Alþýðublaðið - 18.03.1994, Blaðsíða 7

Föstudagur 18. mars 1994
VIÐTA.LIÐ
Magnús Árni Magnússon, Formaður
Sambands UNGRA JAFNAÐARMANNA:
höfumrétt
Fyrir Okkur
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 7
Hver er Magnús Árni
Magnússon?
„Það er ég. Ég er fæddur
þann íjórtánda mars 1968 í
Reykjavík, en hef búið mest-
allan minn aldur í Kópavogi.
Þó hef ég nú einungis sótt
skóla í þrjú ár í því bæjarfé-
lagi, þar sem ég var í Isaks-
skóla, síðan Æfingaskólanum
og eftir dvöl í unglingaskóla í
Kópavogi fór ég í Fjölbrauta-
skólann í Breiðholti. Þannig
að það má kannski segja að
ég sé Stór- Reykvíkingur.
Móðir mín, Guðrún Sveins-
dótlir kennari er héðan úr
Reykjavík en faðir minn,
Magnús Bæringur Kristins-
son, fyrrverandi skólastjóri,
er fæddur í Fljótum en uppal-
inn í Hrísey. Er það ekki ann-
ars svona sem maður svarar
slíkum spumingum? Nú er
ég við nám í heimspeki við
Háskóla fslands, er giftur,
held kött og bý í leiguíbúð í
Vesturbænum í Reykjavík."
Er það rétt að þrátt fyrir
þennan unga aldur sért þú
að verða manna elstur í
starfi Sambands ungra
jafnaðarmanna? Hvernig
byrjaði þetta hjá þér?
„Jú, ég er manna elstur í
starfi SUJ. Ég byijaði í kring-
um sveitarstjómarkosning-
amar 1986, þar sem bróðir
minn Kristinn var í framboði
fyrir Alþýðuflokkinn í Kópa-
vogi. Ég var kosinn með-
stjómandi í framkvæmda-
stjóm sambandsins þá um
haustið og hef setið þar inni
nánast óslitið síðan. Lengst af
sem formaður utanríkismála-
nefndar. Ég var lengi vel
yngstur þama inni, en sam-
bandið hefur endumýjast
mjög hratt á síðustu ámm og
þeir semég starfaði með í
upphafi hafa hmnið út í hóp-
um sökum aldúrs.
Annars fékk ég í fyrsta
skipti raunvemlegan áhuga á
pólitík þegar Bandalag jafn-
aðarmanna var stofnað. Það
var mikill spenningur fyrir
því á mínu heimili. Mér leist
gríðarlega vel á þær hug-
myndir Vilmundar heitins
Gylfasonar, sem ég þóttist
skilja á þeim tíma. Þó að það
jaðri kannski við að vera orð-
in klisja að segja það, þá var
hann alltof langt á undan
sinni samtíð. Alþýðuflokkur-
inn bar ekki gæfu til að skilja
það á sínum tíma, fremur en
flokkurinn hefur haft þolin-
mæði gagnvart mörgum öðr-
um af sínum betri sonum.
Það er ein af alltof mörgum
ástæðum fyrir smæð flokks-
ins okkar.“
Við höfum séð miklar
breytingar verða á starfi
Sambands ungra jafnaðar-
manna frá þinginu sem þið
hélduð í Hveragerði 1990.
SUJ hefur vaxið úr iitlum
samtökum uppí 800 manna
fjiildahreyfingu sem rnikið
heyrist í. Segðu okkur frá
þessari endurreisn.
,Ja, það er nú kannski full-
sterkt til orða tekið að segja
að við höfum verið lítii sam-
tök. En því ber hins vegar
ekki að neila að starfið hefur
eflst mikið og geysimikið af
nýju fólki hefur komið til liðs
við okkur.
Það sem hefur kannski
skipt mestu máli í þessum
efnum er sú pólitíska sérstaða
sem höfum skapað okkur á
þessum tíma. Það var einmitt
inn á þingið í Hveragerði
sem ég sem formaður utan-
ríkismálanefndar SUJ labb-
aði mér með tillögur þær í
Evrópumálum sem síðan
hafa orðið hvað mest til þess
að afmarka okkur pólitískt.
Það sem kom mér mest á
óvart var að þessar hug-
myndir áttu sér mikinn
hljómgmnn innan sambands-
ins. Þær hafa verið að skerp-
ast sfðan. Við emm enn þann
dag í dag einu pólitísku sam-
tökin á Islandi sem höfum
lýst þvf yfir að ísland eigi að
sækja um aðild að Evrópu-
sambandinu.
Þetta mun hins vegar vafa-
laust breytast fljótlega eftir
að menn fara að sjá að við er-
unt á köldum klaka þegar
kemur að pólitískri ákvarð-
anatöku í álfunni okkar ef við
verðum einir fyrir utan. Við í
SUJ höfum verið hrópandinn
í eyðimörkinni í þessu máli,
en við höfum rétt fyrir okkur
og æ fleiri sjá það.“
Þú varst kjörinn varafor-
maður SUJ árið 1992 á
sambandsþingi í Munaðar-
nesi árið 1992 og við afsögn
Sigurðar Péturssonar for-
manns SUJ snemma á
þessu ári tókst þú við sem
formaður. Hefur þetta haft
miklar breytingar í for með
sér á starfi SUJ og lífi
þínu?
„Ég hef, eins og áður hefur
komið fram, verið virkur í
starfi sambandsins í átta ár.
Breytingamar á mínu lífi
hafa átt sér stað jafnt og þétt
síðan eins og gerist og geng-
ur með fólk á aldrinum 18 til
26 ára. Áður en ég varð for-
maður hafði ég verið varafor-
maður og þar áður formaður
utanríkismálanefndar. Einnig
tók ég við hlutverki nokkurs
konar ffamkvæmdastjóra
SUJ síðasta haust og sá þann-
ig um daglegan rekstur,
þannig að ábyrgðin hefur
aukist jafnt og þétt. Breyting-
amar sem verða væntanlega
á SUJ með því að ég taki við
sem formaður em þær að for-
maðurinn er ekki lengur tíu
til fjórtán ámm eldri en þeir
sem hann situr með í fram-
kvæmdastjóm. Ég tilheyri
annarri kynslóð en Sigurður
Pétursson, kynslóð sem hefur
streymt inn í Alþýðuflokkinn
undanfarin misseri, þeirri
kynslóð sem á eftir að leiða
jafnaðarmannahreyfinguna
fyrsta þriðjung næstu aldar.
Þau sem stjóma Alþýðu-
llokknum í dag em flest á
milli fimmtugs og sextugs.
Þegar þau týnast út eitt af
öðm verðum við tilbúin til að
taka við.“
Hver eru verkefni Sam-
bands ungra jafnaðar-
nianna og þín sem for-
manns í nánustu framtíð?
„Við munum halda áfram
að fjölga í hreyfingunni og
við munum halda áfram að
knýja á um áhrif innan
llokksins. Ungt fólk í dag
kemur úr skólunum og út f
þjóðfélag í kreppu. Atvinnu-
leysi og bölsýni ráða ríkjum.
En neyðin kennir naktri konu
að spinna. þessar aðstæður
valda því að stór hluti ungs
fólks í dag hafnar Iausnum
frjálshyggjunnar, það hafnar
hinurn köldu markaðs- og
efnishyggjugildum sem hafa
sligað íslenskt þjóðfélag frá
stríðslokum. Þessi gildi
spmttu upp úr minnimáttar-
kennd þar sem allir kepptust
við að kokgleypa meiri stein-
steypu og fleiri bflsktjóða.
Við höfnum líka ægivaldi
hagfræðinnar. Hagfræði er
ekki raunvísindi þó svo að
menn séu að reikna flókin
dæmi. Menn reikna líka flók-
in dæmi í stjömuspekinni.
Hagfræðin og stjömuspekin
eiga mjög margt sameigin-
legt. Stjómmál snúast um
fólk, um manneskjur, um
mig og þig og bömin okkar
og aldraða foreldra. Hvað
getum við gert til að skapa
lífvænlegra samfélag þar sem
allir fá tækifæri til að þroska
þá hæfileika sem þeim em
gefnir? Það er nóg til af pen-
ingum í heiminum, við Is-
lendingar höfum bara staðið
okkur illa í að sækja þá. Við
höfum sett öll okkar egg í
eina körfu. Ég las einhvers-
staðar nýlega skemmtilega
samlflcingu. Hún var á þá leið
að á meðan níu af hveijum
tíu dönskum kaupsýslumönn-
um væm á ferð og flugi um
allan heim að reyna að selja
danskar vömr, þá væm níu af
hveijum tíu íslenskum kaup-
sýslumönnum að reyna að
pranga einhverri erlendri
vöm inn á landann. Þetta er
hluti af minnimáttarkennd-
inni. Allir vilja sýnast breiðir
uppá klakanum, en þora ekki
að takast á við heiminn. Það
em samskonar hvatir sem
valda því að menn berjast
gegn aukinni tengingu Is-
lands við siðmenntaðar
menningarþjóðir."
Samband ungra jafnað-
armanna hefur verið gagn-
rýnt og jafnvel skammað af
eldra fólkinu t flokknum
fyrir allt frá róttækni í Evr-
ópumálum til linkindar í
velferðarmálum. Hverju
svararðu þessu?
„Það er gott að við emm
gagnrýnd. Það væri eitthvað
meira en lítið að okkur í
hausnum ef við væmm ekki
gagnrýnd af eldra fólki. Við
emm gagnrýnin og ætlumst
til gagnrýni á móti. Þannig
verður til eitthvað sem
byggja má á.“
Hvað með þá gagnrýni
sem SUJ hefur fengið á sig
um að ungir jafnaðarmenn
hafi lokað sig af úti í horni í
flokknum og reki þaðan
sérstaka pólitík sem oft á
tíðum eigi lítið sem ekkert
skylt við stefnu flokksins?
„Ég veil ekki til þess að
við séum lokuð af í neinu
homi flokksins. Þvert á móti.
Ég held að innan SUJ þrífist
flestar þær skoðanir sem
rúmast innan breiðs jafnaðar-
mannailokks annars staðar í
heiminum. Þegar við sam-
þykkjum ályktanir, þá er það
oftast gert með hreinni at-
kvæðagreiðslu þar sem ein-
faldur meirihluti ræður. Við
erum engin einsleit hjörð
Evrópusinna. Evrópuhug-
myndir okkar eiga hljóm-
grunn innan hreyfingarinnar
en það var tekist á um þær.
Það var sffellt tekist á um af-
stöðu SUJ til NATO hér á ár-
um áður. Það var ekki fyrr en
árið 1992 sem SUJ hætti að
vera yfirlýstur herstöðvar-
andstæðingur. Þar munaði oft
bara einu atkvæði til eða frá.
Ég er hins vegar einn af
þeim sem hef ekkert umburð-
arlyndi gagnvart þeirri skoð-
un að utanríkismál eigi að
vera það sem skipar okkur
vinstri mönnum í fylkingar.
Það eru önnur mál og stærri,
svo sem eins og skipting
þjóðarauðsins. Ég get til
dæmis ekki skilið hvemig
þeir sem vilja láta taka sig al-
varlega sem félagshyggju-
menn geta stutt núverandi
kvótakerfi. Hvemig er hægt
að vera félagshyggjumaður
og veija það að á ákveðnum
tímapunkti séu nokkrir stór-
eignamenn kringum landið
aðlaðir af ríkisvaldinu með
þeim hætti að fá þeim í prax-
is til eignar sameiginlega,
takmarkaða auðlind okkar
allra. Það er þvflíkt óréttlæti
að maður hefði ekki búist við
þvi' á þeim tvöhundmð ámm
sem hafa liðið frá ífönsku
byltingunni."
Hvað með kvennaleysið?
Ef litið er til forystuhóps
Sambands ungra jafnaðar-
manna má glögglega sjá að
þar inni eru ekki margar
konur. Vilja konur ekki
starfa með ykkur eða er
þetta vandamál sem allar
stjórnmálahreyfingar í dag
glíma við? Hyggist þið gera
einhverjar úrbætur þarna
á, reyna laða fleiri konur til
starfa?
„Þetta er vandamál sem
flestar stjómmálahreyfingar
aðrar en Kvennalistinn glíma
við. Við í SUJ emm búin að
innleiða kynjakvóta í öll ráð
og nefndir á vegum sam-
bandsins. Við teljum að slíkir
kvótar verði einnig að gilda á
framboðslistum flokksins. Þá
emm við að tala um að hafa
konur í ömggum sætum. Það
verður vakið máls á þessu á
næsta flokksþingi og þá
mega konur búast við stuðn-
ingi ífá ungum jafnaðar-
mönnum.“
Hvert er hlutverk hreyf-
ingar ungra jafnaðar-
manna innan fiokksins? Er
þetta enn ein útungunar-
stöðin fyrir pólitíkusa
fram-
tíðarinnar, nokkurskonar
leikvöllur eða æfingabúðir?
Hafið þið einhver raun-
veruleg áhrif innan flokks-
ins á menn og málefni?
Ungir jafnaðarmenn virð-
ast til að mynda bera
skarðan hlut frá borði á
þeim framboðslistum sem
nú liggja fyrir til sveitar-
stjórnarkosninga.
„I beinu framhaldi af um-
ræðunni um kynjakvótann að
þá er það alveg Ijóst að helsta
vandamálið sem Alþýðu-
flokkurinn glímir við varð-
andi uppstillingu fólks á lista
em bannsett prófkjörin. Það
em prófkjörin sem búa til
karlalistana, það em próf-
kjörin sem valda því að ungt
og efnilegt fólk nær ekki inn
á listana. Við emm í gíslingu
íþróttafélaganna. Ef ungur
maður eða ung kona hefur
ekki aðstöðu til að keyra
heilu rútumar af íþrótta-
krökkum inn í prófkjörin þá á
hann eða hún bara einfald-
lega engan séns. Það sýndi
sig í þeim prófkjömm sem
fóm fram í febrúar. Það er
einnig nánast ómögulegt að
velta úr sessi þeim sem fyrir
sitja ef þeir hafa ekki gert
eitthvað ófyrirgefanlegt af sér
á kjörtímabilinu. Fólkið sem
smalað er inn í prófkjörin til
að kjósa einhvem íþrótta-
manninn kýs í önnur sæti þau
andlit sem það hefúr séð.
Þetta er fólk sem kannski
lætur sér ekki einu sinni
koma til hugar að kjósa Al-
þýðuflokkinn í kosningum og
hefði jafnvel ekkert á móti
því að hann væri með vand-
ræðalega frambjóðendur
framarlega. Menn halda að
prófkjörin séu lýðræðisleg en
þau em það einmitt alls ekki.
Þau firra flokkinn ábyrgð á
framboðslistum sínum og því
gefst kjósendum ekki tæki-
færi í kosningum til þess að
umbuna honum eða refsa fyr-
ir hans eigin verk og ákvarð-
anir. Þetta er orðinn hreinn
skrípaleikur.“
Eruð þið ungir jafnaðar-
menn sáttir við störf og
stefnu flokksins? Hvað með
forystuna? Viljið þið sjá
breyt-
ingar verða á forystu
flokksins á flokksþinginu
næsta haust?
„Innan okkar raða hefur
það ekki verið rætt á einn eða
neinn hátt. Ég get bara svarað
fyrir mig persónulega. Ég sé
ekki neinn annan valkost í
stöðunni; „There ain’t no
competition“. Það er hins
vegar engin spuming að Al-
þýðuflokkurinn verður að
þvo af sér þann stimpil sem
markvisst hefur veri reynt að
klína á hann að við séum ein-
hver frjálshyggjuróttæklinga-
flokkur, jafnvel hægra megin
við Sjálfstæðisflokkinn. Þetta
er hið argasta mgl og það
vita allir sem innan hans
starfa. Ég hef orðið vitni að
því að þeir sem hafa gengið
til liðs við flokkinn hafa á
þeim forsendum hafa verið
fljótir út aftur. Sem betur fer.
Það má kannski kenna því
að mörgu leyti um að við
höfum ekki náð takti í land-
búnaðarmálunum. Þær ríkis-
stjómir sem Alþýðuflokkur-
inn hefúr átt aðild að síðan
1987 hafa gert mjög mikið í
þeim málaflokki. Við emm
að miklu leyti laus við sukkið
sem ríkti á framsóknarára-
tugnum, svo sem eins og út-
flutningsbætur og niður-
greiðslur. Það hefur verið
tekið til í milliliðakerfinu.
Bændur em að markaðsvæð-
ast. Það tekur allt sinn tíma.
Við megum ekki láta aðra
flokka komast upp með það
að láta okkur líta út sem and-
skotann sjálfan í augum
landsbyggðarfólks. Bændur
hafa tekið á sig miklar kjara-
skerðingar og við sem jafn-
aðarmenn megum ekki láta
líta út fyrir að við ætlum okk-
ur að leggja sveitir landsins í
eyði. Því þörfnumst við þess
sérstaklega að mýkja ásjón-
una í þessum málaflokld. í
dag hugsa menn mest um
það að hafa atvinnu. „Hug-
sjónaeldur" neytandans situr
á hakanum þegar fólk er að
reyna að halda líftómnni í sér
og sínum."
Róast svo ekki ungir
jafnaðarmenn þegar þeir
eldast og
renna inn í ríkjandi hefðir í
pólitík? Líkt og í öðrum
flokkum þar sem kjörorðið
Báknið burt breyttist í
Báknið kjurt og menn urðu
samdauna því kerfi sem
þeir áður gagnrýndu
harkalega. Eruð þið ungir
jafnaðarmenn orðnir hluti
af kerfinu?
„Þegar þú talar um ríkjandi
hefðir hvað áttu þá við? Ég er
einn af mörgum sem myndu
ekki gráta núverandi flokka
eða flokkakerfi neitt sérstak-
lega. Ég myndi ekki gráta nú-
verandi kjördæmaskipulag
heldur. Ég gréti ekki þær átj-
ándu aldar fullveldishug-
myndir sem ríða húsum hér-
lendis um þessar mundir. Það
em hins vegar aðrir sem hafa
hrópað báknið burt. Það hef-
ur aldrei verið slagorð ungra
jafnaðarmanna. Hins vegar er
það nú svo að þeir sem ráða
þjóðfélaginu standa fyrir ríkj-
andi kerfi hvort sem þeim
líkar betur eða verr og oftast
hefur það breyst nokkuð frá
því að foreldrar þeirra vom
og hétu. Ef allir íynnu sjálf-
krafa inn í ríkjandi þjóð-
skipulag þá væmm við ennþá
á steinaldarstigi."
Hver er framtíðarsýn
ungra jafnaðarmanna?
„Hún byggir á hugmynd-
um um frelsi jafnrétti og
bræðralag. Við emm með
hjartað á réttum stað, síðan
emm við mismikið sammála
um forgangsverk og leiðir."
Lokaspurningin: Nú hef-
urðu verið formaður Sam-
bands ungra jafnaðar-
manna í nokkra mánuði.
Næsta sambandsþing SUJ
verður haldið næstkomandi
sumar eða haust. Hyggstu
gefa kost á þér áfram?
„Eg mun taka það mál upp
á vettvangi ljölskyldunnar
þegar þar að kemur. Þangað
til em margir mánuðir og í
það minnsta einar kosning-
ar.“
Alþýðublaðsmynd / Einar Ólason