Tíminn - 03.03.1968, Blaðsíða 1

llWIStt
BLAÐ II
Þingsköp
Hteldur hefur verið rólegt 1
þinginu undanfarið. Dálagleg-
ur sprettur var þó teikinn í uim-
rœðunum um þimigsköp Aílþingis á
fimmtudag, eins og rekið var í
blaðinu á föstudag. Þær umræð-
ur mátti þakka andstöðu Bjarna
Benediktsson ar, forsætisnáðherra
við frunwarpið, sem samið er af
mi’Biþingnefnd, skipaðri fulltrú-
um ailra fllokka, og filutt af þing-
miönnum þeim í neðri deiikl, sem
i nefndinni áttu sæti. Alger ein-
ing varð um frumivarpið í nefnd-
inni enda aðeins þau atriði tekin
upp í frumvarpið, sem fullt sam-
komulag varð um í nefndinni.
andstaða Bjama Benedikts-
sonar kom nokkuð á óvart, en
skilja mátti það vel á ráðherran-
um, að hann væri ekki einn í
einn í andstöðunni gegn frum-
varpinu heldur teldi hann ráðh.
sína nokkra með í hópnum Frumv.
'þetta stefnir til stórbóta varðandi
störf þiugsins o-g vonamdi verður
andstaða forsætisráðherrans ekki
til að koma i veg fyrir að frum-
varpið nái fram að ganga á þessu
þingi.
Fyrirspurnir
Helzt þykir mér líklegt að for-
sætisráðherra hafi fyrzt nokkuð
við það að fram kemur í frum-
varpinu, að ráðherrar hafi eyði-
lagt fyrirspurnarformið á Alþingi
með löngum ræðum, en ræðutími
ráðherra er ótakmarkaður við um
ræður um fyrirspurnir, en ræðu
tírni þingmanna takmarkaður við
tvisvar sinnum fimm minútur. í
ræðu sinni bar Bjarni nokkuð af
sökinni af ráðherruim og taldi
þingmenn almennt ekki síður
bera ábyrgð á því, hvernig komið
væri fyrir fyrirspurnarforminu á
Alþingi. Oft hœfust mjög almenn-
ar umræður um fyrirspurnir, '■em
fjöldi þingmanna tæki þátt í og
þær umræður tækju oft allan fund
artíma Sameinaðs þings. Hafði
ráðherrann þar vissulega mikið til
síns máls. Hreyfði hann þar til-
lögu sem mjög skynsamlega má
telja, varðandi breytt fyrirkomu-
lag á umræðum um fyrirspurnir.
Lagði hanu til að aðeins fyrir-
Magnús H. Gíslason
— heykögglagerð og fóðurbirgða
miðstöðvar.
spyrjandi og ráðherra sá, sem fyr-
ir svörum yrði, fengju að taka
þátt í umræðum um fyrirspurn-
ir. Þeir, sem töluðu á eftir sögð-
ust vel geta feilt sig við þá skiip-
an miáila og miá því te'lja líklegt
að um breyti.ngu ætti að geta orð-
ið fiull samstaða. Við þær undir-
tektir mildaðist forsætisráðherr-
ann nokkuð í málflutmingi sínum
og and'stöðu gegn frumvarpinu.
Annars voru menn hógværir í
miáiflutningi sínum almennt \ og
fóru frekar viðurkenningarorðum
hver um annan en hitt, enda vissu
aliir að þingveizlan átti að verða
um kvöldið, og ekki er hollt að
elda saman grátt silfur rétt áður
en menn ætla að blanda geði og
fleira í fagnaði.
Útvarpsumræður
Ekiki hvikaði forsætisráðherr-
ann þó nema lítið eitt frá höfuð-
rökum sínum gegn fruimivarpinu.
Hann vill að útvarpsumræðurnar
í núverandi mynd verði algerlega
lagðar niður og útvarpi og sjón-
varpi verði í staðinn leyft að
flytja kafía úr beinum ræðum í
máli og myndum jafnóðum _og
stórafburðir gerast í þinginu. Út-
varpsumræðurnar taldi ráðherr-
ann ljótan blett á Alþingd þar sem
þjóðin fengi þá skoðun við á-
heyrn ' þeirra, að Alþingi væri
ekkert annað en rifrindisstofnun.
Nokkuð er .hæft í því, en æði
margir eru þeir nú samt víða um
landið, sem ekki hafa sérstakt dá-
læti á tæpitungu og ládeyðu og
vilja heyra hressilegar skammir
öðru hvoru.
NÝtt form
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
stytta útvarpsumræðurnar veru-
lega frá því sem nú er í þing-
sköpum. Forsætisráðherra sagði,
að hvenær sem væri gætu þing-
fiokkarnir gert samkomu'laig um
að stytta útvarpsumræður. Ek.ki
þyrfti neina breyting'U á þingsfcöp
um tiil þess. Sniðgekk hann þar,
að mér fannst veigamikið atriði
í frunivarpinu, sem er það. að
jafnframt styttingunni verði sjón
varpi og útvarpi veitt aðstaða til
að flyitja jafnóðum í beinum ræð-
um kafla úr umræðum um ein-
stök mál á Alþingi undir eftir-
liti þingsins. Hafði ráðherrann þó
talið það sína skoðun, að það
væri einmitt fyrirkomulagið sem
koma ætti. Þar er ég honum sam-
mála en hitt er vafasamt að gera
slíka gjörbreyting'U með einu
pennastriki og veila ekki hinu
nýja formi eðlilegan umþóftunar-
tima, svo notað sé orð, seim ráð-
herrann hefur kenn.t mér og fleir-
um. Ég eifast um að sjónvarp og
hljóðvarp séu þess viðbúin að tasa
að fullu og ölilu við því hlutverki
í beinum fréttaflutningi frá Ai-
þingi þegar í stað og kioma þann-
ig algerlega í stað útvarpsum-
ræðna. I-Iér er um mjög vanda-
samt 'vcrk að ræða, sem þarf þjálf
unar og reyn.S'lu við og er ekki á
allra færi að vinna sómasamilega
og þannig að hlu.Uægt verði á
málum haldið. Meiningin með
styttingu ú bv arpsumræðn anna
jafnframt sem þessir möguleikar
eru opnaðir fyrir hljóðvarp og
sjómvarp er einmitt sú, að hæfi-
leg þróun geti átt sér stað og
reynsta fengist áður en menn
stigju það spor til íulJs að feMa
niður út'varpsumræðurnar. Það að
tefja fyrir framgangi frumvarps-
in.s eða hefta það þýðir sama og
að tefja um ófyrirsjáanlegan tíma
að það form verði upp tekið, sem
fiorsætisráðherra segist þó manna
mest bera fyrir brjósti að á kom-
izt. Þarna er því meinloka í rök-
leiðslu ráðherrans og er það frem
ur sjaldgæft fyrirbrigði þó. Ég
held því, að vel geli svo farið að
ráðherrann verði ekki frumvarp-
inu Þrándur í Götu þegar til úr-
slita dregur. Ég trúi þv'í ekki að
hann sé eins þver og snúinn og
Sjálfstæðismenn sumir og aðrir
Ásberg Sigurðsson
— skeleggur baráttumaður fyrir
minkaeldi.
ágæta ræðu um þingsköpin og var
ef hann bíti eitthvað í sig. Það
skýrist þó áður en þessu þingi
verður slitið.
Uppeldi stjórnmála-
manna
Eysteinn Jónsson flutti þarna
ágæta ráðu um þingsköpi'n og var
áreiðanlega vel á hann hlustað af
þingheimi, því að enginn hefu.r
lengri reynsiu að baki í þingstörf-
um en hann. Gerði Eysteinn og
frekari athugasemdir við þá skoð-
un forsætisn<ðherra, að kappræðu
formið væri orðið úrelt. Studdi
liann það rökuim, að fólik hefði
einmitt áhuga á kappræðuformi.
Það sannaði fundarsókn er borin
væri saman aðsókn og áhugd á
slíkum kappræðufundum og fund
um þar sem aðeins fuilltrúar eins
og sama stjórnmálaflokks töl-
uðu. Ekki væri kappræðufundirn-
ir sízt þroskandi fyrir þátttakend-
urnar í kappræðunum sjálfum.
Enginn vafi væri á því að með
þeirri þjálifuim sem þeir þar
fengju væri meiri likur til þess
að þjóðin fengi til forustu vaska
þjóðmála- og stjórnmálamenn. Á
slíkum fundum gætu menn ekki
bara troðið upp með skrifaða
ræðu og talað yfir einlitri hjörð.
Þar yrðu menn að vera þess við-
búnir að mæta rökujm beita gagn-
rökum og halda óundirbúnar ræð-
ur. Ef þetta form leggst niður
getur svo farið, að menn
séu komnir inn á þing án þess
nokkru sinni að hafa staðið í því
að mæta gagnrýni eða aðfinnsl-
um að málfi.U'tningi sínum og það
væri ekki nógu gott veganesti.
Þarna kom Eysteinn raunar inn
á mikilivægt mál, er snertir stjóm-
málaiþróun hér á landi og ristir
dýpra en menn gera sér bannski
grein fyrir í fijótu bragði og er
raunar mi'klu stærra mál en alílit
það skraf um flokksræði, sem nú
er svo mjög í tízku í ræðum
manna. Vis'suilega má sjá þessa
merki nú þegar á Alþingi, að
menn hafa ekki fengið hina réttu
þjálfun kapipræðufundarins til
þjóðmá'lastarfa. Mig hryllir við
þeirri hugsun, ef þau merki eiga
eftir að verða mun meira áber-
andi í framtíðinni.
Svo getur þó farið, ef þjóðfé-
lagið sjálft hefur ekki rétta skól-
un og þjálfun manna til stjórn-
málastarfa með höndum. Hér var
því um þarfa ábendingu hjá Ey-
steini að ræða og i tíma talað.
Benti hann þó á, að auknar um-
ræður um þjóðmál í sjónivarpi og
h'ljóðvarpi ættu hér nokkuð að
geta úr bætt.
A varamönnum er
vaxandi frú
Fyrár fáum áru.m, er þingkemip-
an Jón Pálmason á Akri, fyrrum
A-lþingisíorseti og ráðherra, tók
sæti á Aiþingi sem varamaður,
féJl það í hans hlut að hafa fram-
sögu fyrir áliti kjörbréfanefndar,
er kjörbréf annars varamanns var
tii afgreiðsilu. Mælti framsöigumað
ur nefndarinnar þá álitið frarn í
ljóði og hófst sá kveðskapur þann
ig: Á varamönnum er vaxandi trú.
Það má með sann.i segja, að það
hafi verið vaxandi trú á
varam'önn'Um á Alþi'ngi síðustu
vikurnar, því að þeir skipuðu um
hríð hvorki meira né minna en
fjórðung sæta á Allþingi, voru
fimmtán talsins. Heyrt hef ég að-
finn'sluraddir vegna þesisa. Sum-
um finnst að Alþingi setji niður
þegar svo margir kjörnir þing-
menn eru fjarverandii. Þetta sé
nokkurs konar varaskeifusam-
koima og þetta skerði virðingu Ai-
þingis í auigurn almennings. Hivað
virðinguna snertir vil ég segja
það, að Alþingi á ekki úr ýkja
háum söðli að detta í þeim efn-
um. í sumum tilfelium er það
reyndar svo, að inn á Alþingi
kioma heldur litlausir menn ein-
hvers staðar aftast af framboðs-
listum, sem enginn þekkir deili á
og æði oft er heldur lítið gagn
af setu þessara manna á þinginu.
Ég vi;l þó halda því fram, að það
heyri til undantekningunum. Oft
er það meira að segja svo, að
■mun álitlegni menn koma inn á
þingið í stað aðalmamna. Ekki
ætla ég mér að nefna hér nein
nöfn í þessu samibandi enda yrði
það við'bvæmt mál. En hitt vil ég
benda á, að þessu fyrirkomulagi
að varamenn taka tíðum sæti á
Alþingi er einnig samfara mikill
kostur. Varamenn koma oft inn
í þingið með nýjar hugmypdir, ný
má'i, nýja þekking.u og upplýsing-
ar, sem ómietanlegar eru fyrir
þingið jafn líflaust og það stund-
um vili verða. Stundum er af þeim
hressandi gustur sem er þinginu
ho'llur.
Tveir myndarlegir varaþing-
menn fluttu t.d. jómfrúrræður sín
ar á Alþingi nú í vikunni. Báðar
þessar ræður voru vel fluttar og
íu.llar af upplýsingum um miikils-
verð málefni. Þessar ræður íluttu
þeir Ásberg Sigurðsson, sýslumað-
ur. og Magnús II. Gíslason, bóndi
á Frostastöðum.
Máli mínu til sönnunar ætla ég
að birta kafila úr þessum ágætu
ræðum. Magnús H. Gísiason mælti
fyrir þ i n gs ál y k tu n a.rt i 11 ögu er
hann flytur ásamt Páli Þorsteins-
syni urn að ríkisstjórnin feli Land
námi ríkisins í samráði við við-
Bjarni Benediktsson
— vonandi beitir hann sér ekki
af hörku gegn þingskapafrum.
varpinu.
komandi búnaðarsambönd að
koma á fót, ef athugun sýnir að
það sé hagkvæmt, þremur til fjór-
um fóðurbirgðamiðstöðvum á
Norður og Austurlandi. M!á telja
fyllilega timabært orðið að hafizt
verði handa um undiiibúindng
slikra framkvæmda með hliðsjón
af þeim miklu áföllum, sem bænd
ur í þessuim landshlutum hafa orð-
ið fyrir af völdum fóðurskorts að
undianförnu.
í ræðu sinni sagði Magnús H.
Gíslaison m.a.:
Fóðurskorturinn
Flátt eða jafnvel ekkert hefur
háð íslenzkum land'búnaði eins
frá fjrrstú tíð og fóðurstoorturimn.
Bændur landsins hafa • frá
öndverðu og allt til síðaiBtu ára
bókstaflega talað átt alía sína
efna'hag'slegu afkomu „undir sól
og regni“. Ef grasbrestur varð
verulegur eða nýting heyja silæm,
sök'um brigðu'lilar og harðhinjósiku-
legrar veðráttu eða af völdum
annarra náttúruafla, var vá fyr'r
dyr.um þjóðarinnar allrar, svo
mjög sem hún hefur allt fram á
yfiimstandandi öld, verið háð af-
komu landibúskapar um afkomu
sína. Af fóðunskortinum leidd'i
tíðum skepnufellir og í kjölfar
hans vergang og síðan hungur-
dauða landsmanna hópum saman.
Hér hefur sem betur fer mi’kiil og
góð breyting á orðið. Margháttað-
ar tæknilegar framfarir og vísindi
hafa komdð hér til hjálpar sem og
á öllium öðrum sviðum framlieiðsl-
unnar og þjóðlífsms yfirleitt.Gras
vöxtur, sem oft var rýr, vegna vor
kulda einna saman, á meðan hús-
dýraá'burður var einivörðungu not
aður, er nú, með aukinn notbun
tilbúins áburðar og vaxandi þekk'
ingu bænda á réttri notkun hans,
tiltölulega tryggur orðinn víða
um land, komi kalskemmdir eíkki
til. Votheysgerð og súgþurrkun í
vaxandi mæli stuðla að því að
gera bændur smátt og smátt ó-
háðari veðráttunni með verkun
heyjanna. Notkun innlends og er-
lendis kjarnfóðurs gerir jdedft að
komast af með minni heyfeng
handa búfénu en áður var unnt,
þótt um kjarníóðurgjöfina í þeim
mæli, sem hún er nú sums staðar
orðin, sé deilt og megi deila og
vissulega er það auðgert að of-
gera. En þrátt fyrir allt þetta,
hefur þó dýrkeypt reynsla síðari
ára sýnt, að enn erum við ærin
spöl frá því marki að allir bænd-
ur séu ávallt öryggir um nægjan
legt, heimafengið heyfóður, hvað
sem í skerst. Það hafa hinar gíf-
urlegu og geigvænlegu kal-
skemmdir í sumum landshlut-
um undanfarin ár fært ókkur heim
sannanir um. Þótt við notum næg
an áburð og þótt við notum hann
skynsam.lega, kemur fyrir lítið að