Alþýðublaðið - 19.10.1995, Page 3

FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð a n
Arnað heilla
Benjamín
Eiríksson
85 ára
Hann ólst upp við kröpp kjör á fá-
tæku alþýðuheimili í upphafi aldarinn-
ar. Ungur fór hann að vinna sér og
fjölskyldu sinni hörðum höndum.
Hann varð þvf snemma að beygja sig
undir þann harða aga, sem lítil efni
kenna atgervisfólki. Hann braust til
mennta í krafti gamla og nýja heims-
ins: I Berh'n, Stokkhólmi og Moskvu á
fjórða áratugnum og við Harvard og
víðar í Bandaríkjunum á fimmta ára-
tugnum.
Hann var hneigður til stærðfræði og
vísindastarfa, en heimskreppan beindi
honum að hagfræðinni. Það besta sem
hann hefur skrifað um hagfræði og
efnahagsmál er jafnframt það besta
sem skrifað hefur verið um þau efni á
íslensku. Okkur aðdáendum hans fer
fjölgandi, einnig meðal yngri kynslóð-
arinnar, því að við lesum megindrætti
aldarfarsins af æviferli hans og verk-
um. Þess vegna samfögnum við hon-
um í dag, hálfníræðum og færum
heillaóskir honum og íjölskyldu hans
Þessi maður, sem svo er lýst, er Dr.
Benjamín Eiríksson, hagfræðingur.
Hann varð ungur kommúnisti, í miðri
heimskreppunni og hélt til Moskvu í
leit að lausn á lífsháska öreiganna.
Samtímamenn hans flestir hverjir,
meðal íslenskra menntamanna, létu
ýmist blekkjast af Sovéttrúboðinu eða
þorðu ekki af hræðslugæðum að bera
sannleikanum vitni. Benjamín var
ekki þeirrar gerðar. Hann skildi
snemma hvert stefndi og þorði að
skýra frá því einarðlega og undan-
bragðalaust, þótt það kostaði bannfær-
ingu fyrir félaga. Hann gekk í gegnum
hreinsunareld langt á undan sinni sam-
tíð. Orð hans, í tíma töluð, reyndust
áhrínsorð. Fáir hafa greint banamein
kommúnismans sem pólitískra trúar-
bragða af meiri skarpskyggni en Benj-
amín. Það geta þeir sannfærst um, sem
lesa greinasöfn hans, ÉG ER og HÉR
OG NÚ.
Þegar leiðtogar lýðveldisins höfðu
sólundað stríðsgróðanum og komið
málum þjóðarinnar í óefni, leituðu
þeir til Benjamíns um að vísa veginn
út úr ógöngunum. Álitsgerð hans um
endurreisn efnahagslífsins er grund-
vallarrit í íslenskri hagfræði. Því mið-
ur höfðu stjórnmálaforingjar þeirrar
tíðar hvorki vit né þrek til að hlíta
þeirri leiðsögn. Enn var Benjamín of
langt á undan sinni samtíð. Endurreisn
efnahagslífsins á Islandi dróst því um
heilan áratug. Um það má segja að
með skáldinu frá Fagraskógi, að fáir
njóta eldanna sem fyrstir kveikja þá.
Tuttugasta öldin, sem brátt er öll, er
öld stórfenglegra andlegra afreka, sem
lengi munu auðga líf komandi kyn-
slóða. En hún er líka öld ægilegra
mannlegra mistaka, sem eiga rætur að
rekja til heimsku og óheiðarleika
þeirra, sem buðust til að vísa veginn.
Viti firrtar öfgar hinna fláráðu hafa
kostað mannkynið líf og hamingju
hundruða milljóna mennskra fómar-
lamba.
Benjamín Eiríksson hefur kennt
meira til í stormum sinna tíða en flest-
ir samtímamenn hans, íslenskir. En
hann hefur staðið af sér manndráps-
bylji og aldrei látið blekkjast af fagur-
gala falsspámanmna.
Benjamín var nokkuð hniginn á
effi ár, þegar kynni okkar tókust. Samt
finn ég ekki á honum nein ellimörk.
Það er sama hvort þú átt við hann
orðastað eða lest texta hans - áhrifin
eru þau sömu. Greining hans á mála-
vöxtum er skýr af því að málið hefur
verið þaulhugsað. Hugsun hans er
hnitmiðuð, af því að á bak við býr
yfirburðarþekking. Röksemdafærslan
er sannfærandi, af því að hún er knúin
fram af ástríðufullri sannleiksleit. Þess
vegna er efagjörnum uppörvun að
hitta hann að máli. Megi dæmi öld-
ungsins verða hvaming til dáða þeim
sem senn leggja upp, ungir og óþreytt-
ir, í örlagaleiðangur á vit nýrrar aldar.
JÓN ÓSKAR
v i t i m e n n
Stjómmálamenn telja sig raunar
eina hafa orðið blóraböggulfyrir
tekjubrask, sem embaettismenn
hafi ekki síður stundað. Þeir hafa
því rekið á eftir því, að listinn frægi
yrði birtur. Þess vegna er að bresta
þagnarmúrinn um leynilega fengn-
ar tekjur embættismanna ríkisins.
Þegar hagsmunir stjórnm’lamanna
og embættismanna hafa þannig
skilizt sundur, er hugsanlegt, að
leynimakkið verði að víkja fyrir
almannahagsmunum.
Jónas Kristjánsson
í leiðara DV
Ég er mjög sár yflr þessu því ég
var orðinn mikill KR- ingur og
hafði hugsað mér að ljúka ferli
mínum hjá félaginu. Svo kemur
í ljós að samningurinn er ekki
meira virði en klósettpappír.
Ég er miður mín og ætla að leita
réttar míns í þessu máli.
Salih Heimir Porca kveður KR- inga.
DV
Gleymum því heldur ekki
að þótt oft sé rifist um pólitíska
yfirstjórn Ríkisútvarpsins þá er
hún samt samfelld lýðræðishátíð í
samanburði við það lokaða fá-
mennisvald sem verður til í fjö-
miðlasamsteypum þeim sem breiða
nú úr sér bæði í einstökum löndum
og á alþjóðlegum vettvangi.
Árni Bergmann rithöfundur
íDV.
Ólöglegt að hygla konum.
Ekkert má nú.
Fyrirsögn úr Morgunblaðinu.
fréttaskot úr fortfð
Vefaraverkfall
í Frakklandi
Lille 6. janúar. Þúsund vefarar í Ar-
mentíeres og þar í grennd hafa gert
verkfall í mótmælaskyni gegn þeirri
ákvörðun verksmiðjueigenda, að hver
vefari hafi framvegis átta vefstóla í
sinni umsjá. Talið er hætt við, að
verkfall verði gert f fleiri verksmiðj-
um en verkfall er þegar hafið í. Lög-
regluvörður hefur verið settur í og við
30 verksmiðjur.
Alþýöublaöið
7. janúar 1933.
Til hamingju með daginn
Jón Baldvin Hannibalsson
hinumegin
"ForSide" eftir Gary Larson
Leikritið Himnaríki eftir
Árna Ibsen hefur vakið
stormandi lukku í upp-
færslu Hilmars Jónsson-
ar það er Hafnarfjarðaleik-
húsið Hermóður og Háð-
vör sem stendur fyrir sýn-
ingum þess í húsi Bæjar-
útgerðar Hafnarfjarðar
fyrrverandi. Nú heyrum
við að það séu ekki aðeins
Hafnfirðingar sem fíla
þetta verk heldur séu nú
þegar tilbúnar þýðingar
verksins á tveimur norður-
landatungumálum og
enska þýðingin sé í burð-
arliðnum. Sannarlega
glæsileg útkoma hjá Árna
og vert að óska honum til
hamingju...
Margir hafa velt fyrir
sér pólitískri framtíð
Ólafs Ragnars Gríms-
sonar, nú þegar hann hef-
ur látið af formennsku í Al-
þýðubandalaginu. Reynd-
ar má segja að Ólafur
Ragnar hafi verið bundinn
í báða skó sem formaður
enda mátti hann alla sína
formannstíð kljást við öfl-
uga andstæðinga í flokkn-
um. Það er því til þess tek-
ið á Alþingi þessa daga
hve Ólafur Ragnar er glað-
ur og reifur, líkt og hafi
hann losnað úr prísund en
ekki séð á bak eftirsóttum
valdastóli...
Vaskur oddviti Kvenna-
listans, Kristín Ást-
geirsdóttir, þykir einn
allra starfsamasti þing-
maður sem sögur fara af.
Hún lætur fá tækifæri
framhjá sér fara til að
viðra skoðanir sínar í
ræðupúlti, og er jafnvel á
góðri leið með að slá
Steingrím J. Sigfússon
út i þeim efnum. Iðjusemi
Kristínar kom glöggt í Ijós
í fyrirspurnatíma þingsins,
en þá þurfti Friðrik Sop-
husson fjármálaráðherra
að svara fimm fyrirspurn-
um frá Kristínu um allt
milli himins og jarðar:
samningsstjórnun, jafn-
réttisáform, stimpilgjöld,
sölu ríkiseigna og kaup
ríkiseigna. Björn Bjarna-
son menntamálaráðherra
slapp ekki alveg heldur,
því hann þurfti að svara
aðkallandi fyrirspurn Krist-
ínar um málefni Mennta-
skólans í Reykjavík. Kristín
átti þannig sex af þeim níu
fyrirspurnum sem bornar
voru fram í gær - og var
reyndar lengstaf einsömul
í þingsal ásamt Friðrik
Sophussyni og Ólafi G.
Einarssyni forseta. Áfram
Kristín...
f i m m
förnum veg
Á að segja upp kjarasamningum?
Heiðrún Heiðarsdóttir
nemi: Já, það er sko engin
spuming.
Stefán Asgrímsson blaða-
maður: Já, vegna þess að Al-
þingi og æðstu embættismenn
þjóðarinnar hafa lagt sig fram
um að eyðileggja þann jöfnuð
sem náðist í þjóðarsáttinni.
Nikulás Blin nemi: Já tví-
mælalaust, og þótt fyrr hefði
verið.
Annie Steingrímsdóttir
bankamaður: Já vegna þess
að við emm með svo lág laun.
Jón Gunnar Gylfason mál-
ari: Hvaða kjarasamningum?