Alþýðublaðið - 08.07.1989, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 8. júlí 1989
MÞYBUBLMB
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blaö hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Kristján Þorvaldsson
Sigurður Jónsson
Filmur og prent, Ármúla 38
Blaðaprent hf.
Áskriftarsíminn er 681866
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
ER SMIIGA FYRIR
BORGARA í STJÓRN?

Ivíkisstjórnarflokkarnir hafa
frá því í vetur verið að þreifa á
Borgaraflokknum með það í
huga að taka hann inn í ríkis-
stjórnina. Finnst ýmsum að
þreifingar þessar hafi staðið
helst til lengi og tími til kominn
að hætta þessu keliríi og ganga
tii hjúskapar, fylgi hugur máli.
Öðrum finnst þetta daður jaðra
við siðleysi og að ríkisstjórninni
væri hollast að hætta því hið
bráðasta. Enn aðrir telja það
vænlegast fyrir ríkisstjórnina
að halda við Borgaraflokkinn í
laumi og reiða sig á stuðning
hans þegar mikið liggur við.
Það hefur færst í aukana, allt-
ént hér á Norðurlöndum, að
minnihlutastjórnir sitji við
völd. Nú er því svo farið t.d. í
Noregi og Danmörku. Það að
ríkisstjórn hafi ekki vísan þing-
meirihluta fyrir málum sínum
getur valdið henni miklum örð-
ugleikum. Þó eru ekki allir á eitt
sáttir um hvort það sé kostur
eða löstur. Ýmsum finnst ákveð-
ið öryggi fólgið í því að ríkis-
stjórn verði að reiða sig á og eiga
í samningum við stjórnarand-
stöðu til að mál nái fram að
ganga. Öðrum finnst óþolandi
að þurfa sífellt að leita samn-
inga og málamiðlunar til að
koma málum í höfn. Slíkt Ieiði
til óþolandi miðjumoðs og
þurrki út þann Iitla málefnalega
mun sem enn má greina á milli
hinna einstöku flokka.
Þó svo að ríkisstjórnin hafi
meirihluta þingmanna á bak við
sig í sameinuðu þingi hefur hún
það ekki í báðum deildum Al-
þingis. Það kom ekki verulega
að sök á síðasta vetri því ríkis-
stjórninni tókst að koma öllum
sínum helstu málum i gegnum
þingið, þó stundum stæði það
tæpt. Þegar mest á reið voru það
þingmenn Borgaraflokksins
sem greiddu götu ríkisstjórnar-
innar. Eftir sem áður stendur
stjórnin frammi fyrir því strax á
haustdögum hvort hún geti reitt
sig á stuðning Borgaraflokks-
manna. Það er því ósköp eðli-
legt að hún kanni í fúlustu al-
vöru þann möguleika að fá
Borgaraflokkinn með í stjórn.
Af þeim flugufréttum sem
borist hafa af samningaviðræð-
um umræddra aðilja er Ijóst að
Borgaraflokksmenn ætla að
selja sig dýrt. Vandinn er hins
vegar sá að ríkisstjórnin hefur
ekki efni á að greiða hátt verð
fyrir ríkisstjórnarþátttöku
Borgaraflokksins. Vinsældir
stjórnarinnar hafa mælst litlar
meðal þjóðarinnar og að ætla
að þær muni aukast við að
kaupa sér stuðning Borgara-
flokksins dýru verði er fásinna.
Það sem hlýtur að ráða úrslitum
um hvort Borgaraflokkurinn
kemur inn í stjórnina eða ekki
er hvort þeir láta málefnin sitja
í fyrirrúmi eða hvort þeir Ieggja
höfuðáhersluna á stóla og bitl-
inga. Það liti ekki vel út í augum
almennings að sjá lítið, deyjandi
flokksbrot knýja ríkisstjórnar-
flokkana til undansláttar vegna
hræðslu þeirra við kosningar.
Engu að síður verður ríkis-
stjórnin að sýna Borgaraflokks-
mönnum fulla sanngirni ætli
hún sér að fá þá til samstarfs.
iNúverandi ríkisstjórn hefur
átt við margan erfiðan vandann
að glíma. Sumt hefur bærilega
tekist að Ieysa en önnur vanda-
mál hafa reynst örðug viðfangs.
Efnahagsmálin eru og hafa ver-
ið höfuðverkur sem erfiðlega
hefur gengið að losna við. Ekki
er samstaða um nauðsynlega
uppstokkun á efnahagskerfi
landsins nú frekar en fyrr. En líf
sitt á ríkisstjórnin fyrst og
fremst undir sjálfri sér. Hún
verður að hafa frumkvæðið i
stjórn landsmála og vera tiibúin
að framfylgja stefnu sinni og
leggja fram tillögur sínar til úr-
lausnar máia fyrir Alþingi í
haust og þjóðina ef svo ber und-
ir. Hún verður að standa og falla
með gerðum sínum en láta ekki
stjórnast af hræðslu við ímynd-
aðar eða raunverulegar óvin-
sældir.
Um kratismann á Norðurlöndum
Þau gleðitíðindi bárust nýlega
úr herbúðum Alþýðubandalags-
ins að „hannibalistarnir" þar
hefðu stofnað nýjan félagsskap.
Þessi uppákoma sýnir að Jón
Baldvin vissi nokk hvað hann var
að gera er hann tók að syngja sír-
enusönginn um sameiningu A-
flokkanna. Nokkrir hásetanna á
kommafleytunni hafa stokkið
fyrir borð og róa nú á björgunar-
bátnum „Birtingu“, en hvert?
Jafn fáránleg og mér þykir
sameining A-flokkanna eins og
þeir koma fyrir af skepnunni
finnst mér freistandi að ræða
sameiningarmálin við „Birtingu".
En gallinn við þennan félagsskap
er sá að margir félagsmenn vita
ekki í hvorn fótinn þeir eiga að
stíga, þeir tala eins og marxistar
eina stundina, eins og sannir krat-
ar hina. Flestir Birtingarmenn
hafa góðu heilli hafnað þjóðnýt-
ingu atvinnutækjanna serti raun-
hæfum kosti en virðast í staðinn
trúa á ráðherrasósíalismann. At-
vinnurekendur fá allra náðarsam-
legast að halda fyrirtækjum sín-
um en mega sitja og standa eins og
Ólafi Rambó Grímssyni og starfs-
bræðrum hans þóknast. Engum
þarf að blandast hugur um að
þetta er ekki stefna Alþýðu-
flokksins.
Morræn jafnaðarstefna
Um hvað eiga þá þessir aðilar
að sameinast? Hræddur er ég um
að einhvers konar Norðurlanda-
kratismi yrði ofan á í pólitískum
AA-samtökum og þá er mér að
mæta. Ég bjó nefnilega í mörg ár
á Norðurlöndum, aðallega í Nor-
egi, og get satt best að segja hamið
hrifningu mína á norrænni jafn-
aðarstefnu. Norrænir kratar
gerðu merkt átak til að útrýma fá-
tækt á fyrstu valdaárum sínum en
tóku svo til við að fjármagna
skemmtanir menntaðra millistétta
með skattfé verkalýðsins. í Sví-
þjóð geta til dæmis frústreraðar
millistéttarkellingar (og -kallar)
fengið opinberan styrk til að
stofna briddsklúbb. Og til þess að
gera þessu fólki kleift að briddsa
á opinberan kostnað verður fólk
með meðaltekjur að borga helm-
ing þeirra til ríkisins. Og hinn stig-
hækkandi skattur hefur ekki
stuðlað að kjarajöfnun nema síð-
ur sé. Flóknar afskriftareglur gera
það að verkum að óvíða hafa at-
vinnurekendur það eins gott og í
sænska sósíalismanum.
Þetta eru sænsku kratarnir
farnir að skilja og ætla að breyta
skattkerfinu. En Svíar mega þola
skattkúgun í tvö ár til viðbótar og
ekki bætir úr skák að hvorki þeir
né nágrannar þeirra mega vinna
eins og þá lystir. Stóri bróðir segir
þeini að þeir hafi ekki gott af að
vinna nema tiltekinn tímafjölda í
viku. Þessi stefna bitnar á opin-
berri þjónustu, heilbrigðiskerfið í
Noregi er í ólestri, m.a. vegna þess
að læknar mega ekki vinna eins
og þeir telja brýnt. Vinstri hönd
kratanna veit ekki hvaö sú hægri
gerir!
Svo haldið sé áfram að tíunda
afreksverk norsku kratanna skal
nefnt að þeir létu ríkið stofna
olíufyrirtækið „Statoil". Og ár-
angurinn lét ekki á sér standa,
skrifráðungarnir hjá „Statoil"
ösnuðust út í byggingu olíuhreins-
unarstöðvar við Mongstad. Og ár-
angurinn lét ekki á sér standa,
ævintýrið hefur kostað norska
skattgreiðendur átta milljarða
króna sem er tæpur helmingur
tekjuskattstekna norska ríkisins á
ári. Og svona í „forbífartinn“
mætti nefna að norska landbún-
aðarófreskjan gleypir tvær af
hverjum þrem krónum sem norsk-
ir borga beint af tekjum sínum til
ríkisins.
En nú er ég ósanngjarn í garð
norrænna jafnaðarmanna. Þeir
hafa aldrei verið viðlíka rikisfor-
sjársinnar í efnahagsmálum og
framsóknarmenn í öllum flokk-
um hér á landi. Engum Norður-
landakrata hefur nokkurn tímann
dottið í hug að þjóðnýta banka og
til skamms tíma voru tollar í
Skandinavíu lægri en í sjálfu höf-
uðvígi frjálshyggjunnar, Banda-
ríkjunum.
Sænskur fasismi?
En í hverju felst þá þessi hræði-
lega forsjárhyggja Skandinavíu-
kratanna ef þeir eru ekki þjóðnýt-
ingarsinnar? Ég nefndi áður af-
skipti stóra bróður af vinnugleði
manna og get ekki stillt mig um að
vitna i Adolf Hitler, sem sagði:
„Við höfum fundið upp nýja gerð
af sósíalisma, við þjóðnýtum ekki
framleiðslutækin heldur fólkið. “
Engu likara er en sænskir jafnað-
armenn hafi gert orð Hitlers að
sínum. A.m.k. hafa þeir nánast
þjóðnýtt sænsk börn því barna-
verndarlög þeirra eru með þeim
hætti að lítið þarf til að börn verði
tekin frá foreldrum sínum. Það er
nánast geðþóttaákvörðun félags-
ráðgjafa hvort foreldrar fá að
halda börnum sínum eður ei. Til
dæmis munaði hársbreidd að
sænsk kona, sem hafði þann eina
galla að vera alltof feit, missti
börnin sín í hendur ríkisins. Fé-
lagsráðgjafarnir uppástóðu að
hún gæti ekki sinnt krökkunum
vegna vaxtarlags síns.
Svíar virðast telja að opinberar
stofnanir séu að jafnaði betur
hæfar til að ala upp börn en for-
eldrar. Hvorki fleiri né færri en
tuttugu þúsund sænsk börn eru í
umsjá hins opinbera, í Noregi eru
þau færri en þúsund.
En sænski vöggustofusósial-
isminn hefur sína kosti. íslenskur
vinur minn starfar í Svíþjóð sem
aðstoðarmaður fjölfatlaðs
manns. Sá getur ekki klætt sig
hjálparlaust og ekki tjáð sig nema
með aðstoð sérstakra apparata.
En öflugur opinber stuðningur
gerir það að verkum að pilturinn
hefur tekið stúdentspróf og lifir
eins eðlilegu lífi og mögulegt er.
Ríkið gerir honum kleift að nýta
það frelsi, sem honum er heitið í
stjórnarskránni, hér er verið að
„skipuleggja fyrir frelsi“ eins og
Karl Popper segir. Það er reyndar
íslendingum til háborinnar
skammar hvernig farið er með ör-
yrkja hér á landi; síðast þegar ég
vissi voru örorkubætur hér helm-
ingi lægri en á hinum Norður-
löndunum. Við borgum aftur á
móti örorkubætur til atvinnurek-
enda, sem eru „rekstrarhamlað-
ir“!
Lokaorð
Norrænir kratar eru með öðr-
um orðum ekki alillir. Og ævin-
lega skal ég verja dönsku velferð-
ina, því Dönum hefur tekist að
sameina frelsi og öryggi í ríkari
mæli en nágrannaþjóðirnar.
Samt er danski jafnaðar-
mannaflokkurinn skipulagður
með nákvæmlega sama lenínska
sniði og hinir norrænu krata-
flokkarnir. Á toppnum sitja
hrokafullir atvinnupólitíkusar,
sem stjórna sauðtryggri hjörð
óbreyttra flokksmanna. „Okkur
líður illa þegar við beygjum okkur
undir flokksagann, ykkur þegar
þið farið út af línunni," sagði
norskur hægriþingmaður við
starfsbróður sinn af kratakyni.
Nei, góðir hálsar, ef hreinrækt-
aður norrænn kratismi á að verða
stefna pólitískra AA-samtaka
geta þau ekki vænst míns stuðn-
ings. Ég styð aðeins flokk sem
fylgir frjálslyndri jafnaðarstefnu,
þ.e. jafnaðarstefnu sem hefur ver-
ið endurskoðuð í ljósi frjáls-
hyggju. Frjálslyndur jafnaðar-
maður er maður sem geldur
frjálshyggjunni það sem frjáls-
hyggjunnar er, félagshyggjunni
það sem félagshyggjunnar er.
Hann hafnar sænskri forsjár-
hyggju, marxískri vitleysu og öfg-
um markaðsdýrkenda, en vill,
eins og Popper, skipuleggja fyrir
frelsi.
Kratarósin blómstrar því aðeins
að þessi stefna sé valin.
Stefán
Snævarr