Alþýðublaðið - 09.08.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 9. ÁGÚST 1995
s k o ð a n
MÞYDUBUDIÐ
20964. tölublað
Hverfisgötu 8-10 Reykjavik Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjórar Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Kúgun kvenna
í Alþýðublaðinu í dag er sagt frá ritgerð sem birtist í útlensku
tímariti eftir Sigríði Dúnu Kristmundsdóttur og Ingu Dóru
Bjömsdóttur, þarsem Ijósi er meðal annars varpað á vinnubrögð
og viðhorf í innsta kjama Kvennalistans. Dæmin sem þær taka,
og rakin em hér í blaðinu, em Kvennalistanum til lítils sóma.
Varaþingkonu var í reynd meinað að taka sæti á Alþingi vegna
þess að samstarfskonur hennar höfðu pata af því að fjölmiðlar
kynnu að gera sýsl eiginmanns hennar í viðskiptum að umtals-
efni. Þá er líka tekið dæmi af þingkonu flokksins sem tók saman
við áhrifamann í öðmm stjómmálaflokki og var í framhaldi af
því sett út í hom.
Alþýðublaðið hefur áður fjallað um skoðanakúgun og vald-
níðslu innan Kvennalistans. Þeim skrifum hefur verið hástöfum
mótmælt af kvennalistakonum enda vilja þær veifa glansmynd af
óspilltri hreyfingu þarsem lýðræði og valddreifing em í hávegum
höfð. Þessar yfirlýsingar eru vitaskuld haldlaust geip einsog
margoít hefur komið fram. Hin örsmáa klíka sem ræður ríkjum í
flokknum vflaði ekki fyrir sér að hundsa niðurstöður prófkjörs í
Reykjaneskjördæmi fyrir síðustu alþingiskosningar. Þarmeð var
þingsæti haft af Helgu Siguijónsdóttur bæjarfulltrúa í Kópavogi.
Hún sagði skihð við Kvennalistann - og hefði ekki átt að koma á
óvart. I kjölfarið hafa hinsvegar lýðræðisunnendumir í flokknum
gert ítrekaðar tilraunir til að fá Helgu til að segja sig úr bæjar-
stjóm, til þess að koma að konu með „réttar“ skoðanir. Helga
Sigurjónsdóttir er í blaðinu í dag innt álits á ritgerð Sigríðar Dúnu
og Ingu Dóm. Hún segir meðal annars: „Það sem mér hefur
fundist að Kvennalistanum ffá fyrstu tíð er það sem er einfald-
lega kallað skoðanakúgun. Aftur og aftur var ég tekin á beinið og
sagt við mig: „Þú mátt ekki segja...“ og svo var vitnað í eitthvað
sem ég hafði áður sagt.“
Fæstir efast um að tilurð Kvennalistans var á margan hátt nauð-
synleg. Hlutur kvenna í íslenskum stjómmálaflokkum hefur verið
átakanlega rýr: á áttunda áratugnum sátu til að mynda aðeins
þijár konur á Alþingi en 57 karlar. Nú em konur fjórðungur þing-
heims, þannig nokkuð hefur þokast í rétta átt. En gjaman mættu
jafnaðarmenn sérstaklega íhuga sinn hlut: í 79 ára sögu Alþýðu-
flokksins hafa aðeins þijár konur verið kjömar á þing á hans veg-
um. Jóhanna Sigurðardóttir braut múrinn árið 1978 og síðan hafa
þær Rannveig Guðmundsdóttir og Petrína Baldursdóttir setið á
þingi fýrir flokkinn. í sjö manna þingflokki er aðeins ein kona.
Nú, þegar tími Kvennalistans er hðinn, þarf að leita nýrra leiða til
þess að koma á jafnrétti og festa það í sessi.
Níundi stórmeistarinn
Þröstur Þórhallsson náði glæsilegum árangri á skákmóti í
Gausdal sem lauk á föstudaginn. Ekki einasta bar hann sigur úr
býtum heldur halaði inn þriðja og síðasta áfangann að stórmeist-
aratitli. Hann mun því verða níundi stórmeistari Islendinga. Ár-
angur Þrastar er enn ein staðfesting á því að skák er sú íþrótt þar-
sem Islendingar verða sér síst til skammar, en það vill, sem kunn-
ugt er, fylgja þátttöku okkar í ýmsum kappleikjum. Alþýðublað-
inu er svo vitaskuld sérstakur ánægjuauki í því að Þröstur Þór-
hallsson hefur nýlega tekið að sér að annast skákskrif í blaðið.
Bless í bili Bordeaux
Kristín Ástgeirsdóttir alþingismaður segir í DV í gær að íslend-
ingar ættu að sniðganga franskar vömr og mótmæla með því
kjamorkutilraunum þeirra. Frökkum er að takast með hroka og
innistæðulausu drambi að fá almenningsálit heimsins á móti sér;
Kristín Ástgeirsdóttir er ekki eini mótmælandinn. Kjamorku-
sprengingar Frakka em ónauðsynlegar, siðlausar og hættulegar.
íslendingar ættu því að neita sér um franskar vömr uns einhver
hefur tekið að sér að koma vitinu fýrir Frakklandsforseta. ■
Hagsmunaástand Jóhönnu
Jóhanna Sigurðardóttir:
Hagsmunagæsla smákónganna.
Morgunblaðið, 5. ágúst 1995.
125 krónur.
Aftan á litlu kveri sem út kom fyrir
fáeinum árum (og alltof fáir hafa séð)
stóðu þessi orð: Agúst Borgþór Sverr-
isson hefur járntök á hinu ofurvið-
kvæma smásagnaformi.
Nú er ekki ætlan vor að leggja út í
víðtækar samanburðarbókmenntir en
óneitanlega koma þessu frómu orð
upp í hugann þegar nýjasta afurð Jó-
hönnu Sigurðardóttur er gerð að um-
talsefni. Nú hefur Jóhanna á undan-
förnum árum getið sér einstakt orð
fyrir stflsnilld, málfimi og hugmynda-
auðgi og því þarf ekki að koma á
Einsog gengur |
óvart þótt þakklátir lesendur hafi enn
á ný fengið undrast þá takmarkalausu
töfra sem Jóhanna sáldrar í kringum
sig þegar hún beitir stflvopninu.
Titill verksins gefur ekki einasta
fyrirheit um innihaldið, heldur lýsir
því með svo hárfínum og ofurná-
kvæmum hætti að sjálf greinin verður
einvörðungu einsog lostæt ábót á
snilldina. Einhverjir grunnhyggnir
angurgapar gætu auðvitað tekið íyrir-
sögn verksins bókstaflega - Hags-
munagœsla smákónganna - og komið
sér upp þeirri skoðun að Jóhanna Sig-
urðardóttir væri að skrifa um hags-
munagæslu smákónganna. Góðir les-
endur: svo er ekki. I greininni er Jó-
hanna fyrst og fremst að færa út
landamæri tungumálsins (einsog löng-
um fyrr) - kanna þanþol þess, einsog
einhver ófrumlegur bókmenntaskýr-
andi myndi orða það. Útgangspunktur
verksins er þetta orð: Hagsmunir. Jó-
hönnu tekst, af ómannlegu innsæi í ís-
lenska málfræði og með því að beita
járntökum á hina viðkvæmu (en
fomu og gagnmerku) tungu vora, að
leiða lesendur á vit nýrra og ævintýra-
legra sjávarmiða íslenskunnar þarsem
aðeins skrautfiskar koma uppúr kaf-
inu.
f þessu örstutta skáldverki (upphaf-
lega ein vélrituð síða sem seljast mun
á metfé á uppboðum í framtíðinni en
ratar vonandi £ skotheldan glerskáp í
Þjóðbókhlöðunni) tekst Jóhönnu að
koma hagsmunum að svona oft og
með svofelldum hætti: hagsmuna-
tengslin, sérhagsmuni, hagsmuna-
gceslu, hagsmunagœslu, hagsmunaað-
ila, hagsmuni, hagsmunasamtaka,
hagsmuni, hagsbóta, sérhagsmun-
anna, hagsmunum....
Æruverðugu lesendur: það er með
hálfum huga að sá sem hér fiktar við
lyklaborð heldur áfram að skrifa ís-
lenska tungu. Ég og aðrir þeir sem við
ritmál fást, hljótum að sætta okkur við
það hlutskipti að þá rísum við hæst
þegar við erum aðeins notaðir til þess
að skapa Jóhönnu Sigurðardóttur hag-
stæðan samanburð. Þá það. Við getum
lifað í skugga snilldarinnar.
I þessu örstutta skáldverki (upphaflega ein
vélrituð síða sem seljast mun á metfé á upp-
boðum í framtíðinni en ratar vonandi í skot-
heldan glerskáp í Þjóðbókhlöðunni) tekst Jó-
hönnu að koma hagsmunum að svona oft og
með svofelldum hætti: hagsmunatengslin, sér
hagsmuni, hagsmunagæslu, hagsmunagæslu,
hagsmunaaðila, hagsmuni, hagsmunasam-
taka, hagsmuni, hagsbóta, sérhagsmunanna,
hagsmunum...
Ég sparaði mér eitt orð úr verki Jó-
hönnu. Ég hef borið það undir ýmsa
virta málfræðinga, rithöfunda, stflista
(og aukþess fólk sem ég kýs að gera
ekki að umræðuefni í þessu virðulega
blaði) og allir sem einn standa agn-
dofa. Á þessum stað reis íslensk tunga
hæst, sagði góðkunnur rithöfundur á
miðjum aldri. Agndofa.
Þessi snilld, þessi landvinningur
kemur fyrir í eftirfarandi setningu í
skáldverki Jóhönnu: ,J>að þarf að ráð-
ast gegn íhaldssemi ríkjandi hags-
munaástands sem dregið hefur lífs-
kjörin niður á sultarstig á mörgum
heimilum í landinu."
Bravó! Encore!
Þegar mér verður hugsað til þess
hvernig ég varði atkvæði mínu í
ákveðnum formannskosningum íyrr á
öldinni hlýt ég að spyija mig áleitinna
spuminga.
í íyrsta lagi: Hvemig var hægt að
hafna slflcum snillingi?
í annan stað: Mættum við fá meira
aðheyra? ■
a t a I 9 .
ú s t
Atburðir dagsins
1794 Napóleon Bonaparte her-
foringi handtekinn í París,
grunaður um að aðhyllast pólit-
ískar skoðanir Robespierre.
1942 Mahatma Gandhi hand-
tekinn á Bretlandi fyrir áróð-
ursherferð i þágu Indverja.
1945 Bandaríkjamenn varpa
kjamorkusprengju á Nagasaki.
1974 Gerald Ford verður
Bandaríkjaforseti í kjölfar af-
sagnar Nixons. 1975 Rúss-
neska tónskáldið Dmitri Sho-
stakovich deyr.
Afmælisbörn dagsins
Leonidc Massine rússneskur
ballettmeistari, 1796. Robert
Aldrich bandarískur kvik-
myndaleikstjóri, 1918. Philip
Larkin breskt ljóðskáld, 1922.
Annálsbrot dagsins
Þá var frábært þjófnaður í land-
inu; hefur gert hallæri. Hryggi-
legt er að heyra slíkt tilfelli,
sem þá skeði af hungursneyð í
landinu. Þessi vetur í Þórhalla-
spá heitir Píningur. Fólkið
breiskti við eld sér til matar
bein úr haugunum og forna
skó, og annað þvflíkt.
Ballarárannáll, 1603.
Málsháttur
dagsins
Fleira má bíta
en feita steik.
Ævisaga dagsins
Ég hef átt samleið með mörg-
um, en aðeins örfáir áttu sam-
leið með mér.
Steindór Sigurösson rithöfundur.
Réttlæting dagsins
Það skýrir allt ef þið lesið dag-
bókina hans.
Skilaboö á miða frá Kenneth
Halliwell sem drap ástmann sinn,
leikskáldið Joe Orton, þennan
dag árið 1967 og framdi síðan
sjálfsmorð.
Orð dagsins
Aldreifrið ég öðlast má
aiiðnu svo ég hrósi.
Alltaf vakir einhver þrá
eftir meira Ijósi.
Kolbeinn Högnason.
Skák dagsins
Stórmeistarinn Savon er annál-
að prúðmenni en ekki er víst að
Stohl hafi verið þeirrar skoð-
unar að aflokinni skák þeirra í
Tmava árið 1989. Savon hefur
hvítt og á leik, og beinir nú
langdrægum eldflaugum að illa
vörðu vfgi svarta kóngsins.
Hvuð gerir hvítur?
1. Bxg7+1! Dxg7 2. Dh3+ Dh7
3. He8+ Kg7 4. Dg3+ Stohl
tók þann kost að verða ekki
vitni að frekari niðurlægingu
sinni og gafst upp - snúðugur
að vanda.