Alþýðublaðið - 22.03.1994, Page 3

Þriðjudagur 22. mars 1994
FRETTIR
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 3
Hvaða árangri náðu Norðmenn
á sjávarútvegssviðinu?
*
- Hvaða ályktanir geta Islendingar dregið af samningnum?
GRO HARLEM BRUNDTLAND: Það er ínat ríkisstjómarinnar
að þœr samningsniðurstöður sem nú liggja fyrir tryggi lífshags-
muni norskrar þjóðar. Við höfum fengið helstu kröfum okkar
framgengt ogfengið skilning fyrir þvíað norsk sérstaða krefst eig-
in lausna. Evrópusambandið hefur sýnt fram á vilja sinn og getu
til þess að endurnýja og útvíkka reglur sínar til þess að þœr taki
mið afnorskum og norrœnum aðstœðum.
Alþýðublaðsmynd / Einar Ólason
GRO HARLEM
BRUNDTLAND, forsætis-
ráðherra Noregs, flutti
norska Stórþinginu skýrslu
um niðurstöður samninga-
viðræðna Norðmanna og
Evrópusambandsins að
morgni dags flmmtudaginn
17. mars síðastliðinn. Við-
skiptaráðherrann, Grete
Knudsen, mun í þessari viku
flytja ítarlegri greinargerð í
Stórþinginu, þar sem nánar
verður farið ofan í saumana á
útfærsluatriðum og fram-
kvæmd. Alþýðublaðið birtir
hér á eftir þann kafla úr ræðu
Gro Harlem Brundtland þar
sem hún gerir grein fyrir að-
alatriðum samninganna á
sjávarútvegssviðinu. Islensk
stjórnvöid hafa frá upphafl
sagst mundu fylgjast ræki-
lega með samningsniðurstöð-
um hinna EFTA-ríkjanna,
ekki síst Norðmanna að því er
sjávarútveginn varðar. Þær
spurningar vakna, hvort
samningur af þessu tagi
myndi duga Islendingum?
Utanríkisráðherra, Jón Bald-
vin Hannibalsson, hefur
reyndar sagt, að hann hafl trú
á þ ví að Islendingar geti feng-
ið jafnvel hagstæðari samn-
ing á sjávarútvegssviðinu:
Annars vegar vegna þess að
sjávarútvegur og fiskútflutn-
ingur er mörgum sinnum
mikilvægari fyrir afkomu ís-
lendinga (til dæmis 75-80%
af vöruútflutningi þjóðarinn-
ar) en Norðmanna (samsvar-
andi tala um hlut sjávarút-
vegs í norskum útflutningi er
um það bil 6%). Hins vegar
vegna þess að reynslan hafi
sýnt að Islendingar eigi ekki
lakari samningamenn en
Norðmenn. En lítum á þann
kafla ræðu Gro Harlem
Brundtland, þar sem hún
skýrir Stórþinginu frá niður-
stöðum á sjávarútvegssvið-
inu:
Gro Harlem
Brundtland:
Eins og búist var við kom til
harðra samningaviðræðna um
sjávarútvegsmálin. Það gilti
ekki eingöngu um Noreg. Að
lokum var það ljóst að við feng-
um góðan árangur einnig á
þessu sviði. Ríkisstjómin mun
mæla með úrslitunum og telur
að þau gefi áreiðanlegan og ör-
uggan grandvöll og ríka mögu-
leika fyrir sjávarútveg í Noregi.
Með samningnum höfum við
skapað nýja þróunarmöguleika
fyrir sjávarútveg okkar. Við
höfum tryggt rétúnn til nýtingar
auðlinda sjávar. Við höfum
fullvissu fyrir því að okkar
stefnu f rekstri norðlægra haf-
svæða verður fylgt áfram. Við
fáum tollfrjálsan aðgang fyrir
fisk og sjávarafurðir til mikil-
vægasta markaðar okkar.
Hvaða verði var
samningurinn keyptur?
Ríkisstjómin hafði að sjálf-
sögðu sett sér þann útgangs-
punkt í samningaviðræðum að
ekki ætú að láta af hendi að-
gang að fiskimiðum. Viðsemj-
endur okkar gerðu sér grein fyr-
ir að þetta mál mundi hafa af-
gerandi þýðingu fyrir það hvort
samningar gætu náðst. Sá ár-
angur sem okkar stjórnun fiski-
miða hefur náð gerði okkur
kleift að sýna sveigjanleika
undir lokin. Þar sem þróun
þorskstofnsins er jákvæðari en
gert var ráð fyrir þegar gengið
var frá EES-samningnum,
munu einnig kvótar norskra
sjómanna verða meiri á næstu
áram en gert var ráð fyrir, fyrir
tveimur áram síðan. Þess vegna
gátum við sýnt sveigjanleika
varðandi EES-fisk með því að
láta samninginn koma til fram-
kvæmda heldur fyrr. Fiskurinn
sem við látum rakna af hendi
kemur af viðbót sem fyrst og
fremst Noregur og Rússland
njóta góðs af.
Óbrevtt
fiskveiðiréttindi
Grannurinn er engu að síður
traustur, það er að þau fisk-
veiðiréttindi sem við höfum í
dag haldast. Báðir aðilar era
sammála um það að grandvall-
arreglan um „hlutfallslegt jafn-
vægi“ liggi til grandvallar fyrir
fast kerfi Evrópusambandsins
um skiptingu fiskveiðiréttinda.
Þetta þýðir
að við tryggjum okkar eigin
eignarrétt á okkar hluta auð-
linda sjávar. Norskir sjómenn
munu ekki sæta samkeppni á
sínum fiskimiðum. Enginn
mun veiða fisk sem Noregur á
rétt á í dag. Eins og áður mun-
um við eiga meira en 95% af
þorski á norðurslóðum. Það
verður ekki svo að Spánverjar
komi inn og ógni þeim auðlind-
um sem norskir sjómenn
byggja líf sitt á.
Strandríkin halda
forræði innan 12 mflna
Sjávaríítvegsstefna Evrópu-
sambandsins er allt önnur í dag
en hún var 1972. Uppistöðu-
reglur í okkar eigin stefnu end-
urspeglast í reglugerðum Evr-
ópusambandsins. Engu að síður
höfum við lagt áherslu á það að
tryggja hagsmuni strandlengju
Noregs. Við höfum fengið
nægilega tryggingu fyrir því að
Evrópusambandið muni áfram
halda fiskveiðum innan 12
mílna í höndum súandríkjasjó-
manna. Enginn hefur rétt á því
að koma upp í fjörasteina til
okkar. Við höfum fengið nægi-
lega tryggingu fyrir því að þetta
haldi áfram, einnig eftir árið
2002 þegar að fiskveiðistefna
Evrópusambandsins verður
endurskoðuð. Það hefur komið
í ljós í pólitískum samskiptum
að öll aðildarríkin vilja halda
þessu kerfi, einnig í framtíð-
inni.
Óbreytt sölukerfi
- lágmarksverð
Samningurinn felur það í sér
að sölusamtökin halda starf-
seminni sinni að mestu
óbreyttri. Þetta á meðal annars
við mikilvæga þætú eins og
skyldu úl íyrstu sölu fisks og
rétt sölusamtakanna til að fast-
setja lágmarksverð. Með
ströngum rekstrarákvörðunum
og nánu samstarfi milli sjávar-
útvegssamtaka, rannsóknarað-
ila og stjómvalda höfum við
byggt upp rekstrarkerfi fyrir
norðlæg mið. Við höfum noúð
verulegrar viðurkenningar fyrir
þetta meðal Evrópusambands-
landanna og framkvæmda-
stjómar sem telja að norskar
reglugerðir henti best og á
þessu sviði verði það svo að
Evrópusambandið taki yfir
reglur Noregs. Samningurinn
gefur okkur nauðsynlega trygg-
ingu fyrir því að við getum
haldið áfram þeirri stefriu sem
við sjálf höfum sett okkur og að
núverandi rekstrarkerfi Noregs
verði rekið áfram af samband-
inu.
Óbreytt stjómun
fiskveiða norðan
62. breiddargráðu
Grandvallarreglur um rekst-
ur fiskimiða norðan 62. breidd-
argráðu verða áfram í gildi án
tímatakmarkana. 1 aðlögunar-
tíma fram til 1. júlí 1998 mun
Noregur sjá um reksturinn,
ákveða kvóta og leiða samn-
inga við Rússland í sameigin-
legri fiskinefnd. A þessu tíma-
bili mun Noregur vinna að því
með Evrópusambandinu að
gera áætlun úl þess að tryggja
að norsk kunnátta og þekkingu
um tæknilegt eftirlit, líffræði og
rekstur margra fiskistofna verði
nýtt af Evrópusambandinu.
Með þessu höfum við fengið
því framgengt að nýting fiski-
miðanna sem tryggir áffam-
haldandi afrakstur og byggð er
á samnýtingu margra stofna
verður áffam óbreytt. yið Jok
svo að utanaðkomandi aðilar
yfirtaki málið. í raun mun Nor-
egur hafa úrslitaáhrif á rekstur
fiskveiðistefnu norðan við 62.
breiddargráðu. Sú hefur einnig
orðið raunin á hjá öðram aðild-
arríkjum á öðram miðum þar
sem eitt land á yfirgnæfandi
hagsmuna að gæta.
Smugan
Að auki vil ég leggja áherslu
á mikilvægi þess að eining náð-
ist um samstarf um aðgerðir til
þess að hindra óleyfilegar veið-
ar á stofnum sem Noregur og
Evrópusambandið munu reka.
Sérstaklega verður kannað til
hvaða aðgerða má grípa til þess
að hindra að afla sem veiddur er
utan kvóta eða fiskveiðisamn-
inga verði landað í höfn í Evr-
ópusambandinu. Þetta hefur
það í för með sér að þeir sem
stunda mögulegar sjóræningja-
veiðar í „Smugunni" eða á mið-
unum utan 200 mílna milli Nor-
egs og Islands munu eiga í erf-
iðleikum með að markaðssetja
afla sinn. Þetta þýðir að Evr-
ópusambandið er orðinn mikil-
vægur bandantaður í baráttunni
gegn ólöglegum veiðum.
Tollfrjáls
markaðsaðgangur
Einn gallinn við EES-samn-
inginn var að ekki náðist fullt
tollfrelsi fyrir fisk og sjávaraf-
urðir. Þessu er nú lokið. Nú
höfum við náð tollffjálsum að-
gangi fyrir fisk og sjávarafúrðir
fyrir mikilvægasta markað okk-
ar, markað þar sem 350 millj-
ónir manna búa. Þetta gefur ör-
ugg starfsskilyrði fyrir sjávarút-
veg og útflutning. A fjöguira
ára aðlögunartíma mun samt
vera fylgst með því hvemig út-
flutningur einstakra fiskiteg-
unda ffá Noregi úl Evrópusam-
bandsins fer fram. Tilgangurinn
með þessu er að koma í veg fyr-
ir alvarlega markaðsröskun.
Við teljum ekki að þetta aðlög-
unarkerfi verði notað úl þess að
leggja steina í götu aukins út-
flutnings norsks fisks til mark-
aðar sem er í vexú. Tollffjáls
aðgangur var meginkrafa af
okkar hálfu, ekki síst með úlliú
úl sveitarfélaga við sfröndina,
sem era háð sjávarútvegi. Þetta
mun leiða til hagstæðrar þróun-
ar atvinnuveganna á strand-
lengjunni. Norskur sjávarút-
vegur veit fullvel hversu mikil-
vægt þetta er.
Lífshagsmunir
tryggðir
Að einu leyti verður að segj-
ast eins og er að ekki ríkir full
ánægja með samningsniður-
stöður. Þar á ég við aðgang Ir-
lands til þess að veiða makríl-
kvóta sinn í Norðursjó hluta
ársins. Við höfum rætt þetta við
Irland og teljum að hægt verði
að ná ffam lausn sem muni
draga úr mikilvægi þessa
í raun.
Það er mat ríkisstjómarinnar
að þær samningsniðurstöður
sem nú liggja fyrir tryggi lífs-
hagsmuni norskrar þjóðar. Við
höfum fengið helstu kröfum
okkar framgengt og fengið
skilning fyrir því að norsk sér-
staða krefst eigin lausna. Evr-
ópusambandið hefur sýnt fram
á vilja sinn og getu úl þess að
endurnýja og útvíkka reglur
sínar til þess að þær taki mið af
norskum og norrænum aðstæð-
unt. Ríkisstjómin er sannfærð
um að þær lausnir sem náðust
fram skapi góðan grunn fyrir
. prkubúskap, landbúnað og
við undirbúning samrnnganna _ aðlögunartímans er Jpað _ekki sjávaratvegjTramtíðinni._
PÁSKAEGGIN ekki lengur tóm aö innan
Etnmess hefur sett á markað nýjung í
páskaeggjum, eggin þeirra eru að sjálf-
sögðu fyllt með rjómaís frá ísgerðinni og
kallast Isegg. Hjúpurinn er að sögn Guð-
laugs Guðlaugssonar hjá Emmess úr
sérlega ljúffengu súkkulaði. Innihald
páskaeggja hefúr mörgum þótt nokkuð
„tómlegt" ef svo má að orði komast,
nokkrar súkkulaðikúlur, karamellur og
hrisdót, - og málshátturinn. En er enginn
málsháttur í íseggjunum? ,Jú, við klikk-
um auðvitað ekki á því", sagði Guðlaug-
ur sölustjóri í gær. „Hann er á botni hvers
eggs og afar spaklegur að sjálfsögðu".
EMMESS ÍSEGGIN eru í fyrsta ú,m 'á
markaði, - full hús matar eins og eggjum
ber að vera, og með málshœttinum, sem svo
vinsceUer.
SKÁTAR gefa SKÓLAKRÖKKUM
29 þúsund fána
Við skólaslit í grannskólunum í vor fá allir krakkar, 6 úl 12 ára, íslenskan fána að gjöf
firá Bandalagi íslenskra skáta. Skátar sýna fánanum virðingu sína og f úlefni 50 ára
afmælis lýðveldisins standa þeir fyrir verkefni sem hefur það markmið að hvetja al-
menning til frekari notkunar á íslenska fánanum og auka veg hans og virðingu sem
sameiningartákns. Alls gefa skátar í vor 29 þúsund taufána seni vonast er til að böm-
in noti á lýðveldisháú'ðinni 17. júní. Ýmislegt fleira gera skátar til að setja íslenska
fánann í öndvegi.
ÁRBÆJARSAFN:
Fjölskyldan á lýðveldisári
Um helgina var opnuð
áhugaverð sýning í Árbeej-
arsafni, en hún heiúr
Reykjavík '44 - Fjölskyld-
an á lýðveldisári. Þar getur
nútfmamaðurinn virt fyrir
sér Qölskyldu foreldranna á
því merka ári 1944. Fylgt
er fimm rnanna fjölskyldu í
lífi og starfi, f skóla, á
heimili, vinnustað og í tóm-
stundum, auk þess sem há-
tíðahöldunum 17. júní og
18. júní 1944 eru gerð góð
skil. Sýningin er haldin f
svokölluðu Kornhúsi i
safninu, en það hús er frá
Vopnafirði, byggt um
1820, og er syðst á svæð-
inu. Húsið varð nýlega eign
Árbæjarsafns.
REYKVÍKINGAR fagna lýð-
vcldisstofnuninni 18. jtíní
1944 í mun skárra veðri en
gengið hajði yftr Þingvclli
daginn áður.
Ljósmynd: Viglús Sigurgeirsson.
ÓLÖF og EDDA á tónleikum Styrktarfé-
lags ÓPERUNNAR
Þær Ólöf Kolbrún Harðardúttir, sópran, og Edda Erlendsdúttir. píanóleikari,
koma frarn á tónleikum Styrktaifélags Islensku óperunttar í kvöld klukkan 20.30. Á
efnisskrá verða Liedcrkreis nr. 39 eftir Schumann, og sönglög eftir Tsjækovskí og
Rachmaninoff. Tónleikamir eru í ísiensku óperunni.
íslensk PRJÓNAVIKA
í Hagkaupi
Þcssa vikuna stendur sérstök kynning yfir á fslensku handprjónabandi frá ístex hf. í
verslun Hagkaups í Kringlunni. Á hveijum degi frá klukkan 16 úl 18 mun leiðbein-
andi verða með sýnikennslu og aðstoða við val á pijónauppskriftum og bandi, sem
fæst í miklu úrvali. Þá verða kynntar uppskriftir sem vakið hafa mikla athygli erlend-
is, og vikunni lýkur með heljarmikilli tískusýningu, sem unninn er úr íslcnsku hand-
prjónabandi.
Bankinn auðveldar
FERÐALAGIÐ
Búnaðarbankinn og Samvinnuferðir Landsýn hafa gert nteð sér samkomulag sem
gefur viðskiptavinum fyrirtækjaiuia kost á að ferðast á vegum ferðaskrifstolúnnar á
ótrúlega góðum kjörum með stofnun svokallaðs ferðarciknings hjá Heimilislínu
Búnaðarbankans. Greitt er inn á reikninginn í 3 Ú16 niánuði, viss upphæð mánaðar-
lega. Þegar greiða á ferðina eiga þeir kost á láni sem nemur allt að tvöfaldri upphæð
sparnaðarins. Lánið greiðist síðan mcð jöfnum afborgunum á allt að tvöföldum
spamaðartínta og lánskjör inun hagstæðari en á almennum skuldabréfaiánum.
Með þessu móú fá ferðalangamir 5% staðgreiðsluafslátt svo Ijóst er að lántakan borg-
ar sig vel. Gott mál hjá Búnaðarbanka, - hvað eru hinir bankamir að hugsa?
EBÐUR hitti WALESA
Eiður Guðnason sendiherra íslands í Noregi, áfhenú í síðustu viku Lcch Walesa,
forseta Póllands, trúnaðarbréf sitt sem sendiherra íslands í Póllandi. ,