Alþýðublaðið - 24.01.1996, Síða 8

Samkvæmt skoðanakönnun DV í síðustu viku hafa stjórnarand-
stöðuflokkarnir fjórir aðeins 30% fylgi samanlagt. Kolbrún Berg-
þórsdóttir ræddi af þessu tilefni við fimm þingmenn og einn
stjórnmálafræðing, bað um skýringar á þessari dapurlegu stöðu
og spurði hvernig stjórnarandstöðuflokkarnir ættu að bregðast við
ilÞYÐUBLiÐIS
t. *
'mWFIU/
4 - 8 farþega og hjólastólabílar
5 88 55 22
Miðvikudagur 24. janúar 1996
Kristín Ástgeirsdóttir
þingmaður Kvennalista
Öll stjórnar-
andstadan er í
kreppu
„Það er svosem ekki auðvelt að
skýra þessa niðurstöðu, sérstaklega í
ljósi þeirra aðgerða sem ríkisstjómin
greip til um áramótin og stjómarand-
staðan barðist gegn af mikilli hörku
með nokkmm árangri. En svo virðist
sem sú barátta hafi ekki skilað sér út í
þjóðfélagið í jólaönnunum. Fyrir utan
áðurnefndar aðgerðir hefur ríkis-
stjómin verið mjög aðgerðarlítil og
þar af leiðandi gert fátt til að valda
óvinsældum.
Þessi niðurstaða segir stjómarand-
stöðunni að hún þurfi að herða róður-
inn og koma málstað sínum betur til
skila. Það sem er athyglisverðast við
þessar tölur er útkoma Þjóðvaka.
Flokkurinn hefur verið á stöðugri nið-
urleið og horfir ekki fram á bjarta
framtíð. Kvennalistinn finnst mér
geta vel við unað; hann heldur nokk-
uð sínum hlut. Slakt gengi Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags er athygl-
isvert. I stuttu máli sýna niðurstöð-
urnar að öll stjórnarandstaðan er í
kreppu. Því hlýtur hver flokkur fyrir
sig að taka á sínum málum.
En kjörtímabilið er rétt að byrja og
það þýðir ekkert að örvænta. Það á
mikil gerjun eftir að eiga sér stað á
þessu kjörtímabiii. Það er ég-alveg
sannfærð um.“
Rannveig Guðmundsdóttir
formaður þingflokks
Alþýðuflokksins
Flokkarnir
setja hornin
hver í annan
„Ég held að í þessari skoðanakönn-
un njóti stjórnarflokkarnir tímasetn-
ingarinnar. Jólahátíð og áramót em
tími friðar, gleði og bjartsýni, fjöl-
skyldubönd em treyst og flestir líta
jákvætt til komandi árs með von um
betri afkomu og bjartari tíma. Fólk
hugsar sem svo; nú stjómarflokkamir
eru við stjórnvölinn, það er langt í
næstu kosningar og svo sem í lagi að
leyfa þeim að sýna betur á spilin eftir
fremur aðgerðarlítið haust - ef frá em
talin fjárlög og niðurskurður. Ekki
má gleyma því að aðgerðir sam-
kvæmt fjárlögum em ekki komnar til
framkvæmda og ekki famar að bitna
á fjölskyldum. Það er þinghlé og
deyfð í stjórnmálaumræðu meðan
vangaveltur um forsetaframboð
blómstra í umræðunni. Stjórnarand-
staðan átti marga snarpa og góða
spretti á Alþingi á haustþinginu, ekki
síst í lokaátökunum fyrir jól. Hún
hefur fulla burði til að sinna því hlut-
verki sínu að veita stjórninni sterkt
aðhald, benda á aðrar leiðir og vekja
nýja umræðu. Hinsvegar eru fjórir
flokkar í stjórnarandstöðu. Einstak-
lingar úr röðum þeirra em sífellt að
vekja athygli á smæð flokkánna og
gera úr því skóna að í þeirri smæð
felist getuleysi. Umræða um samfylk-
ingu og/eða sameiningu hefur á köfl-
um verið áreitin án þess að slíkum
orðum sé fylgt eftir í verki. í ræðu og
riti setja stjómarandstöðuflokkar tals-
vert homin hver í annan og því má
ekki gleyma að trúverðugleiki er þýð-
ingarmesti kostur stjómmálaafls. Það
þyrftu mörg okkar að íhuga.
Minn flokkur á að efla samstöðu
og samheldni í sínum röðum og nú
þegar tími gefst loks til á að gefa því
forgang að endurbyggja brýr í ýmsar
áttir, fyrst og fremst yfir til launþega-
samtakanna. Málefnastaða flokksins
er góð og við höfum alla burði til að
vera orðin afgerandi og sterkt stjóm-
málaafl þegar nær dregur kosningum.
Alþýðuflokkurinn á að vera með opið
tilboð til Þjóðvaka því það er mín trú
að það komi að því að tekið verði í
útrétta sáttahönd. Við eigum ótrauð
að horfa fram á veg.“
Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir þingmaður
Þjóðvaka
Stjörnarand-
staðan er
sundruð
„Ég gæti svarað þessari spumingu í
hálfkæringi og sagt ástæðuna fyrir lé-
legri útkomu stjórnarandstöðunnar
vera þá, að þeir hópar sem ríkisstjóm-
in hefur aðallega ráðist á, væru í
þeirri stöðu að vera ekki í úrtakinu
sem spurt er. Þetta er símakönnun.
Sjúklingar á sjúkrahúsum svara ekki í
svona könnun og sjúklingar heima
em ekki í standi til að komast í síma
og koma á framfæri andstöðu sinni
við ríkisstjórnina. Kjör aldraðra og
öryrkja eru í mörgum tilfellum svo
slæm að ef þeir væm með síma þá er
búið að loka honum vegna vangold-
inna símareikninga. Þetta var nú
kaldhæðni. I raun tel ég meginástæð-
una fyrir þessari útkomu þá að stjóm-
arandstaðan er sundmð í fjómm hlut-
um, fjórum flokkum, og meðan svo
er hefur þjóðin ekki trú á henni sent
raunvemlegum valkosti.
I rökréttu framhaldi af þessari nið-
urstöðu er ljóst að stjómarandstöðu-
flokkarnir verða að þjappa sér betur
saman. Ég vona að þeim auðnist að
sameina kraftana fyrr en síðar og
hver veit nema það sé í augsýn."
Gunnar Helgi Kristinsson
stjórnmálafræðingur
Stjórnarand-
staðan óvenju
velk
„I byrjun er rétt að taka fram að
það er ákveðin óvissa í kringum
þessa niðurstöðu. Úrtakið er lítið og
margir sem taka ekki afstöðu. Það
þarf allavega að hafa ákveðinn fyrir-
vara ef túlka á niðurstöðurnar sem
stuðning eða andstöðu við ríkisstjóm-
ina því f könnuninni var spurt um
fylgi við flokka, en ekki við ríkis-
stjóm. Það er því ekki ástæða til að
túlka þessar niðurstöður mjög bók-
stafiega, en þær gefa ákveðna vís-
bendingu.
Stjórnarandstöðuflokkarnir eru
margir, litlir og komu allir illa út úr
síðustu kosningum; þannig að stjóm-
arandstaðan hefur ekki sérstaklega
gott andlit. Það er engin sérstök for-
ysta fyrir stjómarandstöðunni og eng-
inn flokkanna er stærri en hinir.
Þannig er stjórnarandstaðan einfald-
lega óvenju veik. Þess ber líka að
gæta að ríkisstjómin er búin að sitja
frernur stutt, hún hefur ekki lent í
neinum átakamálum, einhverjir
myndu kannski segja að hún hefði
ekki lent í mjög miklum málum yfir-
leitt. Það virðist vera notalegt sam-
starf innan hennar og hún gefur því af
sér mynd sem sterk og traust forysta.
Ríkisstjórnin er líka á hveitibrauðs-
dögunum, en það er ekki víst að þeir
standi mjög lengi. Það er oft þannig
13. tölublað - 77. árgangur
að ríkisstjórnir koma vel út í skoð-
anakönnunum á fyrstu mánuðum
samstarfs.
Ef það er rétt sem ég er að segja,
að stjórnarandstaðan þjáist vegna
þess að hún hafi lítið andlit þá virðist
tvennt geta gerst ætli hún sér að auka
vinsældir sínar. Annað hvort að
flokkamir vinni saman, og þá kemur
til þessi þreytta hugmynd um að þeir
sameinist. Sú sameining er hugsan-
leg, þótt það séu ekki margir sem trúi
því lengur. Hins vegar getur það líka
gerst að einhver flokkurinn nái að
verða sprækari en hinir og taki að sér
að sópa til sín óánægjufylgi. Að hinu
ber að gæta að stjómarandstöðuflokk-
arnir eru sjálfsagt allir frekar daprir
inn á við eftir síðustu kosningar og
slíkir flokkar em náttúrlega ekki lík-
legir til stórræða.“
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins
Munum taka
upp formlegar
viðræður við
Þjóðvaka
„Stafar þetta fylgi af því að stjóm-
arflokkamir hafi komið svo miklu í
verk að þeir hafi áunnið sér traust
kjósenda? Það er erfitt að finna dæmi
um það. Ríkisstjómin er í fyrsta lagi
verkasmá. Hún hefur klúðrað stómm
umbótamálum sem varða breiða al-
mannahagsmuni. Þrátt fyrir að góðæri
sé, að þeirra mati, gengið í garð,
halda þeir áfram hallarekstri og
skuldasöfnun í ríkisrekstri. Eina
málasviðið þar sem þeir taka til hend-
inni varðar niðurskurð fjármuna til
heilbrigðiskerfisins, en þar er ekki
byggt ekki á neinni yfirvegaðri
stefnu. Þetta er varla til þess fallið að
skapa aukið traust á stjómarflokkun-
um. Ég held að við hljótum einfald-
lega að lesa út úr þessari skoðana-
könnun, að svo miklu leyti sem hún
er marktæk, að kjósendur telja sig
ekki sjá neinn raunvemlegan valkost.
Það er lexían sem menn eiga að draga
af stöðu stjómarandstöðunnar.
f viðtali við Alþýðublaðið síðast-
liðinn föstudag lýsti ég þeirri skoðun
minni að fyrsta skrefíð í átt til sam-
einingar jafnaðarmanna gæti orðið
sameiginlegur þingflokkur núverandi
þingmanna Alþýðuflokks og Þjóð-
vaka. Ég rökstuddi það með því að
það er nú þegar komin reynsla á það
á þessu fyrsta þingi stjómarandstöðu
að málefnaleg samstaða er einna mest
milli þessara tveggja hópa. Þar má
nefna ýmis stórmál dagsins, eins og
útfærslu á GATT-samningnum þar
sem flokkamir vom samstíga, bæði út
frá sjónarmiðum neytenda og nýrri
hugsun um opnun þjóðfélagsins.
Sama máli gildir um afstöðu til bú-
vörusamningsins. Sama máli gegnir
um tillöguflutning í ríkisfjármálum
þar sem báðir leggja áherslu á ráð-
deild í ríkisrekstri, en skilgreindu víg-
línuna að því er varðar gmndvallar-
þætti velferðarkerfisins.
Ég lagði áherslu á að þetta ætti að
vera fyrsta skrefið á lengri leið. Þetta
gæti orðið prófsteinn á það hvað
menn raunvemlega meina þegar þeir
boða aðgerðir um sameiningu jafnað-
armanna. Á bak við hlýtur að búa sú
hugsun að gefa kjósendum raunvem-
legan valkost við núverandi stjórn.
Málið kann að hafa komið forystu-
mönnuni Þjóðvaka í opna skjöldu, en
það er mér ánægjuefni að viðbrögðin
hafa reynst jákvæð. Ég geri ráð fyrir
því að nú á næstu dögum munum við
taka upp formlegar viðræður okkar í
Kristín: Það á mikil gerjun eftir að
eiga sér stað á þessu kjörtímabili.
Rannveig: Alþýðuflokkurinn á að
vera með opið tilboð til Þjóðvaka.
Ásta Ragnheiður: Stjórnarand-
stöðuflokkarnir verða að þjappa
sér betur saman.
Gunnar Helgi: Stjórnarandstöðu-
flokkarnir eru sjálfsagt frekar dapr-
ir inn á við og ekki líklegir til stór-
ræða.
Svavar Gestsson: Vantraustsumr-
æða flokkanna um sjálfan sig er
formúla fyrir minnkandi fylgi.
Jón Baldvin: Sameining gefur kjós-
endum raunverulegan valkost við
núverandi stjórn.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
milli um málið."
Svavar Gestsson formaður
þingflokks Alþýðubandalagsins
Alþýðuflokk-
ur borgar enn
skatt fyrir
fimm stóla
Síðasta skoðanakönnun DV segir
að stjórnarandstöðuflokkarnir hafi
bara 30% atkvæða. Þar af hefur Al-
þýðubandalagið að vísu helminginn
eða svipað og hinir flokkarnir til sam-
ans. Þetta er athyglisvert og full
ástæða til þess að ræða málið eins og
Alþýðublaðið gerir nú tilraun til.
Fyrst verður að skoða flokkana í
stjómarandstöðu hvem fyrir sig. Al-
þýðubandalagið stendur sterkast, en
þó ekki nægilega sterkt að mínu mati
því árásir íhaldsins á velferðarkerfið
em svo alvarlegar að það ætti að birt-
ast í hærri tölum Alþýðubandalagsins
og lægri tölum Framsóknarflokksins
sérstaklega. Alþýðuflokkurinn hefur
beitt sér talsvert gegn niðurskurði
velferðarkerfisins. I þeim efnum held
ég að Alþýðuflokkurinn eigi við að
glíma trúverðugleikavandamál. Það
er svo stutt síðan Sighvatur stóð í nið-
urskurðinum að Alþýðuflokkurinn
hefur engu flugi náð í þessu efni jafn-
vel þó að Össur hafi beitt sér myndar-
lega fremur en Sighvatur. Það breytir
engu. Stjómarþátttakan herjar enn á
Alþýðuflokkinn. Hann er enn að
borga skatt fyrir fimm ráðherrastóla í
langan tíma með Sjálfstæðisflokkn-
um.
Þjóðvaki þurrkast út. Hann á við að
stríða sérstakt vandamál. Hans aðal-
mál er að sögn sameining yinstd
manna. Fátt hefur að margra ntati
gerst í því. Til dæmis reynir formaður
Þjóðvaka jafnvel að gera lítið úr því
sem gerst hefur. Þetta bitnar á Þjóð-
vaka. En verra er þó fyrir Þjóðvaka
að glíma við þá staðreynd að fram-
ámenn flokksins vildu einmitt ekki
sameina kjósendur um færri framboð
fyrir síðustu alþingiskosningar. það
er ekki nema eitt ár síðan við gengpm
á eftir Jóhönnu með grasið í skónum.
En hún neitaði. Glæsitölur í skoðana-
könnunum blinduðu hana. Allt þetta
- talið um sameiningu sem ekki hefur
orðið og það hve skammt er síðan Jó-
hanna og Alþýðuflokkurinn voru í
niðurskurðarríkisstjórn - bitnar á
stjómarandstöðunni í heild. Þó verður
að viðurkenna að Kvennalistin þrauk-
ar merkilega vel og Alþýðubandalag-
ið heldur sínu kosningagfylgi og rúm-
lega það.
En hvað getur stjórnarandstaðan
gert til að breyta þessari stöðu? Fyrst
að starfa saman þar sem hún getur
starfað saman með eðlilegum hætti. I
verkalýðshreyfingunni, í sveitar-
stjómunum og alls staðar annars stað-
ar þar sem það er hægt. Hún ætti
einnig að tala minna um samstarf en
leyfa því sem gert er að njóta sín með
eðlilegum og sanngjörnum hætti en
ekki ævinlega með fýlusvip á andlit-
inu yfir því að ekki skuli fleira nást
fram. Það er líka mikið til í því að
sameiningartalið hefur oft borið þann
svip að talsmenn stjórnarandstöðu-
flokkanna treysti ekki sínum eigin
flokkum og þess vegna verði þeir að
sameinast. Þessi vantraustsumræða
um sjálfan sig er formúla fyrir
minnkandi fylgi. Þess vegna er eðli-
legt að flokkarnir haldi uppi sínum
merkjum hver á sinn hátt af fullum
myndarskap. Það mun Alþýðubanda-
lagið gera og sú samstaða sem tekist
hefur með óháðum er kannski for-
dæmi sem gæti nýst annars staðar.
Að minnsta kosti er eitt víst:
Áframhald á pólitískum hjónaskilnaði
Jóns og Jóhönnu með nýjum „nálg-
unum“ og „uppsögnum“ á víxl leysir
engan vanda. Éf menn vilja samstarf
byrja þeir ekki á því að senda bón-
orðsbréf í fjölmiðlum. Þeir sem vilja
ekki samstarf nota hins vegar þá að-
ferð. Þannig séð hefur hún gefist vel.
En það er ekki það sem við viljum?
Eða hvað?“