Tíminn - 18.05.1968, Blaðsíða 6

TIMINN
LAUGARDAGUR 18. maí 1968
„Hví ekki aö setja upp sögulega
íslenzka óperu 1974“?
ópera er eniglm í ísiatidi, og
ekki er líklegt að ráðisi verði í
starfsrækslu svo kostnaðarsams
fyrirtækis í nánustu framtíð. Eins
og raunar margir aðrir listamenn
hér á landi, getur sá, sem lagt
liefur fyrir sig óperusöng, varla
búizt við því, að. honum sé mögu-
legt að draga fram lífið á sér-
grein sinni einni sasnam, vilji
hann starfa á sínu heittelskaða
föðurlandi. Samt eigum við nokkra
veimen taða og dagcða sön^.’ara.
Sumir þeirra starfa erlemdis, en
aðrir sitja á skrifstoifum hér
heima og syngja þegar tækifæri
býðst, við jarðarfarir, á konisiert-
um og einu sinni á ári í
óperuuppsetningu Þjóðleikhúss-1
ins. Einn af söngvurum okkar,
sem erlendis starfa, er Ólafur Þ.
Jónsson. Hann lærði að mestu ti<l
óperusöngs af Þýzkum og launar
þeim nú greiðann með því að
syngja í áperutiúsum í Þýzka-
landi. E'ins og aliþjóð veit er Ólaf-
ur nú um þessar mundir
að syngja eina aðal söngrulluma
i „Brosandi land“ Þjóðleikhúss-
ins, og hefur hann fengið til þess
leyfi frá störfum við Óperuma í
Lulbeck.
Ólafur er ungur maður, fœddur
í Reykjavík, sonur hjónanna Jóns
heitins Péturssonar, sem var með
al fyrstu strætisvagnabíilstjória í
Reykjaivík, og Auðbjargar Jóns
dóttur. Móðir Ólafs er aettuð úr
Mýrdal, og einhverjar viðkvæmar
taugar hafa tengt söngvarann við
Mýrdálinn, því að þar er kona
hans, Jóhanna Sigursveinsdóttir
einnig borin og barnfædd. Ólaf-
ur stundaði nám í Leikskóla Þjóð
icikhús^ins að afloknu gagnfræða
prófi og útskrifaðist þaðan haust
ið 1956. Gerðist hann síð’an leik
ari við Þjóðleikhúsið um tveggja
ára skeið ,en lagði jafnframt rækt
við söngrödd sáma með því að
sækjg einkatáma til nokkurra
þekktra söngvara. Haustið ’58
ihélt Ólafur svo utan í þeim til-
gangi að skóla sig í óperusöng,
fyrst við Mozarteum skólann i
iSalzbiirg í Austurriki, þá við
Músíkakadiemáuna og einkaskóla
Lilly Kuindegralber í Vlíin, Að
loknu söngnámi hefur Ólafur
starfað við Óperuhúsið í Heidel-
berg, Óperuhúsið í Hamfborg og
þrjú sáðustu árin við Óperuna í
Lúbeck. Þetta er láíshlaup hins
efnilega söngvara í sem allra
stytztu máli, en þar sem blaða
lesendum kynni að leika for
vitni á að bymnast son.gvarainum
og yiðhorfuim hans ofurlitið nán-
ar, átti blaðamaður á dögunum
etftirfarandi viðtal við Ólaf.
— Finnst þér tímabært, Ólafur
að tala um stofnun ísrl. óperu?
—• Mér þykir hópur sá,
sem staðið hefur fyrir óperusýn-
ingmm í Tjarnarbæ nú í ár og í
fyrra, eiga mikið lof skilið, en
samt er varla grundvöllur fyrir
að reka slíka starfsemi í svona
óihentugu húsnæði, og áreiðan-
lega yrði erfitt að reka sjáilf
stæða íslenzka óperu fjárhagslega
séð. Ég held að lausnin verði sú
að leysa vandamáLið innan starfs
ramma Þjóðleikhússins eða skapa
ísle.izkri óperu svipaðan starfs-
grundvöll og Sinfón'íuihljómsveit-
inni. Skipuleggja starfsemí óper-
unnar þannig/áff'únnið væn 'tif
skipits að verkefnum fyrir Þjóð-
leikhúsið. Útvarpið Ög Sjónvárp-
ið, en þess á milli haldniar sjálf-
sfcæðar skemmtanir eða óperusýn
ingar.
— En er þá nægilegur efnivið-
ur í söngvai-a hér?
— Já, já, nóg stoff, svo kemur
þetta Mka af sjáliu sér, eftir að bú-
Ólafur og Jóhanna, kona hans á brúðkaupsferð í Feneyjum.
ið er að sbofna óperuna. Það al-
ast upp sömgvairar í óperum eins
og leikarar í leikhúsum, Hitt er
annað miál, að það vamtar tón
smiði, sem skrifa leifchúsverk.
Með þessu er ég ekki áð segja,
að við eigum ekki góða tónsmiði,
en það þarf að örvta þá og skapa
þeim grundivöll til þess að skrifa
óperur og óperettur. Væri t.d.
efcki vel til fallið að efna tffl sam-
keppni um eina söguiega óperu
fyrir 1974, en þá ski'lst mér að
eigi að verða mikið um dýrðir
á landinu, og ekki mundi sögu-
leg ópera spiHa þeim hátíðalhöld-
um.
— Er skrifað nukh5 af nýjum
óperum nú til dagis, ÓLafur, hef-
ur t.a.m. „absurd-leifchúsið“ haft
einhve’- áhrif á óperugerð?
— Ég verð oft var við þann
misskilmng hér á landi, að all-
ar óperur séu fjörgamlar og ein-
tóm klassísk verk. SannLeiikurinn
er sá, að uppi eru í dag margir
snjallir óperuihöfundar eins ‘og
t.d. Benjamín Britten og Wern-
er E.K., svo að einhverjir séu
nefndir. En það eru bara örfá
óperuverk, sem ná vinsældum og
útbreiðslu, og þannig hefur það
alltaf verið. T.d. skrifaöi Lehar
um 30 operur og ,op.írettur, en
aðeins fimm til sex þeirra eru
enn í gangi. „Absurd-leikihúsið“
og fleiri stefnur í leiklist hafa
haft róttæk áhrif á óperugerð, í
Lubeck er t.a.m. ávall't sýnd e>n
„ábsurd-ópera“ á ári.
— Svo við vöðum nú úr einu
í annað, Ólafur, syingurðu tenór,
bassa eða barítón?
— Ég á viíist að heita tenór.
Ég hef töluvert fengizt við lyx-
ískan ljóðaiflutning, svo það mætti
kannski kalLa mig lyrískan tenór.
í Vín lagði ég stund á ljóðasöng
hjá hinupi þekkta fcemnara Erifc
Werba, en síðan get ég varla sagt,
að ég hafi einbeitt mér að slíkri
túlkun, þvi að ó'peruhlutverk min
hafa verið af óMkasta tagi Ég hef
’alltaf haft áhuga á íslanzkum ljóð
urn og lögum og vil reyna að
grafa upp sem mest af þeim. Er
til dœniis hægt áð hugsa sér fal-
legra lag en lagið hans Emils
Thoroddisens, Sortnar þú ský?
—• Hva'ð fcom til, að þú gerðist
söngvari, ekki hefur fjárgróða-
sjónarmið glapið fyrir þér, hafð-
irðu svona ótvíræða hæ’fileika eða
var það lönguinin til þess að
syngja, sem bar þig ofurliði?
— Það er nú saga að segja frá
því, raumar var þetta affl't délít-
ið tilviljunarkenut. í Laugarnes-
skólanum fékk ég áihuga á leik-
list, þar sáu Skeggi Ásbjarnarson
og IngóLfur Guðþrandsson, núver
andi stjórnandi Pólýfóntoórsins,
um allt skemmtanahald, sem bæði
var mikið og fjörugt. Þarna féfck
ég ieikhúsbakteríuna og lék í
nofckrum ieikritum. S'kki hafði é?
þó sýkzt svo af bakteríunni, að
ég ætlaði að gera ieiklistina að
ævistarfi. heldur hafði ég hug á,
að lofcnu gaignfræðaskólanámi, að
læra hótelrekstur. Til þess þurfti
ég að læra til þjóns og kokks
og sækja Matsveina- og Veitinga-
þjónaskólann, en síðan ætlaði
ég utan til frefcara náms. En á
þessum árum, ‘49—‘50, var astand
ið í peningamálum þjóðarinndi’
ekki gbtt, og það kom m.a. fram
í því, að ómögulegt var að kom-
ast í tæri hjá nokkrum meistara.
Ég byrjáði að sækja námskeið í
skólanum, en gafst svo upp á því
að ganga milLi Péturs og Páts,
venti mínu kv'æði í kross og inn-
ritaðist f leikskól'a Þjóðleikhúss-
ins. Þar viar ég samtíða ágætu
fólki eins og Guðrúnu Ásmunds-
dóttur og Erlingi Gísllasyni, en
að skólanum loknum komst ég á
fcveggja ái-a námissaimning hjá leik
húsinu. Síðasta og jafnframt erf-
iðasta hlutverkið mitt þar var ítal
inn RudoLfo í „Hiorft af hrúnm“.
En ásamt leiknáminu og leik-
arastarfanium var ég í sömgtím-
um, fyrst hjá Sigurði Skagfield,
en síðar hjá Sigurði Dementz, sem
nú er víst orðinn Fransson. Einn-
ig stundaði ég með þessu öllu
tíma í pianóleik hjá Victor Ur-
banzioh. AlLir þessir menn reynd-
ust mér prýðisvel og það sama
má segja um ýmsa eldri leikara
Þjóðleikhússins.
—• Þú hefur semsagt „helt þér
út í listina", eins og sagt er.
Bjóstu nú ekki að þessu námi,
þegar þú tófcst til við óperusöng-
inin. 1 ,
— Jú, svo sanmarlega. Óperu
söngvara í dag er nauðsynlegt að
haía undinstöðumenntun í leik-
list, ef hann ætlar að ná ein-
hverjum árangri. Það viðgengst
ekki lemgur að akfeitir karlar
með þrefaldan brjióstkassa og á-
líka fyrirferðarmiklar rosfcnar
kerilingar séu látin syngja hlut-
verlk ástfanginna unglinga. Þess
er krafizt í nútímaóperu, að óperu
sömgvari láti ekki klaufalegt lát
bragð og slæma persónutiúlGnin
spilla fyrir söng sínum.
—• Segðu mér eitthvað nánar
um veru þLna í Þýzkalandi.
— Ég kunni mjög vel vi'ð mig
í Salzburg, en þó stefndi hugur
minn frekar til Vínar, og ég varö
ekki svikinn af veru miinni þar,
iþessi þrjú ár voru dásamleg, enda
borgin ein listasyrpa. Maður var
einlœgt í leikhúsum og óperum,
alltaf staurblankur, eins og náms-
manna er vandi og keypti sig
oftast inn í stæði, — aiuk þess var
námið skemmtiLegt, ég stundaði
aðainiámið við Músikakademíuna,
en tófc svo allskyns einkatíma þess
utan. Þanna í 'Vín vorum við um
fimm ísleindingar að stúdera og
var oft glatt á hjaila, stundum
toomu Mka velmetnir menn frá
fslandi til leogri eða skemmri
dval-ar. Laxness var í Vín eimin-
vetur við að setja saman „Prjóna-
stofuna“, G-uðmundur Jónsson
kom vetrarparf til þess að hressa
•upp á röddiina og Rögnvaldur Sdg-
urjánisison píainióleikari dvaldi í
iborginmi einm vetur. Allir voru
iþessir heiðursmenn með fjölsbyld
ur sim ar og buðu þeir ofckur náms
mönnunum otftlega heim til sán
og áttum við stundir með þeim,
sem seint gleymast.
— Áður en lengra er haldið,
langar mig til þess að spyrja þig
um, hvennig þú hafir „financer-
að“ söngnámið. ÁttLrðu einhverja
góöa stuðmiingsmenn að íhér
heimaj
—• Ég hef aldrei hiotið annan
styrk en þann styrk, sem felst í
venjulegum iánum, sem náms-
mönnum eru veitit. A'ð námi
iofcnu er ég þessu feginn, nú er
maður engum skuldbundinn né
háður. Raunar átti ég sjóð upp
á 60 þús. fcr., þegaæ ég lagði í
tfyrsta síkiipti upp til söngnáms.
Þú veizt, ég átti fullt af frænk-
um og frændum, sem gaukuðu að
mér smápeningum við og við og
svo safimaðist ailtaf dálitil pen-
ingaupþbæð sarnan á afmœlisdög-
um. Mamma héit öllu þessu fé
saman og setti það á sérstaka
Framhald á bÍ3. 5.
Viðíal við Ólaf Þ. Jónsson, óperusöngvara
Ólafur í hlufvcrki Lyoncls og austurriska söngkonan Ingeborg Helmreich
sem Martha í óperunni Martha eftir von Flotow, en hún er íslendingum
að góðu kunn.
I