hafin, gott fólk.
EINAR Heimisson er hugsjóna-
maður sem skrifar í þlöð. Hann
hefur skrifað um ágæti þess að rót-
tækt fólk kljúfi sig ekki út úr jafn-
aðarmannaflokknum. „Klofningur
til vinstri útfrá vinstri flokkum er
hæpið bjargráð,“ segir Heimir. Er
raunsæi til í pólitík, spyr hann í
Þjóðvilja í gær. Heimir kemst að
því að:
„Pólitík er engin rómantík; póli-
tik er íþrótt raunsæisins; ávallt
vcrður að leita þeirrar lausnar, sem
raunsætt er að veiti mestan árangur,
og til þess dugir hvorki andleysi né
sálarleysi. í hinni eilífu glímu við
Margrétar Thatcher og Davíða
Oddssyni heimsins lifa menn ekki
lengi á öðru en raunsæinu."
Meira raunsæi í íslenska pólitík.
Margréturnar eru víða . . .
VÍKURFRÉTTIR í Keflavíkj
sáu einn ljósan punkt í rafmagns-
leysinu:
„Margir hafa bent á einn Ijósan
punkt i þessu rafmagnsleysi, sem
hrjáð hefur Suðurnesjamenn að
undanförnu. Það er að allflcstir
bæjarfulltrúarnir í Keflavík búa í
þeim hluta bæjarins sem hvað mest
hefur verið myrkvaður.“
I sama blaði er frétt af námskeiði
í táknmálum líkamans:
„JC stendur fyrir námskeiði í
„Táknmálum líkamans“ (Body
language) á laugardaginn kemur,
18. febrúar kl. 13. Námskeiðið er
opið öllum. Farið cr ofan í lielstu
tákn og látbrögð og mikið stuðst
við myndband.“
Ætli það eigi eitthvað skylt við
Táknmál ástarinnar, sem var bíó-
mynd sem var sýnd um árið?
Jón Torfi Jónasson: Eru til aðrar
leiðir en latínuskólans gamla?
EINN MEÐ
KAFFINU
Maður nokkur mætti á
Hagstofuna og kvaðst vilja
láta breyta nafni sínu hið
allra fyrsta.
„Og hvað heitir svo mað-
urinn, með leyfi“?
„Jón Saur“ var svarið.
Skrifstofumaðurinn sýndi
þegar í stað mikla samúð
með manninum og bauðst
þegar til að breyta nafninu.
„Hvað viltu þá heita“?
„Guðmundur Saur“.
FRÁ DEfil TIL DAGS
Ýsa, kartöflur og annað svínarí
Konan bauð upp á ýsu og kartöfl-
ur í hádeginu í gær. Það er uppá-
haldsmaturinn rninn og þess
vegna var ég í mjög góðu skapi
fyrir hádegi, því ég vissi hvað var
í vændum. Hins vegar þyngdist
brúnin mjög á mér eftir hádegi
þegar borðhaldi var lokið. Konan
fór nefnilega að tala um hvað
maturinn kostaði um leið og ég
var að borða.
I fyrsta lagi finnst mér nú ekki
viðeigandi að tala um matarverð
svona rétt á meðan maður er að
snæða. Þá er bara engu líkara en
maður sé að bryðja seðla og krón-
ur. En það er ekki aðalmálið. Það
versta er að uppáhaldsmaturinn
minn hefur að hluta til verið
uppáhald vegna þess að hann hef-
ur verið á uppáhaldsverði. Það er
að segja á mjög lágu verði. Maður
var aldrei svo blankur að maður
gat ekki keypt sér ýsuflak og
nokkrar kartöflur með. Og svo
smérklípu ofan á allt og herleg-
heitin lágu eins og opin hlið
himnaríkis fyrir framan mann á
disknum.
Konan sagði sem sagt við fyrsta
bita meðan indælan reyk íagði
frá flaki og kartöflum: „Veistu
Dagfinnur, hvað svona alþýðu-
matur kostar í dag?“
Ég varð að viðurkenna að það
vissi ég ekki. Ég var með ýsusporð
i munninum svo ég varð að hrista
hausinn.
„Nei, það dæmigert fyrir ykkur
karlmenn. Þið bara étið. Kaupið
aldrei inn,“ sagði konan höstug í
máli. Síðan sagði hún mér hvað
fiskurinn kostaði og nefndi kíl-
óverðið af kartöflunum. Ég lagði
strax frá mér hnífapörin og fannst
ég vera að snæða dýrasta réttinn á
Hótel Sögu. í sjálfu Grillinu.
Þetta gat ekki verið rétt.
„Hefurðu ekki látið snuða þig,
góða?“ spurði ég varfærnislega.
„Jú,“ svaraði konan. „Og ekki
aðeins ég,“ hélt hún áfram. Nú
var ég alveg hættur að botna í
henni. Og svo kom ræðan.
„Oll þjóðin hefur látið snuða sig.
Allir landsmenn láta plata sig.
Fyrst koma þessir pólitíkusar og
þykjast ætla að gera lífið bæri-
legra fyrir okkur. Og hvernig tekst
til!!? Um leið og þeir eru komnir
á þing, þá byrjar ballið. Það eru
lagðir á meiri skattar. Það er sett-
ur skattur á allt, líka matinn. Svo
þykjast þeir lækka einhver inn-
flutningsgjöld, eins og tolla. Og
halda að maturinn og vörurnar
lækki við það. Ónei. Búðareig-
endur og kramarar hlæja að þess-
um hvítflibbapólitíkusum, og
lækka verðið ekki um tommu.
Þeir þvert á móti hækka verðið.
Og allir útreikningarnir niðri í
ráðuneyti ganga barasta alls ekki
upp. Og enn síður hjá húsmæðr-
unum og fjölskyldunum. Og
þetta er ekki allt. “
Nú greip hún mjólkurglasið og
svalaði sér. En ræðan var ekki
búin.
„Svo er það þessi Iandbúnað-
armafía. Og allar hinar aukafjár-
veitingamafíurnar. Fjárlögin eru
varla kólnuð, fyrr en árásirnar á
bakdyr fjármálaráðuneytisins
byrja. Og gullinu er mokað út. j
rollukjöt. I refaskott. í fiskeldið. í
sjávarútveginn. Listinn er enda-
laus. Og fjárlögin fara öll úr
böndum. Menn sitja uppi um ára-
mót með sprungna blöðru. Millj-
arðar í halla, ár eftir ár. Svo koma
einhverjir fjármálaráðherrar og
afsaka sig í sjónvarpi meðan
aukafjárveitingaþegar hlæja sig
máttlausa á meðan. Og hafa kom-
ið sínu á hreint. En við stöndum
eftir eins og asnar. En þetta er
ekki allt.“
Nú stakk konan upp í sig kart-
öflu, tuggði þungbrýn og sagði:
„Sjáðu svo þessa bölvuðu einok-
unarstarfsemi. Það eru settar
hömlur á innflutning landbún-
aðarafurða svo landbúnaðarma-
fían geti setið ein að markaði og
verðlagt draslið í botn. Hvað held-
urðu að ég hafi til dæmis verið að
tyggja dýran bita rétt í þessu? Og
svo les maður viðtal við Jón Ás-
bergsson forstjóra Hagkaupa í
Alþýðublaðinu, þar sem hann
segir að hann gæti flutt kartöfl-
urnar inn miklu ódýrara fyrir
okkur öll. Og eggin yrðu einnig
ódýrari ef Hagkaup fengju að
flytja þau inn. En það má ekki.
Þjóðin skal borga mafíunni það
sem mafíunnar er. Og allt þinglið-
ið stendur vörð um svínaríið. Já,
það er rétt, ég hef látið snuða mig.
Eins og allir hinir!“
Eftir þessa ræðu konunnar
fannst mér ýsan og kartöflurnar
vera komnar með eitthvað auka-
bragð. Ég veit eiginlega ekki hvort
þetta sé uppáhaldsmaturinn minn
lengur.
Kannski ég fari að reyna pizzur.