Alþýðublaðið - 20.10.1989, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 20. okt. 1989
FRÉTTASKÝRING
Guð og Þjóðkirkjan ríma ekki
Aðeins 4.7% íslendinga fara reglulega í kirkju og oft fara
aðeins 5.9%. Aðrir, þ.e. næstum 90% þjóðarinnarfersjaldan
eða aldrei. Þetta er meðal þess sem fram kemur í könnun
sem Félagsvísindastofnun gerði að beiðni Biskupsstofu en
könnunin fjallaði annarsvegar um kirkjusókn og hinsvegar
æskilegan messutíma. í frægri Gallup könnun sem gerð var
fyrir rúmum hálfum áratug kom í Ijós aö íslendingar töldu
sig vera mjög trúhneigða og að Guð skipti miklu máli í lífi
þeirra. Af þessu má draga þær ályktanir að íslendingar virð-
ist ekki vera sérlega áfram um það að auðveldara sé að ná
sambandi við þennan Guð sem svo miklu máli skiptir í
kirkjum landsins undir handleiðslu presta. Sem hlýtur að
vera áfellisdómur fyrir þjóðkirkjuna. Að trúhneigðin hafi
ekkert með kirkjusóknina að gera.
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
Samkvæmt könnun Félagsvís-
indastofnunar Háskólans er
kirkjusókn íslendinga afar dræm,
nánast engin. Aðeins rétt rúmlega
10% þjóðarinnar fara reglulega
eða oft í kirkju. Sé miðað við að
þeir íslendingar sem þarna koma
til greina, þ.e. þeir sem eru 15 ára
og eldri, séu nálægt því að vera
180.000 manns, kemur í ljós að að-
eins u.þ.b. 18.000 manns sjá
ástæðu eða finna hjá sér þörf til að
fara reglulega eða oft í kirkju. Yfir
160.000 manns fara aldrei eða
sjaldan. í Reykjavík einni eru á
annan tug kirkna. Líklegt verður
því að teljast að þær standi meira
og minna hálftómar á messutíma.
Kom á óvart hve fáir fara
reglulega í kirkju
Jón Ragnarsson, sem starfar hjá
fræðslufulltrúa Þjóðkirkjunnar,
segir við Alþýðublaðið að menn
hafi lítið rætt niðurstöður þessarar
könnunar á Kirkjuþinginu sem nú
stendur yfir. Sjálfur sagði hann um
niöurstöðurnar: „Þetta kemur dá-
lítið á óvart hve lág prósenta það
er sem telur sig fara reglulega í
kirkju. Þetta er þó auðvitað ekki
alveg einfalt hvað fólk á við þegar
það svarar því að það fari reglu-
lega í kirkju. Á það við að það fari
alltaf þegar messað er, þá kannski
á hverjum sunnudegi eða fer það
reglulega miðað við að messað sé
aðeins t.d. fjórum sinnum á ári í
viðkomandi kirkju. Sama má
segja um það fólk sem telur sig
fara sjaldan í kirkju, á það við að
það fari of sjaldan þó það fari
kannski þó nokkuð oft. Mér finnst
þetta dálítið óljóst. í þessu kemur
líka fram jákvæð afstaða til kirkj-
unnar því í öllum hópum segjast
yfir 60% sem spurðir eru fara of
sjaldan í kirkju. Eins kemur mér á
óvart hvað fólk er almennt ánægt
með þann messutíma sem nú er,
mér hefði ekki komið á óvart þó
fólk hefði verið neikvæðara til
hans. Það eru lang stærstu svörun-
arhóparnir sem líkar vel við þenn-
an messutíma. En auðvitað gefur
þessi könnun einhverja heildar-
mynd og útfrá minni reynsiu finnst
mér nærri lagi að leggja saman
hópana sem koma reglulega og
svo oft, þ.e. rúm 10%. En vitanlega
er það ekki nógu gott, kirkjusókn
er aldrei nógu góð, jafnvel þó hún
sé 95%.“
Er trú ekki trú?
I áðurnefndri Gallup-könnun
sem gerð var 1984 segir að sam-
kvæmt henni hljóti íslendingar að
teljast mjög trúhneigðir. Tæplega
70% þeirra segja svo vera. Aðeins
2% segjast vera sannfærðir trú-
leysingjar. íslendingar eru trú-
hneigðastir ailra Norðurlandabúa
samkvæmt könnuninni og svipar í
þeim efnum til kaþólskra þjóða í
Suður-Evrópu. En svo nokkrum
árum síðar kemur í Ijós að aðeins
4.7% þjóðarinnar fara reglulega í
kirkju, 5.9% fara oft. I Gallup
könnuninni kom í Ijós að aðeins
12% fóru til kirkju einu sinni í
mánuði eða oftar. Það þarf þó ekki
að vera að í þessu sé fólgin nein
mótsögn því í sömu Gallup könn-
un kom í Ijós að innan við helm-
ingur íslendinga tekur sér tíma til
að biðjast fyrir, til hugleiðslu eða
annarrar andlegrar íhugunar. Trú-
in veitir samt 74% íslendinga
huggun og styrk. Og kannski er
þetta meiri mótsögn því oftast hef-
ur verið haldið fram að það sé í og
með bæninni sem menn öðlast
þessa huggun og þennan styrk
sem frá Guði getur komið. íslend-
ingar segja Guð skipta miklu máli
í lifi sínu en þeir vita hinsvegar
minna um hvaða Guð það er sem
skiptir máli. 58% töldu að einhver
alheimsandi eða lífskraftur kæm-
ist næst hugmynd þeirra um Guð,
aðeins 18% töldu persónulegan
guð vera til og engin önnur þjóð
trúði jafn lítið á persónulegan guð,
engin heldur jafn mikið á alheims-
andann.
Af þessu má sjá að afstaða ís-
lendinga til guðdómsins er marg-
brotin, mótsagnakennd og illskilj-
anleg. Það er því kannski engin
ástæða til að áfellast kirkjunnar
þjóna þó þeim takist ekki að ná
fólki til kirkju, það veit sennilegast
minnst um það sjálft hvað það ná-
kvæmlega er að sækja í kirkju eða
til guðdómsins og hvort þetta á yf-
irhöfuð saman.
Líkar fólki ekki___________
boðskapurinn
Reyndar er það gríðarlega stór
hluti fólks, eða 70.9%, sem gæti
hugsað sér að fara oftar í kirkju en
það gerir í reyndinni. Með öðrum
orðum, fólk vill gjarna fara en ger-
ir það ekki. Því líkar að auki vel
við messutímann, um 50% segjast
vera sáttir við að hann sé kl. 14.00
á sunnudegi. í framhaldi af því
hljóta menn að velta því fyrir sér
hvort ástæðan sé sú að fólk finni
eitthvað aö þeim boðskap sem
kirkjan boðar, eða þá þeirri aðferö
sem hún beitir við boðun þess
boðskapar.
Jón Ragnarsson: „Ég veit ekki
hvort ástæða fyrir lítilli kirkjusókn
liggur endilega hjá kirkjunni, í
guðsþjónustunni, hjá prestunum
eða bara hjá fólkinu sjálfu. Þeim
aðstæðum sem það býr við eða
tímapiani þess. Þetta er mál sem
ég hef verið að hugsa. Auðvitað
getur það verið að ástæðan sé
fólgin í því sem boðað er eða
hvernig það er boðað. Ég bara veit
það ekki. Mér þykir trúlegt að
menn muni á Kirkjuþinginu ræða
þetta á morgun (í dag), án þess þó
ég viti hvernig sú umræða verður
sett upp.“
Nýr biskup, nýr kirkjumálaráðherra. Þeirra hlutverk er að telja íslendingum trú um að guðdómurinn og Þjóðkirkjan
eigi samleið. Sem stendur virðist þjóðin ekki vera á þeírri skoðun.
Róðstafa ég einn opinberu f jórmagni?
Stefan Valgeirsson alþingismadur:
Opiö bréf til ritstjóra Morgunblaösins
í Morgunblaðinu síðasta sunnu-
dag er grein Björns Bjarnasonar,
aðstoðarritstjóra, sem hann nefn-
ir: „Örlög dómarans" og skrifar
um áfengiskaup Magnúsar Thor-
oddsen og brottrekstur hans úr
Hæstarétti.
í feitletruðum inngangi að þess-
ari grein er fyrst vikið að alvarleg-
um spillingarmálum í Grikklandi,
sem eru talin hafa þrifist í stjórnar-
tíð Pasok-flokksins undir forustu
Georges Papandreou, fyrrverandi
forsætisráðherra Grikklands. Ekki
er í greininni nánar greint frá
hvers eðlis spillingin er talin hafa
verið. En ég man ekki betur en
Papandreou hafi verið sviptur
þinghelgi í gríska þinginu og
ákærður fyrir ólöglegar símahler-
anir og þátttöku í svo stórfelldu
fjársvikamisferli, að flestar fjár-
hæðir í fjárlögum okkar íslend-
inga eru smáar í þeim saman-
burði.
Nokkru síðar í innganginum
segir:
„Ástæðan fyrir því að minnst er
á þessa aðför að spillingunni í
Grikklandi í upphafi greinar um
rannsókn á máli Magnúsar Thor-
oddsen, sem var vikið úr Hæsta-
rétti fyrir að hafa keypt of margar
áfengisflöskur á sérkjörum hand-
hafa forsetavalds, er sú að öll mál
er snerta spillingu á æðstu stöðum
og siðferðilegan brest fá auðveld-
lega á sig pólitískan blæ. Þá er sér-
staklega erfitt við þessi mál að
eiga þegar aðilar þeirra sitja í ríkis-
stjórn, því að embættismanna-
kerfið er eðli málsins samkvæmt
jafnan halt undir stjórnarherrana.
Við sjáum hér hvernig ráðherrar
og ríkisstjórn standa vörð um Stef-
án Valgeirsson, alþingismann, og
allt sem fyrir hann hefur verið
gert á kostnað almennings til að
tryggja stuðning hans við ríkis-
stjórn. Þar eru gífurlega miklir op-
inberir, fjárhagslegir hagsmunir í
húfi en stjórnmálamennirnir fara
sínu fram og stjórnkerfið snýst í
kringum þá.“
Þessi greindu ummæli og teng-
ing þeirra við meinta spillingu í
Grikklandi og mig, koma mér á
óvart. En ýmsar ástæður eru til
þess að taka þau alvarlega. Sú
fyrsta að greinin birtist í víðlesn-
asta fjölmiðli landsins, Morgun-
blaðinu. Önnur að greinarhöfund-
ur, sem er lögfræðingur að mennt,
er að fjalla um dómskerfið og loks
má nefna að höfundur þekkir vel
til stjórnarhátta hér á landi, sem
fyrrum einn af æðstu starfsmönn-
um forsætisráðuneytisins. Ég vil
því spyrja ritstjóra Morgunblaðs-
ins um eftirfarandi:
1. Hvað veldur því að ég er tengd-
ur meintri spillingu Papandr-
eous?
2. Standiðþiðíþeirritrúaðégsér
og einn hafi getað ráðstafað op-
inberu fjármagni á kostnað al-
mennings án vitundar og að-
stoðar stjórnarmanna og fram-
kvæmdastjóra þeirra stofnana
sem ég á sæti í?
3. Hvernig hef ég torveldað rann-
sókn á máli Magnúsar Thor-
oddsen?
4. Hvaða gífurlegum opinberum,
fjárhagslegum hagsmunum al-
mennings hefur verið fórnað til
að tryggja stuðning minn við
ríkisstjórnir Steingríms Her-
mannssonar?
Óska eftir að þetta bréf mitt verði
birt í Morgunblaðinu og svör
blaðsins þegar því þykir henta.
Virðingarfyllst,
Stefán Valgeirsson
Ath. Fyrírsögn er Alþýðublaðsins,
Ritstj.