Alþýðublaðið - 19.10.1993, Blaðsíða 4

4 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. október 1993
DÓMARAR, VIÐRÆÐUR & SÍMINN
Athugasemd dómara
við Hœstarétt
VERDUR AÐ GREIÐA
FYRIR AUKK>
VINNUFRAMLAG
Með hliðsjón af því, í hvern farveg
umræður um launamál hæstaréttar-
dómara hafa fallið að undanförnu,
þykir þeim nauðsyn bera til að ítreka
eftirfarandi:
Á það ber að leggja áherslu, að laun
hæstaréttardómara og raunar einnig
laun annarra dómenda séu ákveðin með
sérstökum hætti, er tryggi sem best
sjálfstæði dómsvaldsins gagnvart öðr-
um greinum ríkisvaldsins. Ekki verður
dregið í efa, að það sé hlutverk og
skylda löggjafarvaldsins að ákveða,
með hverjum hætti það ^kuli gert. Þann
grundvöll hefur Alþingi um árabil lagt
með sérstökum lögum um Kjaradóm,
sem haft hefur það hlutverk að ákveða
launakjör æðstu embættismanna ríkis-
ins. Fram til þessa hefur Kjaradómur
ekki ákveðið laun dómara sérstaklega,
heldur hefur verið um þau fjallað í
tengslum við aðrar Iaunaákvarðanir
dómsins.
Frá því Kjaradómur var settur á stofn
með lögum nr. 55/1962 hefur hann haft
það að leiðarljósi, að honum bæri „að
ákveða heildarlaun hvers starfa og ekki
kæmu til fastar aukagreiðslur fyrir
venjubundin störf, þó að utan dag-
vinnutíma væri'", eins og áréttað var í
ákvörðun hans 5. janúar 1985. Þá hafði
þeim embættismönnum, sem Kjara-
dómi var ætlað að ákveða laun, Qölgað
vemlega, sbr. lög nr 41/1984, en þeim
hafði flestum verið greidd þóknun fyrir
fasta eða óntælda yfirvinnu eða hvort-
tveggja, allt frá 27 upp í 60 stundir á
mánuði. Kjaradómur áréttaði í forsend-
um þessarar ákvörðunar, „að laun fyrir
þessi störf em nú ákveðin þannig, að
um frekari greiðslur fyrir þau verði ekki
að ræða, nema við sérstakar, óvenjuleg-
ar aðstæður. Launum er með öðmm
orðum ætlað að ná til allrar venjubund-
innar vinnu í hverju starfi og það einnig
þó að vinnutími sé að jafnaði lengri en
40 stundir á viku.“ Kjaradómur hefur í
síðari úrlausnum sfnum byggt á þessari
forsendu, þó að hitt sé Ijóst og viður-
kennt að nánast öllum öðmm en alþing-
ismönnum, ráðherrum og hæstaréttar-
dómumm var á þessu árabili greidd
yfirvinna, og hefur þá vafalaust verið
skírskotað til þeirrar heimildar, sem
Kjaradómur taldi vera fyrir hendi sam-
kvæmt framansögðu. Tilraun Kjara-
dóms til þess að breyta og lagfæra
launakerfi æðstu embættismanna ríkis-
ins 26. júní 1992 tókst ekki, eins og
kunnugt er, og launamál þeirra fóru í
sama far og áður.
Þegar komið var fram á árið 1992,
hafði vinnuálag í Hæstarétti mjög auk-
ist frá því, sem áður var. Til dæmis má
nefna, að dómar og aðrar ákvarðanir
réttarins vom 275 á árinu 1990, 331 á
árinu 1991 en urðu 412 á liðnu ári.
Horfir ekki til breytinga í því efni, enda
skipta þau mál hundmðum, er úrlausnar
bíða. Sú ákvörðun var því tekin að
kynna forsætisráðherra þá skoðun dóm-
ara við Hæstarétt, að óhjákvæmilegt
væri við þessar sérstöku og óvenjulegu
aðstæður að greiða laun fyrir unna yfir-
vinnu umfram þá yfirvinnu, er ákvörð-
un Kjaradóms um föst laun tekur til.
Þessi yfirvinna var varlega áætluð 48
stundir á ntánuði í tíu rnánuði á ári. For-
sætisráðherra var kynnt þetta með bréfi
28. júlí 1992 og þess óskað, að ráðu-
neytið aflaði aukafjárveitingar vegna
þessa og að tillit yrði tekið til þess við
gerð fjárhagsáætlunar fyrir árið 1993.
Hæstaréttardómarar leggja á það
áherslu, að þeir töldu ekki rétt með hlið-
sjón af sérstöðu og sjálfstæði dóms-
valdsins að semja sérstaklega við fram-
kvæmdavaldið um þessar greiðslur fyr-
ir unna yfirvinnu. Frumkvæði dómar-
anna laut að því einu að kunngera þá
staðreynd, sem ekki yrði lengur litið
framhjá, það er að óhjákvæmiiegt
væri að greiða fyrir aukið vinnu-
framlag, er fylgdi sívaxandi mála-
fjölda. Til greiðslu launa vegna yfir-
vinnu hefði hinsvegar ekki komið, ef
ekki hefði verið fallist á þessi sjónar-
mið dómaranna um sérstakar og
óvenjulegar aðstæður í réttinum.
Þess er svo að gæta, að löggjafarvaldið
á lokaorð um þessar sem aðrar fjárveit-
ingar úr ríkissjóði. Það er því bæði rangt
og ósæmilegt að bera hæstaréttardóm-
urum á brýn „sjálftöku"" launa eða láta
að því Iiggja, að þeir hafi fundið og nýtt
sér „gat“ í lögum sjálfum sér til ávinn-
ings.
ÞEIR LEGGJA SIG
í LÍMA - HJÁ
PÓSTIOG SÍMA
Tæknimenn Pósts og síma unnu
alla helgina við að leita að biluninni
sem varð í stafrænu símstöðinni í
Landssímahúsinu á fóstudag. I Ijós
hafa komið ákveðnar villur á segul-
böndum sem stöðin notar þegar hún
þarf að sækja sér upplýsingar. Nú
hefur verið skipt um þessi bönd og
verður farið með þau til Danmerkur
þar scm sérfræðingar frá Ericsson
munu athuga þau í sérstakri prófun-
arsímstöð. Þar verður reynt að graf-
ast fyrir um hversvegna þessar villur
eru inni á böndunum en ekki er enn
hægt að segja til um hvort þær eru af
völdum bilunar í vél- eða hugbúnaði.
Nú hefur verið búið svo um hnútana
að þótt einhver truflun komi fyrir, ætti
hún ekki að vara lengur en í 15 mínútur
en það er sá tími sem það tekur stöðina
að hlaða inn nýjum upplýsingum svo
hún geti starfað rétt. Einnig er unnið að
því að finna ástæðuna fyrir því hvers-
vegna stöðin telur sig þurfa nýjar upp-
lýsingar svo oft sem raun ber vitni að
uppá síðkastið. Símstöðvarbilunin sem
varð á háannatíma, eftir hádegi síðast-
liðinn föstudag, olli símnotendum
vandræðum og sýndi glögglega hversu
íslenskt þjóðfélag er háð fjarskiptum. í
tilkynningu sem Póstur og sími hefur
sent frá sér af þessu tilefni eru við-
skiptavinir fyrirtækisins beðnir afsök-
unar á óþægindum sem af þessu hlutust
og þeir fullvissaðir jafnframt um að allt
verður gert til að tryggja öruggari rekst-
ur stöðvarinnar.
VIÐRÆÐUR í WASHINGTON
- Guðlaugur Tryggvi Karlsson skrifar
Utanríkisráðherrar ís-
lands og Bandaríkjanna,
Jón Baldvin Hannibalsson
og Warren Christopher,
áttu viðræður um öryggis-
og varnarmál ríkjanna
þriðjudaginn 28. septem-
ber síðastliðinn. Eins og
fram kom í fréttum,
hálfum mánuði síðar, hafa
Bandaríkjamenn hætt við
allan samdrátt á
Keflavíkurflugvelli.
Á sama tíma og Jón Bald-
vin fundaði með Warren
Christopher áttu nokkrir full-
trúar í ferð Alþýðuflokksfé-
lags Reykjavíkur til Washing-
ton viðræður við Charles
Kupchin, fulltrúa í Þjóðarör-
yggisráði Bandaríkjanna í Old
Executive Office Building,
skrifstofuhúsi Hvíta hússins,
en þar er meðal annars skrif-
stofa varaforseta Bandaríkj-
anna, AI Gore.
Daginn eftir átti svo þessi
hópur viðræður við skrif-
stofustjóra Norður-Evrópu-
deildar utanríkisráðuneytis
Bandaríkjanna, Parmley,
ásamt deildarstjóra íslands-
deildar utanríkisráðuneytis-
ins, John Withers.
NATO enn
mjög mikilvægt
I máli Parmleys skrifstofu-
stjóra kom fram að Banda-
ríkjamenn litu ekki svo á að
Atlantshafsbandalagið hefði
átt þann eina tilgang að
stemma stigu við heims-
kommúnismanum og væri því
einskis virði, þegar kommún-
isminn væri hruninn. Þvert á
móti væri Atlantshafsbanda-
lagið mjög mikilvægt nú sem
áður, þótt aðalmarkmiðið á
sinni tíð haft auðvitað verið
barátta gegn ógnarstjóm
kommúnismans í Moskvu.
Parmley benti á að Banda-
ríkjamenn hefðu tvívegis á
öldinni verið kallaðir til Evr-
ópu í mikinn hildarleik. Ef til
vill hefði verið hægt að koma
í veg fyrir heimsstyrjöldina
síðari, ef Bandaríkjamenn
hefðu aldrei farið frá Evrópu
eftir fyrri heimsstyrjöldina.
Alla vega væri það ljós að
hugtakið „Síðasta stríðið í
Evrópu’" væri ekki til. Barist
væri í fyrrum lýðveldum
Júgóslavíu, fyrrum lýðveld-
um Ráðstjórnarríkjanna og
jafnvel í Moskvuborg miðri.
Atlantshafsbandalagið væri
einmitt vettvangurinn fyrir
Bandaríkjamenn að ræða
þessi vandamál og önnur slík
við vini sína og þar hefðu þeir
ótvírætt forystuhlutverk. Sjálf
tilvist Atlantshafsbandalags-
ins kæmi í veg fyrir illa
grundaðar og jafnvel árang-
urslausar aðgerðir í öryggis-
málum veraldarinnar, en til
dæmis Persaflóastríöið hefði
verið dæmi um það hversu vel
skiigreind markmið og góður
undirbúningur og samstaða
væri mikilvægur til þess að
hemaðaraðgerðir bæm skjót-
an árangur gegn ríki í víga-
hug.
Óttast ekki
vald Þjóðverja
Parmley ræddi framtíð Evr-
ópu og sagði Bandarfkjamenn
ekki óttast það, þótt Þjóðverj-
WITHERS - Ástandið í Rússlandi er afar óljóst.
ar yrðu ráðandi afl í álfunni.
Þeir væm greinilega stærstir
og öflugastir efnahagslega,
eins og komið hefði fram í
Evrópubandalaginu. Fortíð
Þjóðverja, tvær heimsstyrj-
aldir, blasti auðvitað við öll-
um, en menn yrðu alltaf að
setja sagnfræðina í rétt sam-
hengi við tímann. Kynþátta-
ofsóknir Þjóðverja heyrðu
sögunni til og okkur þykir
vænt um Þjóðverja eins og
aðra Evrópumenn, sagði
Parmley.
„Afi minn var sjálfur Suð-
umkjamaður og kynþáttafor-
dómar blunduðu í garnla
manninum eins og mörgum
þar í sveit. Samt þykir mér
alltaf jafn vænt um hann“,
sagði Parmley.
KUPCHIN - Bandaríkin hafa forystuhlutvcrki að gegna þegar málin
heimafyrir koinast í lag.
PARMLEY - Atlantshafsbandalagið hcfur áfram miklu hlutverki að
gegna.
Hrefnuveiðar
- vísindaveiðar
Hrefnuveiðar Islendinga
bar á góma í þessum viðræð-
um okkar við Parmley. Hann
lagði áherslu á að þær yrðu
stundaðar í nafni vísinda-
veiða.
✓
Ovissutímar
í Austur-Evrópu
John Withers, sem hafði
veg og vanda af undirbúningi
að komu hópsins til Washing-
ton ásamt hinurn frábæra Ed-
ward Dickens í sendiráði
Bandaríkjanna í Reykjavík, er
nýkominn úr ársdvöl í sendi-
ráði Bandaríkjanna í Moskvu.
Hann lagði áherslu á að
ástandið í Rússlandi væri
mjög óljóst og langt frá því að
hægt væri að segja með ein-
hverri vissu fyrir um atburði
þar. Jeltsín væri hinn góði
kostur Vesturlanda í stöðunni
núna og vonandi héldi hann
sem lengst út. Whithers sagði
okkur að hann kærni til Is-
lands á næstu vikum, en hann
annast um málefni íslands í
utanríkisráðuneytinu í Wash-
ington.
Charles Kupchin undir-
strikaði þau atriði í ræðu Bill
Clintons, Bandaríkjaforseta, á
þingi Sameinuðu þjóðanna,
að Bandaríkin hefðu ótvíræðu
forystuhlutverki að gegna í
veröldinni. Þau mundu axla
þá byrði, sérstaklega þegar
hélmamálin væru að komast í
lag, til dæmis með heilbrigð-
is- og tryggingafrumvarpinu,
sem Hillary Clinton, forseta-
frú, væri oddviti fyrir.
JÓN BALDVIN og ELÍNBERGUR frá Ólafsvík hittust fyrir í höfuðborg Bandaríkjanna og tóku tal saman.
Alþýðublaðsmyndir / Guðlaugur Tryggvi Karísson