Tíminn - 09.01.1968, Síða 3

MBEÐJUDAGUR 9. janúar 1968 .
TÍMINN
3
(SKYGGILEGT ÚTLIT
Framhald af bls. 1.
toændur að kjarnfóðureyðslan s.l.
vtxr kom að notum. Féð gekk víð-
ast hvar ágætlega undan vetri,
lamlbahöld urðu víða góð, dilkar
uxu vel og urðu vænir í haust
og kýr gerðu ágætt gagn. Hey-
leysi margra bænda í haust var
hinn mikli skuggi. Harðærisnefnd
in ræddi vanda þennan við for-
vígismenn bænda á meira en
hálfu lsndinu 03 r". \ har
sem skórinn kreppti mest að. Um
tvennt var að velja: Stórkostlega
bústofnsskerðingu eða gífurleg
kjíarnfóðurkaup, því allir voru
sammála um að ásetningur yrði
að vera tryggur. Yrði fækkunar-
stefnan allsháðandi hlaut hún að
valda tekjurýrnun ekki aðeins á
næsta ári heldur á meðan bænd-
ur væru aftur að koma sér upp
toústofni, og myndu efnaminni
toændur vart rísa undir því, nema
fá uppeldisstyrk til að koma bú-
stofninum upp aftur. Fækkunin
• hefði að sj'álfsögðu skapa® mesta
öryggið í svip. En þar sem verð
á kjarnfóðri var mjög hagstætt
miðað við verð á heyi og bús-
afurðum var freistandi fyrir hina
toeytæpu bændur að fækka ekki
verulega a.m.k. ekki ám og mjólk-
urkúm, heldur kaupa kjarnfóður,
byrja strax að gefa það á haust-
nóttum og spara með því heyin,
svo að þau entust framúr hvern-
ig sem veðráttan yrði. Allir út-
reikningar sýndu að þessi aðferð
væri hagfræðilega rétt, svo fram-
arlega sem að hægt væri að út-
vega kjarnfóðrið í tæka tíð, vel
væri á því haldið og engin mis-
tök eða úthaldsleysi ætti sér stað
í fóðrum fénaðarins. Þessi stefna
varð ofaná. Uppeldisstyrkurinn
fékk ekki hljómgrunn hjá meiri
hluta Harðærisnefndar eða vald-
höfum. Búnaðarfélag íslands
brýndi mjög fyrir bændum að
hafa ásetning tryggan og fara bil
beggja, fækka nokkuð þótt ekki
fengist uppeldisstyrkur, en
treysta einnig mjög’ á kjarnfóð-
urgjöf og tryggja sér kjarnfóðr-
ið í tíma. Bændur, sem verst
voru settir með hey, hafa sjiálfir
keypt mikið magn af heyi og
heykögglum. Verð á því var yfir-
leitt sanngjarnt og má þakka það
einkum tvennu, hinu lága verði
á kjarnfóðri s.l. haust og því að
Samtoand ísl. samvinnufélaga
hafði til sölu mikið magn af heyi
á Hvolsvelli og stillti verði á ■ því
mjög í hóf.
— Harðærisnefndin lagði á-
herzlu á að bændur eða fyrirtæki
þeirra keyiptu heyin og semdu um
flutninga á þeim og fengju þau
flutt landleiðis áður en vegir yrðu
ófærir, en hét nokkru framlagi
upp í kostnað við flutningana. Hef
ur þetta gefizt vel. Heyið sem
fengizt hefur til kaups hefur nú
því nær allt komist til kaupenda
með hóflegum flutningskostnaði.
Lánin úr Bjargráðasjóði til sveit-
arfélaganna, þar sem heyskortur
var mestur, voru ákveðin nokkru
fyrir gengislækkun og miðuð við
þáverandi verðlag. Eins og þá
stóð á voru bændur sæmilega á-
nægðir með þá úrlausn, svo fram
arlega sem verzlunarfyrirtækjum
yrði gert kleift að útvega kjarn-
fóðrið í tæka tíð.
Jótt Grétar Sigurðsson
héraðsdómslögmaður
Austurstræti 6
Simi 18783.
— En gengislækkunin og sú
verðhækkunaralda sem henni fylg
ir óhjákvæmilega breytti öllu til
hins verra. í fyrsta lagi hrökkva
þau lán, sem veitt voru úr Bjarg-
ráðasjóði, miklu skemmra til
greiðslu á því fóðurmagni, sem
bændur vantaði til þess að hafa
80% af fóðurforða, en fyrir geng
islækkun en xið að þætist að
toændur þurfa nú miklu meira
fjármagn til þess að greiða þann
hlutann af fóðurþörfinni umfram
venjuleg kjarnfóðurkaup, sem
iþeim var ætlað að standa straum
af, án aðstoðar um lán. Sú verð-
hækkun, sem fæst á búvöru vegna
verðlhækkunar á kjarnfóðri mið-
ast aðeins við kjarnfóðurnotkun
í venjulegu ári, og borgar því að-
eins brot af þeim mikla viðbótar-
kostnaði, sem nú fellur á bændur
vegna verðhækkunar á kjarnfóðri
af því að nú þurfa margir að gefa
miargfallt meira kjiarnfóður en i
meðal ári.
—Harðærisnefndin hefur á-
kveðið að taka þessi mál aftur
til athugunar, en hefur beðið eft-
ir því hvaða áhrif gengislækkun-
in haifi á, kjarnfóðurverðið. En
þótt hægt verði að útvega eitt-
hvað aukið lánsfé, þá verður það
aldrei nema brot af því, sem
giengislækkunin eykur kostn-
aðinn við hina miklu kjarnfóður-
gjöf.
— Nú eru víða litlar sem eng-
ar birgðir af kjarnfóðri á verzl-
unarstöðum, en miklar birgðir
eru á leið til landsins. Við skul-
um vona að takist að koma kjarn
fóðurtoirgðum til Nbrðurlandsins
áður en hafísinn lokar þar höfn-
um.
i— En úr því sem komið er þá
verður að taka á vandamálunum
með karlmennsku og bjarga því
sem bjargað verður. Fyrsta og víð
asta skylda bænda er að sjá fén-
aði öllum fartooða til næsta vors,
hvort sem það kemur snemma
eða seint. Verzlunarfyrirtækin og
lánastofnanir verða að sjá um
sinn hluta, en síðar kemur að
skuldadögunum. Þá er fyrsta at-
riðið að flá arð af öllum skepn-
um, því aðeins með honum geta
toændur greitt fóðurbætisskuldirn
ar.
— Bændur góðir verið því vel
á verði með fóðrunina í vetur og
vor. Sparið heyin svo að þau end-
ist fram í gróanda en bætið úr
heyskortinum með kjarnfóður-
gjöf. Leitið til ráðunauta, bæði
til ráðunauta Búnaðarfélags ís-
lands og héraðsráðunautanna, um
leiðbeiningar um fóðrun. Þeir
munu verða óþreytandi að leið-
toeina bæði í ræðu og riti og einka
siamtölum og bréfum.
— En gengislækkunin mun því
miður valda landbúnaðinum erfið
leikum í fleiru en verðhækkun á
kjarnfóðri. Öll óhófsverðþensla er
íslenzkum landbúnaði hættuleg
eins og öllu þjóðfélaginu. Þegar
verðlag búvöru fer lækkandi um
heim, þá er hart að þurfa að búa
við stórhækkað verð á rekstrar-
vörum landibúnaðarins hér, ekki
sízt vegna þess að bændur hafa
á undanförnum árum orðið var-
hluta um tekjur fyrir vinnu sína
og eiga því enn erfiðara en aði-
ir með að hverskionar áföll af at-
vinnurekstri sínum yfir á naum-
ar vinnutekjur sínar. Of fáir
bændur eiga sparifé til að grípa
til, þótt bændastéttin sé í eðli
sínu toæði sparsöm og ráðdeildar-
söm. Stjórnarfarið undanfarna
áratugi, þessi undanlátssemi við
verðþensluna og síendurteknu
gengisfellingar, sem eru hverju
sinni ekkert annað en kvittun fyr
ir lélega fjármálastjórn hefur
dregið úr sparnaðarhvöt bænda
eins og annarra, þótt bændur hafi
tregðast lengur en aðrir við að
viðurkenna að vonlaust sé að bú-
ast við heiltorigðu fjármálalífi.
— Bændur eiga úr vöndu að
ráða og einnig þeir, sem eiga að
leiðbeina þeim í búskap og fjár-
festingarmálum. Sé efnahagslífið
heilbrigt, er ldtil hætta á, að bænd
ur efni til meiri fjárfestingar og
skuldasöfnunar en brýn nauðsyn
er á, vegna þess að þá þarf að
greiða hverja skuld m-eð sama
verðmæti og tekið var að láni.
Við slíkar aðstæður væri gamla
orðtakið „Græddur er geymdur
geymdur eyrir“ sannmæli. Þá
myndu einstaklingar safna spari-
fé og hinn margumtalaði rekstr-
arfijárskortur yrði að verulegu
leyti úr sögunni. Undir slíkum
kringumstæðum yrði þróun í bú-
skap, og hverskonar framförum
heilbrigð og viðskiptalífið sömu-
leiðis og bændur sem aðrir borg-
arar finna til öryggis um atvinnu
reksturinn og afkomu sína, En
við búum við verðbólgu, sem snýr
dæminu við. Emda þótt miklar
skuldir séu bændum ætíð fjötur
um fót og blátt áfram hættulegar
séu þær mjög miklar miðað við
framlieiðslugetu búsins, þá er á-
byrgðarhluti, að hvetja bændur
til að draga á langinn gagnlega
fjárfestingu og spara saman sem
mest eigið fé, áður en hafizt
er handa, þar sem verðbólga og
gengisfellingar rýra spariféð ár
frá ári langt umfram vexti af því.
— Smá dæmi sannar þetta.
tSegjum, að bóndi hafi fyrir ári
síðan átt gamla dráttarvél, sem
hamn gerði sér Ijóst að þyrfti
að endurnýja fljótlega. Segjum
að hann hafi átt 40—50 þúsund
krónur inni í viðskiptareikningi í
ársbyrjun 1967 og viðbótina af
dráttarvélarverðinu hefði hann
þurft að taka að láni, ef hann
hefði ætlað að endurnýjia hana ár
ið 1967. Bóndinn gerði það ekki,
af því hann vildi ógjarnan auka
skuldir sínar og þótti betra að
eiga aðeins inni í viðskiptareikn-
ingi sínum en skulda þar, enda
vonaði hann að verðstöðvunin
tækist. En nú bilaði dráttarvélin
svo s.l. haust, að ekki verður hjá
því komizt að kaupa nýja vél
næsta vor. Nú hækkar verð henn-
ar svo í krónutölu vegna gengis-
lækkunarinnar, sem næstum nem
ur því sem til var í viðskipta-
reikningi í byrjun s.L árs upp í
dráttarvélarkaupin. Útkoman er
því sú sama fyrir þennan bónda
eins og hanm hefði tekið inni-
stæðu sína í fyrra og eyðilagt
hana. Á þennan hátt er búið að
leika margan gætinn og góðan
bóndann á undanförnum árum.
Lái þeim því hver sem Vill, þótt
þeir hraði sér að festa það litla
sem þeim tekst að spara sama
og taki lán til viðbótar, til þess
að vélivæða búin, rækta og byggja.
(En hin öra fjárfesting skapar
mekstnarfjiárskort bæði hjá bænd-
u msjálfum og verzlunarfyrirtækj
um þeinra.
Hvað sem öllum hraða fjárfest
inga og framfara líður, vil ég þó
vara bændur við að sökkva sér
of djúpt í skuldir, því þótt segja
megi, að verðbólgan sé hinum
skuldugu til hagnaðar á hliðstæð-
an hátt og hún rýrir sparifé, þá
verður þó hver og einn að geta
risið undir skuldum sínum. Það
má því aldrei leggja fé í óarð-
bæra fjárfestimgu. Hver bóndi
ætti að hugsa sig vandlega um
áður en hann leggur í nýja fjár-
festingu. í fyrsta lagi, hvort hin
fyrirhugaða fjlárfesting mun-i virki
lega auka hagkvæmni í búskapn-
um og í öðru lagi hvort skulda-
toagginn muni við þetta verða ó-
viðráðanlegur. Róðurinn er þung
ur fyrir flesta bændur, sem
skulda h-ærri upphæð, en samsvar
a-r árlegum brúttótekjum bú-sias.
— Þær framkvæmdir sem
bænd-ur eiga að láta sitja í fyrir-
rúmi eru: au-kin túnrækt, hlöðu-
byggingar, súgþurrkun og að
sjálfsögðu rafvæðing, þar sem
hún er ekki komin.
— Mesta öryggið í búskapnum
eru beyfyrningar, en þær þurfa
að geymast í góðum hlöðum. Mest
aðkallandi vandamálið, sem blas-
ir við búvísindamönnum okkar,
hvort heldu-r um er að ræða þá,
sem vinna að tilraunum og rann-
sóknum eða leiðbeinendum, er að
finna- lausn á því, hverig bæ id-
ur geti fengið uppskeru af hinu
ræktaða landi, þegar eitthvað ber
út af með veðráttu.
— Enda þótt hið nýbyrjaða ár
hafi heilsað m-eð harðneskju veðr
áttu og hafísinn sé skammt und-
an og við verðum því að vera
viðbúnir að mæta miklum erfið-
leikum, þá skulum við vona að
vel rætist fram úr vandanum. Það
kann að vora vel og næsta sum-
ar getur orðið gott og gjöfult til
lands og sjávar. Þá gæti útliðið
orðið glæsilegra um næstu ára-
mót en það er nú.
FRAM — SPOJNA
Framhald af bls. 13
sem ég man eftir. Aðrir leikmenn
sem sköruðu fram úr voru Aleks-
ander (7) og W. Andrzej (12),
sem báðir skoruðu 6 mörk.
Við Fram-liðið er hægt að segja
eftir svona leik. Farið heim og
æfið ykkur betur. Vörnin verður
að lagast og þá batnar markvarzl-
an sjálfkrafa. O-g hvernig er það
með línuspilið? Einn bezti línu-
maður landsins, Sigurður Einars-
son, hefur tekið upp á þeirri vit-
leysu í síðustu leikjum að hanga
eins og vofa út í öðru hormnu
aðgerðarlaus. Þetta er gjörsam-
lega misheppnuð taktik. Mörk
Fram: Guðjón 7 (2 víti), Gylfi
J. 3, Ingólfur og Gunnlaugur 2
hvor, Sigurður E. og Gylfi H. 1
hvor.
Björn Kristjánsson dæmdi leik
inn eftir atvikum vel.
RÉTTARHÖLD
Framhals af bls. 1.
á meðal var mi-kill fjöldi
erlendra fréttamann-a og
Ikepptust óeinkennisklædd-
ir öryggislögreglumenn við
að ljósmynda þá. Meðal
fólksins í anddyrinu voru
sonur og eiginkona Juri
Daniels, annars þeirra
tveggja ribhöfunda, sem
voru dæmdir í nokkurra ára
þrælkunarvinnu fyrir óhróð
ur um Sovétríkin, eins og
frægt er orðið. Fjórmenn-
ingarnir sem nú standa fyr
ir rétti eru öll miklir áhang
endur þeirra, og eru sökuð
um að hafa gefið út bók
þar sem dregin var upp ófög
ur mynd þeirra réttarhalda.
Einnig eru þau ákærð fyrir
að hafa haft samvinnu við
félagsskap landflótta Rússa
í Vestur-Þýzkalandi, og gef-
ið út ólöglegt bókmennta-
tímarit, Fhenix 1968. Fyrir
þessar sakir geta þau átt
fyrir höndum allt að sjö ára
vist í þrælkunarvinnubúð-
um.
Opinberlega er látið svo
heita, að réttarhöldin séu
opin hverjum sem er, en í
reynd voru það aðeins ör-
fáir menn með sérítök vega
bréf, sem fengu inngöngu
í réttarsalinn.
Fyrir hádegi? höfðu að-
eins tvær manneskjur feng-
ið að koma inn í réttar-
salinn, móðir Galanskovs og
unnusta Ginsburgs, en er
leið á daginn tókst örfáum
mönnum að fá leyfi til að
fýlgjast með réttarhöldun-
um.
Sagt er að þrjú hinna
ákærðu hafi játað sekt sína
að nokkru eða öliu leyti.
Þau eru Alexei Dobrovolsky
29 ára gamall, Juri Galan-
skov, 27 ára gamall, og Vera
Lasjkova, en hún er aðeins
tuttugu og eins árs að aldri.
Mensi Alexander Ginstourg,
en hann er talinn foringi
þeirra, hefur hins vegar neit
að öllum ákæruatriðum. —
Hann er þrítugur að aldri.
ÞÓRÓLFUR
Framhald af bls. 13
is Stars og hefur leikið við góð-
an orðstír með liðinu, sem er í
hópi hjnna beztu í Bandaríkjun-
um.
„Mér hefur líkað sérstaklega
vel í Bandaríkjunum.- Leikmen.i-
irnir hjá St. Louis eru frá mörg-
um löndum. Við lifum í sátt og
samlyndi og vinnum allir að sama
markinu. Knattspyrnan vestra
verður sífellt betri og ég spái því,
að eftir svo sem 10 ár verði
Bandaríkin stórveldi á knatt-
spyrnusviðinu“, sagði Þórólfur.
Um framtíð sjálfs síns sagði Þór-
ólfur, að han-n færi til Skotlands
til að hitta unnustu sína, áður
en hann héldi aftur til Bandaríkj
anna, en hann myndi e.t.v. gera
saming þar.
Það var gaman að hitta Þór-
ólf aftur. Hann var hress og kát-
ur, kominn með rauðan hökutopp
eins og í Rouen forðum daga, þeg
ar leikmennirnir ákváðu að safna
skeggi á meðan allt gekk að ósk-
um í frönsku bikarkeppninni.
-alf.
L. í. Ú.
Framhals af bls. 1.
_— Ég segi það nú ekki, en ég
býst samt við að það verði frekar
dráttur á, að nýr fundur verði
haldinn.
Eins og áður hefur verið skýrt
frá, lögðu sjómenn fram nokkrar
kröfur. Var það um, að trygging
skyldi hækka, en þó þannig að
það komi upp í fæðiskostnað,
sem er orðinn mikill á bátunum.
etta eru 1500 krónur á mann. Þá
var farið fram á hækkun á hlut
á togbátum, þannig að skipshöfn-
in flái 37% en ekki 32,5% eins
og nú er. Á dragnót og humar-
veiðum fær skipshöfnin 37%. Þá
var einnig farið fram á hækkun
á líf- og örorkutryggingu. Ör
200 þúsundum — sem verið hefur
frá því tryggingar þessar 'komust
á — í 600 þúsund krónur, eins og
gildir á farskipum. Voru þessar
helztu kröfur sjómanna.
Nú brá svo við, að talsmenn
útgerðarmanna vildu ekkert um
hækkanir fjalla, heldur lögðu þeir
fram mótkröfur, sem allar mið-
uðu til lækkunar á kjörum sjó-
manna.
Aðspurður um þetta sagði Jón:
— Þeir vildu m.a. lækka hluta-
prósentu á humar og dragnóta-
veiðum úr 37% í 35%. Þeir voru
með fleiri mótkröfur, sem allar
voru til lækkunar, en þessi var
þó mest.
Jón taldi óliklegt, að sjómenn
myndu grípa til nokkurra aðgerða
sem §tendur, þótt samkomulag
sé ekki í nánd.
Aftur á móti mun málið skýr-
ast nokkuð, þegar fiskverðið kæmi
og útvegsmenn ákvæðu, hvort þeir
myndu aflétta stöðvun á útgerð
bátanna — en sú stöðvun hefur
verið í gildi síðan um áramót
sem kunnugt er.