Alþýðublaðið - 21.10.1993, Qupperneq 6

6 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MENNING/ MENNING & MENNING
Rmmtudagur 21. október 1993
Menningarviðburður á Kjarvalsstöðum
Höggmynda- og Ijósmyndasýning
Næstkomandi laugardag,
23. október, klukkan 16
mun borgarstjórínn í
Reykjavík, Markús Öm An-
tonsson, opna formlega að
Kjarvalsstöðum yfirlitssýn-
ingu á verkum eftir franska
myndhöggvarann AUG-
USTE RODIN (París 1840 -
Meudon 1917), en hann er
tvímælalaust einn merkasti
myndhöggvari allra tíma.
Sýningin, sem kemur frá
Rodin-safninu í París, hefur
að geyma 62 höggmyndir og
23 Ijósmyndir af listamann-
inum og umhverfi hans. Þar
á mcðal eru sýnd mörg
hcimsþekkt verk likt og
Hliðið að víti, Hugsuðurinn,
Kossinn, Borgaramir frá
Calais og Balzac. Viðstadd-
ur opnunina verður Jacqu-
es Vilain forstöðumaður
Rodin- safnsins í París. Sýn-
ingin stendur fram til 5.
desember 1993. En hver var
AUGUSTE RODIN?
Rodin var sonur undir-
manns hjá embætti sýslu-
manns. Hann sveigði út af
hinni hefðbundnu mennta-
braut fjórtán ára gamall og fór
að sækja tíma við Hinn keis-
aralega dráttlistar- og stœrð-
frceðiskóla þar sem hann
hlaut ieiðsagnar Lecoq de
Boisbaudran og Louis-Pi-
erre-Gustave Fort, hvar
hann lærði að teikna eftir
minni og móta af mikilli list.
Hann fór að vinna við
húsaskreytingar á vegum
verktaka sem unni við list-
skreytingar í París þegar
Haussmann hafði yfirum-
sjón með gagngerum breyt-
ingum í borginni í valdatíð
Napóleons III.
Munkareglan og
alvarleg áföll
Rodin gerði þtjár árangurs-
lausar tilraunir til að komast í
listaskólann í París. Lát systur
hans fékk mjög á hann, svo
mjög að hann hugðist ganga í
munkareglu sem nefndist
Feður hins mjög svo heilaga
sakramentis, reglu sem faðir
Eymard hafði stofnað. Rodin
gerði portrett af Eymard þess-
um sem ráðlagði honum að
hætta við að gerast munkur.
Hann fylgdi ráðum hans, tók
að sækja tíma hjá Barye í
Safninu og fór að vinna hjá
Carrier-Belleuse.
Hann fékk ekki að sýna
verkið Nefbrotna manninn á
hinni árlegu Salon-sýningu
árið 1864, en það var alvar-
legt áfall fyrir hann því öðru-
vísi gátu listamenn hvorki náð
til almennings né gert sér
vonir um að fá pantanir um
verk.
Lífsförunauturinn
og árin í Brussel
Hann hitti Rose Beuret
sem ól honum son og varð
lífsförunautur hans til ævi-
loka. Arið 1871 var honum
vikið úr hemum vegna þess
hversu nærsýnn hann var.
Hann fór þvf með Carrier-
Belleuse til Bmssel og vann
ásamt honum við að skreyta
Kauphöllina. Því næst hóf
hann samstarf við Joseph
Van Rasbourg og saman
unnu þeir ýmiskonar vegg-
skreytingar á byggingar í
heldri manna hverfum borg-
arinnar.
A Bmssel-ámnum hjó
Rodin út fjölda bijóstmynda
eftir sínu höfði eða goðsögu-
leg verk á borð við þá skreyti-
list sem mjög var tíðkuð á átj-
ándu öldinni, fór í gönguferð-
ir umhverfis borgina og mál-
aði.
Mikaelangeló
og liststumur
Árið 1875 lagði hann af
stað fótgangandi suður til ítal-
íu og hafði viðkomu í Tórínó,
Genóva, Písa, Róm, en eink-
um þó í Flórens. F.ftir þessa
miklu pílagrímsferð á vit
fomaldar, einkum þó á vit
Mikaelangelós, fylltist hann
mikilli vinnugleði og skapaði
ákaflega persónuleg verk úr
sígildum efniviði: Ognaröld-
ina, Mann á gangi og Jó-
hannes skírara.
Árið 1877 var hann sakað-
ur um myndstuld varðandi
Ógnaróldina; ásökun þessi
olli miklu fjaðrafoki og varð
til þess að nafn hans komst á
allra varir.
Heimssýningin og
vaxandi orðstír
Rodin hélt aftur heim til
Frakklands og fór að vinna
við að undirbúa Heimssýn-
inguna 1878. Hann mótaði
AUGUSTE RODIN: Borgararnir í Calais, bronsskúlptúr frá 1884 til 1886, í eigu
Hirshhorn-safnsins í Washington.
furðuskepnumar við Troc-
adéró-höllina, skreytti vasa
fyrir postulíns-verkstæðin í
Sévres og reyndi eftir megni
að fá verkefhi á vegum hins
opinbera. Hann kynnti tillögu
að minnismerki um þá sem
féllu í umsátrinu um París ár-
ið 1870, en verk hans, Her-
kvaðning, vakti nánast enga
athygli.
Orðstír Rodins fór þó vax-
andi og ríkið keypti af honum
Ógnaröldina árið 1880. Hann
kynntist framámönnum í bók-
menntalífinu á bókmennta-
kvöldi hjá frú Adam og þeir
sáu til þess að hann fengi
pöntun um að vinna gífúrlega
mikla bronshurð í Skreyti-
listasafnið sem þá var í bygg-
ingu. Efniviðinn átti hann að
sækja í Hinn guðdómlega
gleðileik eftir Dante.
Rodin fékk vinnuaðstöðu í
marmaraskemmu ríkisins og
verkið greitt að hluta til fyrir-
fram. Svo virðist sem hann
hafi sjálfur valið kaflann úr
ljóði Dantes, Lýsingar á Víti,
en hann var álíka svartsýnn í
hugsun og skáldið mikla frá
Flórens. Verkið verður að
Hliðinu að Víti, enda þótt
Rodin hafi aldrei lokið við
það.
Gífurlegur
sköpunarkraftur
í Hliðinu kemur hinn gíf-
urlegi sköpunarkraftur lista-
mannsins berlega í ljós. Það
verður honum óþijótandi
uppspretta forma allt til hans
hinsta dags. í því gafst Rodin
færi á að myndskreyta al-
þekktar frásagnir á borð við
dauðastríð Ugólíns, ástar-
sambandið sem aldrei gat
neitt orðið úr milli Paolos og
Francescu, en einkum þó
ástríður mannsins og þjáning-
ar.
Fjöldi mynda, þar sem
mannslíkaminn er togaður og
teygður eins og um fimleika-
æfingar væri að ræða, settur í
yfirgengilegar, allt að því
óhugsandi stellingar, sýna
þær vítiskvalir sem hinir
dæmdu verða að líða, og ef
betur er að gáð tjá þær tilfinn-
ingar mannkynsins og þján-
ingar.
Einfaldar myndir
í miðaldahefð
Árið 1884 var hann kom-
inn vel á veg með Hliðið, en
það var svo dýrt að steypa það
í brons að því var slegið á
frest og því fór Rodin að sinna
öðmm pöntunum sem lágu
fyrir.
Dewavrin borgarstjóri í
Calais lagði inn pöntun 1884
um Minnismerki um borgara
í Calais. Rodin sýndi það
verk í heild sinni á samsýn-
ingu þeirra Monets árið 1889.
I þessu minnismerki dró Rod-
in upp einfaldar myndir og
vann þannig í anda miðalda-
hefðarinnar.
Enn íhaldssamara var
minnismerki um Claude
Lorrain sem Nancy-borg
pantaði árið 1886. Það verk
var afhjúpað árið 1889. Pönt-
un barst ffá hinu opinbera um
Minnismerki um Victor
Hugo, því var ætlaður staður í
Panthéon. Félag áhuga-
manna um bókmenntir pant-
aði minnismerkið um Balzac.
Sleitulaus vinna
og Camille Claudel
Rodin nálgast verkefnin
ævinlega með opnum huga,
hann reynir að ná fullkomnun
og kærir sig kollóttan um það
hvort smáatriðin séu ná-
kvæmlega rétt eða hvort verk-
in kunni að hneyksla. Hann
hikar ekki við að tjá sinn eig-
in sannleika enda þótt það
kunni að setja blett á orðstír
hans.
Hann vinnur sleitulaust í
þessum anda á árunum 1880
til 1898 en það ár sýnir hann
Kossinn og Balzac á sýning-
unni á Champs de Mars. Fé-
lag áhugamanna um bók-
menntir vill ekki sjá styttuna
af Balzac þegar til kemur.
Rodin tekur styttuna af sýn-
ingunni og hún er ekki steypt
í brons fyrr en árið 1936.
Þetta sama ár, 1898, slítur
listamaðurinn endanlega
sambandinu við Camille
Claudel. Þetta ástríðufulla,
kreljandi og átakamikla ástar-
samband verður ódauðlegt í
verkum listamannanna
tveggja: myndir af parinu, en
líka af blíðu og fyrirgefningu.
Auguste Rodin
öðlast heimsfrægð
Árið 1890 stofnar Rodin
Hið þjóðlega listafélag ásamt
þeim Carriére, Puvis de
Chavannes og Dalou sem er
kosinn formaður félagsins.
Árið 1893 tekur Rodin við
stjóm höggmyndadeildarinn-
araf Dalou.
Á Heimssýningunni í Par-
ís aldamótaárið 1900 opnar
hann sýningu á hundraðog-
fimmtíu verkum í Pavillon de
l’Alma og öðlast við það
heimsfrægð. Á sama tíma er í
Buenos Aires afhjúpað verkið
Minnismerki í Sarmiento.
Hver sýningin tekur við af
annarri: 1901 í Feneyjum og í
Berlín; 1902 í Prag; 1904 í
Lundúnum, þar sem hann tek-
ur sæti Whistlers, sem var þá
nýlátinn, í Hinu alþjóðlega
félagi listmálara, mynd-
höggvara og leturgrafara.
Rodin hittir hertogaynjuna
af Choiseul og er í tygjum
við hana allt fram til ársins
1912.
Persónulegt og
mannlegt ynrbragð
Rodin gegnir æ mikilvæg-
ara hlutverki í listaheimi
þessa tíma, orðstír hans fer
vaxandi. Hann gerir fjöldann
allan af mannamyndum, jafnt
af vinum sínum sem þekktu
fólki úr heimi bókmennta og
lista, stjómmálunum og utan-
ríkisþjónustunni.
Það er sama hver á í hlut,
alltaf skal hann ljá verkum
sínum persónulegt og mann-
legt yfirbragð, honum tekst
ætíð að sundurgreina á hárfín-
an hátt líf þess sem hann er að
fást við; „fallegar brjóst-
myndir leggja sögunni lið“,
sagði Dujardin- Beaumetz
eitt sinn við hann.
Eftir 1908 er Rodin hug-
fanginn af nýju viðfangsefni:
dansinn við líkama sem
hreyfast, sem frjálslegastar
hreyfingar og stellingar.
Ráð Rilkes og
Rodin-safnið
Hann fer að ráðum Rainer
Maria Rilke og kemur sér
fyrir f Hitel Biron, enda þótt
hann búi áfram í Meudon.
Árið 1916 lætur hann öll
verk sín og höfúndarrétt af
hendi rakna í þrennu lagi til
franska ríkisins gegn því skil-
yrði að komið verði á fót
Rodin-safni í Hitel Biron og
garðinum umhverfis það.
Gifting og
dauði Rodins
I janúarmánuði 1917 geng-
ur hann að eiga Rose Beuret.
Hálfum mánuði síðar deyr
hún og í nóvember sama ár
deyr Rodin. Þau em jarðsett í
garðinum við Villa des BriU-
ants í Meudon þar sem hann
var með vinnustofú. Yfir
þeim vakir Hugsuður.
I upphafi tuttugustu aldar-
innar vann Rodin með fjölda
stíltegunda, viðfangsefna og
hráefna. Hann gekk með svo
opnum huga til verks, hann
var svo skarpur og úrræða-
góður og hugmyndimar sem
hann vann með í verkum sín-
um bera vott um slíkan sköp-
unarmátt og fijósemi að hann
er sá listamaður sem aðrir
listamenn bera sig saman við
enn þann dag í dag.