Alþýðublaðið - 19.01.1996, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1996
Sem pólitísk vítamínsprauta
í samstarfi milli jafnaðarmanna-
flokka á Norðurlöndum og í samvinnu
þeirra og verkalýðshreyfinganna fær
orðið „samstaða" (solidaritet) öfluga
merkingu. Það er hvetjandi að hlusta á
sjónarmið og taka þátt í umfjöllun um
framtíðarmarkmið jafnaðarmanna,
pólitískt samstarf þvert á öll landa-
mæri og baráttu gegn atvinnuleysi í
Evrópu.
Háborðið
Rannveig
Guðmundsdóttir
skrifar
Um miðjan mánuðinn sótti ég
tveggja daga fund SAMAK sem hald-
inn var á Rönneberga kursgárd fyrir
utan Stokkhólm, í forföllum formanns
Alþýðuflokksins sem fór með sendi-
nefnd Alþingis til Litháen. SAMAK er
samstarfsvettvangur jafnaðarmanna-
flokka og verkalýðshreyfingar á Norð-
urlöndum. Janúarfundur SAMAK er
einskonar aðalfundur samstarfsins sem
forystumenn flokkanna og forystu-
menn verkalýðshreyfinga leggja
áherslu á að sækja. Þannig var það
einnig nú, Paavo Lipponen forsætis-
ráðherra Finnlands og Ingvar Carlsson
forsætisráðherra Svfþjóðar sátu fund-
inn frá upphafi en Gro Harlem Brundt-
land forsætisráðherra Noregs og Poul
Nyrup Rasmussen forsætisráðherra
Danmerkur mættu að lokinni minning-
arathöfn um Mitterrand í París.
Það voru fyrst og fremst Evrópumál
á dagskrá þessa fundar. Þijú landanna
eru nú aðilar að Evrópusambandinu
meðan Noregur og ísland standa utan
þess en með þátttöku í samstarfí á evr-
ópska efnahagssvæðinu. Fyrir Noreg
og Island er það þýðingarmikið að fá
hlutdeild í þeirri pólitísku umræðu sem
tengist áformum og stefnumörkun
þeirra Norðurlanda sem starfa innan
Evrópusambandsins auk þess sem
samráðsfundur af þessum toga tengist
stefhumörkun Norðurlandaráðs.
En það sem mér fannst áhugaverð-
ast var að finna hin sterku áhrif sem
lykilfólk í verkalýðshreyfingu hefur á
sameiginlega stefnumörkun norrænna
jafnaðarmanna.
Sameiginleg baráttumál
Það er líka athyglisvert að það fólk
sem leiðir saman hesta sína á þessum
vettvangi er þess mjög meðvitað að ef
árangur á að nást í atvinnu- og efna-
hagsmálum þarf sameiginlegt átak að
koma til þvert á öll landamæri og enn-
fremur að pólitísk barátta fyrir réttind-
um launþega á að ná til fólks í þeim
löndum þar sem réttindi launþega eru
rýr svo sem í fyrrum austantjaldslönd-
um og þriðja heiminum.
Það voru fá en stór mál á dagskrá
fundarins. I fyrsta lagi var fjallað um
fyrirhugað efnahags- og myntbandalag
Evrópusambandsins, reynt að varpa
ljósi á stöðuna og hvaða spumingum
væri ósvarað varðandi þau áform sem
uppi eru. Þá var fjallað um fyrirhugaða
Evrópuráðstefnu Norðurlandaráðs og
meginsjónarmið í álitsgerð jafnaðar-
manna sem þar verður leitað stuðnings
við. Síðast en ekki síst var fjallað um
þá kröfu sem norrænir jafnaðarmenn
setja fram um að ákvæði um félagsleg
réttindi launþega verði sett inn í al-
þjóðlega viðskiptasamninga sem
Norðurlönd standa að.
Samstaða
Eitt sterkasta slagorð jafnaðarmanna
í tímans rás er SAMSTAÐA (solidarit-
et). Þetta er ekki innihaldslaust slagorð
- þetta er leiðarljós jafnaðarmanna
hvar sem þeir bindast samtökum eða
vinna að sameiginlegum verkefnum.
Sameinuð stöndum við og baráttumál
jafnaðarmanna á Norðurlöndum hafa
náð hljómgrunni í Evrópu og þannig
skilað sér inn í framkvæmdaáætlun
Evrópusambandsins. A það bæði við
um Allan Larson-skýrsluna og svo-
kallaða Auken-skýrslu. Allan Larson
er fyrrverandi fjármálaráðherra Sví-
þjóðar og leiddi hann nefndarstarf og
tillögugerð um skipulega áætlun um að
minka atvinnuleysi í Evrópu um helm-
ing fyrir aldamót. Verkefnið var upp-
haflega unnið á norrænum vettvangi
jafnaðarmanna en síðar í samvinnu
jafnaðarmannaflokka í Evrópu og voru
meginatriði skýrslunnar tekin inn í
svokallaða Hvítbók Evrópusambands-
ins. Svend Auken er fyrrverandi for-
maður danskra jafnaðarmanna og mik-
ilvægar tillögur úr norrænni skýrslu
sem unnin var undir hans stjóm hafa
verið teknar upp sem markmið Evr-
ópusambandsins í umhverfismálum.
Jafnaðarmenn hafa lagt mikla áherslu
á sameiginlega ábyrgð vestur-Evrópu
varðandi aðgerðir og úrbætur í um-
hverfismálum til dæmis í fyrrum aust-
antjalds löndum.
Tengsl við verkalýðs-
hreyfingu
Að sækja samráðsfundi jafnaðar-
manna á Norðurlöndum er mér jafnan
sem pólitísk vítamínsprauta og svo var
einnig nú en hinir sameiginlegu fundir
með verkalýðsforystu vekja mjög til
umhugsunar. Það er athyglisvert að í
þeim stóm málum sem hér er drepið á
voru fulltrúar verkalýðshreyfinga
ffummælendur og það var afar áhuga-
vert að skynja hin eðlilegu samráð for-
ystumanna flokkanna og forystumanna
launþega um leiðir að sameiginlegu
marki, hvemig halda skuli á stóm mál-
unum, hvað beri að varast. Maður situr
eftir með þá tilfinningu að sl£k vinnu-
brögð beri ríkulegan ávöxt.
Það er langt um liðið síðan viðskiln-
aður varð með formlegu samstarfi Al-
þýðuflokks og verkalýðshreyfingar.
En þrátt fyrir að ekki sé sömu sam-
tvinnun til að dreifa eins og þeirri sem
enn er við lýði á Norðurlöndum þá
eigum við öfluga fulltrúa í hópi þeirra
er sinna launþegabaráttu. Verkalýðs-
málanefnd Alþýðuflokksins er sam-
ráðsvettvangur innan okkar flokks og
þann vettvang eigum við að virkja bet-
ur í sameiginlegu átaki fyrir hagsmun-
um launþega. Það er enn mikilvægara
íyrir þingflokk og flokksforystu nú þar
sem lykilmaður úr verkalýðsforystu
Karl Steinar Guðnason var þingmaður
Alþýðuflokksins á annan áratug og
Launagreiðslur — verktakagreiðslur
Launamiðum
þarf að skila
í síðasta lagi
21. janúar
Til að tryggja frádrátt frá tekjum af atvinnurekstri þurfa vinnu-
veitendur að afhenda skattstjóra upplýsingar um launagreiðslur
og/eða verktakagreiðslur vegna vinnusamninga á árinu 1995.
Að öðrum kosti er skattstjórum heimilt að synja um frádrátt vegna
slíkra greiðslna, sbr. breytingar sem gerðar hafa verið á 31. gr.
skattalaganna.
Munið því að skila tímanlega!
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI
Skilafrestur
rennur út
21. janúar
Allir þeir sem greitt hafa laun eða verktakagreiðslur á árinu 1995
eiga að skila launamiðum ásamt launaframtali til skattstjóra.
myndaði mikilvægan hlekk milli
flokks og verkalýðsforystu, en þann
góða hlekk hefur þingflokkurinn misst.
Það er sannfæring mín að við eigum
möguleika á að eiga öflugra samráð
við launþegasamtök en hingað til,
bæði með formlegum og óformlegum
samráðsfundum. Það er verkefni sem
við eigum að takast á við af krafti og
fullri einurð og saman leita nýrra leiða
til árangurs.
Góð tengsl og gagnlegur
vettvangur
Þó við höfum ekki tækifæri til að
sækja alla SAMAK fundi hefur það
reynst okkur gagnlegt að efla tengsl
með þátttöku á þessum aðalfúndum og
með samstarfi jafnaðarmanna í Norð-
urlandaráði, með því kynnumst við
baráttuaðferðum, áformum og árangri.
Þessi tengsl gera okkur meðal annars
kleift að fylgjast með þróun mála
gagnvart Evrópusambandinu, kynnast
afstöðu Norðurlandaþjóðanna til meg-
inmála og stefnumörkunar sambands-
ins og taka þátt í umfjöllun þar um.
Slíkir fundir fá rneira vægi sökum þess
Það er sannfæring mín
að við eigum mögu-
leika á að eiga öflugra
samráð við launþega-
samtök en hingað til,
bæði með formlegum
og óformlegum sam-
ráðsfundum. Það er
verkefni sem við eig-
um að takast á við af
krafti og fullri einurð.
að hér skortir ærlega pólitíska umljöll-
un og skoðanaskipti um Evrópusam-
bandið kosti þess og galla. Alþýðu-
flokkurinn einn flokka hefur viljað
hleypa þeirri umræðu af stokkunum en
hlýtur engar undirtektir annarra stjóm-
málaflokka. Samak-fundurinn sendi
frá sér yfirlýsingu sem í lauslegri þýð-
ingu fylgir þessum hugleiðingum mín-
um. ■
Höfundur er formaður þingflokks Alþýðuflokks
■ SAMAK - samstarfsvettvangur
jafnaðarmannaflokka og
verkalýðshreyfingar á Norðurlöndum
Yfirlýsing frá ársfundi
SAMAK í Rönneberga
12. janúar 1996
Ríkjaráðstefna Evrópusam-
bandsins 1996 - Mikilvæg for-
gangsatriði fyrir samborgarana
Evrópusambandið verður að svara
þeim áskorunum sem Evrópa stend-
ur frammi fyrir. Til að samborgarar í
Evrópu beri traust til Evrópusam-
bandsins er þess krafist að ríkjaráð-
stefnan 1996 bæti möguleika sam-
bandsins til þess að bregðast við
mikilvægustu áskorunum.
Verkalýðshreyfingin á Norðurlönd-
um lítur svo á að atvinnustarfsemi
og vinnumarkaðspólitík, jafnréttis-
málin, umhverfismálin ásamt lýð-
ræði og upplýsingaskyldu séu for-
gangsmál ríkjaráðstefnunnar.
Atvinnuleysið er ennþá stærsta
efnahags- og félagslega vandamál
Evrópusambandsins. Verkalýðs-
hreyfingin á Norðurlöndum hefur
markvisst unnið að því að efla eða
styrkja hið pólitíska takmark á Evr-
ópuvettvangi hvað varðar eflingu
aðgerða til styrktrar atvinnustigi. Við
höfum með skýrslum og tillögum,
m.a. Larson- og Auken-skýrslunum,
haft þau áhrif á stjórnmálin í Evrópu-
sambandinu á mjög afgerandi hátt.
Fyrir ríkjaráðstefnu Evrópusam-
bandsins krefjumst við að nýr kafli
um atvinnumál verði settur inn í
grundvallarsamþykktir Evrópusam-
bandsins. Þessi kafli á að innihalda
skýr markmið og ákveðna fram-
kvæmdaáætlun til að gefa markmið-
inu um fulla atvinnustarfsemi jafn
mikið gildi og þeim kröfum sem sett-
ar eru fram til að verða þátttakandi í
efnahags- og myntbandalagi Evr-
ópu. Til að ná auknu atvinnustigi er
mikilvægt að hafa sameiginlega
skoðun á efldri vinnumarkaðspólitík
og samþættum efnahags- og pólit-
ískum aðgerðum til að mæta sam-
drætti í efnahagsmálum. Markmiðið
að minnka um helming atvinnuleys-
ið í Evrópu fram til ársins 2000 verð-
ur að vera vegvísir fyrir pólitíkina í
Evrópu.
Hvað varðar Efnahags- og mynt-
bandalagið stöndum við frammi fyr-
ir þeirri staðreynd að mörgum mikil-
vægum pólitískum spurningum er
enn ósvarað. Spurningin um það
hvernig maður ætlar að haga tengsl-
unum milli þeirra sem taka þátt í
EMU (efnahags- og myndbandalagi)
frá byrjun og þeim sem ef til vill
koma inn í það bandalag síðar eða
velja að standa alveg fyrir utan,
verður fljótlega að leggja línur svo
þarna skapist ekki tómarúm óvissu
og spákaupmennsku.
Ein af þýðingarmestu áskorunum
Evrópusambandsins á komandi ár-
um er að nýta sér það sögulega
tækifæri sem við stöndum nú
frammi fyrir, að stækka Evrópusam-
bandið til Eystrasaltslandarina og-
annarra landa í Austur- og Mið-Evn
ópu. Það er þýðingarmikið að styrkja
samvinnu grannríkja á Eystrasalts-
og Barentsvæðunum.
Það eru hagsmunir allrar Evrópu
að þessi samruni eigi sér stað mark-
visst til þess að styrkja lýðræði og
jafna hinn mikla mun í lífsafkomu og
aðstæður á vinnumarkaðnum. Þetta
er þýðingarmikið fyrir hina félags-
legu og efnahagslegu þróun í grann-
ríkjum okkar og ekki síst fyrir stöðug-
leika og frið.
Ríkjaráðstefna Evrópusambands-
ins hefur það verkefni meðal annars
að fara í gegnum ákvörðunarferli
sambandsins. Til að auka þekkingu
og skilning samborgaranna á Evr-
ópusambandinu er mikilvægt auka
upplýsingaskyldu og einfalda
ákvörðunarferlið. Á vissum sviðum
svo sem eins og í umhverfispólitík
lítum við svo á að möguleikana á
meirihluta ákvörðunum verði að
auka.
Gegnum félagsmálakafla Maast-
richt-samkomulagsins fengu vinnu-
markaðssamtökin aukin áhrif innan
sambandsins. Það er brýnt að gæta
þess nú að þessi ákvæði um grund-
vallar réttindi launþega séu færð inn
í grundvallarsamþykktir þannig að
ákvæðin eigi við öll lönd í Evrópu-
sambandinu.
Krafa um félagslegt ákvæði
Jafnaðarmannaflokkarnir og verka-
lýðshreyfingarnar á Norðurlöndum
láta ennfremur í Ijós einlægan stuðn-
ing við að félagsleg ákvæði verði
sett inn í alþjóðaviðskiptasamninga
og eru ákveðin í að vinna að því að
slíkt ákvæði verði afgreitt á ráðherra-
fundi Alþjóðaviðskiptastofnunarinn-
ar (WTO) í Singapore í desember.
Þetta málefni verður að setja fram í
öðru alþjóðlegu tilliti svo sem eins
og í Norðurlandaráði, ESB, ILO og
OECD. Þetta félagslega ákvæði á að
þyggja á alþjóðlega viðurkenndum
grundvallarsamþykktum ILO um fé-
lags- og samningarétt, þrælkunar-
og þvingunarvinnu, barnavinnu og
misrétti.