Alþýðublaðið - 22.11.1995, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
s k o ð a n i r
Bolfiskurinn og kandfsinn Snorri
„Kjarni málsins er að sægreifarnir svokölluðu hafa fjöregg og líf okkar
landsbyggðarfólks í höndum sínum. Á meðan höfuðborgarsvæðið fær
vítamínsprautu með stækkun álvers, eru staðir eins og Eyjar orðnir
heimahöfn nokkurra kvótaeigenda sem landa afla sínum hér bara til
þess að flytja hann út þar sem hann er unninn."
Eyjamar mínar hafa verið nokkuð í
sviðsljósinu í blöðum landsins að und-
anfömu, aðallega í litla risanum Al-
þýðublaðinu. Eldklerkurinn Snorri í
Betel stal senunni af „smáfrétt“ á bak-
síðu DV þar sem greint var frá fólks-
flótta frá Eyjum og að 60 íbúðir væm
tómar. Kannski var það eins gott. Satt
að segja finnst mér þetta athæfi Hvíta-
sunnuungmennanna og fjölmiðlafárið
í kringum það vera stormur í vatns-
glasi miðað við ýmsa spillingu sem
viðgengst í þessu þjóðfélagi svo ekki
sé talað um atvinnuástandið. En ég
dáist að Snorra hversu hann er seigur
að koma sér í fjölmiðla. Eftir upp-
hlaupið fyrir rúmum tveimur árum
þegar Snorri varð landsfrægur á einni
Langborðið |
I Þorsteinn Gunnarsson skrifar
nóttu fyrir að bannfæra tímaritið
Samúel, varð Snorri kandis (kandís)
eins og Svíinn segir, það er þekkt nafh
í þjóðfélaginu. Og viti menn, Samúel
dó Drottni sfnum skömmu síðar. Kan-
dísinn Snorri má nú varla opna munn-
inn, þá rjúka fjölmiðlar landsins upp
til handa og fóta til að bragða á sykur-
sætum kandísmolunum. Við erum svo
agnarsmá að fjölmiðlar gera kandísa
úr hvaða fjóshaugum sem er (Snorri
flokkast reyndar alls ekki undir það).
Eldklerkurinn fær þama kjörið tæki-
færi til að koma sínum boðskap á
framfæri. En er hann ekki að kasta
perlum fyrir svín?
Snorri varð þess heiðurs aðnjótandi
í Alþýðublaðinu að ritstjórinn skrifaði
um Snorra og eldinn í Heimaey í hnit-
miðaðri og ágætri kjallaragrein. Ég
kannast hins vegar ekki við að á
Heimaey hafi skolað á land mannfyr-
irlitningu þeirri sem ritstjórinn vill láta
í veðri vaka. Ég veit ekki betur en við
4700 Vestmannaeyingar, sem eJdd er-
um í Hvítasunnusöfnuðinum, elskum
og virðum hvert annað svo langt sem
það nær. Eini bálkösturinn okkar er á
Fjósakletti á þjóðhátíðinni. Á þeim
bálkesti er ekki að fínna geisladiska
eða Kissplötur heldur úreltar trillur og
stolin bretti!
Svo bættist leiðari DV við öll ósk-
pöin og gott ef ekki Helgarpósturinn
líka. Þeir eru hreinir og klárir brandar-
ar og virka án efa eins og olía á eld
Hvítasunnumanna, sem fá þá athygli
sem alla sértrúarsöfnuði dreymir um!
Sá eldur sem Eyjamenn óttast kem-
ur ekki vegna trúarhita Snorra. Hann
kemur úr iðrum jarðar. Nei, ekki frá
djöflinum eins og ætla mætti, heldur
úr eldspúandi eimyrju. Hana þekkjum
við alltof vel og langar eldd til að fá í
heimsókn aftur næstu árhundruðin.
Svartsýniseldurinn
Ó nei, ég hef minnstar áhyggjur af
Snorra. Meiri áhyggjur hef ég af þeim
svartsýniseldi sem fer um Heimaey
þessa dagana og ágerist með degi
hverjum. Vestmannaeyingum er tamt
að fara á svartsýnisfyllerí með reglu-
legu millibili, kannski ekki að ástæðu-
lausu, en skammdegið ætti nú ekld að
hafa eins mildl áhrif hér og fýrir norð-
an. Vestmannaeyingar eru þessa dag-
ana að fara í gegnum atvinnuleysis-
og svartsýnisumræðu eins og mörg
önnur bæjarfélög hafa þegar gert. Við
erum að ganga í gegnum okkar Jireins-
unareld. Hápunkturinn var sunnudags-
kvöld í síðustu viku þegar atvinnumál-
in komu inn á borð sérstaks aukafund-
ar í bæjarstjóm. Ég átti kannski ekJd
von á allsheijar lausn á atvinnumálum
okkar eftir þann fund, sem og varð
raunin.
En samt höfum við haft þrjár at-
vinnumálanefndir í Eyjum, ég endur-
tek, þrjár, það er atvinnumálanefnd,
stjóm vinnumiðlunar og svo sérstök
nefnd sem skipuð var í sumar til að
fara ofan í kjölinn á atvinnumálunum.
Og ég segi í anda Steingríms J.: Ég
lýsi hér með eftir þessum atvinnu-
málanefndum bæjarins. Sú fyrsta fór
að heiman 1990 klædd í bláan Sam-
skipsgalla og var á rauðri Lödu og
hefur ekkert sést til hennar síðan. Jú,
það sást til nefndarinnar í lyrravor við
Vestmannabraut og þá var hún enn
með skegg en komin á japanska bif-
reið. Þeir sem vita um ferðir hennar
em beðnir að láta atvinnumálanefnd II
vita. Ef hún fmnst ekki er hægt að láta
þá þriðju vita (stjóm vinnumiðlunar).
Ef hún er týnd getur atvinnumálafull-
trúinn okkar án efa komið öllum at-
vinnumálanefndum til skila á rétta
staði.
Bolfiskvinnslan
að leggjast af
Lftum aftur til ársins 1987. Þá stóð
gámaútflutningurinn sem hæst og
óunninn fiskurinn fluttur út í stríðum
straumum frá Eyjum. Þessi útílutning-
ur átti að ganga af byggðarlaginu
dauðu, sem hann gerði eldd. Upp frá
því fór umræðan að snúast um áhrif
kvótakerfisins. Árið 1991 var atvinnu-
leysi orðið staðreynd, á milli 70-80
manns á atvinnuleysisskrá. Eymd og
volæði. Nokkmm ámm síðar stöndum
við enn í sömu sporum, milli 60-70
manns á atvinnuleysisskrá. Vest-
mannaeyjar hættar að vera verstöð
sem stendur undir nafni, dagróðrar að

leggjast af og stórtogaraeigendum og
sægreifum veitt einkaleyfi á að nýta
auðlindina. Fiskvinnslunni blæðir á
meðan, fiskvinnslueigendur lýsa því
yfir að ekki borgi sig að vinna bolfisk!
Hafið þið heyrt það betra? Bolfisk-
vinnslan er að leggjast af í þessari
stórverstöð! Fyrir 10-15 áram komu á
annað þúsund manns á vertíð í Eyjum,
nú standa verbúðirnar auðar sem og
tugir annarra fbúða. Samt sem áður
em „bara“ 60- 70 manns án atvinnu.
Reyndar emm við 90 íbúum færri frá
því um síðustu áramót. Þar munar
miklu um töluverða fækkun fæðinga
en margir hafa flúið í'hítina í Reykja-
vík þar sem grasið er ljósgrænna.
Kjarni málsins er að sægreifarnir
svokölluðu hafa fjöregg og líf okkar
landsbyggðarfólks í höndum sínum. Á
meðan höfuðborgarsvæðið fær vítam-
ínsprautu með stækkun álvers, eru
staðir eins og Eyjar orðnir heimahöfn
nokkurra kvótaeigenda sem landa afla
sínum hér bara til þess að flytja hann
út þar sem hann er unninn. Meðal-
Jóninn getur ekkert að gert, sveitar-
stjómarmenn sem vilja efla atvinnu-
uppbygginguna hafa takmörkuð ráð,
en sægreifarnir geta gert það sem
þeim dettur í hug vegna þess að þeir
ráða yfir sameign okkar! Sægreifar er
reyndar rangnefni yfir vestmanna-
eyska úrgerðarmenn því þeir em hálf
getulausir miðað við starfsbræður sína
víðast hvar annars staðar sem em dug-
legir að safna kvóta. Réttara væri að
kalla þá „smáfiskana" því á endanum
verða þeir étnir af hinum stóm ef þeir
gæta ekki að sér!
Hvað er til ráða? Við verðum að
vona að smáfiskamir okkar verði frið-
aðir svo þeir verði ekki gleyptir og
ástandið versni. En við hin, sem eig-

um engan kvóta þrátt fyrir að vera
skrifuð fyrir honum, verðum að snúa
vöm í sókn og vera jákvæðari í garð
hvers annars og þess samfélags sem
við búum í. Samfélagið er við sjálf og
við höfum ansi mikið með það að
segja hvort hér sé eftirsónarvert að
búa eða ekki. Að grafa sig í fönn
svartsýni eða fóma sálarheillinni á alt-
ari „smáfiskanna“ er ekki þess virði
því lífið býður upp á miklu meiri og
spennandi möguleika. Við þurfum að
byija á því að rækta garðinn okkar og
fara í Pollýönnuleik. Eyjamenn búa nú
á fegursta bletti jarðarinnar og at-
vinnuástandið með skárra móti miðað
við víðast hvar annars staðar á land-
inu. Hefjum leitina að týndu gleðinni
ekki seinna en strax. ■
Höfundur er fréttastjóri á vikublaðinu
Fréttum í Vestmannaeyjum
■ Opið bréf Ólafs Gunnarssonar til
Þorsteins Pálssonar dómsmálaráðherra
Bylting,
Mikið hefur gengið á í fjölmiðlum
að undanfömu um einhverja „bylt-
ingu“ í fangelsismálum hér á landi og
látið í veðri vaka að nú geti önnur
Norðurlönd tekið okkur sem fyrir-
mynd.
Hvorki verður séð að um neina
„byltingu" sé að ræða né hætta á því
að önnur NQrðurlönd taki okkur til
fyrirmyndar á meðan hin ómannúð-
lega stefnumörkun yfirvalda heldur
áfram sem horfir í fangelismálum hér
á landi (ef frá er talið sturta og kló-
sett), ef starfshættimir em þeir sömu.
Og löngu tímabært að þeir skoðist á
hærra plani og ffá öðm sjónarhomi en
úr fílabeinstumi fangelsismálastjóra,
því nú er ný refsistefna fangelsisyfir-
valda í fæðingu, með aðstoð dóms-
málaráðherra: Að sjálfsögðu „œtt-
menna- og bamarefsingirí'.
Nú stendur til að rjúfa svo mikið
tengsl barna og ættingja, feðra og
mæðra sem dvelja fyrir utan veggi
fangelsisins að ekki verður lengur við
unað, nema að til komi breytingar á
lögum um fangelsi og fangavist nr.
48/1988 og að við tökum okkur önnur
Norðurlönd til fyrirmyndar. Ekki er
bylting
farið í einu eða neinu efdr hinum evr-
ópsku fangelsisreglum frá sjónarhomi
fangans eða ættmenna hans.
Vert er að geta þess að mikill taug-
atritringur ríkir á Litla-Hrauni í kjölfar
nýju byggingarinnar, sem átti að vera
til umbóta, eða bylting eins og Harald-
ur Johannessen orðar það. Flott fang-
elsi skila engu ef fjölskyldutengsl em
rofin og starfshættimir em þeir sömu.
Vandinn margfaldast þegar í fangelsi
kemur þar sem engin fagleg sjónarmið
ráða ferðinni. Hvað var það fyrsta sem
gert var? Ég vitna orðrétt í reglur
framkvæmdastjóra Litla-Hrauns, en
þar segir „að öll húsgögn fanga innan
veggja fangelsisins verða í eigu þess
frá 11.10.95“ hvort sem fanganum lík-
ar það betur eða verr. En sú hefð hefur
verið á Litla-Hrauni að fangar hafa
fengið að hafa nokkra persónulega
hluti hjá sér til að lífga uppá einmana-
legar vistarverur sínar til að geta gert
þær aðeins hlýlegri þegar böm og ætt-
menni fangans koma í heimsókn.
Kannski er þetta í lagi; því nú stendur
til að stytta heimsóknartímann um
75% eða í 2 klukkustundir, og fer
heimsókn fram í því vistrými sem
ekki var hæft til fangaeldis áður.
Á meðan önnur Norðurlönd sem
við miðum okkur alltaf við keppast
við að byggja upp fjölskyldutengsl
sem mest sem þátt í endurhæfingu
brotamannsins, keppast yfirvöld hér á
landi við hið gagnstæða. Enda eru
fangelsi á öðmm Norðurlöndum rekin
af fólki með faglegt mat og uppbygg-
ingu að leiðarljósi; og þar er bömum
og ættmennum ógæfumanna ekki
refsað eins og tíðkast hér á landi.
Er það virkilega stefna fangelsisyf-
irvalda, að slíta tengsl barna og ætt-
ingja við feður sínar og mæður sem
lent hafa á ógæfubrautinni, til þess
eins og þóknast sjálfum sér eða hvað?
Það sér hver heilvita maður að hér er
um óstjórn að ræða og getur aldrei
verið réttlætanleg, því fjölskyldan er
undirstaðan í þjóðfélaginu. Og er það
svo að „ættmenna- og bamarefsingin“
er það sem koma skal og setur Fang-
elsismálastofnun reglur eftir hentug-
„Er það virkilega
stefna fangelsisyfir-
valda, að slíta tengsl
barna og ættingja við
feður sínar og mæður
sem lent hafa á
ógæfubrautinni?"
leikum sem stangast gjaman á við sett
lög landsmanna sem Þorsteinn Páls-
son stimplar síðan í lagi. „Svona er ís-
land í dag“. Það skýtur því soltið
skökku við þegar okkar ágæti dóms-
málaráðherra lætur hafa eftir sér í
Ábendingu, en þá sem kirkjumálaráð-
herra „að trúin sé þjóðfélagslegt
hreyfiafl. Við sjáum hvarvetna að öðr-
um breytingum nútímans fylgir nokk^
urt los og jafnvel rótleysi. Fylgifiskar
þess geta verið firring og vonleysi ein-
staklingsins og það er margt sem
bendir til þess að ungu fólki sé sér-
staklega hætta búin, ef það upplifir
slíkan tómleika og tilgangsleysi. Slík-
ar kringumstæður geta hæglega skap-
að aðstæður fyrir aukna vímuefna-
neyslu og þá'virðist allt leggjast á eitt
til að skerpa og dýpka þau margþættu
og margslungnu samfélagslegu vanda-
mál sem við er að etja. Við þessar að-
stæður er okkur öllum nauðsynlegt að
eiga traust haldreipi og þá verður trúin
mikilvægari en nokkm sinni fyrr“.
Vert er að geta þess að fangaprest-
urinn Hreinn Hákonarson hefur unnið
geysimikið og gott starf innan veggja
fangelsisins og hefur reynst föngum
betri en presturinn sem vígði hið nýja
mannvirki á Litla-Hrauni, sem enginn
fangi hefur séð eða heyrt. Þvílík
vinnubrögð. Er Hreinn kannski Uka í
ónáð hjá Fangelsismálastofnun???
Greinarhöfundur var rekinn af
Litla-Hrauni fyrir störf sín sem ritari
Trúnaðarráðs fanga. Ern ráðið var
kæft í fæðingu eins og það er orðað.
Þann 11. júlf síðastliðinn kom Þor-
steinn Pálsson ásamt fangelsismála-
stjóra að Litla-Hrauni. Sama kvöld
birtist frétt þess efnis að ágreiningur
hafi verið innan stjómar Fangaráðsins.
Þessi frétt kom öllum í opna skjöldu,
því enginn ágreiningur var um um-
deilda Fréttatilkynningu, sem er sönn
að öllu leyti. Én Snorri Snorrason
hafði verið tekinn afsíðis þennan sama
dag af framkvæmdastjóra Litla-
Hrauns.
Ég vona að Alþýðublaðið sé ekki
ritskoðað eins og hin blöðin sem hafa
veigrað sér við að birta greinar sem
fjalla um siðleysi og óstjórn innan
veggja Fangelsismálastofnunar. Ég
vona að þessi skrif birtist sem fyrst í
blaðinu. Áð lokum þakka ég áskriftina
að yðar ágæta blaði.
Virðingarfyllst
Ólafur Gunnarsson