Alþýðublaðið - 16.05.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 16. MAÍ1995
MÞMBLK9ID
20918. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 625566
Fax 629244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Moldviðrinu
slotar
MeiriWuti Alþýðubandalags og Sjálfstæðisflokks í Hafnarfirði neytti
allra mögulegra ráða til að slæma höggi á fyrrverandi meirihluta Al-
þýðuflokksins. Þar gengu alþýðubandalagsmenn fram fýrir skjöldu. Þeir
þurftu að rétdæta fyrir kjósendum sínum hversvegna þeir gengu til sam-
starfs við höfuðóvin sinn, íhaldið. í þeirra augum var besta leiðin til
þess að þyrla upp sem mestu moldviðri í kringum störf Alþýðuflokks-
ins, ekki síst fyrrverandi bæjarstjóra, Guðmundar Áma Stefánssonar.
Sérstök aðför var gerð að honum, og reynt að tortiyggja hann persónu-
lega í kringum Listahátíð Hafnarfjarðar, sem og viðskipti bæjarins við
Hagvirki-Klett.
Eitt af öðru hafa mál nýju bæjarstjómarinnar fallið. Ekkert stendur
eftir af öllum þeim ávirðingum sem hún bar á forvera sína. Nú síðast
hefúr ríkissaksóknari vísað á bug kæm oddvita núverandi meirihluta-
flokka í bæjarstjóm Hafnarfjarðar, þarsem ýjað var að saknæmum við-
skiptum meirihluta Alþýðuflokksins og Hagvirkis-Kletts. Ekkert, ná-
kvæmlega ekkert, í kæru Magnúsar Jóns Arnasonar og Magnúsar
Gunnarssonar, oddvita Alþýðubandalags og Sjálfstæðisflokks, taldi rík-
issaksóknari athugunar virði. Niðurstaðan er því fullkomin uppreisn fyr-
ir bæjarfulltrúa Alþýðuflokksins í Hafnarfirði, sérstaklega Guðmund
Áma Stefánsson.
Alþýðubandalagsmenn og sjálfstæðismenn kærðu fyrst samskipti
bæjarins til félagsmálaráðuneytisins, og gerðu sér bersýnilega vonir um
að geta enn aukið moldviðrið sökum þeirrar staðreyndar að þáverandi
ráðherra var félagi Guðmundar Áma úr Alþýðuflokknum á Reykjanesi.
En Rannveig Guðmundsdóttir sagði sig firá málinu og Þorsteinn Pálsson
var skipaður seturáðherra. Þorsteinn fann ekkert athugavert við málið.
Það hentaði hinsvegar ekki að Guðmundur Ami hefði fúllan sigur - rétt
fyrir þingkosningar.
I kjölfarið var sett upp leikrit, þarsem Þorsteinn Pálsson lék sérlega
ógeðfellt hlutverk. Hann vísaði málinu frá, með þeim rökum að ásakan-
ir á Alþýðuflokkinn væm svo alvarlegar að þær féllu ekki undir verk-
svið félagsmálaráðuneytisins: heldur undir embætti ríkissaksóknara.
Með því var gefið í skyn að fulltrúar Alþýðuflokksins hefðu gerst sekir
um glæpsamlegt athæfi. Þetta leiddi til þess að pólitísku tvílembingam-
ir, sem nú stjóma Hafnarfirði, sáu sér fært að kæra málið til ríkissak-
sóknara.
Með þessu sýndi Þorsteinn Pálsson eðli sem ekki er ósvipað því sem
Ólafur Ragnar Grímsson þóttist á sínum tíma sjá í Davíð Oddssyni. Þor-
steinn beitti póhtískri taflmennsku sem hentaði með tilliti til þingkosn-
inganna, og skipti þá engu þótt æra einstaklinga skaddaðist. Þetta er allt
önnur og ógeðfelldari mynd, en sú glansmynd heiðarleika og vamm-
leysis sem Þorsteinn reynir jafnan að bregða upp af sjálfum sér.
Vafalítið hafði þetta áhrif á stöðu Guðmundar Áma, og þarmeð Al-
þýðuflokksins. Nú Hggur niðurstaðan fyrir og hún á ekki að koma nein-
um á óvart: Ríkissaksóknari vísar málinu ffá. Eftfr situr bæjarstjóm sem
búin er að eyða heilu ári í árásir á Alþýðuflokkinn og Guðmund Áma -
meðan orðstír Hafnarfjarðar hefur sokkið dýpra og dýpra, og allar fram-
kvæmdir í bæjarfélaginu setið á hakanum.
Eggert G. Þorsteinsson
Eggert G. Þorstemsson var um langt skeið einn af helstu foringjum
Alþýðuflokksins. Ungur að ámm var hann fenginn til að gegna trúnað-
arstörfum í þágu flokksins, og þingmaður varð hann aðeins 28 ára gam-
all. Eggert var alþingismaður í aldarfjórðung og ráðherra í sex ár á tím-
um Viðreisnarstjómarinnar. Rætur Eggerts lágu í jarðvegi verkalýðs-
hreyfingarinnar, og þær rætur slitnuðu aldrei. Gylfi Þ. Gíslason orðar
það svo í minningarorðum sínum, að Eggert hafi skihð hinn almenna
mann í þjóðfélaginu, hugsað einsog hann og talað það mál, sem hann
skildi.
Eggert tileinkaði sér ungur mannúðarhugsjónir jafnaðarstefnunnar og
helgaði stóran hluta hfs síns baráttunni fyrir þeim. Jafnaðarmenn munu
jafnan minnast Eggerts G. Þorsteinssonar með virðingu. ■
Flokkarnir og sagan
Fyrr á þessari öld fóru ungir
menn til Moskvu og sáu það, sem
þar var að gerast. Einn þeirra átti
kærustu sem handtekin var af togin-
leitum útsendara Stalíns, dregin burt
frá bami þeirra litlu.
Hann var ekki tekinn trúanlegur
hér heima.
Annar ungur maður var næstum
dáinn úr lungnabólgu í Moskvu á
sjötta áratugnum af því að þar var
ekki notað pensilín, sem sagt var
vera kapítalískt meðal, heldur beitt
miðaldalækningum, heit jám lögð á
húðina til að efla blóðrásina.
Hann var ekki tekinn trúanlegur
hér heima.
Þessir ungu menn komu til ís-
lands, og gerðu heiðarlega tilraun til
að leggja út af reynslu sinni og upp-
skám það að vera álitnir blaðaþras-
arar, jafnvel kverúlantar.
Það þýðir ekkert að reyna að lýsa
því hvemig það er að upplifa raun-
vemleikann, en vera síðan ekki tek-
inn trúanlegur, verða að grafa hann
í brjósti, geyma hann einn, geta
ekki deilt honum með öðrum; en
fyrir okkur er mikilvægast að spyrja
núna: hvaða áhrif hefði það haft á
íslenskt flokkakerfi, ef mennirnir,
sem sjálftr höfðu upplifað Sovétrík-
in á þessum tíma, hefðu verið teknir
trúanlegir?
Saga þessara manna, sem stimpl-
aðir vom blaðaþrasarar, fylgir okk-
ur enn þann dag í dag: allir þeir sem
Gestaboð
núna tjá sig um íslenskt flokkakerft
eru pólitísk afkvæmi sögunnar,
einnig þeir sem eru að komast að
því núna, á árinu 1995, að þetta
kerfi þurfti breytinga við; og það
ber vitni um barnaskap, pólitíska
gmnnhyggni, að álíta annað. Vissu-
lega er langur tími liðinn, vissulega
hefur margt breyst, jafnvel Hjörleif-
ur Guttormsson, er orðinn talsmaður
hinna sögulegu sátta, fylgismaður
samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn.
en samt sem áður á munurinn, sem
greyptur er í þjóðarsálina, á flokk-
um eins og Álþýðuflokki og Al-
þýðubandalagi sér mjög, mjög djúp-
ar rætur.
Ég skrifaði fyrstu grein mína um
breytingar á fslensku flokkakerfi í
DV, þá nýorðinn 22 ára, og birtist
hún 30. desember 1988. Skoðanir
mínar á þeim breytingum hafa síðan
lítið breyst. í barnatrú minni árið
1988 vanmat ég þó nokkra þætti
málsins, og þessa helst: Ég vanmat
sögulega þáttinn, þá staðreynd að
margir af þeim, sem ennþá eru ráð-
andi í íslenskum flokkum voru þátt-
takendur í hatrömmum deilum um
alþjóðamál fyrir fáum áratugum. Ég
vanmat líka þau áhrif, sem Evrópu-
hyggjan átti eftir að hafa á þessa
umræðu: Og síðast en ekki síst: ég
vanmat það eðli íslenskrar umræðu
og íslenskra stjómmála, sem felst í
því að gera persónur fremur en mál-
efni að forsendu, að útgangspunkti
alls.
Ég hef sannast sagna engar
áhyggjur af pólitísku skírlífi „jökla-
sósíalista“, sem Guðmundur Andri
Thorsson kýs að nefna svo í athuga-
semdum við grein sem ég skrifaði í
Alþýðublaðið og nefni „Af pólitísku
skírlífi": ég get ekki séð að fyrrum
iðnaðarráðherra okkar íslendinga,
Hjörleifur Guttormsson með sinn
vilja til samstarfs við Sjálfstæðis-
flokkinn, sé þjakaður af stjómfælni
með sinn pólitíska ísskáp, þá iðnað-
arvöm sína, hvað þá staddur í eyði-
mörk. Ég hef hins vegar meiri
áhyggjur af ungu fólki með ýmsar
góðar hugsjónir og ungæðislega
vantrú á málamiðlunum, fólki, sem
landið þarf Á að halda en myndi
dæma sig til hjásetu í þjóðfélaginu
með stuðningi við pólitískan skírlff-
isflokk, líkt og við sáum í Þýska-
Guðmundur Andri Thorsson sýndi mikinn persónu-
legan áhuga á mér í grein sinni. í grein minni bar
Guðmund Andra Thorsson hins vegar hvergi á
góma, hann var þar hvergi nefndur, persóna hans
var ekki umræðuefnið þar, heldur hugmyndin
„pólitískt skírlífi" og mér finnst það dapurlegt, að
hann skuli sækjast beinlfnis eftir persónuþrasinu
eins og það gerist íslenskast og lágkúrulegast,
taka upp f sig gúlsopa af yfirlýsingum um persónu
mína og gefa sér ekki til þess öflugri forsendur,
en þessa elnu grein.
Svar mitt
ni»4ii iií^iii1i> ijfiiVn 111 í'
Af pólitfsku skíriífi .
Kiu.*Æ5Ík&
**• '"Wíiídw rtói.
X&ÍZÍZSÚh
VlkUBÍltai |
QMoiiiridtjf
> hefur Þ* f»«m •» þ»»»» Jofnan Uu
llilfur Jeifj»aA»»m»öur UtánAi.
IM þarf «9 mm«« mi« •(* •VMt4 till •*
tetMf» ekkl t ÞebM brMttmiAgum imn riHMIat
v*» Eln»r wru. þvf a» þtt éf vluaWga W>»
|inMra«giftnttnnam
éffw á..———■•■—•
•-* v* *“—- *
. -ÍH*i**%>* *
sssssteas’/
SSm
HSrS
■^- J«»á --

*nuh> •
.l^ípuWl
*.ft tmmí:
iJlíW*. «4>Jk'*iUL« U», ií;
Kt*l».«<lfl«>‘.'l-*r|i-.
rfSSSír'í'rte.
■t- ••»!«• :
‘ 7,$v
.«i#u
.iterte-ss:
rfx, >i» H.ynv. >*i.«•»«>,
tfaltr-l • , 1I. V.
,MMi||né»4Í, Lí M ik ■««. *l
M ««.•»» »>l«u,J
«ti*<+- fph ‘4• •ttt«r*,n• ■■!««.'
lUlfal’iV
; *n*í m.
vaaassm,
!!*-• é H* -><»*
•Wfcr-««tM jwawm
:MÚ.: ■ :M .<M
landi í sambandi við græningja og
hér á íslandi, þegar margt gott fólk
studdi Kvennalistann á stjómfælni-
tímabili hans - og slíkur kjósenda-
hópur er svo sannarlega ekkert
„aukaatriði“, sem menn geta afgreitt
sem „hálfgert PS“ í pólitískum
greinum, líkt og Guðmundur Andri
Thorsson segir núna - eftirá - að
hann hafi ætlað sér; þá pólitísku
vigt sem slíkir kjósendur hafa,
þekkja þeir, sem fylgst hafa með
stjórnarmyndun í Þýskalandi síðasta
áratuginn eða svo.
Það er margt gott fólk í þessum
litlu flokkum í stjómarandstöðunni
hjá okkur, fólk sem talar um mál-
efni, og leiðir hjá sér umræðu um
menn. Þjóðarviljinn er núna með
nýjum og nútímalegum flokki og
breytingum á flokkakerfinu, og það
eru ekki bara stjórnarandstæðingar
sem vilja þær: mikill hluti kjósenda
Sjálfstæðisflokksins vill þær líka.
Við verðum nefnilega að hugsa um
flokkakerfið sem heild, eins og til
dæmis er gert í Þýskalandi, hætta að
hugsa um eigin stórasannleik, hina
forpokuðu betranarhyggju gagnvart
náunganum og hugsa frekar um
kerfi með álíka öflugum flokkum,
sem vega pólitískt salt, hafa jafn-
ræði hver með öðrum, bæta jafnvel
hver annan upp - þjóðarviljinn
stendur til þess núna, rétt eins og
vilji Guðmundar Andra Thorssonar,
en ekki hefur hann oft gert vart við
þann áhuga fyrr, og hefur þó um-
ræðan staðið í afar, afar mörg ár.
Það er slæm lenska hér á landi að
greina ekki á milli manna og mál-
efna. Það hvort viðkomandi er ung-
ur eða gamall, feitur eða mjór, karl
eða kona, skyldur vondu fólki eða
góðu - menn gá oft fyrst a þessu og
fara svo að hugsa um það sem við-
komandi hefur að segja: verk manna
og orð, þau njóta sjaldnast hlutlægr-
ar umfjöllunar í okkar litla þjóðfé-
lagi, en oft afar persónulegrar - og
það er einmitt helsta ástæðan fyrir
því að á íslandi er iðulega þrasað,
þar er stundaður persónulegur skot-
grafahemaður, fremur en hugsjóna-
barátta.
Guðmundur Andri Thorsson
sýndi mikinn persónulegan áhuga á
mér í grein sinni. I grein minni bar
Guðmund Andra Thorsson hins
vegar hvergi á góma, hann var þar
hvergi nefndur, persóna hans var
ekki umræðuefnið þar, heldur hug-
myndin „pólitískt skírlífi" og mér
fmnst það dapurlegt, að hann skuli
sækjast beinlínis eftir persónuþras-
inu eins og það gerist íslenskast og
lágkúrulegast, taka upp í sig gúl-
sopa af yfirlýsingum um persónu
mína og gefa sér ekki til þess öfl-
ugri forsendur, en þessa einu grein.
Penni Guðmundar Andra Thorsson-
ar myndi ugglaust nýtast betur í
ómengaðri umræðu um íslenskt
flokkakerfi, heldur en í persónu-
bundnu þjarki, óþörfum - en að
sama skapi dýmm - stóryrðum um
náungann.
Ræðum þá frekar málefnin, breyt-
um þessu flokkakerfi!
Persóna mín, Guðmundar Andra
Thorssonar eða annarra er fullkom-
ið aukaatriði í samanburði við það
sem öllu máli skiptir.B
Höfundur er kvikmyndahöfundur og
sagnfræðingur.
m a
Atburðir dagsins
1901 27 fórust þegar skip sökk
skammt austur af Heimaey.
Einum var bjargað. 1959 Is-
lendingar kepptu við Dani í
körfuknattleik; fyrsti landsleik-
ur okkar í þessari grein. 1966
Tískubúðin Karnabær opnar í
Reykjavík. 1990 Málverk eftir
Van Gogh selt á uppboði í
New York fyrir 82,5 milljónir
dollara. 1991 Edith Cresson
verður forsætisráðherra Frakk-
lands, fyrst kvenna.
Afmæiisbörn dagsins
Henry Fonda bandarískur
kvikmyndaleikari, 1905. Li-
berace bandarískur pianóleik-
ari og skemmtikraftur, 1919.
Olga Korbut sovésk fimleika-
stjarna sem sló í gegn á
Ólympíuleikum 1972 í Mii-
nchen, 1955.
Annálsbrot dagsins
I Eyrarsveit var bam út borið.
Það hafði maður átt við dóttur
sinni, fram hjá konu sinni, sem
hafði sex um sextugt. Þau bæði
réttuð. Setbergsannáll, 1678.
Tregi dagsins
Líf og andlát Gests Pálssonar
er einn af átakanlegustú sorgar-
leikunum, sem gerst hafa með
vorri þjóð. Gáfur hans sem
sagnaskálds voru frábærar,
hverra þjóða menn, sem menn
bera hann saman við.
Einar H. Kvaran.
Einkaiíf dagsins
Enginn er á nokkurn hátt
ómissandi - nema í einkalffinu.
Edith Cresson, sem varð for-
sætisráðherra Frakka þennan
dag fyrir fjórum árum.
Málsháttur dagsins
Skriðna kann fótur þeim
frækna.
Orð dagsins
Fölnarfold,
fymist allt og mceðist,
hold er mold,
hverju sem það klœðist.
Viðlag.
Skák dagsins
Enski stórmeistarinn John
Nunn hefur lengi verið 1 hópi
sterkustu skákmanna heims:
hann er stærðfræðingur og
talnasení. En í skák dagsins er
hann tekinn í bakaríið af Serb-
anum Rajkovic, sem hefur
hvítt og á leik. Drottningin er í
uppnámi og Serbinn bregst við
af hörku. Hvað gerir hvítur?
1. Hxf5! Hxf5 2. Re6 g5 3.
Dg4 Da5 4. b4! Rxb4 5. Rxd8
h5 6. He8+ Stærðfræðingurinn
gafst upp.