Tíminn - 22.02.1968, Blaðsíða 8

».'/íV KV' <>■ L í,Wí J,;.» > 'f.l, >, >1 ■>■)>)> >, >
8
T9MINN
FIMMTUDAGUR 22. febrúar I96S-
Islenzkur jarðvegur er
ákaf lega vandmeðf arinn

Rætt við Bjarna Helgason, jarðvegsfræðing
Bjami Ilelgason, jarðvegs-
fræðingur, starfar hjá Rann-
sóknarstofnun landbúnaðarins,
sem innan skamms flytur starf-
semi sína að Keldnaholti. Blaða
maður Tímans heimsótti hann
nýlega á Atv.deildina við Hring
braut, sem fram til þessa hef
ur verið vinnustaður hans, til
þess að fræðast lítUlega um
starf hans. f viðtalinu sagði
Bjarni mcðal aimnars:
Starf imitt felst fyrst og
fremst í ranmsólknum á jarð
veigii oig áburðartiilrauiníum. Ég
tek viið sýinishormuim úr tilraun
umuim og vinm úr beim með
það fiyrir augium aið leiðbeina
bændium uim áburðarnotkun, en
*6 tilraumastöðvar á þessu sviði
eru í Land'iiniu. Etninig vorn á
síiðiaetliðinu ári gerðar tiilraiuni-
me@ áburð á a.m.k. 30 svsita
bæjium. Ábuirðartilrauinir fara
þanmig að milklu leyti íram
með aðstoð bænda sjiálfra.
Skynsamleg áburðarnotkun
nauðsynleg.
Leitazt er við að framkvæma
falburðiartiBirauinir 'ög jiarðivegs
ranmsólknir á óiíkium stöffum.
Tiligangiuirimm meff því er sá, aff
bændiur geti sent sýniishorn tdi
okíkar og femgiff síðan leiffbein
ingar um,, hvens konar áburff
viirðist vera hagtovæmast og
réttaist að nota hverjiu sinrni.
Þetta er komiiff það iamgt áieiff
is, að nú er unmt að veita
bændum í sumum héruffum,
einikium sunmaniiands, þessa
þjiómiustu. Aligengara er aff
leitaff sé ráða hjá oikitour um
áburffamiotitoum, hiitt er sjiaM
gæfara, að spurt sé um, hvaff
haétowæmast sé að ræfct’a í til-
tefcmuim jiarðveigi. Það er vegma
þess aff flestir bærndur Leigigjia
meigioáheirzlu á túnrælkit. Það
er helzt að smiágarffaeigendur
spyrji um hitt.
Á síöastliffou ári motuffu
bæmdiur áburð fyrir næstum
200 miiliijióinir krórna, og á þessu
ári verffur áburðamiotkiumin
wæntanlega ilostnaðarsamíari em
moiklkru sinni fynr, svo ekíki er
Lítilis um' vert, aff reymt sé að
fiara sem viturtegaist a@ í þess
um miálLum.
Starfsemi stofinumarinnar á
iþeissu sviði á sér ekki mjög
lamgan aldtur, og fram að þeisisu
hefiur slkortur á húsmæði og
starfislLiiði staðið henini fyriir
þrifium, svo og sú staðreynd,
að milkið hefur skort á, að
mægilog göign vœru tilitæk að
vinaa úr.
Einkenni íslenzks jarðvegs.
Jarðvegúr ísiands er mjiög
ólífcur jiarðvegi nágrannailamda
okikar bæði austan h’afis og
vestan að eðli o-g uppruma. Hvað
eigimiLeiika' snertir, miiamir hann
eðláiega miiblu fremiur á jiarð
veg í öðr-um eldifj’aliiaíLöndum
einis og t. d. Japan og í Amdes
fjiöiliium, þótt h-ann hiafii mynd
azt við allt annað veðurfar.
Kalt Loiftsliag og elidlfljiallaiupp-
runi mióta ísLenzkan jarffveg og
jiarðvegsmyndua. Þúfiur og
grýttir rmelar eru einnig ein-
kenma-mdi fyrir íslamd, en slíik
af mymdianir verða til við iböld
veðurfarsslbilyrði.
Jarðvegur okkar inniheldur
yfiinLeitt tiltöluilaga mikið af
iífræmum efimum, miklu mieára
en ræfctuð jörð t. d. í Bretlaadi
og Danmiörbu. Orsafcast þetta
af því að rotnum í jarðvegin
um er langtum hægari' hér
vagma kaiidiara loftsliagis. •
Hvað frjiósemii j’arðvegs á
íslandi smertir, þá er hanm
málbtu lakari en bezti jarðveg
ur í, öffrum löndiuim, en hana
er einnig miklu betri en sá
lafcasti. En þess ber að gæta,
að, huigtatoið frjösamur jarð-
vegur er mjiög -aflstætt otg því
oflt erfitt að segja, hv,að sé
vont eða gott í þeiim ef,num.
Skilningur ríkjandi á notkun
áburðar.
Ef litið er á áburðarnotkun-
ina á öllu landinu í heild virð
ist hún mjög eðlileg. Hins veg
ar skiptist hún án efa að ein-
hverju leyti rangt niður á land
ið. Mjög fáar þjóðir munu nota
meira af köfnumarefnisáburði
á hvern hektara ræktaðs lands
en við, og sama er að segja um
fosfóráburð. Hins vegar þurf-
um við að nota hlutfallslega
minna af kalíáburði en margar
aðrar þjóðir. Við þurfum að
nota mikinn áhurð vegna oikkar
köldu yeðráttu og ræktunarað
stöðunar í landinu.
Ég held að bændur á íslandi
hafi miklu meiri skilning á
þörfinni fyrir áburðarnotkun
en bændur flestra annara land-a,
þótt auðvitað megi margt
betur fara, en þannig hlýtur
það ætíð að vera. Þeir eru opn
ir fyrir að fylgjast með nýjung
um og fljótir að taka upp nýja
hætti, ef líklegt sýnist að það
sé til hagsbóta. Álít ég, að
þetta sé fyrst og fremst því að
þakka, að bændastétt okkar er
yfirleitt vel menntuð og
miklu betur að sér um þessi
mál en gerist meðai þorra
bænda í öðrum Iöndum, a.m.k.
þar sem ég þekki eitthvað tii.
Helztu nauðsynlegar áburðar
tegundir.
En víkjum nú að því hvers
ber að gæta í áburðarnotkun
hérlendis. Ég býst við að ó-
eðlilega mikið sé noítð af köfn
unarefnisáburði í vissum héruð
um eimkum sunnanlands. Það
er afar dýrt og einnig vafa
samt frá jarðvergsfræðilegu
sjónarmiði. Hins vegar er hugs
anlega of lítið notað af kalí
áburði á suður og suðvestur
landi. Fosfórnotkunin er senni
lega heldur jafnari um landið,
þó auðvitað sé hún upp og ofan
eins og gengur.
Lítið hefur verið um notkun
kalks til áburðar hér á landi, en
hún kann þó að vera hagkvæm
á suðvesturlandi. Erfitt er samt
að segja til um kalíkþörf ís-
Lenzks jarðvegs, og reyndar
stutt síðan farið var að athuga
hana. Þó fóru noklkrar slíkar
abhuganir fram á árunum um
og fyrir 1940, og var þá ekki
þörf á að bera kalk á þeim stöð
um, sem rannsafcaðir voru. En
þetta kann vel að bafa breytzt
síðan, þar sem einhæf áburðar
notkun og sérstaiklega langvar
andi notkun mikils köfnunar-
efnisáburðar eins ag t. d. kjarna
gerir kalknotkun venjulega
nauðsynlega fyrr eða síðar.
Kalfc yrði þá þorið' á til
margra ára í senn, yfirleitt
nokkur tonn á hektara. Kalk
notkun er dýr á íslandi eins og
er. einkum vegna mikils flutn
ingskostnaðar. í þessu sam-
bandi má minnast á sýrustig í
jarðvegi, en það hefur verið vin
sælt deiLuefni margra hér á
landi. Það er víða erlendis not-
, að sem mælikvarði á hvort nota
þurfi kalk á ræktað land. Siík
mæling er fljótleg og auðveld,
og segir hún oft tjl um hvort
og hve mikið nota þurfi af
kalki. Reynslan hefur þó sýnt
að þessi aðferð er engan veginn
svona öruggur mælikvarðt hér
á landi frekar en í öðrum eld-
fjallalöndum. Og er þetta
eflaust uppruna jarðvegsins að
kenna, ef svo miá taka til orða.
Brennisteinsskortur hefur
komið í Ijós í jarðvegi á norð
austurlandi síðustu 2—3 árin,
þótt rannsóknir, sem gerðar
voru þar og' annars staðar á ár-
unum 1958—1960 á vegum til-
raunastöðvanna h-afi ekki bent
til slíks þá. Annars sér úrkom-
an íslenzkum jarðvegi á flest-
um stöðum væntanlega fyrtr
um það bil nægilegu magni af
brennisteini. En u.þ.b. 6—8 kg
berast árlega með henni á
hvern hektara hér sunnanlands
og jafnvel meira. En þar sem
minnst úr-koina er og sendmn
jarðvegur að auki er hætt við
; ■

Bjarni Helgason
að b re n n ist ei nsskortur geti orð
ið.
Húsdýraálburður er alltaf í
fullu gi-ldi enda nota bændur
hann ásamt tilbúnum áhurði
eins og hægt er. Segja ýmsir
að aldrei komi veruleg gróska
í nýrækt, nema borinn hafi
verið á húsdýraáburður í upp-
haifli. Þá hafla kamtöfliurætotar
menn líka sagt mér, að kart
öflur úr görðum, sem borinn
hefur verið á húsdýraáburður,
séu allt aðrar og miklu betri
en úr görðum, þar sem boiinn
hefur verið á tilbúinn átarður
eingöngu. Langvarandi og ein-
hæf áburðarniotkun getur vaid
ið því, að ákveðin næringar-
efni ganga til þurrðar í jarð
veginum, og kemur það fram á
uppskerunni. Húsdýraátarður-
inn hefur hins vegar öll nauð
synleg efni ef skepniurnar, sem
bantn kemur frá hafa nœrzt á
fóðri, sem hafði að geyma öll
þessi efni.
Ég hefi ástæðu til að ætla,
að magnesiumskorts geti gætt
sums staðar í íslenzkum sart-
öflum, en það þarf að rannsaka
betur áður en noikfcuð er full
yrt. Þá er bórskortur algengur
í rófum, og bæta rófnaræktend
ur úr því með að bera 10—15
kg af bóraxi á hvern hektara
í görðum sínum.
Einnig virðist molybdenskort
ur í káli geta átt sér stað á
stöku stað hérlendis. Þar er
erfiðara úr að bæta, af
því að af molybden og
mörgum fleiri efnum þarf svo
Framhald á bls. 12.
Leikfélag Akureyr
ar sýnir Gísl
Leitofiélaig Atoureyrar æf'ir um
þessaír mínndLr sjiónileiikinn Gdsl
eifitir írsfca skáMið Brenidan Beham,.
Leikstjióri eæ Eyvindiur Erleads-
soin. Le'ikiurimn fijall'ar um írsfc
miáLefni, sem við Ísílendingar höf-
um lítt kynmt oktour, þrátt fiyrir
skyLda memninigararffleiifið þjóð-
anina. E,n sjö hundruð ára myrfc
sag’a írsfcu þjióðairinnai-, þar sem
ániauið, humgur og land'ffliótti hafa
herjiað heflur þó etaki eytt ýmisu
þvi bezta með þjóðinnii og etoki
miáð út sérkemmi heimnar o@ margs
komar meammgu.
SijómLeitour þesai var settur á
svið ÞjióðLeifchússins 1963. Var
máfcið um hamn ræbt og skrifiað.
Á æfingu hjá LeiMélagi Akureyr ar.
! Hér á Akmreyri er ieitourómn í
bömdium Eyvindar Erl'endissioimar,
sem áður segdr, Una Oolilims gerði
teilkimingar að leitobúningum en
aðalhlutverlkið er í höndium Arn-
ars Jónssomar og rmun hamn vera
fyrsti Akureyriimgurinin, sem æfil-
ar að gera Leiklist að æviistarfi.
Jón Kristinsis'on leitaur Pat, Krist-
jiana Jónsdiótjtir Meg og Marimó
Þorsteimsdóttir Leifcur Monsjur.
Önniur veigamiikil hilutverk eru í
höndum Guðliaugar Hermaninsdótt-
ur, Þráins Karlssonar o. ffl. En
afflis eru hlutverkin átján talsiims..
Ýmsiir mumir eru femgair að liánj
Framhald á bls 12.
(Ljósmynidastofá Pális).