Alþýðublaðið - 15.12.1993, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 15. desember 1993
TÍMAMÓT & LEIKHÚS
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 13
Samningurinn um EES tekur gildi l.janúar 1994
Myndar mikilvægasta
efnahagssvæði heims
Samningurínn um Evr-
ópska efnahagssvæðið, EES,
var samþykktur á fundi ráð-
herraráðs Evrópusambands-
ins á mánudaginn. Aður
höfðu öll aðildarríki Evrópu-
sambandsins og EFTA nema
Sviss staðfest hann. Sam-
þykkt ráðherraráðsins er síð-
asti áfanginn í fullgildingar-
ferli EES og tekur samning-
urínn gildi 1. janúar 1994.
Gildistaka samningsins
markar tímamót í sögu Evrópu.
Með tilkomu Evrópska efna-
hagssvæðisins verða Evrópu-
sambandið (ES) og aðildamki
þess og EFTA-ríkin umfangs-
mesta og mikilvægasta efnhags-
svæði í heimi. Það nær til 18
ríkja og gerir rúmlega 370 millj-
ónum borgumm álfunnar kleift,
með auknu samstarfí, að öðlast
betri lífskjör og hafa aukin áhrif
á alþjóðavettvangi.
Markmið EES-samningsins
er að koma á sameiginlegum
reglum, jöfnum samkeppnis-
skilyrðum og tryggja leiðir, þar
með taldar lagalegar til að fram-
fylgja þeim.
Tollar á iðnaðarvörur féllu
niður með ftíverslunarsamningi
Islands við Efnahagsbandalagið
1972, en EES-samningurinn
ryður burt öðmm hindmnum.
Sérstaklega má nefna: Bann við
magntakmörkunum og öðmm
aðgerðum, sem hafa sömu áhrif;
bættar uppmnareglur sem
tryggja að vamingur sem nýtir
hráefhi úr mörgum EES-lönd-
um heldur EES-uppmna og
tollafríðindum og afnám mis-
munar einokunar- og einkasölu-
fyrirtækja. Ekki verður heimilt
að grípa til undirboðstolla innan
EES, tæknilegar viðskipta-
hindranir verða afnumdar og
landamæraeftirlit verður ein-
faldað. Komið verður á einum
markaði um opinber útboð og
greitt er fyrir viðskiptum með
unnar landbúnaðarafurðir.
Tollar upp á 1,5
milljarð falla niður
Mikilvægar breytingar verða
á innflutningstollum Evrópu-
bandalagsins fyrir sjávarafurðir.
Aætlað er að um tveggja millj-
arða króna tollur hafí verið
lagður árlega á íslenskar sjávar-
afúrðir í innflumingi til ES und-
anfarið. Miðað við sambærileg-
ar útflutningstölur árið 1994
mun þessi tala verða um 450
milljónir króna á næsta ári, sem
þýðir um 1,5 miUjarða króna
lækkun á ári. Meðal annars
verður tollur felldur niður á
þorski, ýsu, ufsa, lúðu og grá-
lúðu, hvort sem um er að ræða
ffysta eða ferska afúrð, til dæm-
is fellur niður 18% tollur á fersk
flök. Tollur á saltfískflökum og
söltuðum flöttum þorski verður
einnig felldur niður. Jafnffamt
lækka tollar á fíestum öðrum
sjávarafurðum um 70% í fimm
áföngum. Fyrsta áfangalækk-
unin, 14%, átti að taka gildi 1.
janúar á þessu ári og önnur 1.
janúar 1994. Þótt gildistaka
EES- samningsins hafi dregist á
það ekki að hafa áhrif á þessa
tímaáætlun. Samkvæmt þessu
munu toUar lækka um næstu
áramót um 28%. Við það mun
til dæmis tollur á fersk karfaflök
lækka úr 18% í 13% 1. janúar
næstkomandi en verður 5,4% í
lok aðlögunartímans.
Skipti á
veiðiheimildum
Tvíhliða samningur um land-
búnaðarmál gekk í gildi 15. apr-
íl síðastliðinn og tvíhliða samn-
ingur um fiskveiðimál tekur
gildi um áramót. Samkvæmt
samningnum um fiskveiðimál
verða skipti á veiðiheimildum
þannig að skip Evrópusam-
bandsins fá úthlutað veiðiheim-
ildum í efnahagslögsögu fs-
Iands sem nemur 3.000 tonnum
af karfa, en enginn þorskur
verður leyfður í aukaafla. fsland
fær á móti 30.000 tonn af loðnu,
en verði ekki leyfðar loðnuveið-
ar á einhverri vertíð vegna
slæms ástands stofnsins mun
Evrópusambandið ekki fá nein-
ar karfaveiðiheimildir á Island-
smiðum. Akvæði eru um hve-
nær árs má veiða, hvað beri að
gera bregðist afli, hvemig staðið
skuh að veiðiferðum, íjölda
skipa að veiðum hveiju sinni og
um íslenska eftirlitsmenn um
borð í skipum Evrópusam-
bandsins.
Frjálsir flutningar
milli landa
Ríkisborgurum EES-ríkja
verður frjálst að flytja á milli
landa og leita sér vinnu hvar
sem er á EES-svæðinu en dval-
arleyfi fæst aðeins ef viðkom-
andi fær vinnu. Ekki má mis-
muna fólki vegna þjóðemis við
ráðningu, þóknun eða önnur
skilyrði, og öllu launafólki
verður gert kleift að njóta al-
mannatrygginga á jafnréttis-
gmndvelli. Einstaklingar og
fyrirtæki hvaða EES-ríkis sem
er mega stofnsetja fyrirtæki,
umboðsskrifstofur, útibú, og
svo framvegis og vera sjálfstætt
starfandi hvar sem er innan
EES.
Heimilt verður að bjóða fram
þjónustu hvar sem er á svæðinu.
Grundvallarreglan fyrir fjár-
magnsþjónustu er sú að eitt
starfsleyfi nægi fýrir lánastofn-
anir á öllu EES og heimaríkið
verður ábyrgt fyrir því að fylgj-
ast með starfsemi lánastofnana
frá sínu ríki hvar sem þær hafa
starfsemi sína innan EES.
Samningurinn nær einnig til
verðbréfaviðskipta. Hagsmunir
fjárfcsta em tryggðir með
ströngum reglum um lágmarks-
fjárhæð og upplýsingaskyldu
fyrirtækja sem skráð em á opin-
bem verðbréfaþingi. Samning-
urinn nær einnig til trygginga,
þar með talið líftrygginga, ann-
arra trygginga og bflatrygginga,
og felur í sér ákvæði um fjar-
skipti og sjónarps- og upplýs-
ingaþjónustu.
Eigjnlöggjöf
um ijarlesiingar
EES-samningurinn gerir ráð
fyrir umfangsmiklum ramma
fyrir fjármagnshreyfingar, bein-
ar og óbeinar fjárfestingar milli
landa, lánastarfsemi milli landa
og fleira án mismununar vegna
þjóðemis. Landslög um fjá-
magnshreyfingar gilda jafnt um
aðila með erlent ríkisfang, en
em búsettir í landinu, sem og
ríkisborgara. ísland getur hins
vegar haldið eigin löggjöf um
fjárfestingar og rétt til að starf-
rækja fyrirtæki í sjávarútvegi.
Jafhffamt fjórfrelsinu gerir
EES-samningurinn ráð fyrir
víðtækari samvinnu um til
dæmis félagsmál, neytenda-
vemd, umhverfismál, hagtölu-
gerð, fyrirtækjaráðgjöf og þátt-
töku EFTA- ríkjanna í ramma-
áætlunum, verkefnum og öðr-
um aðgerðum Evrópusam-
bandsins á sviði rannsókna og
tækniþróunar, menntunar og
þjálfunar, æskulýðsmála, mál-
efna sem tengjast umhverfis-
vemd, félagsmála og ncytencJi^
vemdar, lítilla og meðalstórra
fyrirtækja, ferðamannaþjón-
ustu, hljóðvarps og sjónvarps
og almannavama.
Jólaleikrit Þjóðleikhússins
ÞRÍR LITHÁAR STÝRA
UPPFÆRSLU MÁVSINS
Þessi mynd var tekin á dögunum þegar unnið var að uppsetningu Mávs-
ins í Þjóðleikhúsinu. Vytautas Narbutas yst til vinstri, síðan Kimas Tum-
inas, Icikstjóri, Asdís Þórhallsdóttir, aðstoðarieikstjóri, og lcikhópurinn
mcð margar heLstu stjörnur jslcnskrar lciklistar.
ÞRÍR af færustu leikhús-
mönnum Litháens hafa komið
til liðs við Þjóðleikhúsið vegna
uppfærslu á jólaleikriti húss-
ins, Mávinum eftir Anton
Tshékhof. Þetta eru þeir Rim-
as Tuminas, lcikstjóri, Vytaut-
as Narbutas, leikmynda- og
búningateiknari, og tónskáld-
ið Faustas Latenas.
Þessir listamenn eru nú hing-
að komnir og stjóma jólaleikrit-
inu, sem verður flutt í nýrri þýð-
ingu Ingibjargar Haraldsdóttur.
Allir em hinir lithásku lista-
menn í fremstu röð, hver á sínu
sviði. Tuminas er listrænn
stjómandi Litla leikhússins í
Vilnius og jafnframt mikilvirkur
leikstjóri. Nýverið hefur hann
sett á svið Galfleó eftir Brecht og
Kirsubeijagarðinn eftir Tshék-
hof, sýning sem vakti mikla at-
hygli víða á Norðurlöndum.
Narbutas hefur mikið starfað
með Tuminas, nú síðast við
sviðsetningu á Galfleó. Latenas
hefur starfað við leikhús í Lithá-
en um áraraðir og samið tónlist
við meira en 120 leikrit. Hefur
hann hlotið fjölda alþjóðlegra
viðurkenninga fyrir verk sín.
Ásdís Þórhallsdóttir er að-
stoðarleikstjóri og hefur verið
túlkur á æfmgum, en hún stund-
aði leikstjómamám í Moskvu.
Með helstu hlutverk í Mávin-
um fara þau Anna Kristín Am-
grímsdóttir, Baltasar Konnákur,
Jóhann Sigurðarson, Halldóra
Bjömsdóttir, Erlingur Gfslason,
Hjalti Rögnvaldsson, Gunnar
Eyjólfsson, Róbert Amfinnsson,
Edda Amljótsdóttir og Guðrún
Gfsladóttir.
Kuldaúlpur
kr. 2.990,-
GUjóllg
Sendum í póstkröfu. Opið sunnudag kl. 12-17

YERO JViODA
Laugavegi 81,
s. 21444.
Kringlunni,
s. 686244.
Litin Grænn, blár,
Ijós og rauður.
Stærðir: S, M, L.