Alþýðublaðið - 07.09.1993, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
LEIÐARI, SJÓNARMIÐ & ANNÁLAR
Þriðjudagur 7. september 1993
MPMBUDID
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Hermóður Sigurðsson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 140
Hafnarfjörður og
Hagvirki-Klettur
Innan Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði hefur um skeið
geisað illvíg valdabarátta milli Mathiesen-veldisins og
annarra flokksmanna, sem Jóhann G. Bergþórsson, for-
stjóri Hagvirkis-Kletts, fer fyrir. Togstreita armanna hef-
ur nú brotist upp á yfírborðið með því, að Þorgils Óttar
Mathiesen, einn af bæjarfulltrúum flokksins, hefur ráðist
harkalega á bæjaryfirvöld fyrir að ganga til samninga við
Hagvirki-Klett um gerð fráveima, án undangengis út-
boðs. Þetta hefur ættarlaukurinn kallað „siðleysi“ af
hálfu bæjarstjómarinnar.
Engum dylst, að þó atlögunni sé á yfirborðinu beint að
meirihluta Alþýðuflokksins í bæjarstjóm Hafnarfjarðar,
þá er hinn raunvemlegi skotspónn Jóhann G. Bergþórs-
son, sem í augum Mathiesen-veldisins vann þá höfuð-
synd fyrir síðustu bæjarstjómarkosningar að vinna næsta
léttan sigur á ættarlauknum í prófkjöri. Það er að vonum
að bæjarfulltrúinn ungi seilist langt til vopna, því sannast
sagna hefur hann hingað til ekki náð sem bæjarfulltrúi að
vekja athygli íyrir annað en fálmkennd og óömgg vinnu-
brögð.
Ingvar Viktorsson, bæjarstjóri í Hafnarfirði, hefur rétti-
lega sagt að meginreglan um framkvæmdir af þessari
stærðargráðu eigi að vera sú að viðhafa útboð. En hann
hefur líka bent á tvennt annað, sem skiptir miklu máli: í
fyrsta lagi, þá hefur Hagvirki-Klettur reynslu af þeim
framkvæmdum sem um ræðir. Fyrirtækið sá um svipað
en þó miklu stærra verkefni fyrir Reykjavíkurborg. I
öðm lagi, þá minnti bæjarstjórinn á þá staðreynd, að sem
hafnfirskt fyrirtæki er Hagvirki-Klettur mikilvæg burð-
arstoð í atvinnulífi bæjarins. Hrapi það fyrir ættemis-
stapa missa fjölmargir Hafnfirðingar atvinnu sína.
✓
I Ijósi þessa er ffáleitt óeðlilegt, að hafnfirsk yfirvöld leiti
til fyrirtækisins um verkið. Þar sitja hagsmunir bæjarbúa
í fyrirrúmi í fleiri skilningi en einum. Allt tal um siðleysi
er því út í hött.
Hreinskilni er ekki alltof áberandi í fari stjómmála-
manna. En það verður ekki skafið af hinum nýja bæjar-
stjóra Hafnarfjarðar að hann talar hreint út. í fjölmiðlum
hefur hann sagt það skilmerkilega, að hann gangi þess
ekki dulinn að Hagvirki-Klettur eigi undir högg að
sækja. Þess vegna telji hann það af hinu góða, ef verkið
geti leitt til þess að treysta stoðir fyrirtækisins, og þar
með atvinnu fyrir íbúa Hafnarljarðar.
Hér talar skynsamur bæjarstjóri. Það yrðu tæpast góð
tíðindi fyrir Hafnfirðinga ef þau störf, sem Hagvirki-
Klettur skapar, hyrfu úr athafnalífi bæjarins. Með
ákvörðun sinni hafa því bæjaryfirvöld tryggt sér krafta
fyrirtækis með mikla þekkingu á verkefninu, og jafn-
framt treyst atvinnulífið í bænum. Er þetta ekki einmitt
hlutverk ábyrgra bæjarstjóra?
Fyrir Þorgils Óttari Mathiesen vakir það eitt að koma
höggi á andstæðing í innanflokkseijum. Honum virðist
sama þó það sé í andstöðu við hagsmuni bæjarbúa. Til-
gangurinn helgar meðalið. Hann velur ákvörðun bæjar-
stjómarinnar í Hafnarfirði einkunnina „siðleysi“. En
hvað skyldu hugsandi Hafnfirðingar kalla framkomu
hans sjálfs?
Onnur sjónarmið. . .
Hvaða betrun?
Óttar Guðmundsson læknir og rit•
höfundur skrifar athyglisverða grein
í siðasta laugardagsblað DVþar sem
hann tekur undir efasemdir um betr-
unaráhrif íslenskra fangelsa og nefn-
ir til sögunnar fyrirbyggjandi leiðir í
betrunarmálum. Fyrirsögnin er
„Meiri gaddavír?" Óttar hefur sýnt
þaðog sannað fyrir margt löngu að
hann er maður fjölhæfur og áhuga-
sviðin feiknamörg. Við skulum fylgj-
ast um stund með vangaveltum
læknisins:
„Fjölmiðlum, höfðingjum og al-
múgafólki hefur verið tíðrætt um
málefni fanga síðustu vikur. Miklar
fregnir hafa borist frá Litla-Hrauni;
hættulegir misindismenn struku og
fangar gerðu uppsteyt. Víkinga-
sveitin var kölluð til aðstoðar enda
kom í ljós að fangar höfðu vopnast
glerbrotum og knattleikskjuðum.
Abúðarfullir embættismenn ræddu
málin með spekingssvip og heimt-
uðu oddhvassari gaddavír, hærri
girðingar og rafeindaaugu til að
hafa gætur á þessum ógæfumönn-
um. Menn sögðu að þjóðféiaginu
bæri skylda til að veija borgarana
gegn hættulegu fólki með öllum til-
tækum ráðum. En fangavarsla er nú
þegar gífurlega dýr og hver fangi
kostar tugþúsundir á sólarhring.
Krafan um öruggari fangelsi og
meiri gaddavír gerir ráð fyrir aukn-
um kostnaði. Það skiptir miklu að
þessum miklu peningum sé vel var-
ið og fangelsisvistin nýúst fangan-
um á einhvem hátt. Einu sinni vom
menn dæmdir til betrunarvistar
enda álitið að fangelsin yrðu að
hafa einhver mannbætandi áhrif á
afbrotamenn. Þjóðfélagið hlýtur að
hafa þeim skyldum að gegna gagn-
vart fongum til að vistin geti nýst
þeim síðar á lífsleiðinni.
Betrunaráhrif fangelsa
Betmnaráhrif íslenskra fangelsa
virðast þó næsta lítil. I könnun, sem
Lárus Helgason yfirlæknir gerði og
birtist í Læknablaðinu, kemur fram
að 98% Iíkur em á því að þeir sem
dæmdir em einu sinni til fangelsis-
vistar verði dæmdir á nýjan leik.
Yfir helrrúngur þeirra sem stundar
afbrot fyrir um 20 ámm em enn að
fremja glæpi í dag. Fangavistin
virðist því ekki hafa nein merkjan-
leg áhrif til að stöðva eða hemja
glæpahneigð þeirra einstaklinga
sem dæmdir em. Gagnsemi fang-
elsa virðist einungis felast í þeim
vamaðaráhrifum sem tilvist þeirra
hefur. Þegar grannt er skoðað virð-
ist jafnvel fangelsisvist fremur
stuðla að áffamhaldandi afbrotum
en koma í veg fyrir þau. Lang-
stærstur hluti afbrota á íslandi er
framinn undir áhrifum áfengis eða
einhverra vímuefna. Flestír ofbeld-
isglæpir tengjast áfengi; hlutí auðg-
unarglæpa er ffamin í því skyni að
fjármagna neyslu. Ölvun tengist
flestum nauðgunarafbrotum. Fíkni-
efnabrot em yfírleitt framin til að
afla F}ár til eigin neyslu. Menn
flytja inn og selja vímuefni tíl að
fjármagna eigin nös og pípu. Betr-
unaráhrif fangelsa felast að stóram
hluta í því hvemig til tekst að halda
mönnum ffá öllum vímuefnum og
efla löngun tíl að lifa vímuefna-
lausu lífi. I nýlegu uppþoti kom þó í
ljós að þcssi pottur virðist líka brot-
inn. Fangar vom sagðir undir áhrif-
um vímuefna sem til þeirra hafði
verið smyglað. Á þennan hátt held-
ur ógæfúdansinn áffam. Menn
fremja glæpi undir áhrifum áfengis
eða vímuefna. Dómur er felldur í
málinu og afbrotamaðurinn sendur
í afþlánun. Þar heldur neyslan
stundum áfram meðan á gæsluvist
stendur. Þegar refsidvölinni lýkur
taka menn rúmna tíl Reykjavíkur
með einhverja peninga í vasanum.
Lítið hefur verið gert tíl að endur-
hæfa menn fyrir það líf sem bíður
utan girðingar. Vímuefnafíknin
ólgar í brjóstínu eins og óargadýr
enda lítíð gert tíl að beijast gegn
henni í fangelsinu. Menn fara bein-
ustu leið upp í ónefhdan kjallara í
austurborg Reykjavíkur og lenda í
félagsskap þar sem Bakkus kon-
ungur er fiindarstjóri. Neyslan hefst
á nýjan leik, hana þarf að fjármagna
og afbrotaleiðin er sú eina sem
menn þekkja. Síðan lenda menn í
fangelsi enn á ný og aftur út í lífið,
affur í afbrot og þannig koll af kolli.
Fyrirbyggjandi leiðir
Besta fyrirbyggjandi aðgerðin í
afbrota- og ofbeldismálum felst því
í því að beijast gegn vímuefnum
með öllum tíltækum ráðum. Fanga-
vistín verður að vera einhvers kon-
ar meðferð þar sem lögð er megin-
áhersla á vímulaust Iíf. Ákveðinn
hluti fangelsisins verður að vera frír
við öll vímuefni. Þjóðfélagið verð-
ur að veija fangana sína fyrir dóp-
sölum og vafasömum bröskumm
og búa þeim vímuefnalausar deildir
í fangelsinu. Þjálfa verður menn
fyrir lífið utan múranna með auk-
inni kennslu, atvinnutækifærum og
starfsþjálfún. Því miður virðast
menn ekki velta þessu fyrir sér
heldur láta kaffærast í gaddavír-
sumræðunni. Það er í raun mun
brýnni spuming af hveiju fangelsin
hafa engin betmnaráhrif heldur af
hveiju þau séu ekki mannheld."
„98% líkur eru á
því að þeir sem
dœmdir eru einu
sinni til fangelsis-
vistar verði dæmdir
á nýjan leik. Yfir
helmingur þeirra
sem stundar afbrot
fyrir um 20 árum
eru enn að fremja
glœpi í dag. Fanga-
vistin virðist því
ekki hafa nein
merkjanleg áhriftil
að stöðva eða
hemja glœpahneigð
þeirra einstaklinga
sem dœmdir eru. “
finnáll 7. september
Atburðir dagsins
1812 - Napóleon vinnur sigra á leið til Moskvu.
1910 - Marie Curie tilkynnir einangrun Radíums.
1940 - Nasistar gera miklar Ioftárásir á London.
1981 - Fatlaði rithöfundurinn Christy Brown deyr.
1986 - Desmond Tutu verður erkibiskup Capc Town.
Afmœlisdagar
Elia Kazan 1909Svids- og kvikmyndaleikstjóri.
Antony Quayle - 1913 Brcskur kvikmyndaleikari.
Buddy Holly -1936 Bandarískt poppgoð.
Málsháttur dagsins
„Það er mótulegt, að þeim svíði sem undir míga."
Málsháttasöfn Hallgríms Schevings. Boðsrit Bessastaðaskóla 1843 og 1847.
1978 - Keit Moon dáinn
Kcith Moon, trommulcikari rokkhljómsvcitarinnar Thc Who, lcst í dag í
íbúð sinni í London. Banamcin Moon var inntaka of stórs skammts tjfja
scm hann notaði til að vinna bug á áfengissýjþ sinni. Söngvari hljómsvcit-
arinnar, Rogcr
Daltrey, sagði að
skarðið scm Mixrn
skildi eftir sig væri
óuppfyiianlcgt.
Það er ckki rétt
því nokkrum sinn-
um hefur þurft að
fá staðgengil fyrir
Moon cftir að
hann hafði brotn-
að niður vegna
ótæpilegrar áfcng-
isdrykkju og lyfja-
misnotkunar.
filþýðublaðið 7. sept. 1940
Loftárásirnar á England
Forsíðufrétt: „Loftárásirnar a England voru mcð allra mesta
móti í gær og í nótt og tók óhemju fjöldi þýzkra flugvcla þátt í
þeim. Voru grimmilegar loftorustur háðar víðs vegar yfir land-
inu, en fregnir af loftárásunum í nótt eru enn ógreinilegar sökum
þess, að brezka útvarpið hefir heyrst mjög illa í morgun vegna
slæmra hlustunarskilyröa.'
Svikamylla Sjálfstœðisflokksins
Leiðarinn: „Morgúnbláðið á enn erfitt með að ræða mjólkur-
málið öðru vísi en að viðhafðri gömlu aðferðinni frá stjórnarand-
stöðumönnum, það er, eintómum ósannindum og jafnvel beinu
falsi. Það er engu líkara, en það sé beinlínis alveg bannað, að segja
sannlcikann um það mál þar, og jafnvel þó að í aðsendum rit-
smíðum sé.“
ítalski flotinn áflótta
Baksíða: „Flotamálaráðuneytið brezka hefir birt skýrslu um
mikil umsvif brezka flotans í austanverðu Miðjarðarhafi í síðustu
viku. Að minnsta kosti 17 ítalskar flugvélar hafa verið skotnar
niður og 13 laskaðar fyrir utan
þær, sem eyðilagðar hafa verið á
jörðu. Gerðist þetta í loftárásum á
4 höfuðflugstöðvar ítala.“
ALÞÝÐUBLAÐB
laugardaginn
7. september 1940
Ritstjóri: Stefán Pétursson - inniendar
fréttir. Stefán Pétursson - Eriendar
fréttir: Vilhjálmur S. Vilhjálmsson - Að-
setur ritstjómar: Alþýðuhúsið í Reykja-
vík - Prentsmiðja: Prentsmiðja Alþýðu-
blaðsins
ALÞYÐDBLAÐIÐ
Utaiuli er krriat U SiMito.
s .JI——..
5IP

yiggjj'Bsr
gSassri —~

riNí m BÉmr ■N*,-- mmt < bwtz. ggr