Alþýðublaðið - 27.10.1994, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 1994
MMOUBUOID
Stofnað 1919
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Auðvitað er
ESB á dagskrá
Alþýðublaðið spyr í dag nokkra þingmenn Sjálfstæðisflokksins
um afstöðu þeirra til Evrópusambandsins og hugsanlegrar um-
sóknar íslands um aðild. Svar Sigríðar Önnu Þórðardóttur er
einkar athyglisvert. Hún segir: „Varðandi það, hvort Evrópu-
sambandsmálin séu á dagskrá, þá hefur það verið afstaða míns
flokks að svo sé ekki. Mér finnst hinsvegar fyllilega tímabært
að ræða þetta mikilvæga mál.“
Sigríður Anna er öllu varfæmari en aðrir þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins sem leitað var álits hjá. Hún vill greinilega ekki
styggja formann Sjálfstæðisflokksins, sem hefur ítrekað lýst
því yfír að Evrópumálin séu alls ekki á dagskránni; þau eigi
ekki að ræða. Máiflutningur Davíðs Oddssonar í þessu máli ber
því miður vitni um pólitíska meinloku, sem á lítið skylt við þá
röggsemi sem þykir allajafna einkenna störf hans. Sigríði Önnu
finnst tímabært að Sjálfstæðisflokkurinn hætti að láta einsog
málið sé ekki til umræðu.
Auðvitað er ESB-málið á dagskrá. Um það eru þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins sammála - að formanninum einum undanskild-
um. Þau Ámi R. Ámason, Tómas Ingi Olrich, Sturla Böðvars-
son, Einar K. Guðfinnsson og Lára Margrét Ragnarsdóttir svara
spumingu Alþýðublaðsins um það á afdráttarlausan hátt; þótt
þau greini síðan vissuiega á um það, hvort ísland á að sækja um
aðild að Evrópusambandinu.
ESB-málið er á dagskrá hjá kjósendum Sjálfstæðisflokksins,
og gott betur: Nýleg skoðanakönnun Morgunpóstsins leiðir í
ljós, að meirihluti sjálfstæðismanna vill aðild að Islands að Evr-
ópusambandinu. Flokksformaðurinn getur ekki trakterað þetta
fólk á því að málið sé ekki til umræðu.
Davíð Oddsson lýsti yfir því, á þingi ungra sjálfstæðismanna í
sumar, að Alþýðuflokkurinn myndi eflaust reyna að stela kjós-
endum frá Sjálfstæðisflokknum út á ESB- málið. Með þessari
athugasemd villtist Davíð inná gamalgrónar villigötur stjóm-
málamanna: Að flokkarnir þeirra eigi atkvæði einsog hver önn-
ur ríkisskuldabréf. Auðvitað verður tekist á um ESB-málið fyr-
ir kosningamar í apríl. Þingmenn Sjálfstæðisflokksins em
greinilega að búa sig undir það, einsog svör þeirra í Alþýðu-
blaðinu í dag gefa til kynna.
Ekki á vetur
setjandi
Fulltrúar ungliðahreyfmga stjómmálaflokkanna héldu sameig-
inlegan blaðamannafund í fyrradag til þess að kynna yfirlýs-
ingu þarsem segir að núverandi misvægi atkvæða sé óþolandi
brot á mannréttindum. Ungliðamir vilja að kosningalögin verði
endurskoðuð rækilega í vetur, með það fyrir augum að vægi at-
kvæða alstaðar á landinu verði jafnt. Núverandi kosningalög
em ekki á vetur setjandi, segir í yfirlýsingunni.
Það er fagnaðarefni að krafan um jafnt vægi atkvæða nýtur æ
meiri hljómgmnns í öllum stjómmálaflokkum. Jafnframt em
menn að skilja að um er að ræða stórkostlegt mannréttindamál.
í nýlegri umfjöllun Alþýðublaðsins var leitað álits þingmanna
úr öllum flokkum og meginniðurstaða þeirra var hin sama: Að
atkvæðavægi eigi að vera jafnt. Menn greinir á um útfærslur, en
einfaldasta frambúðarlausnin er sú að gera landið allt að einu
kjördæmi.
Alþingismönnum ber siðferðileg skylda til þess að taka á mál-
inu af einurð og festu; þeir geta ekki leitt hjá sér kröfu þjóðar-
innar í þessu efni.
Garður gangstíga sem liggja aftur saman
Það er mér í bamsminni þegar ég
fór fyrst að lesa blöðin að í þingfrétt-
um Morgunblaðsins stóð ævinlega
lítið (k) í sviga aftan við nöfn þing-
manna Alþýðubandalagsins sem
tóku til máls á Alþingi. Eg man ekki
hvenær þetta breyttist, en ég held
það hafi ekki verið fyrr en seint á átt-
unda áratugnum. Ætli sé ekki nokk-
um veginn óþarft að taka fram að
(k)-ið stóð fyrir kommúnisti.
I þessu litla (k)-i fólst náttúrlega
ógurlega mikil sag:
sem þarf ekki að
rekja. Kjami máls-
ins er sá að ritstjór-
ar Morgunblaðsins
vildu láta líta út
iyrir að þingmenn
Alþýðubandalags-
ins væm kommún-
istar. Þetta var
kaldastríðslegt í
hæsta máta, því þrátt fyrir söguleg
tengsl, einstaka Rúmeníu- og Rúss-
landsferðir flokksforingja og klásúl-
ur um þjóðnýtingu í stefnuskrá var
Alþýðubandalagið enginn kommún-
istaflokkur.
Þeir flokksmenn sem vom ekki
beinlínis elliærir vom löngu búnir að
slíta tengslin við Sovétríkin. Það var
ekki fyrr en á þriðja glasi að tók sig
upp hálfgleymd aðdáun þeirra á Sta-
lín. Það er varla hægt að segja heldur
að á þessum ámm hafi Alþýðu-
bandalagið átt neina bræðraflokka.
Menntamönnum í flokknum þótti
reyndar illt að lifa í tómarúmi og
gerðu dauðaleit að einhverju til að
hanga í; um tíma sáu þeir ekki sólina
fyrir Maó, svo Kastró, og síðar
fylltust þeir aðdáun á ítölskum
kommúnistum þegar þeir slógu af
harðlínunni og fóru að kalla sig Evr-
ópukommúnista.
En að öðm leyti byggði flokkur-
inn á þessu einkennilega samblandi
af sósíalisma og þjóðemishyggju
sem Einar Olgeirsson hrærði sam-
an; geggjaðri hugmyndasúpu þar
sem Marx og Engels svömluðu inn-
an um hetjur sjálfstæðisbaráttunnar
og garpa þjóðveldisaldar.
Magnaðasta birtingarfonn þessara
hugmynda var baráttan gegn hemum
og Nató sem var háð með rökum úr
kvæðurn þjóðskálda - var ekki
Keflavfkurgangan hin íslenska út-
gáfa af Göngunni miklu? Tíma-
bundnar hliðargreinar voru svo upp-
hlaup gegn stóriðju og EFTA, en
heilagasta stríðið var háð gegn
Kanasjónvarpinu og þar vannst
mesti sigurinn, kannski sá eini.
Þetta var tilvemgmndvöllurinn,
en þegar öllu var á botninn hvolft
var hann þó ekki mikilsverðari en
svo að foringjar Alþýðubandalags-
ins vom reiðubúnir að gleyma hon-
um hvenær sem þeim hentaði. Að
því leyti hefðu fylgismenn hers og
Nató ekki getað fengið meðfærilegri
andstæðing.
Þar fyrir utan gekk pólitík flokks-
ins á þessum tíma helst út á að tala í
hneykslunartóni um skran í verslun-
um og andskotast út í búðarfólk,
heildsala og milliliði sem var flokks-
kredda að væm að stela undan
Silfur Egils
Egill
Helgason
skrifar
þjóðarauði íslendinga með faktúm-
falsi. Öllu því liði var brigslað um
óþjóðhollustu sem löngum hefur
verið vinsælast hnjóðsyrði hjá Al-
þýðubandalaginu.
Núorðið er Alþýðubandalagið svo
snautt að það á ekki einu sinni þenn-
an vott af hugmyndafræði. Mennta-
mennimir sem einu sinni reyndu að
hugsa fyrir flokkinn hafa engan sósí-
alisma að skilgreina lengur og em að
laumast hljóðlega burt. Það eina sem
^“■■■■■i^^^eimir eftir af er
xenófóbt'an, tor-
tryggnin í garð út-
lendinga. En múr-
ar hafa hmnið og
viti menn: smátt
og smátt er Al-
þýðubandalagið
að eignast bræðra-
flokka að nýju.
--------------- Óvænt kemur í
Ijós að gamlir gangstígar liggja aftur
saman. Falleraðir kommúnistaflokk-
ar Austur-Evrópu hafa gengið í end-
umýjun lífdaga og - þeir líta út eins
og Alþýðubandalagið. Félagar frá
því forðum tíð ná saman á nýjan leik,
að minnsta kosti í andanum.
Ekki það að Alþýðubandalagið
hafi nein flokkstengsl við karla eins
og Gysi f Þýskalandi, Meciar í Sló-
vakíu, Brazaukas í Litháen, Horn í
Ungverjalandi og Pavliak í Póllandi
eða kæri sig yfirleitt um það. Eg er
viss um að flestir Alþýðubandalags-
menn vildu frekar vera í félagsskap
krata með Carlson í Svíþjóð,
Scharping í Þýskalandi og Blair á
Englandi - bara af því það er miklu
flottari klúbbur.
Hængurinn er bara sá að svoleiðis
kratar hafa undanfarið legið í angist-
arfullri naflaskoðun um öll sín
gmndvallarprinsípp, velferðarkerfið
eins og það leggur sig. Það hefur Al-
þýðubandalagið enga löngun, getu
eða forsendur til að gera.
Bomir uppi af vansælu og von-
leysi hafa gömlu kommúnistamir
verið að ná furðulega góðum árangri
í kosningum í Austur-Evrópu.
Flokkamir þeirra hafa verið skírðir
upp á nýtt og hafa máski yfir sér svo-
lítið kratískt yfirbragð. Pólitík þeirra
fer þó fyrst og fremst fram með rök-
um tilfinningalífsins; það er alið á
tortryggni, andúð og ótta við breyt-
ingar. Viðlagið sem alltaf hljómar er
hvað þetta sé mikil svívirða allt sam-
an. Þeir láta eins og þeir séu útvaldir
til að veija fólk fyrir hinum stjóm-
málamönnunum sem af óeðlilegum
hvötum vilji gera líf þess óbærilegt;
úlfum sem um stundarsakir hafi
bmgðið sér f líki hjarðmanna og sæti
færis að rífa litlu fómarlömbin á hol.
Að öðm leyti en að gera ráð fyrir
því að fólk sé upp til hópa frekar fá-
víst eru þetta vita hugmyndalausir
pólitíkusar og tækifærissinnaðir út í
gegn; af eðliskænsku vita þeir að það
er líklegt til árangurs í pólitík að
halda sig við fáar einfaldar fullyrð-
ingar sem þurfa alls ekki að vera
snjallar eða frumlegar.
Alit em þetta gamalreyndar og
notadrjúgar brellur pópúlista, og
þama fara skilin milli hægri og
vinstri að verða vemlega óljós. Og
þama emm við farin að sjá móta fyr-
ir útlínunum á Alþýðubandalaginu.
Alþýðubandalagið hefur tileinkað
sér þá vinnureglu pópúlistans að ráð-
ast á öll mál með látum. Það er rokið
upp til handa og fóta og talað hátt og
mikið. Þingmenn flokksins em stolt-
ir af því að tala mest á Alþingi - eins
og það sé eitthvert afrek eða tilgang-
ur í sjálfu sér.
Ekki verður maður var neinn sér-
stakan áhuga á hugmyndum eða
framkvæmdum, heldur fer málflutn-
ingurinn fram með því að bregða
upp sem geigvænlegustum myndum
(sem gefa kærkomið frí frá því að
hugsa); Sjúklingar liggja í andaslitr-
um á göngum spítala, kmmla íhalds-
ins seilist í útvarpið, kolkrabbinn
ætlar allt að éta, það er glaumur og
gleði í veislusölum ríkisins, utanrík-
isráðherra er ( útlöndum með sjálf-
stæði þjóðarinnar í vasanum eins og
skiptimynt, en fyrir utan félagsmála-
stofnun stendur örsnautt fólk í langri
biðröð.
í reyndinni lætur Alþýðubanda-
laginu þó best að beita sér í litlum
málum - þar er hægt að gera mestan
hávaða og þar er hugmyndafátæktin
síst til baga - og langbest þegar veg-
ið er að Ríkisútvarpinu sem flokkur-
inn lítur ú sem eins konar móðurskip
eða að menningunni þar sem
Alþýðubandalagið fer um eins og
full Fúrtseva*.
Máski virkar þetta ágætlega.
Alþýðubandalagið virðist altént
þokkalega á sig komið og bræðra-
flokkamir nýju em að sækja í sig
veðrið. Þeir vita kannski ekki hvorir
af öðrum en leiðir þeirra liggja sam-
an á nýjan leik. Óg ætli menn að
beita svona pólitík til langframa er til
ágætis mottó, komið úr smiðju
erkipópúlista allra tíma, Adolfs Hitl-
er, sem vissi upp á hár hvemig flokki
sínum yrði mest ágengt: „Með því að
nota töframátt einfaldana, andspænis
þeim hrynur öll mótspyrna.“
*Ekaterina Aleksevna Fúrtseva, menningar-
málaráöherra Sovétríkjanna frá 1960-1974.
Þótti klár á flokkslínunni en illa aö sér í menn-
ingunni.
„Alþýðubandalagið hefur tileinkað sér þá vinnureglu pópúlist-
ans að ráðast á öll mál með látum. Það er rokið upp til handa
og fóta og talað hátt og mikið. Þingmenn flokksins eru stoltir af
því að tala mest á Alþingi - eins og það sé eitthvert afrek eða
tilgangur í sjálfu sér.“
Dagatal 27. október
Atburdir dagsins
1505 Ivan mikli, fyrsti Rússakeis-
arinn, safnast til feðra sinna. 1662
Karl II Englandskóngur selur Dun-
kirk til Lúðvík XIV. 1971 Nafni
Kongó breytt f Zaire. 1971 Breska
þingið samþykkir inngöngu Bret-
lands í EBE.
Afmælisbörn dagsins
James Cook skipstjóri og land-
könnuður, 1728; Niccolo Paganini
ítalskur tónsmiður, 1782; Theodore
Roosevelt Bandaríkjaforseti og
handhafi friðarverðlauna Nóbels,
1858; Dylan Thomas eitt frægasta
skáld aldarinnar, kom Wales á landa-
kort bókmenntanna, 1914; Sylvia
Plath bandarísk goðsögn og skáld-
kona sem framdi að lokum sjálfs-
morð, 1932; John Cleese breskur
háðfugl og einn besti gamanleikari
vorratíma, 1939.
Annálsbrot dagsins
Eitt fóstur heyrðist gráta í móður-
innar lífi í Kaupenhafn, 7 vikum
fyrri en það var fætt, sem var eitt
teikn um það eptirkomandi stríð.
Skarðsannáll, 1563.
Lokaord dagsins
Eg er búinn að drekka 18 óbland-
aða viskísjússa í röð. Ég held að það
sé met.
Dánarorð Dylan 'rhomas skálds (1914-53),
eins af afmælisbömum dagsins.
Málsháttur dagsins
Það er ekki oft, að hún amma mín
deyr.
Módgun dagsins
Ég man og eftir, að Jónas Hall-
grímsson kom einu sinni, þegar hann
kom utanlands frá; hann var búldu-
leitur og fúllegur að sjá, og mjög
hæglátur.
Benedikt Gröndal, Dægradvöl.
Ord dagsins
Blótaðu ekki, bróðir minn,
böl það eykur nauða.
Engum hjdlpctr Andskolinn,
og ctllrci síst í dauða.
Hallgrímur Pétursson. Hann dó þennan dag ár-
iö 1674.
Skák dagsins
Við lítum á handbragð frímerkja-
safnarans Anatolys Karpovs í skák
sem hann tefldi 1' Las Palmas 1977
við Italann Tatai. Karpov hefur svart
og er f þann veginn að ryðja hvítu
mönnunum útaf borðinu einsog sjá
má. Síðasti leikur hvíts var 23. Dc2.
Karpov kom með snotran loka-
hnykk.
23.... Dd3!! 24. exd3+ cxd3+ 25.
Kd2 He2+ 26. Kxd3 Hd8+ 27. Kc4
Hxc2+ 28. Kxb4 Hcd2 29. f3 Bf8+
30. Ka5 Bd7+ Hér fékk hinn ógæfu-
sami Tatai sig loksins fullsaddan.