Alþýðublaðið - 17.11.1990, Page 5

Laugardagur 17. nóvember 1990
5
Jón Sigurösson viöskiptaráöherra um viöbrögö sþánskra ráöamanna:
Líla á fískveiðar sem
hluta stærri heildar
Ferð Jóns Sigurðssonar viðskiptaróðherra til
Spónar i síðustu viku hefur tvimaelalaust orðið til
þess að létta andrúmsloftið milli þjóðanna tveggfa
varðandi s jávarútvegsmól eg hlut þjóðanna tvegg ja
i samningsviðrseðum EFTA og EB.
Óformlegar viðrœður við þá Felipe Genzalez ffer-
ssetisráðherra, Francisco Femandez Ordonez utan-
rikisráðherra eg Josó Loira Rua, fiskimálastjóra
Spánar og Manuel Marin sjávarútvegsfram-
kveemdastjóra EB, og fieiri munu trúlega leiða til
aukinni viðrœðna um sameiginleg hagsmunamál
þjóðanna.
„Já, ég tel aö þær hafi skýrt margt í þessu. Sérstaklega finnst mér athyglisvert að helsti talsmaður þeirra, Ord-
onez, virtist reiðubúinn að tala tungumél EFTA í mélinu, þ.e. að hann vill tala um heildarlausn í EES-samningunum,
ekki svæðisbundna eða greinabundna. En auðvitað verðum við þé að finna eitthvað til að sætta Suður-
Evrópuþjóðirnar við inngöngu EFTA-landanna í bandalagið," segir Jón Sigurðsson viðskiptaréðherra. Hér í
hrókasamræðum við Francisco F. Ordenos, utanríkisréðherra Spénar.
Alþýðublaðið ræðir í eftirfar-
andi viðtali við Jón Sigurðsson um
Spánarförina sem ráðherrann tel-
ur að hafi sett samningsstöðu ís-
lands gagnvart EB að ýmsu leyti í
nýtt ljós.
Fiskimið i skiptum__________
fyrir markað _______________
„Eg gerði mér sérstakt far um að
skýra fyrir viðmælendum mínum,
auðvitað fyrst og fremst Spánverj-
unum, bæði Ordonez og Loira, svo
og Manuel Marin, sem er Spán-
verji en fyrst og fremst fulltrúi
framkvæmdastjórnar Evrópu-
bandalagins, en hann var þarna
staddur sem einstaklingur og fé-
lagi í jafnaðarmannaflokknum
spánska, hvers vegna Islendingar
gætu ekki með nokkru móti fallist
á að leyfa aðgang að fiskimiðum
sínum í skiptum fyrir aðgang að
markaði. Hér væri í fyrsta lagi um
þjóðarhagsmunamál íslands að
ræða, fiskveiðar væru ekki
bundnar við einstaka grein eða
landshluta heldur væri þetta
spurning um lífshagsmuni þjóðar-
innar allrar. Mikilvægi fiskveiða
og fiskvinnslu væri þó ekki ein-
göngu mælt í hagskýrslum þótt
það væri mikið í tölum talið.
Þarna væri til viðbótar annað
sjónarmið, það að íslendingar
væru gæslumenn auðlindanna
umhverfis landið. Það væri giap-
ræði að hleypa stórum fiskiflota
inn á þegar fullnýtta fiskistofna og
mundi að sjálfsögðu eingöngu
eyðileggja þá. Að tölfræði og lög-
fræði slepptri væri þetta einnig
mikið tilfinningamál okkar. Við
hefðum náð yfirráðum yfir okkar
lögsögu eftir langa og harðvítuga
baráttu. Það sem þannig vinnst er
í hugum manna heilagur réttur. Ég
tel mikilsvert að aðrir skilji þessi
sjónarmið og ég vona að þau hafi
komist vel til skila" segir Jón Sig-
urðsson viðskiptaráðherra við Al-
þýðublaðið.
FizkveiBar mikilvogar
einsfökum landcvwóum
Jón segir að á móti hafi hann
fengið að heyra frá Spánverjum
hversu mikilvægar fiskveiðar
væru fyrir einstaka landshluta á
Spáni, einkum Galisíu og Baska-
land.
„En það sem mér fannst
kannski athyglisverðast var að
Ordonez og í vissum mæli Marin
skyldu fallast á að líta á fiskveið-
arnar sem hluta að stærri heild,
sem er í raun og veru önnur
áhersla en verið hefur hjá EB og
sérstaklega Spánverjum til þessa,"
segir Jón Sigurðsson. „Þeir hafa
sagt að finnast þyrfti sérstök
greinabundin lausn fyrir sjávarút-
veginn og sérstaklega að land eins
og Spánn yrði að fá viðurkenn-
ingu á því að aðgang að miðum
yrði að veita.
— Pér finnst þa til einhvers ad
standa á þeirri kröfu ad banna aö-
gang EB-ríkja ad íslenskum fiski-
midum?
„Sannarlega, og ég legg mikla
áherslu á að við verðum að standa
á því af ástæðunum sem ég hef
rakið. Mér finnst mikilvægt að
menn átti sig á því að íslendingar
hafa alls ekki verið ósveigjanlegir
í skiptum við granna sína í þessum
efnum. Þannig hafa Færeyingar
fengið viðurkenningu á nokkrum
veiðirétti hér, sem á vissan hátt lin-
ar vandamálin í Evrópubandalag-
inu vegna þess að það dregur þá
úr þeim kröfum sem Færeyingar
gera á þá og Dani. Það er líka rétt
að þrjú belgísk skip eiga hér enn
veiðirétt. Þannig að ef menn tala
um að íslendingar vilji ekki sýna
lit, þá er hann þó þarna. En við
viljum ekki tengja þessi mál við
viðskiptaviðræðurnar. Við viður-
kennum ekki það grundvallar-
sjónarmið og viljum leita lausna í
heildarsamningi sem byggist á
öðru“.
Fátt uai fina drwtti i
fi»kwiBilög»ögu____________
EB-ianda __________________
— Er hugsanlegt aö vid getum
leyft EB-ríkjum ad veida í okkar
lögsögu gegn því ad viö fáum ad
veida í þeirra?
„Þetta er hugmynd sem sjávar-
útvegsráðherra hefur hreyft um
takmörkuð gagnkvæm skipti á
veiðiheimildum. Það er ekki úti-
lokað. Á móti benda Spánverjar
og aðrir Evrópubandalagsmenn á
að það sé fátt um fína drætti í lög-
sögu Evrópubandalagsins, þar séu
allir stofnar að hruni komnir. Mar-
in benti mér á viðtal sem hann
hafði gefið blaðinu E1 País á föstu-
daginn (í fyrri viku). Þar kemur
fram að hann þurfti að skera niður
heimildirnar á kvótabundnum
veiðum í Evrópubandalagslögsög-
unni um 40% eða þar um bil. Við
sem þekkjum þetta af eigin raun
vitum hvað það er erfitt viðfangs-
efni. En á móti getum við hins veg-
ar bent á að undanfarin 3 ár höf-
um við, ólíkt öðrum Evrópuríkj-
um, mátt þola afturkipp í efnahag
okkar, einmitt vegna þess að við
höfum orðið að draga úr afla. Og
einmitt núna horfir ekki vænlega
fyrir loðnuveiðarnar. Það er mjög
skýrt í hagþróun undanfarinna
missera hversu háðir íslendingar
eru sjávarútvegi."
Vakandi »nmband____________
vió Spánvnrjq______________
Jón Sigurðsson segir að á fund-
unum hefðu menn komið sér sam-
an um að halda vakandi samtali
milli íslendinga og Spánverja um
sjávarútvegsmál. „Ég flutti fiski-
málastjóranum Loira, sem Felipe
Gonzaies nefndi sérstaklega til
samtalsins, þau skilaboð að Hall-
dór Ásgrímsson sjávarútvegsráð-
herra vildi mjög gjarnan hitta að
máli Herrera Romero, landbúnað-
ar- og fiskimálaráðherra, svo og
Marin."
— Þú heldur að þarna hafi kom-
ist á óformlegt, beint samband?
„Já, ég ætla að vona það. Ann-
ars kom fram í samtölunum að það
væru ekki Spánverjar einir sem
væru með kröfur á okkur og EFTA
heldur Evrópubandalagið í heild. í
því finnst mér vakna möguleiki til
þess að finna leiðir til að sameina
sjónarmiðin."
Ordonez með likan
akilning og EFTA_______________
— Finnst þér þessar viðræður
hafa sett samningsstöðu íslands
gagnvart EB í nýtt Ijós?
„Já, ég tel að þær hafi skýrt
margt í þessu. Sérstaklega finnst
mér athyglisvert að helsti talsmað-
ur þeirra, Ordonez, virtist reiðu-
búinn að tala tungumál EFTA í
málinu, þ.e. að hann vill tala um
heildarlausn í EES-samningunum,
ekki svæðisbundna eða greina-
bundna. En auðvitað verðum við
þá að finna eitthvað til að sætta
Suður-Evrópuþjóðirnar við inn-
göngu EFTÁ-landanna í bandalag-
ið. Og ég tel að möguleikarnir séu
miklu meiri ef menn reyna að
leysa málin í heild, það er ómögu-
legt að beina kröfu sérstaklega
gegn íslandi eins og örlað hefur á.“
— Hver fannst þér afstaöa Spán-
verjanna til samninganna um Evr-
ópska efnahagssvceöiö vera?
„Mér fannst nú gæta nokkurra
efasemda um að þær viðræður
muni skila þeim árangri sem vonir
hafa staðið til. Sérstaklega vegna
hins nýframkomna áhuga Svía á
að gerast aðilar að Evrópubanda-
laginu, — og Austurríkismenn
hafa þegar sótt um aðild. Það er
samt í raun ekki um annað að
velja en að ljúka þessum samning-
um og það er kappsmál Svía og
Austurríkismanna sem okkar
hinna, og Svisslendingar, sem nú
eru í forystu, hafa mikinn áhuga á
að ná árangri í samningunum fyrir
lok ársins.“
— Þannig að þér fannst þeir
ekki med öllu neikvœðir í þessu
máli?
„Ekki fannst mér þeir alveg lok-
aðir, þvert á móti tel ég að það sé
enn von og ég bendi á að Ordonez
rifjaði það upp að þessir samning-
ar hefðu hafist meðan Spánn var í
forsæti Evrópubandalagsins,
þannig að þeim rennur nú blóðið
til skyldunnar að reyna að gera
eitthvað úr þessu. Og það er
reyndar viðurkennt af þeirra hálfu
að það sé mikilvægt að ná traustu
sambandi milli EFTA-ríkjanna í
heild og Evrópubandalagsins. En
auðvitað er það ómótmælanlegt
að aðildaráhugi Svía, Norðmanna
og Austurríkismanna setur
EFTA-samningana í nokkuð ann-
að ljós en áður var.“
Ef aaltið dofnar ...
— Hvað segirðu um hugmyndir
um auknar fjárfestingar Evrópu-
bandalagsins í íslenskum sjávar-
útvegi?
„Það er náttúrlega alveg aug-
ljóst að við getum ekki leyft neinar
erlendar fjárfestingar í frumgrein-
um sjávarútvegs, veiðum og frum-
vinnslu, meðan sjávarútvegurinn
er styrktur af ríkinu og Evrópu-
bandalaginu í þessum löndum
eins og raun ber vitni. Að hleypa
slíkum ríkisstyrktum fjárfestingar-
aðilum inn í okkar sjávarútvegs-
rekstur væri að sjálfsögðu brengl-
un á allri samkeppnisstöðu fyrir
okkur, sem alls ekki munum geta
styrkt okkar sjávarútveg og viljum
ekki gera það. Því ef saltið dofnar,
með hverju á þá að selta það, eins
og segir í hinni góðu bók. Þetta er
grundvallaratriði.
Hins vegar vil ég ekki útiloka
það að gagnkvæmar heimildir til
að fjárfesta í fullvinnslu sjávarvöru
o.þ.h. — til að framleiða tilbúna
rétti beint til neytenda, það sem
kallað er sjónvarpsmáltíðir í Am-
eríku. Það væri skammsýni af
okkur að neita því að líta á slíka
hluti, m.a. vegna þess að við erum
með slíkar verksmiðjur sjálfir í
löndum Evrópubandalagins.
Spánverjar sýna þessu áhuga og
Marin taldi að allar lausnir í sjávar-
útvegsmálunum yrðu léttari eftir
því sem gagnkvæmni í efnahags-
legum samskiptum á þessu sviði
yrði meiri. Þetta gefur augaleið,
en auðvitað er þetta líka spurning
um hvað unnt er að gera innan
sameinaða evrópska efnahags-
svæðisins til þess að styrkja lífs-
kjörin og opna möguleika fyrir
þjóðirnar í Suður-Evrópu, um leið
og þetta stóra fríverslunarsvæði
myndast. Það er hin stóra spurn-
ing og það er hið stóra pólitíska
viðfangsefni viðræðnanna."
Sqltfj»kinnflutningurinn
gggnrýndur_____________________
— Nú er Spánn í okkar augum
fyrst og fremst markaður fyrir salt-
fisk. Fóruð þið inn á saltfiskfram-
leiðslu og saltfisksölu á Spáni?
„Jú, það er ljóst að saltfiskur er
hefðbundinn og mikils metinn
matur á Spáni. Það er mikið flutt
inn af honum, mér skilst að fslend-
ingar flytji þar inn um 14 þúsund
tonn á ári, sem lætur nærri að sé
um heimingur af þeim saltfiski
sem fluttur er inn á Spáni. Það er
ekki laust við að fiskimenn og
verkendur sem keppa við inn-
flutninginn hafi gagnrýnt það.
Hins vegar var það að heyra á máli
ráðamanna að þeir kynnu vel að
meta þessi grónu viðskipti þótt
þeim sé vel ljóst að það hallar á
Spánverja í tvíhliða uppgjöri á við-
skiptum landanna. Við flytjum
miídu meira til Spánar en við
kaupum af þeim, jafnvel þótt mað-
ur taki inn sólarlandaferðirnar
sem jafna nú metin nokkuð."
— Er ekki erfitt fyrir okkur í við-
rœðum viö kannski okkar erfiö-
ustu andstœðinga að semja um
sérstaka lausn fyrir okkur vegna
fordœmisgildisins?
„Það er alveg ljóst, að þau sjón-
armið eru uppi að sérstök lausn
gagnvart íslandi mundi gefa for-
dæmi fyrir aðrar þjóðir sem
byggja mjög á fiskveiðum. En auð-
vitað gegnir allt öðru máli um ís-
ienskan sjávcUTÍtveg en t.d.
norskan. Hann er ekki svo þungur
á metunum, þar sem hann er bók-
staflega allt fyrir okkur í útflutn-
ingstekjum. Sama máli gegnir um
fiskveiðisvæði í Skotlandi, Dan-
mörku og víðar á Evrópusvæðinu.
Á þetta verður auðvitað vísað en
þar gildir að við teflum fram okkar
röksemdum á eins sannfærandi
hátt og við getum" segir Jón Sig-
urðsson iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra við Alþýðublaðið.