Alþýðublaðið - 12.03.1996, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 12.03.1996, Blaðsíða 2
2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 1996 s k o ð a n i r MÞYDVBIMD 21079. tölublað Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 562 5566 Útgefandi Alprent Ritstjóri Hrafn Jökulsson Umbrot Gagarín hf. Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf. Ritstjórn, augiýsingar og dreifing Sími 562 5566 Fax 562 9244 Símboði auglýsinga 846 3332 Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði. Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk „Einu megum við aldrei gleyma“ Alþýðuflokkurinn og Alþýðusamband íslands fagna 80 ára afmæli í dag. Hinn 12. mars 1916 komu saman fulltrúar fátækra verkamanna, karla og kvenna, og stofnuðu til samtaka vinnandi fólks. Nú munu menn eiga erfitt með að gera sér í hugarlund hvemig íslenskt mannfélag á öðrum áratug aldarinnar var. Verkamenn voru réttlaus stétt, vinnulög- gjöf engin til, ekkert öryggisnet fyrir þá sem fóru halloka í lífinu. Fmm- heijamir, stofnendur Alþýðusambandsins og Alþýðuflokksins, mættu harðri andstöðu hinna ráðandi afla. Sagan geymir því miður ekki nöfn allra þeirra sem tóku þátt í baráttunni fyrir rótttækum umbótum og upp- stokkun íslensks samfélags. En það var samheldnin, sigurviljinn og rétt- lætiskenndin sem smám saman urðu til þess að mannréttindamál ASI og Alþýðuflokksins þokuðust áleiðis. Vitanlega eiga margir þátt í þeirri þjóðfélagsbyltingu sem orðið hefur á íslandi á þessari öld. En skerfur Alþýðuflokksins er drýgri en flestra annarra. Ahrif Alþýðuflokksins á öldinni em langt umffam þingstyrk hans, enda hafa aðrir flokkar - seint eða snemma - tekið upp flest baráttumál hans. Frá 1916 til 1940 vom ASÍ og og Alþýðuflokkurinn skipulagsleg ein- ing. Á fjórða áratugnum blossaði hins vegar upp sú borgarstyijöld í verkalýðshreyfmgunni sem meðal annars leiddi til aðskilnaðar Alþýðu- sambandsins og Alþýðuflokksins. Það er ömurleg staðreynd að íslenskir kommúnistar, sem fýrst klufu Alþýðuflokkinn 1930, skuli öðmm frem- ur hafa staðið í vegi fyrir sókn jafnaðarstefnunnar á íslandi. Eigi að síð- ur var það rétt ákvörðun að aðskilja ASI og Alþýðuflokkinn. Stjóm- málaflokkar eiga ekki að vera bundnir á klafa neins konar hagsmuna- samtaka, eins þótt málstaður þeirra sé góður og göfugur. Það hefur alla tíð verið einn höfuðstyrkur Alþýðuflokksins að hann hefur aldrei selt sig á vald sérhagsmunum, heldur ævinlega látið heill ijöldans sitja í fyr- irrúmi. Aðrir íslenskir stjómmálaflokkar - og allir hafa þeir sér til ágæt- is nokkuð - em með einum eða öðmm hætti pólitísk útibú öflugra sér- hagsmunahópa. Alþýðuflokkurinn getur litið með stolti til þeirra óteljandi umbóta- mála sem hann hefur borið fram til sigurs, og flokkast á stundum undir pólitíska kraftaverkastarfsemi með hliðsjón af því að flokkurinn hefur jafnan þurft að semja við aðra stjómmálaflokka um hugsjónamál sín. Is- lenskir lýðræðisjafnaðarmenn mega líka vera stoltir af því að þeir hafa 'aldrei gengist á hönd erlendum öfgastefnum, heldur alltaf og undan- tekningalaust verið málsvarar frelsis, lýðræðis og mannréttinda. Saga Alþýðuflokksins er átakasaga. Flokkurinn hefur þrásinnis klofh- að, hann hefur séð á bak sumum af ástsælustu foringjum sínum - og stundum hefur hann verið við það að þurrkast út. En það er á ögurstund- um sem reynir á styrk og þolgæði manna. íslenskir jafnaðarmenn hafa aldrei lagt árar í bát þótt brimskaflar hafi gengið yfir. Trúin á hugsjónir lýðræðisjafnaðarstefnunnar hefur reynst sá styrkur sem dugar þegar mest liggur við. Og ekkert er mikilvægara í starfi jafnaðarmanna en trúnaðurinn við þær hugsjónir sem kölluðu saman fátækt fólk í Reykja- vík 12. mars 1916. Dr. Gylfi Þ. Gíslason, fyrrum formaður Alþýðu- flokksins, orðaði þetta svo á hálfrar aldar afmæli flokksins, árið 1966: Einmitt nú... langar mig til þess að minna á og undirstrika hver hlýtur ávallt að vera og verða kjaminn í allri baráttu jafnaðarmanna í stjóm- málum og félagsmálum. Auðvitað er aukin velmegun mikilvæg. Auð- vitað er bætt menntun mikils virði. Auðvitað era betri og stærri skip, nýjar og fullkomnari verksmiðjur og þægilegri og glæsilegri búðir æski- legar. En einu megum við aldrei gleyma. Allar verða framfarimar að vera í þeim anda, sem hefur verið aðalsmerki jafnaðarstefnunnar frá því að hún fæddist í bijósti hinna bestu manna sem hugsjón um frelsi og réttlæti, um samúð og samhjálp.“ En trúnaður við hugsjónir jafnaðarstefnunnar þýðir ekki að Alþýðu- flokkurinn hafi verið eða eigi að vera safn fyrir gamlar pólitískar hug- myndir. Það hefur hann aldrei verið. Hann hefur jafnan verið farvegur nýrra hugmynda, nýrra leiða. Hin einstöku baráthimál era önnur nú en 1916. En granntónninn er hinn sami: Barátta fyrir betra og réttlátara þjóðfélagi. Barátta fyrir því að ísland sé hlutgengt í samfélagi þjóðanna. Barátta fyrir því að íslendingar njóti bestu mögulegu lífskjara. Barátta fyrir því að allir þegnar mannfélagsins hafi sama rétt og sömu tækifæri. Því mega jafnaðarmenn aldrei gleyma. ■ Horfum fram um veg Alþýðuflokkurinn á 80 ára afmæli. Það eru merk tímamót stjórnmála- flokks sem gefa tilefni til íhugunar um sögu og vegferð. Alþýðusamband fs- lands á jafnframt 80 ára afmæli og fyrstu áratugi eftir stofnun Alþýðu- flokks og Alþýðusambands var saga þeirra og framtíðarsýn samofin þó síð- ar syrti í lofti og þeir atburðir gerðust er mörkuðu þáttaskil og aðskilnað. Al- þýðuflokkur og Alþýðusamband hafa, fyrst saman og síðar sem aðskilin stjómmála og verkalýðssamtök, haft sterk áhrif á þjóðfélagsmótun á íslandi og baráttumálin hvað varðar rétt, hagsmuni og afkomu hins vinnandi manns. Á þessum tímamótum þegar þingflokkur Alþýðuflokksins sendir liðsmönnum flokksins nær og fjær og öllum þeim er lagt hafa hönd á plóg í tímans rás til framgangs jafnaðarstefn- unni heilla og hamingjuóskir, sendir ^bor^ð | þingflokkurinn jafnframt hamingju- pg baráttuóskir til Alþýðusambands íslands. Það er hlutverk annarra að rekja sögu Alþýðuflokksins en það er ástæða til að staldra ögn við hlutskipti þingflokksins sem hverju sinni á ör- lagastund hefur staðið í hringiðu þeirra atburða sem aftur og aftur hafa orðið til þess að rýra pólitíska stöðu flokksins og draga úr athafnalöngun flokksmanna sem engu fengu ráðið um atburðarás. Þó hollt sé að líta um öxl Ég segi stundum að það sé ágætt að líta í bakspegilinn til að læra af mis- tökum. Það þýðir ekkert að velta sér upp úr þeim atburðum sem leiðá til sundrungar en mikilvægt að skoða hvemig þá bar að, skilja og fyrirgefa, en halda síðan fram á veg ótrauðari enn fyrr. Vonandi með ákveðna reynslu og visku í farteskinu. Það er öllum ljóst að í þau skipti sem örlaga- atburðir gerðust sem leiddu til klofn- ings og sérframboða jafnaðarmanna þá gerðust þeir á vettvangi þingflokks. Afleiðingarnar bitnuðu hinsvegar á öllum sem í eldlínu stóðu og höfðu áhrif í baráttunni hvort heldur í sveit- arstjórninni eða í flokksfélögunum heima í héraði. Þessvegna er svo mik- ilvægt þegar horft er um öxl að draga það ffam hve vel tókst hveiju sinni að ná vindi í seglin á ný. Jafnaðarmenn eru fólkið sem tekur höndum saman í bjartsýni og trú, fólk sem telur mikilvægt að fmna félags- andann og samheldnina hjá sínu liði, fólk sem verða allir vegir færir þegar vinátta og samstaða er sterk. Þess- vegna leggja jafnaðarmenn yfirleitt miklu meiri áherslu á styrk og fram- gang þegar þeir rifja upp baráttu lið- inna tíma en óheillaatburði. Það er styrkurinn okkar allra að ná samstöðu í baráttunni og ýta sjálfum okkur til hliðar til að ná árangri saman. Al- þýðuflokkurinn hefur þannig orðið sterkt umbótaafl í öOum stærri sveitar- stjómum þessa lands og átt þess kost að móta það nærsamfélag sem fjöl- skyldunni er mikilvægast. Hvers vegna Alþýðuflokkur? Stjómmálaflokkar em tæki þar sem fólk skipar sér á bekk til að hafa áhrif á þjóðfélagsgerð. Alþýðuflokkurinn hefur frá öndverðu verið til fyrir fjöl- skylduna. Á upphafsámnum baráttuafl fyrir atvinnu og atvinnuöryggi, fyrir því að koma fjölskyldum úr kofum og rakakjöllurum í mannsæmandi íbúðir, fyrir jöfnum rétti til menntunar allra bama, fyrir veikindarétti og trygging- um, fyrir reisn og jafnrétti þegna þessa lands. Ávallt með frelsi einstaklings til athafna að leiðarljósi, ávallt með rétt- láta tekjuskiptingu og sanngjarna skiptingu skatta að markmiði. Island í dag er allt annað og eiginlega flóknara umhverfi fjölskyldunnar en það áþreifanlega umhverfi fátæks verka- fólks sem Alþýðuflokkurinn spratt úr. Þörf fjölskyldunnar fyrir að staðið sé vörð um hagsmuni hennar er þó engu minni en áður þó umbúnaðurinn sé annar. Og markmið jafnaðarmanna em þau sömu að skapa velferðarþjóð- félag þar sem félagslegt réttlæti ríldr. Jafnaðarmenn hafa aldrei burðast með ýmsa óKka hagsmunahópa á bak- inu sem heft hafa för. Jafnaðarmenn hafa átt einn hagsmunahóp sem þeir hafa unnið fyrir. Það em launþegar. Styrkur okkar jafnaðarmanna hefur verið framsýni og þor. Alþýðuflokkur- inn hefur ávallt viljað alþjóðlegt sam- starf til varðveislu friðar og frelsis. I störfum sínum í ríkisstjóm hefur Al- þýðuflokkurinn horft til þess hvaða tæki séu tiltæk til að efla og styrkja velferðarþjóðfélagið og ótrauður bar- ist fyrir að slík tæki yrðu nýtt. Gildir það um frelsi í viðskiptaháttum sem flokkurinn hefúr eflt hveiju sinni sem hann hefur haft slík ráðuneyti og bar- áttu á vettvangi utanríkismála fyrir al- þjóðasamstarfi sem væri til hagsbóta á atvinnu- og neytendasviði. Enginn vafi er á því að flokkurinn hefur á vissan hátt goldið fyrir framsýni sína þó á sama tíma hafi honum, þrátt fyrir efnahagssamdrátt, tekist að hrinda fram félagslegum umbótamálum en það er staðreynd hvað varðar stómar- aðild síðustu ára. Það er heldur engin tilviljun að Alþýðuflokkurinn hefur í ríkisstjóm sóst eftir að stýra erfiðum útgjaldaráðuneytum félags- og heil- brigðismála en þar skipast viðkvæm- ustu málefni fjölskyldunnar. í þeim málaflokkum hefur Alþýðuflokkurinn sett mikilvæg lög sem styrkt hafa fé- lagslegan rétt fjölskyldunnar. Það sem við lærðum Tæki til að ná pólitískum markmið- um er eitt, markmiðin sjálf allt annað. Þegar við jafnaðarmenn beittum okkur í ríkisstjórn við að afla slíkra tækja urðu þvílík pólitísk átök að margir misskildu stöðuna. Það er við okkur sjálf að sakast. Við vorum öll svo meðvituð um að aðild að alþjóðlegu viðskiptasamstarfi væri leið til betri lífskjara, tæki til atvinnusköpunar, tæki til gagnkvæmra menntunarrétt- inda, tæki til félagslegs öryggis að við hömruðum ekki nægilega á því. Við höfum lært að það má aldrei gleyma því að tengja baráttuleiðimar velferð Ijölskyldunnar. Hún er markmiðið hitt eru leiðirnar sem deilt er um. Þetta höfum við lært. Þingflokkur Alþýðu- flokksins er sterkur. Hann er fámenn- ari en oft áður og á ný með aðeins eina konu innanborðs eins og á síðasta áratug. Hann er sterkur af því það er vilji fýrir hendi að taka höndum sam- an og breyta því sem þarf að breyta, nýta það sem við höfum lært. Okkur liggur ekki á að fara fram með hávaða og látum því við eram að byggja upp. Það er nú að verða ár síðan við fór- um út úr ríkisstjóm og tengsl flokksins við landsstjórnina rofin þó góðra verka okkar muni gæta áfram í ís- lensku þjóðlífi. Við ætlum að byggja upp innan ffá, styrkja flokk og flokks- anda, undirbyggja vel fyrir næstu lotu. Þingflokkurinn hefur sett á laggimar samstarfs- og málefhahópa sem þann- ig era settir upp að tengja á formlegu flokksöflin. Hópamir era sjö eins og þingmenn flokksins og það er tilnefnt í hvern þeirra frá þingflokki, Sam- bandi Alþýðuflokkskvenna og Sam- bandi ungra jafnaðarmanna. Til við- bótar tengjum við inn í kjamahópana okkar fólk úr launþegahreyfingu og sveitarstjórnum og aðra þá er hafa þekkingu á málasviði. Hver kjarna- hópur mun móta sínar aðferðir við hvemig hann vinnur á málasviðinu og ætlum við okkur að búa til sterka uþp- byggingarhópa innan flokksins jafn- framt því að styrkja jafnrétti í okkar röðum. Þingflokkurinn hefur átt góða fundi með fulltrúum sínum úr laun- þegahreyfingum og fjallað um sam- eiginleg baráttumál og þær breytingar sem nú vofa yfir í réttindamálum þeirra. Það samstarf er ætlunin að efla. Alþýðuflokkurinn - Jafnaðarmanna- flokkur íslands starfar undir áratuga- gömlum einkunnarorðum, þau eru: „FRELSI JAFNRÉTTI OG BRÆÐRALAG". Þessi einkunnarorð era í fullu gildi enn f dag og boðskap- ur ríkisstjórnarinnar á undanfömum vikum hefur verið þess eðlis að undir þessum merkjum eiga jafnaðarmenn og allir launþegar nú að fylkja liði og ganga saman fram um veg. Höfundur er formaöur þingflokks Alþýöu- flokksins- Jafnaöarmannaflokks íslands Jafnaðarmenn eru fólkið sem tekur höndum saman í bjartsýni og trú, fólk sem telur mikil- vægt að finna félagsandann og samheldnina hjá sínu liði, fólk sem verða allir vegir færir þegar vinátta og samstaða er sterk. Þessvegna leggja jafnaðarmenn yfirleitt miklu meiri áherslu á styrk og framgang þegar þeir rifja upp baráttu liðinna tíma en óheillaatburði. m a r s Atburðir dagsins 1916 Alþýðusamband íslands og Alþýðuflokkurinn stofnuð. 1938 Hitler leggur Austurríki undir Þýskaland. 1940 Svonefndu Vetrarstríði milli Sovétríkjanna og Finn- lands lýkur með sigri sovéska innrásarhersins. 1947 Truman Bandaríkjaforseti notar hugtak- ið Kalda stríðið í fyrsta skipti í ræðu í bandaríska þinginu. Hann er þó ekki höfundur hug- taksins heldur dálkahöfundur- inn Herbert Bayard. 1965 Fyrsla íslenska bítlaplatan kemur út. Á henni voru lögin Bláu augun þín og Fyrsti koss- inn, bæði eftir Gunnar Þórðar- son í flutningi hljómsveitarinn- ar Hljóma frá Keflavík. Afmælisbörn dagsins Gabriele d’Annunzio 1863, ítalskur rithöfundur. Vaslav Nijinsky rússneskur dansari og danshöfundur. Jack Kerouac bandarískur rithöfundur sem skrifaði bókina Á vegum úti (On the Road). Liza Minnelli bandarísk leikkona, söngvari og dansari. Annálsbrot dagsins Á því sumri sigldu kaupför héðan með lítinn eður öngvan fisk, barlestuð af gijóti. Þá gátu ei bændur á Suðumesjum gold- ið fisk í landskuldir sínar, og velflestir af ríkum og fátækum komust í stórskuldir við danska kaupmenn og þeirra eftirliggj- ara. Þá var umferð mikil af fá- tæku, bjargþrota fólki um suð- ursveitir, því allvíða flosnuðu upp húsmenn og ómagamargir, bæði (hér) á Álftanesi og ami- arsstaðar. Féll þá margur af vesöld og bjargleysi. Setbergsannáll 1701 Tilvísun dagsins Betra er að deyja virðulega en lifa skammsamlega. Ólafur jarl á Katanesi í Skotlandi við Surt járnhaus. Málsháttur dagsins Lengi er eftir lag hjá þeim er liðsmenn voru til foma. Orð dagsins Dagar þíns lífs, þínar sögur, þín svör voru sjóir með hrynjpndi trafi. Móðir. Nú ber ég þitt mól á vör og merki þér Ijóðastafi. Til þess tók ég fari, til þess flaul minn knör. Til þess er ég kominn af hafi. Einar Benediktsson Skák dagsins Nú skoðum við afbrigði af skák Konci og Golombeks frá Ólympíuskákmótinu í Varna árið 1962. Hvftur er í stórsókn og spumingin er: Hvemig getur hann knúið fram mát í tveimur leikjum? Þessi þraut ætti tæpast að vefjast fyrir lesendum skák- dálkarins. Hvítur leikur og vinnur. 1. Dxh6+!! gxh6 2. Hg8 Mát.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.