Alþýðublaðið - 07.09.1995, Blaðsíða 8

* *
''mWFILL/
4 - 8 farþega og hjólastólabílar
C OO CC 09
öíS %í 3 mm mm
MPBUBLMl
* 4-
XWREVFIÍZ/
4-8 farþega og hjólastólabílar
5 88 55 22
Fimmtudagur 7. september 1995
135. tölublað - 76. árgangur
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
■ Ríkisstjórnin virðist gersneydd allri framtíðarsýn og hér er ekkert að gerast á sama tíma og þróunin geysist
áfram allt í kringum okkur, segir Jón Baldvin Hannibafsson, alþingismaður og formaður Alþýðuflokksins,
í viðtali við Sæmund Guðvinsson
Vantrú á
framtíðina
ýtir undir
landflótta
, J>ingflokkur Alþýðuflokksins kom
saman til þriggja klukkutímafundar
síðdegis á þriðjudag þar sem farið var
yfir vinnuáætlun þingsins. Fyrir utan
ákvarðanir um undirbúning mála sner-
ist umræðan um það sem efst er á
baugi þessa stundina í íslensku þjóðfé-
lagi: Landflótta í ljósi vaxandi vonleys-
is um batnandi hag,“ sagði Jón
Baldvin Hannibalsson, alþingismaður
og formaður Alþýðuflokksins - Jafnað-
armannaflokks Islands, í viðtali við
blaðið um nokkur þau mál sem hæst
ber við upphaf komandi þings.
„Menn lögðu áherslu á að sá mikli
fjöldi sem greiðir atkvæði með fótun-
um er ekki fyrst og fremst fólk sem
verst er sett, það er fólk sem misst hef-
ur vinnuna. Það virðist fyrst og fremst
vera hópur fólks á tiltölulega ungum
aldri sem hefur misst vonina um að
geta séð fjölskyldu farborða einfaldlega
vegna þess að saman fer að laun eru
lág, verðlag er ofurhátt og vonin um
breytingar fer þverrandi.
Þetta er grafalvarlegt mál og leiddi
til umræðna um það sem við kölluðum
starfsumhverfi ijölskyldunnar, rétt eins
og mikil umræða hefur farið fram á
undanfömum misserum um samkeppn-
ishæfni atvinnulífsins. Það er ástæðu-
laust að gera lítið úr þeim árangri sem
náðist á seinasta kjörtímabili í íslensku
atvinnuh'fi því hann var umtalsverður.
Lág verðbólga og hagstætt gengi hefur
snúið afkomu fyrirtækja mjög til betri
vegar. Það var ávísun á efnahagsbata
en hann er nú að fjara út. Það er vegna
þess að þótt fyrirtæki bæti afkomu sína
og greiði niður skuldir þá em þau ekki
að taka ákvarðanir um fjárfestingar
vegna þess að þau hafa enga trú á ffam-
tíðinni. Á íslandi er ekkert að gerast á
sama tíma og þróunin geysist áffam á
sjömílnaskóm nánast hvar sem litið er
allt í kringum okkur. ísland er að drag-
ast afturúr, stöðnunareinkennin blasa
við og vantrúin á ffamtíðina ýtir undir
landflótta. Þetta er baksviðs umræð-
unnar,“ sagði Jón Baldvin.
Hver verða helstu mál þingsins
þegar það kemur saman ?
„Það eru fjárlagafrumvarpið og
skattamálin. Rikisstjómin boðar áffam
viðvarandi halla á fjárlögum þrátt fyrir
skattahækkanir á einstaklinga, til þess
að mæta frádrætti á lífeyrisiðgjöld.
Jafnframt er athyglisvert, að á sviði
heilbrigðismála, eftir ölf stóm orðin og
kosningaloforðin, er boðað að ganga
lengra á sviði þjónustugjaldtöku, sem
meðal annars felast í innritunargjöldum
á sjúkrahús. Ennfremur hefur heil-
brigðisráðherra boðað ný skref í tekju-
tengingu bótagreiðslna sem gengur
þvert á yfirlýsingar um það að víkja af
þeirri braut. Fyrir kosningar vom allir
stjórnmálamenn þeirrar skoðunar að
þar hefði verið gengið of langt.
Menn vom að tala um ofurháa jaðar-
skatta sem em afleiðing af lagfæringu á
skattakerfinu þar sem heildarsýnar hef-
ur ekki gætt. Margt smátt gerir eitt stórt
og heildaráhrifin era mjög neikvæð.
Fjöfskyldur sem reyna að afla tekna til
þess að standa undir húsnæðisöflun og
eiga rétt á bótagreiðslum lenda í háum
jaðarskatti þegar þetta er orðið tekju-
tengt. Heildaráhrifin verða vinnuletj-
andi því fólk heldur ekki eftir nema htl-
um hfuta af hveiri krónu sem það aflar
sér. Þetta er orðinn einn helsti gallinn á
skattakerfinu."
Hvaða leiðir vill Alþýðuflokkurinn
fara til að bœta úr þessum göllum á
skattakeifinu?
„Við viljum hvetja Alþingi til að
hraða endurskoðun skattamála með
það sérstaklega í huga að draga úr
tekjutengingu og hækkandi jaðarskött-
um. Ennfremur að reyna að ná sam-
stöðu um útfærslu á fjármagnstekju-
skatti.“
Hvaða mál önnur verða efst á baugi
hjá Alþýðuflokknum á komandi þingi?
„Mál sem varða bændur og neytend-
ur verða mjög á dagskrá. Annar vegar
framkvæmd GATT-samningsins þar
sem ríkisstjórnin hefur klúðrað öllu
sem klúðrað verður. Hins vegar er svo
nýr búvömsamningur. Þeir menn sem
leggja nú fram nýjan búvömsamningur
eru þeir hinir sömu og hafa verið
ábyrgðarmenn gamla landbúnaðarkerf-
isins. Þegar Alþýðuflokkurinn varaði
við afleiðingum þess, flutti tillögur um
afhám kvóta og markaðsvæðingu fand-
búnaðar, áttu þessir menn ekki nógu
sterk orð til þess að lýsa ábyrgðarleysi
Alþýðuflokksins og skilningsleysi hans
á kjörum og hag bænda. Nú viður-
kenna þeir þegjandi en í verki gjaldþrot
kerfisins, viðurkenna að gagnrýni Al-
þýðuflokksins var alla tíð rökrétt, við-
urkenna að þeir hafi sjálfir leitt bændur
í fátæktargildru en þora hins vegar ekki
að stíga skrefið til fulls. Þeir boða af-
nám kvótakerfis en ætla að halda áfram
framleiðslutengdum beingreiðslum og
verðstýringu opinberra aðila. Þeir ætla
að leggja auknar álögur á þjóðina
vegna uppsafnaðs birgðahalds sem
nemur að minnsta kosti fjögur þúsund
tonnum. Þeir halda áfram að víkja
vandanum yfir á þjóðina og þora enn
ekki að hugsa lausnir til enda.“
En hvað er brýnast á sviði sjávarúl-
vegsmála?
„Þar eru fyrst og fremst tvö mál á
dagskrá. Á vorþinginu var málefnum
smábáta klúðrað. Afleiðingarnar af
þeirri niðurstöðu sem þá fékkst eru
þess eðlis að það er engin frambúðar-
lausn. Það ber að halda stjómarþing-
mönnum við margítrekuð loforð þeirra
um það að smábátaflotinn skyldi ekki
settur undir aflamark. I staðinn skyldi
stækkun flotans haldið í skefjum og
boðið uppá róðrardaga undir eftirliti.
Næsta stóra málið er að sjálfsögðu
þetta: Það er tími til kominn meðan að
aflamarkskerfið er í gildi og kvótar
ganga kaupum og sölum, leigðir, eign-
færðir og afskrifaðir í blóra við lands-
lög, að Alþingi kveði uppúr um veiði-
leyfagjald þannig að eigandi auðlindar-
innar fái aínotagjöld í sinn hlut fyrir út-
hlutun á ráðstöfunarrétti. Þetta er eitt af
þeim málum sem Alþýðuflokkurinn
mun beita sér fyrir.“
Fleiri mál sem brýnt er að taka á?
„Það má gera ráð fyrir að meðal
mála á dagskrá þingsins verði lífeyris-
Jón Baldvin Hannibalsson: ísland er að dragast afturúr og stöðnunarein
kennin blasa við. A-mynd: E.ÓI.
sjóðsmál sem er eitt eilxfðarmálanna í
íslenskri stjórnmálaumræðu. Núver-
andi lífeyrissjóðakerfi em margvísleg.
Á sama tíma og við höfum sett heildar-
löggjöf um fjármagnsmarkaðinn vantar
heildarlöggjöf um lífeyriskerfið, rétt-
indi og skyldur. Menn standa frammi
fyrir því að sumir lífeyrissjóðir eru
bundnir af skuldbindingum til lífeyris-
þega langt umfram iðgjaldagreiðslur.
Menn standa frammi fyrir spumingum
um skylduaðild að lífeyrissjóðum eða
fijálst val, um samspil lífeyrissjóða og
almannatrygginga og skattakerfis og
það er vandamálin með tekjutengingu
og jaðarskatt. Einnig um eftirlit með
starfsemi lífeyrissjóða, reikningsskil
þeirra og ábyrgð gagnvart iðgjalda-
greiðendum. Sömuleiðis um vandamál
sem koma upp þegar menn skipta um
starf við verkaskiptingu ríkis og sveit-
arfélaga svo ekki sé minnst á einka-
væðingu. Þá koma alltaf upp vandamál
sem tengjast ósamræminu og mismun-
inum sem gildir á sviði lífeyrismála.
Þar fyrir utan er kerfið mjög ólýðræðis-
legt þar sem réttur iðgjaldagreiðenda er
afar takmarkaður til áhrifa á ákvarðanir
stjóma lífeyrissjóða.
Af öðrum málum má nefna auð-
lindastefnu Alþýðuflokksins, þjóðar-
eign á landi, og tillögur em væntanleg-
ar um útfærslu á okkar hugmyndum
um jöfnun atkvæðisréttar og aðrar
stjómsýsluumbætur. Það sem ég sagði í
upphafi um starfsumhverfi fjölskyld-
unnar kallar auðvitað á heildarendur-
skoðun á fjölskyldustefnu sem tekur til
margra mála.“
Hvert er aðalhlutverk stjómarand-
stöðunnar?
„Hlutur stjómarandstöðunnar er að
halda ríkisstjóm og þingmeirihluta við
efnið. Krefja þá um efndir á kosninga-
loforðum, að gagnrýna það sem miður
fer í frahikvæmd og að koma með til-
lögur um aðra kosti. Þar mun umræð-
an ekki síst snúast um það að þessi
ríkisstjórn virðist gersneydd allri
framtíðarsýn. Hún virðist una við
helmingaskipti um óbreytt ástand. Það
hlýtur að sjálfsögðu að vera hlutverk
Alþýðuflokksins að bjóða þessari
þjóð, sem í vaxandi mæli er að missa
trúna á framtíðina, upp á aðra kosti og
sýna fram á það með rökum til dæmis
í umræðunni um Evrópumálin sem
mun fara vaxandi á næsta ári. íslend-
ingar eiga annarra kosta völ og ef við
viljum ekki vísvitandi halda áfram að
dragast aftur úr eða verða stöðnuninni
að bráð þá verðum við að hafa þann
metnað til að bera að vera fullgildir
þátttakendur í þeirri hraðfara breyt-
ingu sem mun eiga sér stað allt í
kringum okkur. Sá sem stendur í stað
er á leiðinni afturábak," sagði Jón
Baldvin Hannibalsson. ■
Lundaveiðitíma-
bilið er á enda í
ár. Almennt eru
menn ánægðir
með sumarið sem
fór rólega af stað í
veiðinni en síðan
sóttu menn í sig
veðrið er á leið. Veiðimenn segja að
áberandi meira hafi verið af fugli í
sumar en áður og stofninn sé fráleitt
að minnka. Þetta kemur fram í Vest-
mannaeyjablaðinu Fréttum um síð-
ustu helgi. Engir munu þó vera jafn-
ánægðir og Ystaklettsmenn, en þeir
veiddu 223 kippur og slógu gamla
veiðimetið: 186 kippur. Þess má geta
að ein „kippa" telst vera 100 fuglar.
Þeir sem blaðið ræddi við voru flest-
ir sammála um að sumarið væri yfir
meðallagi gott og þannig veiddu til
dæmis Elliðaeyingar 130 kippur,
Bjarneyingar 120-130 kippur og
á heildina litið giska menn á að
veiðin sé ekki undir þúsund
kippum sem gerir hvorki meira
né minna en hundrað þúsund
lunda...
erðmæti vöruinnflutningsins
fyrstu sjö mánuði ársins var 17%
meiri á föstu gengi en á sama tíma
árið áður. Að frátöldum innflutningi
sérstakrarfjárfestingavöru og stór-
iðju var annar innflutningur 15%
meiri. Innflutningur á fólksbílum
jókst um 34% á þessum tíma miðað
við sömu mánuði í fyrra. Fyrstu sjö
mánuði ársins voru fluttar út vörur
fyrir 66,6 milljarða króna en inn fyrir
57.6 milljarða fob. Afgangur nam
níu milljörðum en á sama tíma í
fyrra var afgangurinn 13,5 milljarðar
á föstu gengi. Verðmæti vöruútflutn-
ingsins var 6% meiri á föstu gengi
en á sama tíma árið áður. Sjávaraf-
urðir voru 74% alls útflutningsins og
var verðmæti þeirra 1% minni en á
sama tíma árið áður. Verðmæti út-
flutt áls var fimmtungi meira en á
síðasta ári og kísiljárns 1% meira. í
júlí voru fluttar út vörur fyrir 7,8
milljarða og inn fyrir nær sömu upp-
hæð. í júlí í fyrra voru vöruskiptin
hins vegar hagstæð um 1.200 millj-
ónir á föstu gengi...
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra hefur skipað nefnd sem hafi
það hlutverk að veita þeim ríkis-
stofnunum viðurkenningu sem með
einum eða öðrum hætti hafa skarað
fram úr í þjónustu, hagræðingu í
rekstri og brydda upp á nýbreytni.
Nefndin skal gera tillögur til ráð-
herra um hvernig staðið verður að
viðurkenningum fyrir miðjan októ-
berog er miðað
við að veita
fyrstu viðurkenn-
ingarnar í febrú-
ar. Nefndina
skipa Hallgrím-
ur Jónasson
forstjóri, formað-
ur, Erna Bryndís
Halldórsdóttir
endurskoðandi,
Óli Björn Kára-
son ritstjóri og
Þórunn Pálsdóttir fjármálastjóri.
Þá munu Neytendasamtökin og hag-
fræðideild Háskóla íslands eiga einn
fulltrúa hvor...
Stjórn Sorpu hefur ákveðið að
stórhækka verð fyrir pappír til
endurvinnslu. Nú verða greiddar tvö
þúsund krónur fyrir tonnið af bylgju-
pappa og blaðapappír enda sé hver
sending af flokkuðu efni að minnsta
kosti 250 kíló. Fram til þessa hefur
ekki verið greitt fyrir flokkaðan dag-
blaðapappír en 500 krónur fyrir
bylgjupappann. Þá tekur Sorpa nú
við flokkuðum tölvupappír og fást
fimm krónur fyrir hvert kíló eða
fimm þúsund krónur fyrir tonnið. Ár-
lega falla til um 24 þúsund tonn af
bylgjupappa og dagblaðapappír á
höfuðborgarsvæðinu. Lítill hluti þess
hefur nýsttil endurvinnslu hingað
til. Innsöfnun á prentpappír frá al-
menningi hefur gengið vel í sumar
og safnast um 150tonn á mánuði á
samlagssvæði Sorpu...