Alþýðublaðið - 12.06.1990, Blaðsíða 4

4
VIÐHORF
Þriðjudagur 12. júní 1990
HJIHIUm
Ármúli 36 Sími 681866
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Dreifingarstjóri:
Setning og umbrot:
Prentun:
Blaö hf.
Hákon Hákonarson
Ingólfur Margeirsson
Jón Birgir Pétursson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Siguröur Jónsson
Leturval, Ármúla 36
Oddi hf.
Áskriftarsiminn er 681866
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands.í lausasölu 75 kr. eintakið
VERKA L ÝÐSHRE YFINGIN
00 FORTÍÐIN
Jafnaðarstefnan er íslenskt heiti á stefnumálum sósíaldemókrata; félags-
legra lýðræöissinna. Alþýðuflokkurinn er eini stjórnmálaflokkurinn á íslandi
sem frá upphafi hefur veriö sósíaldemókratískur. Stærsti ágreiningur vinstri
manna á fslandi hefur veriö milli leiöa sósíaldemókrata annars vegar og
kommúnista hins vegar sem síöar kölluöu sig sósíalista og loks alþýöu-
bandalagsmenn. Sósíaldemókratar eöa alþýðuflokksmenn hafa ávallt viljað
koma fram stefnumálum sínum eftir leiöum frelsis, lýðræöis og þingræðis.
Kommúnistar vildu hins vegar byltingu og yfirtöku verkalýösins á fram-
leiðslutækjunum. Þaö var einnig línan frá Moskvu sem lengi var fyrirskipaða
stefnan í Kommúnistaflokknum á íslandi, síöar Sósíalistaflokknum og loks
Alþýöubandalaginu.
Klofningurinn í Alþýöuflokknum 1938þegar Héöinn Valdimarsson, þáver-
andi varaformaður ftokksins gekk til liðs viö kommúnista og tók meö sér
fjölda flokksmanna, gerði Alþýðuflokkinn að veikum ftokki. Alvarlegasta
áfalliö fyrir hinn sósíaldemókratíska flokk voru rofin tengsl viö verkalýös-
hreyfinguna. Jón Bakdvinsson þáverandi formaöur Alþýðuflokksins varaði
flokksmenn í sinni hinstu ræöu 1938 aö taka sér merki mannanna frá
Moskvu í hönd. Þaö varö engu að síður hlutskipti verkalýðshreyfingarinnar
að stórum hluta til.
Síöan hefur mikið vatn runnið til sjávar. Alþýöubandalagiö hefur þróast frá
kommúnismanum — alla vega á yfirborðinu. Flokkurinn segist nú berjast
fyrir jafnaöarstefnu, lýöræöi og frelsi. Hugtök, sem hinn sami flokkur hæddi
alþýöuflokksmenn fyrir í áratugi og kallaði skrum stéttarsvikaranna. Átökin
í Alþýöubandalaginusýna þó og sannaaðgrunnt er á hinni nýju stefnu, ann-
ars vegar stendur hópur í kringum Ólaf Ragnar Grímssonformann og reynir
aö finna tilvist i eins konar jafnaðarstefnu, hins vegar eru afturgöngur fortíð-
arinnar og neita aö gera upp viö hiö liðna — kommúnismann.
Það dylst engum manni aö hinn sögulegi sigur er Alþýðuflokksins. Hinn
stóri sögulegi ósigurer hins vegar ekkiaöeins Alþýöubandalagsins og for-
vera hans, heldur einnig verkalýðshreyfingarinnar sem ginnt var til þess
1938 aö taka sér merki mannanna fráMoskvu í hönd. Vissulega hefur verka-
lýðshreyfingin boriö gæfu til þess aöí rööum hennar hafa starfað sannir jafn-
aðarmenn og lýöræöissinnar, oftast úr rööum Alþýðuflokksins. En hversu
miklu ráöa arftakar kommúnista enn í verkalýðshreyfingunni? Hvenær mun
hið sögulega uppgjör fara fram innan verkalýðshreyfingarinnar?
TONUST
Andinn jafnar alla æiru
Mótettur J.S. Bachs fluttar af Mót-
ettukórnum undir stjórn Hardar
Askelssonar (Langholtskirkju 10.
júní sl.)
Túlkun Móttettukórsins á mót-
ettum gamla Bachs undir stjórn
Harðar Askelssonar Hallgríms-
kantors setur gagnrýnanda, sem
reynir af megni að koma auga á
a.m.k. eitt aðfinnsluatriði, í óþægi-
lega klípu.
Hverju er hægt að kvarta yfir?
Tekur því að setja á blað, ef það
eina sem finnst flokkast undir dag-
farslega glósu einsog „tittlinga-
skít"?
En áður en maður fer út í að
klaga sjálft vammleysið: fjórar
mótettur af þessum fimm, er flutt-
ar voru og óyggjandi teljast vera
eftir Sebastian og engan annan,
byggja á cori spezzati fyrirkomu-
lagi, sum sé tveim aðskildum kór-
um skv. arfleifð Gabrielifeðga og
Schútzs; uppsetning er býður upp
á allskonar ,,bergmáls“-effekta
nokkrum öldum áður en hljóm-
plötuiðnaðurinn fann upp stereó-
ið. Og þá kemur að eina gallanum
sem undirritaður gat grafið upp
kórarnir tveir voru ekki nógu vel
,,panaðir“ sundur, eins og sagt er
á hljóðverslingói; Það er ekki fyrr
en eftir hlé, er ég settist á fremsta
bekk, að aðskilnaðurinn milli kór
I og 11 kom greinilega fram — aft-
arlegar í kirkjunni rann allt sam-
an.
Spurning er, hvort nokkur leið
hefði verið til að laga þetta. Trú-
lega hefðu litlu breytt, ef kórarnir
tveir hefðu verið færðir lengra
hvor frá öðrum í uppstillingunni;
fáeinir bekkir hefðu þá e.t.v. bætzt
við, er nytu stereósins, en ekki
margir. Og hvað varðar texta-
framburð Mótettukórsins, sem er
einhver fallegasta og skýrasta
þýzka sem ég hef heyrt hjá ís-
Íenzkum kór. Þá er ómtími Lang-
holtskirkju einfaldlega of langur
til að sá framburður njóti sann-
mælis í hröðum söng. Einhver
minntist í hléinu á nýju kirkjuna á
Seltjarnarnesi sem bót í slíkum
málum, og mætti að ósekju kanna
það upp á framtíðina.
Jóhann Sebastian er ekki talinn
sérstaklega mikill nýjungamaður í
tónlistarsögunni; varla er hægt að
benda á neitt form eða tóngrein
sem hann hafi „fundið upp", nema
ef vera skyldi hljómborðskonsert-
inn. Afrek hans snýst fyrst og
fremst um gæði: að sameina það
bezta úr ríkjandi hefð og arfleifð
undangenginna kynslóða frá
helztu tónmenningarsvæðum
Evrópu og færa í æðra veldi.
Það er því kostulegt á okkar tím-
um, út frá notalegu horni eftirá-
hyggjunnar, að lesa um skipti
Bachs við samtíðarmenn sína,
eins og Leipzigs. Sömuleiðis, að
mikilsverðasta framlag átjándu
aldar til hins aldurhnigna mótettu-
forms, er hóf göngu sína hálfu ár-
þúsundi fyrr, skulu oftar en ekki
hafa verið samin í tilefni af útför
konu póstmeistarans í bænum, og
öðru eftir því. Þó er slíkt ekki eins-
dæmi um mikla snillinga; það er
ekki lengra síðan en á fyrri hluta
þessarar aldar, að Carl Nielsen
hafði sig í að semja Hátíðarkant-
ötu fyrir 50 ára afmæli Lík-
brennslufélags Danmerkur. Hvað
sem því tónverki líður, þá eru hin-
ar fimm mótettur Bachs, í sömu
röð og á tónleikum Komm, Jesu,
komm, Fiirchte dich nicht,
Jesu meine Freude, Der Geist
hilft unsrer Schwachheit auf og
Singet dem Herrn ein neues
Lied, hiklaust meðal stórverka
hans í kórbókmenntunum. Hinn
slungni raddfærslulistamaður er
hér í essinu sínu, og nær þrátt fyrir
alla fagmennsku kontrapunktsins
og alda fræðimennsku að Höfða
beint til hjartans í stórkostlegum
söngvefnaði guði til dýrðar.
Að sama skapi er ekki auðhlaup-
ið að skila þessum flókna og dýra
vefnaði hnökralaust. Alagið er
geysimikið fyrir kórfólkið;
kannski á við þetta tvær óratoríur
(að aríum og sönglesi slepptu) að
flytja svona í einum hnapp fimm
drjúgar mótettur, er samanlagt ná
yfir klukkutíma að lengd. Hér var
mikil alúð lögð í túlkun, styrk-
leikabreytingar, hárrétt og sann-
færandi tempó, og, ekki þyrfti að
nefna það, intónasjón; reyndar
heyrðist manni stundum kórinn
syngja hreinna en undirleiks-
hljómsveitin, hvað þætti tíðindi á
flestum bæjum. „Sagnfræðileg"
túlkunaratriði eiris og „andvörp"
líkt og dregin á viola da gamba
voru blessunarlega laus við að
virka tiktúruleg; hér voru þau
bara músíkölsk og rétt. Og hvort
sem sá praxis að nota strengja- og
tréblásara,,kór“ til að dobla söng-
raddirnar sé endanlega sannað að
hafi tíðkazt í uppfærslum Bachs
sjálfs eða ekki. Þá kom einnig það
atriði „kór-rétt" út.
Það er víst eins og amen í pred-
ikunarlok, að Hörður Áskelsson
og Mótettukór Hallgrímskirkju
hafi unnið hér mikinn listrænan
sigur og sett nýjan staðal geistleg-
um söng á Islandi. Hér sannaðist,
eins og einn mótettutitillinn hljóð-
ar, að „andinn jafnar alla æðru“.
Sá agi og eldhugi er stjórnandinn
og hljóðfæri hans bar vott um fyrr-
getinn sunnudag vekur jafnframt
þá spurningu, hvort ekki sé kom-
inn tími til, að Mótettukórinn fari
að blanda geði við erlenda stór-
kóra á alþjóðlegum hljómplötu
markaði.
Til hamingju.
, ÍpÆ?' '
Ríkarður Örn Pdlsson
RADDIR
Förum viö of geyst í umhverfisátakiö — erum viö ekki aö eyöileggja
séreinkenni íslands?
Júlíus Solnes, 53ára, umhverfis-
ráðherra;
„Nei, við erum langt á eftir því
sem er að gerast í nágrannalönd-
unum. Bæði hefur umræðan farið
of hægt af stað hér á landi svo og
er umhyggjan í nágrannalöndun-
um miklu meiri fyrir umhverfinu
en hér á landi. Þannig að við eig-
um töluvert langt í land ennþá.
Það er enginn vafi á því að við
þurfum að fara inn í skólana og
gera börnin að umhverfisverndar-
sinnum. Með þessu umhverfis-
átaki erum við að endurheimta
fyrri landgæði.
Helga Guðrún Jónasdóttir, 26
ára, forstöðumaður upplýsinga-
deildar landbúnaðarins;
„Nei, það getur aldrei orðið of
mikið. Þetta er það brýnt mál að
það verður að halda því vakandi.
Plöntun trjáa miðar að því að hefta
sandfok og fleira. Við erum að
breyta ásjónu landsins. Mitt mat
er það að mér finnst skipta máli til
hvers. Skipulagslaus niðurdriting
plantna er alveg út í hött. Við erum
að endurreisa það sem var. Hér
voru jú skógar út um allt.
Sigurður Klemensson, 64, verk-
sjóri hjá Bessastaöahrepp:
„Það finnst mér alls ekki. En það
mætti ganga betur um víða. Mér
finnst þó nokkuð mikið verið úr
þessu bætt síðustu 12 til 15 ár.
Mér finnst þó að það mætti fara
varlega í að planta gróðri og alls
ekki láta það fara úr hófi fram og
láta það alls ekki skyggja á góða
útsýnisstaði."
Kristjana Birgisdóttir, 49 ára,
starfsmaður í Tékkkristal:
„Nei, ég held við förum alls ekki
of geyst af stað. Ég held að það
þurfi einmitt þetta átak til. Ég lít
svo á að við séum alls ekki að eyði-
leggja séreinkenni íslands heldur
fremur að auka þau. Við erum bara
að bæta landið með því að planta
trjám og það eru alls engir ókostir
fólgnir í þessu."
Magnús Erlendsson, 59 ára, eigin
atvinnurekandi:
„Við förum aldrei og geyst í um-
hverfisátakið. Viðeigum að planta
miklu meira af trjám því þá verður
landið mun hlýlegra. Landið á það
inni hjá okkur öllum að við hugs-
um vel um það og það er löngu
kominn tími til að viö vöknum til
meðvitundar."