Alþýðublaðið - 24.12.1993, Qupperneq 5

Föstudagur 24. desember 1993
ÓLAFUR GUNNARSSON SKRIFAR
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5
4 KAPÍTULARNIR
III. kapítuli
Við Reimar sátum í pínulítilli reliu yftr Breiöaijarðar-
eyjum. Á milli okkar rauðvínskútur. Við stjómvölinn
Helgi Jónsson flugmaður. Helgi hafði fallist á að fljúga
með okkur til ísafjarðar. Reimar var draghaltur. Ég hafði
rykkt honum með handkrafti upp úr hestagrind við heilsu-
hælið í Hveragerði. Eftir þá sneypuför var ekki við annað
komandi en fara burt af Suðurlandi, burt! Já, burt og heim
til Isafjarðar.
- Eina almennilega fólkið á landinu á heima á þar, sagði
Reimar og fyllti á sér gúlinn af rauðvíni. - Ég held að
mannkynið sé asni, Nasi. Hins vegar hef ég hitt nokkra
bráðgáfaða einstaklinga og þeir voru allir ísfirðingar.
Það var síðla dags og sól skein á haf og land. Helgi flaug
fimlega yfir Látrabjarg í blíðunni. Reimar lét löppina liggja
þráðbeina fram í rellu.
- Nasi, ég er fótlama. En það mun ekki aftra mér frá því
að sýna þér gamla góða Isó. Hvað heldurðu að þeir segi
gömlu elskulegu vinimir þegar þeir sjá mig? Hann Guggi-
Nunnu. Hann Dúddi-Stellu og Siggi Hrafnhildar. Og hvað
ætli sé að frétta af henni Lú Lú?Ætli hún sé gangfær garnla
rútan?
Lú Lú var ekki kvenmaður heldur fræg ísfirsk rúta sem
gat sagt nafnið sitt. Það gerðist þegar söng í gírkassanum á
fjallvegum.
- Ég hefði aldrei átt að Ilytja til Reykjavíkur. Ég er Is-
firðingur! Það er hvergi betra að vera en þar. Æi-já. Nasi
minn þú munt sjá það verður tekið vel á móú okkur.
Við létum rauðvínskútinn ganga þar til rellan lenti. Á
ísafirði var mildur sunnanþeyr. Það var kúnstugt að sjá
Reimar á flugbrautinni svinga til þráðbeinni löppinni með
miklum handarsveiflum. Hann réð sér ekki fyrir kæti.
- Nasi, ó Nasi minn. Ef ég væri fær um að krjúpa þá
kyssti ég jörðina hér.
Mér fannst samt leigubfistjórinn sem ók okkur inn í bæ
taka honum furðu fálega og gefa mér fremur illt auga. Bær-
inn var svotil mannlaus en það var ball í Bolungarvík og sá
dansleikur var sem eitt spriklandi síldarkast. Reimar óð um
allt með pinn-stífa löppina og sagði hvetjum sem heyra
yildi að hann væri „fótlaina", en var fremur þurrlega tekið.
Ég held hann hafi ekki gert sér grein fyrir þvf að hver sá
sem flyst úr svona plássi eins og fsafirði í lengri tíma en
mánuð er upp frá því utanbæjarmaður. Þetta vissi ég ekki
heldur. En ég varð reynslunni ríkari.
Mig fór að gruna margt þegar ég heyrði sagt: - Sjáiði
helvítið hann Reimar-Ellu. Hvað er hann að koma hingað
og gera sig breiðan og rífa kjaft.
Þegar ballið var búið kom Reimar nteð tvo rónalega sjó-
ara sem buðu okkur að fljóta með í taxa til Isaíjarðar.
- Jæja, Reimar, sagði sá sem settist fram í. - Svo þú ert
búinn að vera heilmikið í skólum hjá þeim fyrir sunnan.
Sjóarinn sem sat aftur í setti upp ygglibrún.
- Hann hefur dauðsaknað Isaljarðar, sagði ég.
- Ég er ísfirðingur, sagði Reimar.
- Vel kann það að vera, sagði bullan sem fyrst hafði tal-
að. - En þessi ljóti með þér. Hann er utanbæjarmaður. Og
allir utanbæjarmenn. Þeir halda að þeir geti komið hingað
til fsaljarðar og gert sig breiða.
- Það er leiður ávani, sagði svolinn við hliðina á Reim-
ari.
- Hvaða kjaftæði er þetta, sagði ég. - Ég lít ekkert niður
á ykkur sveitavarginn. Hverjir afla gjaldeyris fyrir þetta
land? Eru það ekki sjómenn? Eru það ekki þeir sem háfa
þann gula í land.
Þetta svona rétt friðaði þá. En ekkert verulega. Þeir
héldu áfram að tönglast á hroka okkar Reykvíkinga og mér
til gremju tók Reimar að kinka kolli. Mér fór að leiðast þóf-
ið enda á ég ættir að rekja til Egils Skallagrímssonar, að
minnsta kosti í kvenlegg.
Ég sagði: - Já, sennilega er þetta alveg satt. ísfirðingar
eru aular. Og þó einkum og sér í lagi ísfirskir sjómenn.
Ekki hafði ég fyrr sleppt orðinu en hnefi á stærð við
bómu kom framan úr bfi og flatti út á mér nebbann og var
hann þó ærið flatur fyrir. Ég snerist af festu til vamar, bæði
kýldi, beit og klóraði og náði fínu haustaki á öðrum drjól-
anum. Ég reyndi að þeysa upp mikla spýju til að geta ælt
framan í þá en maginn vildi ekki láta hana lausa.
Ég lét mig engu skipta þótt Reimar veinaði: - Æ, æ,
löppin á mér, löppin. En það varð mér til lífs að löggubfi
bar að rétt í því við runnum inn í kaupstað. Annars hefði ég
verið drepinn. Löggan kippti mér á andlitið úl á götu og
jámaði mig hraðar en sjón á festi. En þá varð Reimar vond-
ur það má hann eiga. - Hann Nasi gerði ekkert af sér hel-
vítis fíflin ykkar!
Reimar var jámaður á staðnum og okkur báðum fleygt á
andlitið upp t' bfi. Okkur var stungið í sinn hvom klefann.
Þar var legubekkur, plastdolla með vatni, önnur til að nu'ga
í og koddi.
Reimar hristi rimladymar og kallaði hárri röddu: - Ég
vil fá að tala við hann Böðvar bæjarstjóra.
- Á ég ekki bara að sækja fyrir þig ríkisstjómina, sagði
fangavörðurinn sallarólegur.
Eg lagðist á bekkinn. Reimar jós sér yfir sveitunga sína
í rnarga ættliði en loks varð hann lúinn og hallaði sér. Svo
þunnt var í þilinu milli klefanna að við gátum spjallað. -
Ertu vakandi frændi, spurði Reimar.
- Já.
- Hvemig hefurðu það í nebbanum?
- Nú svona.
- Hvfiík heimkoma, stundi Reimar mæðulega. - Héðan
í frá slít ég öllum tengslum við þetta pláss. Að hann Beggi-
Guddu og hann Njalli-Stefaníu skyldu geta gert mér þetta.
Héðan í frá lít ég á mig sem réttborinn Reykvíking.
-1 gær minntistu á dáldið Reimar minn.
- Og hvað var það?
- Að hann pabbi minn sálugi sem ég aldrei sá.. .þú sagð-
ir hann hefði verið myrtur.
- Já, Nasi minn. Já, frændi það er satt. Og nú skal ég
segja þér hver drap hann.
IV. kapftuli
- Nasi, sagði Reimar. - Manstu þegar ég skírði þér frá
einum hlut í lífi þínu sem varð til þess að íslensk stelpa
fékkst til að sofa hjá þér?
- Ég man, sagði ég. - Þú sagðir mér að pabbi minn væri
negri.
- Og ég laug engu vinur. Ég sagði satt. Þú barst þess
bara engin merki utan þess að hafa þetta flotta mjallahvíta
svertingjanef. Nú en áfram með smjörið. Ég sagði þér að
pabbi þinn hefði verið myrtur og nú er að segja þér frá
kringumstæðum. Hlustaðu og gríptu ekki frarn í.
Hún mamma þín, Nasi minn, átti þig með bandarískum
hermanni. Hún var í ástandinu eins og þú veist. Og nú vildi
ég óska ég hefði við höndina ævisögu Péturs Hoffmanns
sem Stefán Jónsson fréttamaður skráði, því þar stendur
þetta svart á hvítu. Og þar er sagt frá satt og rétt. Með einni
undantekningu þó. Pétur greinir frá því er hann vó mann í
Selsvararorustunni. Hann sagði að sá hefði verið hvítur.
Þar hagræddi Pélur sannleikanum þótt Stefán Jónsson
gmnaði það ekki. Á Pétur stefndi þriggja álna Súlúkaffi
svartur eins og kolamoli og ægilegur ásýndum og hrópaði
á útlensku: Kfil, Kfil. Þessi Súlúkaffi Nasi minn varpabbi
þinn. Hún manna þín elskaði þennan svarta mann meira en
lífið í brjósti sér. Pétur molaði á honum hausinn með exi.
En þar sem Pétur elskaði mömmu þína þá gat hann ekki
fengið af sér að segja henni sannleikann. Hann laug hann
hefði drepið hvítan mann og það stendur í bókinni. Nasi
minn, þú ert af Súlúkaffakyni og þú mátt vera stoltur af því.
Nokkur þögn varð bak við þilið. Mér létti við að heyra
sannleikann. Allt í einu heyrði ég undarlegt hljóð. - Reini-
ar minn ertu að gráta? spurði ég.
- Nei, ég er að hlæja vinur.
- Og hvað er svona skemmtilegt, dauði föður míns?
- Nei, manstu þegar við fórum saman í partí og sváfum
báðir hjá í fyrsta sinn?
- Já.
- Og þú varst aðeins á undan og hefur verið að grobba
þig af því síðan.
- Ég man. Ég man.
- Nú er þetta dálítið breytt félagi. Ég heyrði að Reimar
var orðinn verulega rogginn handan við þilið.
- Nú hvemig þá?
- Jú, þú ert miklu eldri en mér var sagt. Ég er fæddur
1946 en þú á stn'ðsárunum. Ég hef aldrei hugsað út í þetta.
Það þýðir að í raun og sann fékk ég það fjórum árutn fyrr
en þú. Afhverju laugstu til um aldur?
- Ég laug engu, sagði ég. - Hún mamma hagræddi sann-
leikanum vegna þess að henni var sárt um hvað ég var sein-
þroska. Stuttu .síðar heyrði ég að Reimar var sofnaður og
hraut sæll og glaður.
Okkur var sleppt úr fangelsinu snemma morguns og við
komumst f DC-9 á hádegi og flugum beina leið til Reykja-
víkur og kvöddum hvorki kóng né prest. Tíu dögum síðar
mætti Reimar með sæta stelpu og sagðist ætla að gifta sig.
Það var slegið upp heljar brúðkaupsveislu. Jósteinn bróðir
hans mætd, Eiríka kom frá Isafirði og sættist við Eika
pabba hans. Það fór jafnvel vel á með foreldmm mínum. í
miðjum hátíðarhöldunum hvíslaði Reimar: Á ég að segja
þér leyndarmál? Á morgun fer ég úr landi frændi. Hvað
heldurðu þau segi þegar þau fatta að þetta er sparimerkja-
gifting? Ég veit varla hvað brúðurin heitir. Hún fékk fimm-
þúsund kall.
- Hún heitir Stína, sagði ég. - Afhveiju tekurðu mig
ekki með út í heim?
- Vegna þess að ég er að fara að leita ntér að fínum um-
boðum, sagði Reimar. - Og ég vil ekki hafa þig með í þvf.
Þá vilt þú bara taka umboðin fyrir þig. Ég ætla að stofna
heildsölu þegar heim kemur.
Næsta morgun var hann horfinn. Síðsumars kom kort frá
Þýskalandi: Nasi ég er staddur á sveitabæ. Þar fékk ég
vinnu sem svínahirðir. í hverju heldurðu að ég hafi lent um
daginn. Ég skrapp í baðkarið hér og allt varð brjálað vegna
þess að þetta var baðkar hjónanna á bænum. Verkalýður-
inn átti að nota sturtuna út í Ijósi. Svona reynsla er nóg til
að gera mann róttækan. Ég segi bæ, bæ, í bili.
Og það segjum við lika. Ég og skrásetjari minn. Bæ, bæ.
Því þetta var lokakaflinn í Ævintýrum Reimars Isfirðings.
Sagan sem hófst í Mogganum og var það eina af viti um
langa hrfð í Pressunni, henni lýkur á síðum Alþýðublaðsins
í dag. Frásögn vor er á enda, tjaldið er fallið.
Og megi heilræði Reimars verða lokaorðin: Sýnum fjöl-
skyldum vorum og vinum þá sjálfsögðu kurteisi að kaupa
meira en einn pela af rjóma með sveskjugrautnum á sunnu-
dögum.
Úr jóla- og nýársdagskrá
Ríkisútvarpsins
RAS 1
RAS 2
Jóladagur klukkan 14.00
HÁTÍÐ BER AÐ HÖNDUM BJARTA
Dagskrá um ævi Þorláks biskups
helga á 800 ára ártíð hans.
Jóladagur klukkan 16.35
VIÐ JOLATRÉÐ: JÓLABALL ÚTVARPSINS
Jólatrésskemmtun í Dalvíkurskóla.
Jóladagur klukkan 20.00
ÓRATÓRÍAN MESSÍAS eftir G.F. Handel
Hljóðritun Útvarpsins frá tónleikum
Sinfóníuhljómsveitar Islands árið 1963.
Stjómandi er dr. Róbert Abraham Ottósson.
Nýársdagur klukkan 13.30
NÝÁRSGLEÐI ÚTVARPSINS
Fjölbreytt dagskrá með Söngskólanum í Reykjavík.
Umsjón: Jónas Jónasson.
Sunnudagur 2. janúar klukkan 13.00
JÓLALEIKRIT ÚTVARPSINS: UTAN VIÐ DYRNAR -
sígild perla þýskra leikbókmennta eftir Wolfgang Borchert.
Bæklaður hermaður sem hefur dvalið í rússneskum
fangabúðum snýr heim þremur árum eftir stríðslok og
kemst að því að enginn hefur þörf fyrir hann lengur.
Jóladagur klukkan 13.00
FYRSTU ÁRIN - HAUKUR MORTHENS
Trausti Jónsson veðurfræðingur velur til flutnings lög
úr safni Útvarpsins.
Þetta eru upptökur með Hauki Morthens
frá árunum 1947-1958 sem sumar hverjar
hafa aldrei heyrst í útvarpi áður.
Jóladagur klukkan 15.00
BUBBI MORTHENS - STIKLAÐ Á STEINUM ÚR
SÖGU ALÞÝÐULISTAMANNSINS ÁSBJARNAR
KRISTINSSONAR MORTHENS
„Bubbi Morthens og augun“.
Lísa Páls heimsækir Bubba og ræðir
meðal annars um augun í textum hans.
Annaríjólum klukkan 13.30
DRÖG AÐ UPPRISU
Megas og Nýdönsk á tónleikum í Hamrahlíðarskólanum
í nóvember síðastliðnum. Á undan tónleikunum
verður flutt viðtal við Megas.
Dagskrárgerð: Þorsteinn Joð.
Gleðileg jól!
ráy
Ríkisútvarpið — útvarp allra landsmanna

(Gæ')
Simi 5 34 66