Alþýðublaðið - 24.03.1994, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 24. mars 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5
SJÁVARÚTVEG SMÁL
Kvótann heim!
Það er ekki ofsögum sagt þegar því er
haldið fram að sjávarþorpin hafi ekki leng-
ur þann aðgang að þeim fiskimiðunum sent
tilvera þeirra er byggð á. Þeirri ömurlegu
staðreynd, að fiskveiðiheimildirnar hafi
borist frá sjávarþoipununt yfir til óskyldra
fyrirtækja og jafnvel einstaklinga og skilið
plássin eftir nánast bjargarlaus, er ekki
íengur hægt að neita. Það hefur aftur orsak-
að rnikla byggðaröskun og atvinnuleysi í
plássunum víða um land.
Ef és, kemst að
„þa skal ég“
Ekki hefur Alþýðuflokkurinn enn séð
næga ástæðu til þess að hypja upp um sig
buxurnar og segja hingað og ekki lengra
þrátt fyrir margendurteknar ályktanir á
flokksþingum um afneitun kvótakerfisins í
núverandi mynd.
Bráðum, hugsanlega fyrr en varir, þá
þurfum við að horfast í augu við alþingis-
kosningar og þá þýðir ekki að fara af stað
með yfirlýsingar um úrbætur lil þess að
safna fylgi. Það yrði svipað og Arni Sigfús-
son er að reyna að gera, að segja „ef ég
kemst að þá skal ég“. En við vitum betur,
Ámi hefur verið í borgarstjóm r7 ár og enn
ekki tekið á mjúku málunum af neinni al-
vöm.
Við skulum ekki láta slíkt henda okkur,
við skulunt byrja strax að beijast lyrir nýj-
um og betri aðferðum við kvótaúthlutun.
Það verða margir landsbyggðarmenn sem
munu fagna því að fá kvótann aftur heim í
hérað.
Ekki fleiri plástra
— förum í uppskurð
Ég vil gjarnan koma á framfæri eftirfar-
andi tillögu um breytingu á forgangsrétti
við kvótaúthlutun sem að mínu mati ælti að
stórbæta ástandið án þess þó að kollvarpa
núverandi aðferðum við útreikninga á
kvótamagni eða samsetningu kvóta.
Þessi tillaga mín getur við fyrstu sýn litið
út fyrir að vera full mikil einföldun á svo
flóknu og viðkvæmu máli sem fiskveiðar
landsntanna eru, en það er komin tími til
róttækra aðgerða og þá dugar ekkert ntinna
en uppskurður því tími plástra er löngu lið-
inn. (Þegar menn þjást af krabba þá eru
plástrar engin lækning, samanber til dæmis
hinar frægu 300 milljónir).
Alþýðuflokkurinn verður að taka upp
hanskann fyrir sjávarplássin og setja strax í
gang vinnu við að kanna allar hugsanlegar
leiðir til þess að tryggja framtíðaröryggi
sjávarplássana og aðgangsrétt þeirra til auð-
linda hafsins.
Það er mikið til vinnandi fyrir flokkinn ef
hann gæti fært landsmönnum nýja tíma í
fiskveiðistjómun. Sjávaiplássin em að
hrópa á hjálp því þau eiga erfitt með að nsa
undir því óréttlæti sem þau em beitt með
núverandi kvótakerfi. Fólkið í þessum
plássum ntun ömgglega muna það hver var
á þeirra bandi - og hver ekki í komandi
kosningum.
Það er vonandi að flokkurinn beri gæfu
til þess að losa þjóðina undan núverandi
kerfi, en ef það tekst ekki þá höfum við þó
allavega sýnt það og sannað að við höfum
viljann og úrræðin.
Fiskveiðistjóm landsmanna er komin í
ógöngur eins og berlega hefur komið í ljós í
formi versnandi afkomu flestra sjávarplássa
að undanfömu. Sjávarplássin em nú einu
sinni tilkomin vegna nálægðar þeirra við
fiskimiðin og geta illa unað þeirri staðreynd
að sú aflahlutdeild sem plássin hafa haft í
áranna rás, hefur smám saman farið á flakk
til annara alls óskyldra aðila sem engra
hagsmuna Itafa að gæta í viðkomandi
plássi. Þetta er að miklu leyti bein afleiðing
af núverandi kvótakerfi sem ýtir undir
aukna samþjöppun kvótaeigna til þeiiTa
sem hafa aðgang að fjármagni og geta
keppt við eftirspurn.
Þegar spurt er hversvegna það sé látið
viðgangast að kvóti fari á flakk þá er gjam-
an því til svarað að ekki hafi verið bent á
neina betri og hagkvæmari lausn til úrbóta
og því sé þetta þrautalendingin.
Ég er því algerlega ósammála að ekki sé
til betri lausn og bendi hér með á eina leið
til úrlausnar þessum vanda og kalla hana
„staðbundinn kvóta“ til höfuðs farandkvót-
anurn og er það í beinu samræmi við ara-
grúa af ályktunum flokksþinga og funda
sem Alþýðuflokkurinn hefur staðið að.
Þessi breyting er fólgin í því að viður-
kenna það að kvóti og sjávarþorp em óað-
skiljanleg og að stjóma þurfi sóknarþunga
veiðiskipa með kvótaúthlutun, spumingin
er bara hvert! Þetta mál er að mínu mati
ekki spumingin um það hvemig við stönd-
um að talningu á þorskhausum eða hvort
sjómenn taki þátt í verslun með kvóta, held-
ur hvort sjávarplássin og alll það sem þeim
fylgir eigi rétt á sér eða ekki. Það væri gott
ef við gætum gert það upp við okkur hvort
við eigum að gefa sjávarplássunum líf eða
slá þau af.

F Isk veið is t jó rn . I

x Jöfnunarkvótai N
æ tla ðir til
| aðtogunar.
V y
Ý m sir
li, ig u Lii k u r td .
em áb átar.
E rlen d ir
a ð ila r
Höggvum á hnútinn,
stoRkum spilin og
gefum uppá nýttT
Það er augljóst að ef spilin yrðu stokkuð
upp á nýtt í anda þessarar tillögu þá myndu
landkrabbar fá betri spil en kolkrabbar.
Það er líka deginum ljósara að ef við ætl-
um að halda sjávarplássunum, ásamt öllum
þeim íjárfestingum og atvinnutækifæmm
sem þar em, þá verður að tryggja alkomu
þeirra með réttlátri úthlutun á veiðikvótum
til handa plássunum sjálfum en ekki ein-
hverjum einstaklingum eða lögaðilum, þó
að það kosti að stokka spilin og gefa upp á
nýtt.
Hér er ekki verið að koma á bæjarútgerð
heldur er leitast við að finna viðeigandi leið
til þess að tryggja betur velferð, öryggi og
hagsmuni einstakra byggðarlaga. Þessu til
stuðnings vil ég benda á eftirfarandi álykt-
anir:
Ályktanir
Alþýðuflokksins:
(A) Ályktun númer 1.44. Flokksþing Al-
þýðuflokksins, 1988, blaðsíða 41: „Ný fisk-
veiðistefna".
(B) Ályktun númer 1.44. Flokksþing Al-
þýðuflokksins 1988, blaðsíða 42: „Þjóðar-
eign á náttúruauðlindum".
(C) Ályktun númer 2.44. Flokksþing Al-
þýðuflokksins 1988, blaðsíða 43: „Landið
og auðlindir þess til lands og sjávar em
sameign þjóðarinnar".
(D) Ályktun Sambands ungra jafnaðar-
manna á 45. Flokksþingi Alþýðuflokksins,
1990, blaðsíða 34: „Ályktun um sjávarút-
vegsmál“.
(E) Ályktun frá 46. Flokksþingi Alþýðu-
flokksins, 1992, blaðsfða 84: „Fiskveiði-
stjórnun".
(F) Ályktun frá 46. Flokksþingi Alþýðu-
flokksins, 1992, blaðsíða 66, önnur máls-
grein um breytingu á kvótakerfi.
(G) Ályktun frá 46. Flokksþingi Alþýðu-
flokksins, 1992, blaðsíða 65: „Stjórn fisk-
veiða, liður 3“.
(H) Ályktun frá 46. Flokksþingi Alþýðu-
flokksins, 1992, blaðsíða 65. Síðasta máls-
grein sömu síðu um gmndvallaratriði.
(I) Samþykkt ályktunar á flokksstjómar-
fundi Alþýðuflokksins á Hótel Sögu, 29.
janúar 1993.
Til þess að hafa gmndvöll að vinna út frá
þá gerum við ráð fyrir eftirfarandi stað-
reyndum:
I. Að fiskveiðar séu undirstöðuatvinnu-
vegur sjávarplássa í landinu.
II. Áð flest bæjarfélög í landinu em
sjávarpláss.
III. Að kvóti hafi farið á flakk milli
byggðarlaga.
IV. Að fari kvóti úr sjávarplássi þá muni
það korna niður á afkornu staðarins.
V. Að kolkrabbinn er þjóðhagslega
hættuleg ófreskja sem þnfst á kvóta.
Ég er alveg viss um að allir landsmenn
eru sammála unt þessar staðreyndir, og er
það því hulin ráðgáta bæði mér og öðmm,
hvers vegna ekki er tekið meira tillit til
þessara staðreynda við fiskveiðistjórnun
landsmanna. Það er eins og einhver ósýni-
leg hönd stöðvi allar tilraunir til breytinga
(eða er það kannski armur?).
Til þess að fá vinnufrið með tillöguna þá
em allir einkahagsmunir settir út af borðinu
og eftirlátnir þeim til skoðunar sem telja sig
bera þá sérstaklega fyrir brjósti.
Tillöguna, sem er hér á síðunni í ramma,
geri ég að sjálfsögðu með fullri virðingu
fyrir þeim ráðamönnum sem ekki sjá skóg-
inn fyrir trjánum.
Það væri gott að heyra álit lands-
byggðarinnar á þessari hugmynd, svo
hægt sé að draga frekari ályktanir og
hugsanlega hrinda í framkvæmd áætlun
til úrbóta.
Það er nokkuð líklegt að tilvist sjávar-
plássana yrði nokkuð vel tryggð ef plássin
gætu haft tryggar tekjur af kvótanum í
formi vinnslu heimamanna og leigu, og það
að hafa eitthvað að segja um hvernig kvót-
anum sé ráðstafað.
Höfundur er framkvæmdastjóri
og fyrrverandi sjómaður.
Tillaga til úrbóta í
fiskveiðistjómarmálum
(1) Fiskveiðistjórn úthlutai' kvóta til byggðarlags
í samræmi við sögulega og landfræðilega afstöðu
byggðarlagsins til fiskimiða þeirra tegunda sem
kvótinn tekur til.
(2) Úthlutuðum kvóta bæjarfélagsins skal bæjar-
félagið leigja til starfandi lögaðila í sjávarútvegi
þar sem heimamenn hafi forgang.
(3) Leigan skal vera formsatriði og upphæðin
bundin í reglugerð.
(4) Bæjarfélagið skal hafa heimild til þess að
segja upp með fyrirvara, afturkalla og eða ógilda
leigusamning á kvóta við lögaðila hvenær sem
bæjarfélaginu þykir réttmæt ástæða til, svo sem við
niðurfellingu á leigugreiðslum til bæjarfélagsins.
(5) Tæknilega kemur kvóti heim í hérað við byrj-
un hvers fiskveiðiárs til endurskoðunar og endur-
nýjunar á leigusamningi, sem endurnýjast sjálf-
krafa ef honum hefur þá ekki verið sagt upp með
fyrirvara eins og reglugerð segir til um.
(6) Bæjarfélag getur ekki selt öðrum kvótann, eða
afsalað sér á annan hátt kvótanum, né notað kvót-
ann sem veð.
(7) Bæjarfélag má ekki stunda útgerð byggða á
þessum kvóta.
(8) Bæjarfélag getur sett skilyrði um meðferð og
löndun kvóta í leigusamning til þess að tryggja af-
komu og atvinnu í bæjarfélaginu.
(9) Geti heimamenn ekki nýtt sér forgangsrétt
sinn þá má bæjarfélagið leigja kvótann til utanað-
komandi lögaðila (með fyrirvörum bæjarfélags).
(10) Kvótinn er af breytilegri stærð og samsetn-
ingu eftir ákvörðun fískveiðistjómar.
(11) Kvótinn er alfarið undir forsjá bæjaifélagsins
og er úthlutað til bæjarfélagsins af fiskveiðistjórn
eftir fyrirfram ákveðnum reglum um magn (kvóta)
og samsetningu.
(12) Forræði kvótans má ekki færa úr byggðar-
laginu.
(13) Leigutaki skal greiða umsamda leigu til bæj-
aifélagsins í réttu hlutfalli við veiddan aíla eftirá
við uppgjör (á markaði).
(14) Leigutaki má framleigja og versla með kvót-
ann með fyrirvara um rétt bæjarfélags.
(15) Réttindi leigutaka til kvótans og allir aðrir
samningar um kvótann falla niður við vanhöld á
greiðslum til bæjarfélagsins.