Alþýðublaðið - 06.10.1990, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 6. okt. 1990
MMfiUBMSIÐ
Armuli 36 Simi 681866
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglysingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36
Prentun: Oddi hf.
Áskriftarsiminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.í lausasölu 75 kr. eintakið
BÖÐLAR OG FÓRNARLÖMB
SVARTA LISTANS
IWÍörg þúsund íslendingum hef-
ur borist bréf frá Reiknisstofunni
hf. í Hafnarfirði þess efnis að í
undirbúningi sé útgáfa á upplýs-
ingariti um persónuleg málefni
þess. Samkvæmt starfsleyfi frá
Tölvunefnd hefur Reiknisstofan
heimild til að skrá niður upplýs-
ingar um fjárhagsmálefni og
lánstraust fólks og selja þær op-
inberlega. Hér er um að ræða
upplýsingar um einstaklinga
hvað varðar árangurslaus fjár-
nám og dóma, upplýsingar um
gjaldþrotaskipti, skiptalok og
nauðungaruppboð. Slíkir „svart-
ir listar" sem Reiknistofan hf.
hefur tekið saman og selt, hafa
verið í gangi í fjölda ára. Öðru
hverju hafa fjölmiðlar fjallað um
„svörtu listana" og umræður
hafa spunnist um persónunjósn-
ir og réttmæti þess að einkafyr-
irtæki stundi kerfisbundna söfn-
un á persónuupplýsingum. Ný
lög um persónuskráningu og
meðferð persónuupplýsinga
tóku gildi um síðustu áramót. í
þeim er meðal annars kveðið á
um, að aðilar þeir sem stunda
slíka starfsemi með leyfi Tölvu-
nefndar birti öllum hlutaðeig-
andi upplýsingarnar um við-
komandi í bréfi.
V iðbrögð almennings sem
fékk bréfin frá Reiknistofunni hf.
voru á einn veg. Fólk brást
ókvæða við að einkafyritæki
geti selt persónuupplýsingar um
fjármál þess. Upplýsingarnar
eru oftast mjög viðkvæmar og
að baki er ósjaldan harmur og
erfiðleikar. A undanförnum ár-
um hefur þjóðin steypst úr van-
nýttu góðæristímabili niður í
erfiða tíma. Slóð gjaldþrota,
uppboða, og skiptaloka liggur
um allt þjóðfélagið. Það er því að
bæta gráu ofan á svart að ýfa
upp sárin og leyfa einkafyrir-
tæki að selja þessar viðkvæmu
upplýsingar um almenning. Og
það er einnig spurning, hvort
slíkt brjóti ekki ákvæði í stjórn-
arskránni.
• •
Orn Clausen hæstaréttarlög-
maður segir í fréttaviðtali við
DV í gær, að hér sé um skýlaust
brot á stjórnarskránni að ræða
og sennilega einnig á Evrópu-
sáttmálunum en þar er sérstak-
lega kveðið á um vernd einstak-
linga gagnvart kerfisbundinni
öflun á persónuupplýsingum á
tölvutæku formi. Hæstaréttar-
lögmaðurinn segir það stór mis-
tök af íslenskum stjórnmála-
mönnum að hafa samþykkt lög
sem leggja grundvöll að því að
Tölvunefnd geti gefið út starfs-
leyfi til einkaaðila sem vilja
safna persónupplýsingum. Það
virðist því ljóst, að endurskoða
ber lögin ef þau stangast á við
ákvæði í stjórnarskrá og brjóti í
bága við Evrópusáttmálann.
Alvarlegasti flötur þessa máls
er sú staðreynd, að Reiknistofan
hf. hefur orðið uppvís að því að
senda út rangar staðreyndir um
einstaklinga. Vissulega er ein-
staklingum gefið tækifæri með
nokkurra daga fyrirvara til að
leiðrétta rangar upplýsingar.
Afiur á móti má spyrja: Fyrst
margur maðurinn telur nú að
upplýsingar um sig séu rangar,
má þá vera að svörtu listarnir
gegnum árin hafi verið meira og
minna fullir af vitleysum? Það er
einnig vitavert að einstaklingar
komi að lokuðum dyrum Reikni-
stofunnar hf. og geti með engu
móti haft samband við neinn
starfsmann í gegnum síma, þrátt
fyrir að fyrirtækið hvetji ein-
staklinga sem hafna á listanum
að leita leiðréttinga sinna mála
hjá fyrirtækinu. Framganga fyr-
irtækisins í þessu máli er því fyr-
ir neðan allar hellur. Ásakanir
einstaklinga um að Reiknistofan
hf. hafi sent út rangar upplýsing-
ar um þá, eru svo alvarlegar í
sjálfu sér, að það er spurning
hvort ekki eigi að krefjast þess
að opinber rannsökn tari tram á
gögnum og vinnslu Reiknistof-
unnar hf. á persónuupplýsing-
um.
IVÍeðferð persónuupplýsinga á
tölvuformi er mjög viðkvæm.
Það er forkastanlegt að einka-
fyrirtæki hafi af því hagnað að
gefa út „svartan lista“ yfir al-
menning. Það er að bæta gráu
ofan á svart ef vinnubrögðin eru
ófullkomin og upplýsingarnar
beinlínis villandi. I raun er eðli-
legt að bankar og lánastofnanir
hafi einhver gögn um mikla van-
skilamenn og óreiðufólk í fjár-
málum. Hins vegar er „svarti
listinn" íslenski alltof ítarlegur
og gerir heiðarlegt fólk að
glæpamönnum fyrir engar sak-
ir. Það eitt að listinn er við lýði
í sjö ár í bankakerfinu er hneisa.
Þar er verið að refsa fólki árum
saman fyrir kannski það eitt að
hafa skrifað upp á hjá vinum og
vandamönnum sem ekki stóðu í
skilum á tilskildum tíma en
skuldin nú löngu greidd. Sjö ára
dómur bankanna er ekkert ann-
að en óréttlátur refsidómur og
persónunjósnir af versta tagi.
Hér þarf nýja lagasetningu; Iög
sem banna einkafyrirtækjum að
stunda persónunjósnir í hagnað-
arskyni undir því yfirskyni að
um samantekt á opinberum
upplýsingum sé að ræða. Það
þarf einnig endurskoðun á lög-
um um kerfisbundna öflun á
persónuupplýsingum á tölvu-
tæku formi og tryggja að lögin
stangist ekki við stjórnarskrá og
alþjóðlega sáttmála um mann-
réttindi.
Fœreyjar:
Hvað gerist á miðvikudag?
Hin óvænlu úrslit i Evrópuleik Færeyinga og Aust-
urrikismanna á dögunum, er frændur okkar lögðu
knattspyrnurisann Austurriki að velli i Landskrona
með einu marki gegn engu, eru enn i umræðunni,
bæði hér og viða um lönd. Sigurgleði Færeyinga var
einlæg og ósvikin. Það var sungið og dansað um all-
ar eyjarnar sólarhringum saman, þvi þó að allt geti
gerst i knattspyrnu eins og sagt er, datt engum i
hug, að Færeyingar gætu sigrað Austurrikismenn,
sem lék i úrslitakeppni HM á ítaliu i sumar!
Ahuginn er étrúlegur
Ahugi Færeyinga á knattspyrnu
er hreint út sagt ótrúlegur, næst-
um suður-amerískur, og löngu áð-
ÍÞRÓTTIR
Örn Eiðsson
skrifar
ur en umræddur leikur tór tram
hófust umræður og vangaveltur
um væntanleg úrslit. Á vinnustöð-
um voru allir orðnir að sérfræð-
ingum og það var giskað á úrslit í
leiknum. Því er ekki að leyna, að
fólk horfði með kvíða til leiksins
þó að flestir hefðu mikla trú á sínu
liði bjóst enginn við sigri gegn
Austurríkismönnum, sem komust
í úrslit á HM á Ítalíu í sumar.
Allir horfðu á leikinn
i sjónvarpinu______________
Daginn sem leikurinn fór fram
tæmdust allar götur í Færeyjum,
en honum var sjónvarpað beint
um allar eyjarnar. Þjóðin beið í of-
væni og sumir kvíðnir. Það sást
enginn bíll á hreyfingu og því síð-
ur nokkur manneskja á gangi,
hvað var að gerast? Eftir margum-
ræddan leik streymdi fólk út á
strætin, söng af gleði, annað eins
hefur varla sést. Eftir mikla og sér-
staklega óvænta sigra í íþróttum
hefur þetta gerst víðar, t.d. hér á
iandi. Allt í einu hafði slíkur at-
burður orðið að veruleika í Fær-
eyjum. Stemmningin var hreint út
Allt er nú með kyrrum kjörum í Færeyjum eftir sigurvímuna eftir leik færeyska landsliðsins gegn Austurríki. En
hvað gerist nk. miðvikudag þegar Færeyingar keppa við Dani?
sagt með ólíkindum. Hin fræga ÓI-
afsvaka Færeyinga er í lok júlí ár
hvert, en þetta gerðist um miðjan
september.
Bifreiðir voru nú ekki lengur
kyrrar við húsin, allt fór á hreyf-
ingu, bílarnir flautuðu, fólkið steig
sigurdans með færeyska fánann.
Það var sannkölluð gleði og hátíð,
jafnt hjá ungum sem gömlum.
Áhrif íþróttasigra eru oft ótrúleg,
það sannaði hinn óvænti og
skemmtilegi sigur Færeyinga yfir
Austurríkismönn um.
Hæst leiku þeir við Pani
Nú þegar mesta sigurvíman yfir
sigrinum er um garð gengin, eru
Færeyingar farnir að velta vöng-
um yfir næsta leik þeirra í Evrópu-
keppninni í 4. riðli, sem verður 10.
október nk. í Kaupmannahöfn.
Landsliðsþjálfari Dana, Richard
Möller Nielsen, tók öllum látunum
eftir feik Austurríkismanna og
Færeyinga með heimspekilegri
fjónskri ró. „Vissulega voru þetta
óvænt úrslit, en mér var Ijóst, að
Færeyingar kunna ýmislegt fyrir
sér í knattspyrnu," sagði danski
landsliðsþjálfarinn. Og hann bætir
einnig við:
„Náttúra og menning hverrar
þjóðar endurspeglast í íþróttum,
m.a. í knattspyrnunni. Eg þekki
allvel til færeyskrar knattspyrnu
og veit hvers þei r eru megnugir og
að þeir geta sýnt afburðaknatt-
spyrnu. Metnaðurinn og baráttu-
viljinn eru einnig einkenni fær-
eyskra liða. Nielsen vísar einnig til
þess, er færeyska landsliðið skipað
leikmönnum 21 árs og yngri gerði
1:1 jafntefli við Dani í Reykjavík.
Danski landsliðsþjálfarinn segir
úrslitin í Landskro na vera aðvörun
fyrir leikinn 10. október. Hann
kveðst samgleðjast Færeyingum
með úrslitin, slík úrslit gerist alltaf
annað veifið í alþjóðlegri knatt-
spyrnu, en það verði ekki stöðugt
framhald á því.
Nú vilja allir sjá__________
Færeyingana_________________
Danska knattspyrnusambandið
hafði ekki búist við mikilli aðsókn
að leiknum við Færeyjar, en eftir
sigurinn gegn Austurríki var sím-
inn á skrifstofu sambandsins rauð-
glóandi og allir vildu tryggja sér
miða á leikinn 10. október.
Auk Dana, Au sturríkismanna og
Færeyinga eru J úgóslavar og N-ír-
ar með þeim í riðlinum. Auk leiks
Austurríkis og Færeyja hafa Júgó-
slavar sigrað Norður-írland í Bel-
fast með tveimur mörkum gegn
engu. Danir leika við Norður-Ir-
land í Belfast 17. október.