Alþýðublaðið - 04.08.1995, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1995
au>Vdublam>
3
s k o ð a n
Aö hafa þaö kósí...
Sætur strákur sem spilar og syngur í
unglingabandinu KÓSÍ var spurður að
því á fbmum vegi, hvemig honum litist
á ríkisstjómina. Hann lét vel af því.
Honum líkaði eitthvað svo vel þetta af-
slappaða andrúmsloft aðgeiðaleysisins.
Það væri svo kósí.
Hingað til hafa menn vanist því að
Háborðið
Baldvin
Harinibalsson
skrifar
æskan væri upp á kant. Man enginn
lengur þegar unglingurinn (í skóginum)
Halldór frá Laxnesi bauð ellinni að
hundskast oní sína kölkuðu gröf, þar
sem hún ætti heima og yrði ekki öðmm
til ama? Nú væm nýir tímar, sagði skáld-
spíran. Æskan myndi senn vitja ffum-
burðairéttar síns. Hún nennti ekki einu
sinni að hlusta á úitöluraddir hinnar aid-
urhnignu sveitar.
Þannig hefur hver kynslóðin fetað (
fótspor annarrar með fiýjuorð á vör og
óþol í fasi. Ungu fólki hæfir að vera
frekt til fjörsins; að brúka kjaft gegn
syfjuðu samtryggingarkerfi þess sem
var. Að boða bieytta tíma. Að láta til sín
taka.
En ekki lengur, eða hvað? Má vera að
kósfiæskan uni sér best í áreynsluleysi
lognmollunnar? Ætli hún vilji leggjast í
kör á ungum aldri með alsælubros á vör?
Alla vega skilst mér að hún vilji slappa
af - hafa það gott. Engin læti. Ekkert
liggi á. Ekki einu sinni gráglettin ærsl í
útvarpi - í stíl þeirra Matthildunga
sem nú eru miðaldra. Nei, ekki einu
sinni það. Bara værð og ró og bí bí
og blaka...
Samkvæmt KÓSÍ að minnsta kosti.
Fjölmiðlungar þóttust ekki geta leyft
sér slfkan munað. Þeir verða að fylla
dálka sína og tímabit í ljósvakanum.
Þess vegna mku þeir upp með andfælum
þegar þeim var sagt að ríkisstjómin ætti
100 daga að baki og fóm að spyija tíð-
inda: Hvort ríkisstjómin hefði komið
einhvetju í verk? Eða hvoit vitað væri
yfirleitt, á hvaða róli hún væri?
Og það varð fátt um svör. Verkalýðs-
foringjar og löggiltir æðibunumenn
hagsmunaaðila sögðu pass. Þeir höfðu
hvergi orðið varir við þessa ríkisstjóm.
Allt væri með kyrrum kjörum - allt væri
eins og var. Gabbið með GATT hafði
gengið eftir. Ofuitollamir tryggja óbreytt
ástand. Það mun engin samkeppni raska
grafarró einokunarkerfisins kringum
landbúnaðinn. Að vísu hallar undan fæti
hjá fiskvinnslunni. Smábátamenn sem
flestir kusu Þorstein og Halldór út á lof-
orð Einars Odds og auglýsingaskrifstofu
Framsóknar, vom sviknir í tryggðum.
Þeir segjast nú eiga úr vöndu að ráða;
hvort þeir kjósi heldur tugthús eða ver-
gang. Sannast hér hið fomkveðna að
menn kjósa ekki eftir á. Loforðalisti
Framsóknar - allt handa öllum - er
löngu gleymdur og grafinn.
En hvað um það? Er ekki allt í lagi?
Bíður okkar ekki björt fiamtíð, ef enginn
mggar bátnum í logninu?
Alveg eins og mttugasta öldin gekk í
garð með fyrstu heimsstyrjöldinni er
21sta öldin nú þegar ninnin upp. Eftir á
að hyggja geiðist það hinn 9. nóvember
árið 1989 með falli Berlínarmúrsins.
Aldahvörf ber neftiilega ekki alltaf upp á
aldamót.
Með falli Berlínarmúrsins lauk loks-
ins seinni heimsstyrjöldinni. Þar með
urðu söguleg kaflaskil. Vopnuðum fiiði
og stöðugleika kalda stríðsins var þar
með lokið. Velsældartilfinning „kósí-
tímabilsins" er íyrir bí. 20asta öldin er
þegar veröld sem var, milli-stríða og eft-
irstríðstími.
Ný öld er í gerjun. Hraði breytinganna
vex ár frá ári. Örtölvubyltingin lyftir
sumum (hinum hreyfanlegu og séríróðu)
í lykilstöðu. Á sama tíma ógnar hún
stöðugleika og öryggi annarra (sem
byggja afkomu sína á finmframleiðslu
og eru staðbundnir á jaðarsvæðum).
Óbreytt ástand við þessar kringumstæð-
ur mun að lokum snúast upp í grafarró
foitíðarinnar.
Frjáls viðskipti og þjónusta em at-
vinnuvegir íramtíðaiinnar. Fyrirtæki em
alþjóðleg. Markaðir em fjölþjóðlegir.
Hinir sérfróðu em alþjóðlega menntaðir
og miðlamir - tungumál hins nýja tíma -
em alþjóðlegir.
Heimurinn er að skiptast upp í nokkur
innbyrðis tengd viðskiptasvæði og
nokkrar tækniháborgir innan hvers
svæðis. Upplýsingamar berast á sek-
úndubroti af einum skjá á annan heims-
homa á milli. Peningar em rafeindaboð
sem berast efitir ljósleiðaranum eins og
hendi sé veifað. Upphæðimar em marg-
faldar á við gjaldeyrisforða nokkurra
ir framan nefið á okkur á hveijum ein-
asta degi. Hin nýja öld er nefhilega þeg-
ar gengin í garð. Og það vita þetta allir
sem vilja vita - nema fitamsólaiarmenn-
imir í Stjómarráði íslands. Og kannski
þeir hjá KÓSÍ.
Framsóknarmennimir í stjómarflokk-
unum vilja ekki vita af þessu. Þeir vilja
ekki láta stríðan óm ljósleiðarans raska
ró sinni. Þeir eyðilögðu GATT, sem gat
þó orðið fyrsta skrefið í rétta átt. Þeir em
á móti Evrópusambandinu; vilja sem
minnst af því vita. Stundum er á þeim að
„Ný öld er í gerjun. Hraði breytinganna vex ár frá
ári... Óbreytt ástand við þessar kringumstæður mun
að lokum snúast upp í grafarró fortíðarinnar. Frjáls
viðskipti og þjónusta eru atvinnuvegir framtíðarinnar.
Fyrirtæki eru alþjóðleg. Markaðir eru fjölþjóðlegir.
Hinir sérfróðu eru alþjóðlega menntaðir og miðlarnir
- tungumál hins nýja tíma - eru alþjóðlegir."
tylfta smáríkja. Hin alþjóðlegu fyrirtæki
færa sig og sitt fólk um set, eftir því hvar
kjörin bjóðast þeim best. Rfldsstjómir -
sem þurfa fyrst og fremst að skapa at-
vinnu - munu keppast við að undirbjóða
hver aðra í tollum, sköttum og sam-
keppnisskilyrðum, auk þess sem „félags-
leg undirboð" sem varða launa- og vel-
ferðaikosmað verða æ tíðari. Það fluttust
600 milljaiðamæringar til Bandaríkjanna
frá öðmm löndum árið 1993. Þeir lögðu
miklar fjárfúlgur á boið með sér og það
þýddi ný störf. Störf 150 þúsund banka-
manna munu flytjast fra London tíl ann-
arra fjármálamiðstöðva fyrir aldamót.
Meirihluti þjóðríkja heimsins em eins og
dvergar í samanburði við hin fjölþjóð-
legu fyrirtæki að fjárhagslegum burðum.
Landamæri þeirra em að verða eins og
vörður við afgötur liðinnar tíðar. Ef
þjóðríkið makkar ekki rétt - býr ekki
sínu fólki og fyrirtækjum sambærileg
skilyiði á við hina bestu - þá faitrfyrir-
tækin og fólkið. Það er að segja það fólk
sem á þess kost; það fólk sem er gjald-
gengt á alþjóðlegum markaði í krafti
menntunar og sérfræðikunnáttu. Það
veiður atgervisflóttí sem aldrei fyrr. Hin-
ir staðbundnu sitja eftir á jaðarsvæðum á
þriðjaheimskjörum frumframleiðslunn-
ar.
Þetta er ekki eitthvað sem mun gerast
á „næstu öld“. ÞETTA ER að gerast fýr-
heyra að þeir þykist geta útílokað það.
Það minnir á bresku hefðarfrúna sem
sagði að þoka á Ermasundi hefði ein-
angrað meginlandið - frá Bretlandseyj-
um væntanlega.
Þessir menn em enn að vandræðast
með rolluvandann sinn, jafnráðalausir nú
sem endranær. Þeir em meira að segja á
góðri leið með að glutra niður efhahags-
batanum. Bara á fýrstu 100 dögunum.
ísland var öldum saman fátæktar- og
pestarbæli úr alfaraleið - bara af því að
þjóðin þekkti ekki sinn vitjunartíma á
16du öldinni. Þá áttum við tækifæri til
að gerast fiskveiðiþjóð og komast á vax-
andi borgarmarkaði Bretlandseyja og
meginlandsins, sem hefði þýtt þéttbýlis-
myndun ogframfarir á íslandi í stað vist-
arbands örbirgðarinnar. Það var innlent
landeigenda- og embættismannavald
sem þá dæmdi þjóðina úr leik. Það vaið
ekki fýir en á 20ustu öldinni sem okkur
gafst loksins aftur tækifæri tíl að rétta úr
kútnum og þá sem vélvætt veiðimanna-
samfélag. Nú er vélaöldin að syngja sitt
síðasta. Ný öld er gengin í gaið. A þeini
öld munu þeir fljótlega heltast úr lestinni
sem hugsa um það eitt að vaiðveita það
sem var; að bjarga eigin skinni; að hafa
það kósf. ■
Höfundur er formaður Alþýðuflokksins -
Jafnaðarmannaflokks íslands - og í full-
trúaráði Evrópusamtakanna.
Fátt er Alþýðubandalags-
mönnum kærari lesning
þessa dagana en Alþýðu-
blaðiö enda kunnum við
best að greina frá glímu-
skjálfta vegna formanns-
kosninga. Á dögunum lögðu
stuðningsmenn Margrétar
Frímannsdóttur fram und-
irskriftalista vegna framboðs
hennar og þar vöktu ýmis
nöfn athygli. Ekki síst þótti
tíðindum sæta að frú Auður
Laxness skrifaði undir hjá
Margréti, sem og dætur
hennar og Halldórs
Laxness, Guðný og
Sigríður. Sú síðarnefnda er
fyrri eiginkona Jóns Gunn-
ars Ottóssonar - eigin-
manns Margrétar...
Framtíð Helgarpóstsins er
enn óráðin, en ákveðið
hefur verið að hætta mánu-
dagsútgáfu einsog við höf-
um sagt frá. Starfsmenn
blaðsins fengu langþráða
ástæðu til að kætast í fyrra-
dag þegar laun voru loks
greidd út - fyrir júní. Laun
síðasta mánaðar eru hins-
vegar enn ógoldin, einsog
reyndar talsvert af öðrum
skuldum. Ritstjórastóll
Gunnars Smára Egils-
sonar er enn auður, en
hinn reyndi blaðamaður
Sigurður Már Jónsson
stýrir fleyinu...
Þeir sem bölva og
ragna og drekka
brennivín mega kjósa
Kristilega þjóðarflokkinn í
Noregi. Þetta kemurfram
á nýjum veggauglýsing-
um sem flokkurinn kynnti
á föstudaginn í tilefni
kosninga til bæja- og
sveitarstjórna. Þeir kristi-
legu ætla að reyna að ná
til sín nýjum kjósendum
með því að beita húmor og
nokkurri kaldhæðni í eigin
garð. Þetta á þó ekki að
koma niður á stefnumálum
flokksins en hinum bersynd-
ugu er sem sagt velkomið
að kjósa þá kristilegu...
h i n u m e g i n
"FarSide" oftir Gary Larson.
„Hjúkk! Hann er að fara - gjörsamlega áhugalaus um frek-
ari átök. Djöfull varstu heppinn þarna, Tommi... Þakkaðu
þínum sæla fyrir að vera svona rindilslegur og slappur út-
lits. Ef þessi nashyrningur hefði talið þig verðugan and-
stæðing þá hefði hann sko aldeilis ekki látið sér nægja að
slá þig utanundir!"
Bryndís Blöndal þjónn: Já,
fyrir um það bil ári samdi ég
ljóð en ég ætla ekki að leggja
þetta fýrir mig.
Sigurður Ingimarsson tón-
listarmaður: Jájá, en ég er
aðallega textahöfundur og sem
lög lflca.
Anna Steinsdóttir banka-
maður; Jú, þegar ég var í
menntaskóla en ég hef þetta
ekki í mér.
Magnús Kr. Guðmunds-
son: Nei, aldrei en ég er mað-
ur söngelskur.
Hafþór Ragnarsson nemi:
Já, ég hef gert töluvert. Ein-
hvemtíma ætla ég að gefa út
mína fyrstu ljóðabók.
v i t i m e n n
Heitt & kalt: Alþýðublaðið.
- Þeir sem vilja fýlgjast með lesa Al-
þýðublaðið, þar er skrifað um hluti
sem skipta máli og reynt að leita
svara. Blaðið einkennist af frísk-
leika, fjöri og áræðni og er orðið
málgagn allra vitsmunavera.
Helgarpósturinn í gær sagöi Alþýöublaöiö
heitast af öllu heitu og hitti þar naglann
rakleiöis á höfuöiö. Svo sannarlega skrifum
viö „um hluti sem skipta máli": sérílagi Clint
Eastwood, Mr. Bean, Marilyn Monroe,
Forrest Gump, Páll Pétursson og
Jónas Hallgrímsson...
Tímaritinu Kuski hefur verið
dreift í 35 þúsund eintökum til ungs
fólks á aldrinum 18 til 25 ára. Meðal
efnis er uppskrift að LSD með fjór-
um athugasemdum, meðal annars
um það hversu hættulegt efrii LSD
sé, um að neysla þess sé ólögleg og
að textinn sé eingöngu ætlaður „til
skemmtunar, ánægju og yndis-
auka“. — Einar segir að
til stæði að haga meira efni af þessu
tagi í blaðinu. — Ég kom höndum
yfir ansi skemmtilegar uppskriftir
um það hvemig hægt er að elda
góðan mat úr kannabisefnum
og eins hvemig hægt er að búa til ni-
troglycerín í baðkerinu hjá sér.
Morgunblaðiö fjallaöi áhyggjufullt um Kusk
og ræddi stuttlega viö Einar Þór Einarsson,
ritstjóra og höfund LSD- textans. Hann segir ögr-
unina hafa hvatt til birtingar textans,
LSD væri þaraðauki áhugavert, sérstaklega
þarsem þaö sé svo auðfáanlegt og
framleiösluhæft án erfiöleika.
Nátthrafhar ræða þessa dagana
„einvígi aldarinnar“, sem átti sér
stað á cinni af búllum Rcykjavíkur.
Ritstjóri minnsta blaðs landsins og
ritstjóri stærsta slúðurblaðsins hitt-
ust þar að máli. Lauk orðaskiptum
þeirra svo að litli ritstjóri rauk upp
undir bringspalir þess stóra, sem fór
umsvifalaust í gólfið og var særður
nokkuð eftir...
Heiti potturinn, hinn sérdeilis óvandaöi slúður-
dálkur Tímans, var meö freklegar dylgjur í garö
ritstjóra Vikublaösins og DV í gær. Ehemm.
KA-sigur í kraftaleik.
— Þórsarar, jarðaðir41.
Mogginn gladdi akureyrska „brekkusnigla"
og jarösöng nágranna þeirra, „þorparana",
meö glæsilegum fyrirsagnatilþrifum
í íþróttakálfi sínum í gær.
VHItirá
Vefnum
„Hafðu engar áhyggjur, hæstvirt-
ur samgönguráðherra... Það eru
svosem ekki margir Norðlending-
ar sem geta með mjög miklum
flýti sagt Internetið - ofurhrað-
braut upplýsinganna þrisvar sinn-
um í röð!"
veröld ísaks
Enski hershöfðinginn James Ogle-
thorp stofhaði nýlenduna Georgíu
sem athvarf til endurhæfingar fýrir
menn sem nýsloppnir vom útúr
skuldafangelsum á Englandi. Fijáls-
lyndar og mannúðlegar hugsjónir
Oglethorp hrundu hinsvegar til
gmnna þegar aðeins örfáir gamlir
skuldarar ákváðu að setjast að í ný-
lendunni. Til að bæta dökkgráu ofaná
svart þá snem langflestir þeirra sem
þó komu til fýrri hátta og söfnuðu '
upp himinháum skuldum sem mest
þeir máttu. Meira að segja greyið
hann Oglethorp varð stórskuldugur á
ævintýrinu eftir að hafa eytt svimandi
háum fjárhæðum við stofnsetningu
og þróun nýlendunnar. Hinn skuldum
vafrii mannvinur var síðan kallaður
heim til Englands árið 1743 og leidd-
ur umsvifalaust fyrir herrétt, en ákær-
ur felldar niður síðar.
Byggt á Isaac Asimov's
Book ofFacts.