Tíminn - 25.04.1968, Blaðsíða 7

FXMMTUDAGUR 25. apríl 1968.
TÍMINN
7
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjónar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Stein.grímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur í Eddu-
húsinu, simar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusimi: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar slkrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 120.00 á mán. innanlands — f
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Afkoma bænda
Nokkru áSur en þingi lauk, fluttu þeir Ásgeir Bjarna-
son og Páll Þorsteinsson í efri deild frumvarp um fram-
leiðslusjóð landbúnaðarins. Samkvæmt frumvarpi þessu
skal stofna sjóð með 60 milljón króna framlagi úr ríkis-
sjóði á þessu ári. Ríkisstjórninni skal heimilt að taka
þetta fé að láni. Hlutverk sjóðsins skal vera að veita
framleiðendum landbúnaðarafurða fjárhagslegan stuðn-
ing í formi lána eða framlaga til lækkunar á framleiðslu
kostnaði eða til annarra aðgerða er stuðli að því, að
bændur fái notið hliðstæðra kjara og aðrar vinnu-
stéttir.
Tilefnið til flutnings þessa frumvarps er synjun land-
búnaðarráðherra og stjórnarflokkanna um að koma til
móts við beiðni Stéttarsambands bænda um aðstoð og
fyrirgreiðslu vegna hins alvarlega ástands sem nú ríkir
í landbúnaðinum, en mikið vantar á að bændur fái það
grundvallarverð fyrir afurðir sínar, sem þeir eiga að fá
samkvæmt núverandi verðkerfi, sem enginn hefur hrósað
sér eins mikið af og Ingólfur Jónsson, landbúnaðarráð-
herra. Vegna þessarar synjunar rfkisstjórnarinnar neydd-
ist framleiðsluráð landbúnaðarins, eins og kunnugt er,
til þess að leggja nýtt verðjöfnunargjald á kjöt og mjólk,
þar sem verðkerfið var gersamlega sprungið, þrátt fyrir
það, að bændur fengju miklu lægra verð ákveðið fyrir
afurðir sínar i haust, en vera ætti ef allt hefði verið með
felldu um úrskurð yfirdóms.
í ágætri grein um mál bænda, sem birtist í seinasta
þriðjudagsblaði Tímans, rekur Ásgeir Bjarnason þær
orsakir, sem valda nú mest hinni erfiðu afkomu bænda.
Þær eru einkum þessar:
1. Ört vaxandi dýrtíð í landinu.
2. Of lág fjárfestingarlán í landbúnaði.
3. Of háir vextir stofnlána.
4. Sérstakur skattur á bændur vegná stofnlána.
6. Rekstrarlán landbúnaðarins aUt of lítil.
7. Ekki farið að lögum við verðlagningu búvara.
8. Framleiðsla landbúnaðarins of mikil miðuð við sölu-
möguleika innanlands.
9. Útflutningur á landbúnaðarvörum er bændum óhag-
stæður, sakir þess lága verðs, sem fæst erlendis.
10. Sölufyrirtæki bændanna skortir bæði fjárfestingar-
lán og rekstrarfé.
Eins og upptalning þessi ber með sér, stafa erfið-
leikar bænda mjög af því, hvernig stjórnarstefnunni
hefur verið hagað á undanförnum árum ,einkum þó
í lánamálum. - Því bar ríkisstjórninni aukin skylda til
þess að veita bændum nú sérstaka aðstoð, eins og Stéttar-
sambandið fór fram á. Ríkisstjórnin og flokkar hennar
fengust þó ekki til að fallast á framangreint frum-
varp þeirra Ásgeirs og Páls, enda þótt þar væri kröf-
unum mjög í hóf stillt og það látið óbundið, hvort heldur
yrði um lán eða framlag að ræða.
Sumarfögnuður
Veturinn er liðinn, og sumarið gengið í garð. Þessi
vetur hefur verið frostharður en ekki sérlega snjóþung-
ur, og betur rættist úr en á horfðist, þegar ísinn lagðist
að landi. Erfitt mun að nefna það, sem íslendingar taka
með meiri samfögnuði en sumarkomunni. Sumardagur-
inn fyrsti hefur öldum saman verið upprisuhátíð lífs og
ljóss, og ávarp dagsins á sér bjartari hljóm en flest
orð önnur:
Gleðilegt sumar.
r
ERLENT YFIRLIT
Valdabarátta og uggur meöal
kommúnista í Austur-Evrópu
Stöðvar óttinn við breytingarnar, hina eðlilegu þróun?
SEINUiSTU míáruuðina hef-
uir athyglin mjög beinat að
Tékikóslóvafcíu vegna þeirra at-
burða, sem hafa verið að
gerast í stjórnmálun'Um þar.
Novotny, sem hefur vetrið eins
konar emvaldi um meina en
10 ára sikeið, hefur verið
steyrpt af staM, ag nýr maður
og óþekfctur til þessa, Alexamd
er Duboek, tekið forustuma. í
samiban'di við þessi manna-
sfcipti hafa orðið miilklar breyt-
ingar í andlegum málum Tékka.
Stórlega hefur veirið dregið úr
hömlum á málfrelsi, jafnt í
btöðum og á matwiamóitium.
Miairgár virðaist hafa værnzt
þess, að í áifiramhaldá af þessu,
yrði komið á frjálslegri stjórn
arháttum og jafnvel leyfð op-
inber stjórnarandstaða. Það
er þó orðið Ijóst, að svo verð-
ur ekki. Dubcek hefur tilkynnt
að Komjmiúniisbaflokbnium verði
trygigð alger forusta áfram og
en'ginn stjómmáliaiflokkur verði
leyfður, nema hann stanfi iinn-
an þjóðfylkim'garÍTnnar svo-
nefndu, en þar ráða kommún-
istar öillu, þótt tveár flofckar
aðrár en kommúnistar taki
þátt í henni. Það, sem Dubcek
segist einkum stefna að, er
aukið frjálsræði og lýðræði inn
an sjálfs kommúnistaflokksins.
Tilslakanir eiga að verða til að
styrkja bommúnistaflokkinn en
ekki til að veikja hann.
í nýrrd stefnuyfirlýsinigu,
sem miðstjóm tékkneska
kommún'ittaflo'fcksins hefur ný
lega birt, er áherzla lögð á,
að Lutaniríkásmiálastefu'a Tékkó
slovafcíu vexði óbreytt. Horn
steinm hennar verði góð og
niáin samivimna við Sovétríkin,
líkt og verið hefur. Þá er tögð
á það megimáherzla, að áfram
haldist tvö þýzk ríki og tilvera
Austur-Þýzkailan'ds sem sósíaá
istisks ríkis sé meginforsenda
friðarins í Evrópu.
LÍKLEGT má telja, að Dub-
cek reyni að gera vissar til-
slakanár og leyíi nokkm meira
m-álfrelsi en verið hefur, en þó
innan þeirra takmarka, að yf-
irdnottnun kommúnásta haid-
ist óskert. Aðalbreytimgarnar,
sem hljótast af stjómartöku
bans, munu verða á efnahags-
sviöimu. Þar hefuir Tékkóslóv-
Iakía staðnað á síðari árum og
eikki veátt fyrirtækjum sama
frjáisræði og t. d. í Austar-
Þýzkalandi og Umgverjalamdi,
þar sem góður árangur hefur
náðst af slíkri breytingu.
Stjórnartaka Dubceks er líikleg
tii að hafa í för með sér vera-
leg umskipti á þessu sviði.
Hims vegar verða breytimgamar
á hinu pólitíska kerfi og utan
ríkisstefnu vafaUtið minmd en
spáð hefur verið í ýmsum blöð
um vesban tjalds seinustu mán
uðina.
ATBURÐIRNTR í Tékkóslóv
akíu hafa orðið til þess að
koma á hreyfimgu tijá komm-
únistum í öðrum lömdum Aust-
ur-Evrópu. Vaidhafar Rússa.
Dubcek,
— frelsið verður háð þeim tak-
mörkunum, að yfirráð kommún-
isfa skerðist ekki.
sem þurfa að glíima við uipip-
ré'sinargjama rithöfunda í sí-
vaxandi mæli, hafa bersýni-
lega fylgzt með málum í Tékkó
slóvakíu með nobkrum ugg.
Fyrir skömmu var miðstjóm
rússmesikra kommúnistafiokks-
ins kvödd saman til skyndi-
fundar til að ræða þessi máí.
Niðurstaðan varð sú, að hert
sfeyldd baráttan gegn skaðleg-
um vestrænum hugmymdum,
sem fenigu orðið bersýniiega
nokkurn hljómgmnn. Af þessu
má draga þá ályktum, að hert
verði á þeim andlegu hömlum,
sem nauðsynlegar þyfeja tffil að
treysta yfirráð kommúnista.
E!F TIL VILL er það, sem
hefur verið að gerast í Pól-
lanidd, þó einna athyglisverðast.
Þar urðu verulegar stúdemita-
róstur í vetur eftir að bannað
hafði verið gamalt leikrit, þar
sem var hmjóðað í keisara-
stjiórnina. Áheyrendur tófeu
þessu vel og var talið að með
því vildu þeir mótmæia of-
Moczar
— tekst honum að steypa Gom-
ulka og efla yfirráð kommúnista?
mifelum yfirráðum Rúsisa í
Póllandi. Stúdentar tóku því
mjög ilia, þegar skyndilega var
hætt að sýna leiferitið. Mótmæli
stúdenta voru brotin á bak aít
ur og ekfed aðeim'S þeim, sem
forustuna höfðu, refsað á ýms-
an hátt, heldur einnig foreldr-
um þeirra. í kjölfar þessa hófst
svo gagnsókn, sem ekki aðeins
yar beimt gegn stúdentum,
heldur beiní og óbeint gegn
Gonuu'lfea sjálfum. Forustumað-
ur þessmrar gagnsóknar er
Moczar herstoöífðiingi, sem er
irunanríkisráðherra og ræður
sem slíkur yfir lögregi'umni.
Hainm hefúr í ræðum, sem hamn
hefur haldið, kennt Gyðingum
um stúdentaóeirðirnar, en
jafnhliða hefur hamm beint
örvum að þeim yaldamönnum
fflofeksins, sem voru í Sovét-
rífejuinum á stríðsárunum, em
tófcu efefei þátt í skæruliðahar
áttumná heima í Póllnndi, edn6
og hanm sjálfur gerði. Marg
ir þeiirra fomstumianm'a, sem
dvöldu í Sovétríkjumum á
stríðsárunum, eru aíf Gyðimga
ættum. Árásir Moczars á Gyð-
inga eru því firemur taldar á-
rásir á þessa menin en Gyð-
iniga almemmt. Jafnframt leggur
Moczar áherziu á meiri þjóð-
ennisstefinu og öflugri fomstu
kommúnista. Mairgir þeirra,
sem til þekkja, telja ótvírætt,
að Moczar Stefni að því að
verða eftinmaður Gomulfea og
j'afnvei dreymi hann um að
ýta honum tii hliðar. Gomulfea
hefúr í sedimni tíð gert ýmsar
mamnahreytimgar, s*em eiga að
sifyrfeja aðstöðu hams, en Moc
zar hefur eininig fengið aðstöðu
sína styrkta. Þvi er honum nú
veibt mjög vaxanidi athygii.
ALLT þetta sýnlir, að innan
kommúnistafLokka Austur-
Evrópu eiga sér nú stað mikil
átök um völdin að tjaldabafei,
samfara vaxandi ótta við aubn
ar kröfur um meira frelsi, er
myndi skerða yfirdrottnunar-
stöðu komimúnistaflokkanna.
Kröfumar, um aukið miálfrelsd
og lýðrœði eiga einfeum byr
meðal ymgri fcynisl'óðarinnar, rit
höfunda og menmtamanna. f
Tékkóslóvakíu og Póllandi hafa
stúdentamir forustuna, eins og
í Vestur-Þýzkalandi, en segja
má, að barátta tékkmesku og
pólsku stúdemtanma sé sprottin
af sömu rét og barátta. vestur-
þýaku stúdentanma gegn blaða
veMi Sprimgers. í Sovétríkjum
um em það skáldin og rithöf-
undamiir, sem hafa forustuna.
Það er vom frjálslyndra mianna
austan tjalds, að barátta tékkn
esku og pólsku stúdentanma og
rússnesku rithöfumdanna, leiði
tdi meira frjiálsræðis, þótt það
gerist ekkd nema smátt og smátt
og tafci sinn tíma. Sú hætta er
hins vegar fyrdr hendi, að þeir,
sem óttast breytingamar, reynd
að stöðva þróunina og beini
hen.nd fremur til baka. Merki
um það eru því miður fyrir
hendi í öllum þessum löndum.
Þ.Þ.