Alþýðublaðið - 13.03.1996, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 1996
S
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3 ð U
7
n
Magnús M. Norðdahl skrifar
Verkalýðsh reyfi ng
í vanda?
um annað er samið en fyrirÍTam hafa
verið gefm fyrirmæli um. í öðru lagi
með því að draga úr ríkisrekstri og
umsvifum ríkisins í efnahagslífinu þar
sem það í dag stendur steinrunnið á
bak við atvinnurekstur sem fyrir löngu
á að vera kominn úr höndum þess. I
þriðja lagi með því að afleggja ríkis-
valdið og ríkisbankakerfið sem félags-
málastofnum ákveðinna atvinnu-
greina. íslenskur landbúnaður er ef til
vill besta dæmið þar um en íslenskir
bændur, framleiðslu- og markaðsfyrir-
tæki þeirra eru fullfær um að standa
sig í samkeppni á opnum markaði.
Hann þarfnast einskis fremur en þess
að losna undan áþján og miðstýringu
ríkisvaldsins. Allt of margir íslenskir
Undanfarin ár hefur því verið haldið að almenningi að
verkalýðshreyfingin íslenska sé í vanda. Kjarasamning-
ar séu gerðir um litlar kauphækkanir eða óbreytt ástand.
Hreyfingin sé sundurleit og aðgerðir hennar stuðli að
ójafnvægi á vinnumarkaði með því að einstakir hópar
nái sínu fram með aðgerðum eftir að stóru samflotin
hafi gert samninga. Það má vel vera að sannleikskom
sé í þessu og um það er hreyfingin vel meðvituð. En
hver er vandinn?
í skrifum ýmissa pistlahöfunda löngum verið afnám kjarasamninga
dagblaðanna, og þar er Alþýðublaðið
ekki undanskilið, koma þær skoðanir
;frtoni|ð vandinn liggi að mestu innan
■hréyíingminnar sem sé miðað við nú-
verandi skipulag ófær um að gæta
hagsmuna launafólks. Hún sé ólýð-
ræðisleg, þung í vöfum, spillt af valdi
og beiti úreltum aðferðum við gerð
kjarasamninga. Lagt er til að gripið
verði þegar til aðgerða og skipulagi
hennar breytt og komið á nýjum regl-
um við gerð kjarasamninga. Þetta
virðist sannfærandi rökstuðningur og
hann hefur orðið úl þessr_að--Páll Pér-
ursson ber í borðið og vill í ósátt við
verkalýðshreyfmguna koma á nýrri og
miðstýrðri aðferð við gerð kjarasamn-
inga. Undir síbylju framkvæmdastjóra
VSÍ um nauðsyn á endurskipulagn-
ingu hreyfingarinnar og „lýðræðis-
væðingu" hennar jarma síðan pistla-
höfundar dagblaðanna í einum kór.
Allt þetta ber vott um svo litla þekk-
ingu á málefnum verkalýðshreyfmgar-
innar og svo mikla yfirborðsmennsku
að mál er að linni og að Alþýðuflokk-
urinn og Jafnaðarmenn allir rísi upp til
vamar þessu systkini sínu, verkalýðs-
hreyfingunni.
I allri þessari umræðu gleyma menn
því í fyrsta lagi að verkalýðshreyfing-
in er stærsta félagsmála- og samtrygg-
ingarstofnun samfélagsins og gegnir
þar ómetanlegu en lítið virtu eða
ræddu hlutverki. Umfjöllun um það
bíður betri tíma. f öðru lagi virðast
menn gleyma því að stærsti launa-
greiðandi landsins, ríkisvaldið, hefur
með skipulögðum hætti vegið svo að
samningshlutverki verkalýðshreyfmg-
arinnar að engan skyldi undra hver
ávöxtur undanfarinna kjarasamninga
hefur verið í beinum kauphækkunum.
Eru menn búnir að gleyma því í um-
ræðu dagsins að vinsælasta hagstjóm-
artæki undanfarinna áratuga hefur
með lögum. Lög á lögmætar verkfalls-
aðgerðir, lög sem umtuma skattakerf-
inu og almannatryggingakerfmu, laun-
þegum í óhag stuttu eftir gerð kjara-
samninga, fmmvörp sem umtuma líf-
eyrisréttindum og starfskjömm eins
og nú liggja fyrir Alþingi og svo
mætti lengi telja. Með þessum hætti
hefur samningsréttur verkalýðshreyf-
ingarinnar um kaup og kjör í raun ver-
ið svo skertur að stappar nærri því að
hann hafi verið afnuminn. Ahersla
hreyfmgarinnar undir þessum kring-
'úmstæðum hefur því undanfarin ár
fremur beinst að launajöfnun, nýskip-
an í öryggismálum og að því að
þvinga viðsemjendur sína, þar með
talið ríkisvaldið, til þess að virða al-
þjóðsamninga um réttindi verkafólks.
Þetta hefur hún gert einfaldlega vegna
þess að allar aðrar aðgerðir em bann-
aðar með löggjöf eða stjómvaldsað-
gerðum á einn eða annan hátt.
Sameinaður frontur ríkisvaldsins og
VSÍ birtist síðan í ijölmiðlum veifandi
línuritum, töflum, aflaspám og þjóð-
hagsskýrslum sem fyrirfram segja öll-
um sem heyra vilja um hvað sé að
semja fyrir verkafólk. Með öðrum
orðum, það er ekkert um að semja
nema þetta. Og hreyfmgin veit að ef
ekki er spilað með beitir ríkisvaldið
þeim vopnum sem það hefur og kem-
ur kauplagi í það horf sem það fyrir-
fram var búið að ákveða í samráði við
„Guðfeður" íslensks efnahagslífs í
Garðastrætinu. Minnast menn þess að
ríkisvaldið hafi sett lög um hækkun
launa í andstöðu við VSI eða aukið
réttindi verkafólks með öðrum hætti
en þeim að bæta „tjónið" að fullu með
hliðaraðgerðum sem síðan er beint
velt á launafólk með aukinni skatt-
heimtu, skerðingu félagslegra réttinda
og svo framvegis. Um leið bætir ríkis-
valdið sér sitt eigið tjón, enda stærsti
Með öðrum orðum. Vandi verkalýðshreyfingar-
innar er ekki eigið skipulag heldur sameinaðir
kraftar rfkisvaldsins og VSÍ sem árum saman
hafa skipulega dregið úr samningsrétti hreyfing-
arinnar og gildi gerðra kjarasamninga.
launagreiðandinn. Og síðan geysast
spekingarnir fram og kalla þetta „-
vanda verkalýðshreyfingarinnar" sem
rekja megi til skipulags hennar við
gerð kjarasamninga og stjómun innri
málefha. Þetta á ekkert skylt við þann
raunvemleika sem hreyfmgin stendur
frammi fyrir við gerð kjarasamninga
og gagnvart kauplagi í landinu. Óró-
ann innan hreyfingarinnar er ekki að
rekja til skipulags hennar heldur til
þess að stórir hópar hafa gefist upp á
málamiðlunum og heimta aðgerðir,
harðar aðgerðir, og það vekur ugg í
bijósti margra. Þessu sulla menn síðan
saman við skipulag hreyfingarinnar og
nota tækifærið til þess að hvetja til
endurskipulagningar hennar með laga-
boði þegar raunveruleikinn er sá að
ríkisvaldið og vinnuveitendur óttast
óróann innan verkalýðshreyfingarinn-
ar og þær aðgerðir sem hinir órólegu
boða. Það á því að nota moldviðrið
sem blásið hefur verið upp til þess að
draga enn frekar en orðið er úr valdi
og sjálfstæði hreyfmgarinnar og færa
það inn á borð ríkissáttasemjara. Með
því verða hinir órólegu hamdir fyrir-
fram og satt best að segja dettur manni
helst í hug að fmmvörpin sem nú á að
fara að afgreiða á Alþingi hafi þann
tilgang einn að undirbúa gerð næstu
kjarasamninga.
Mál er að Jafnaðarmenn taki ein-
arða afstöðu í málinu. Þingflokkur Al-
þýðuflokksins hefur gert það en meira
þarf til. Við þurfum að beita okkur til
aðgerða í anda þess tilgangs sem við
réttlætum póhtíska tilvem okkar með
og í samræmi við arfleifð okkar. I
megindráttum getum við gert það með
þrennum hætti. I fyrsta lagi með því
að virða sjálfstæði verkalýðshreyfmg-
arinnar og láta henni sjálfri eftir að
skipuleggja sín innri mál og stýra sín-
um samningsháttum innan ramma nú-
verandi laga og ef einhveijar breyting-
ar á að gera þá verði þær gerðar í fullu
samráði og með samkomulagi við
hana. Aðferðin við gerð kjarasamn-
inga er og verður samningsatriði
verkalýðshreyfingar og vinnuveitenda.
Embættismaður ríkisins, Ríkissátta-
semjari, á ekki að fá meira vald en
hann hefur nú. Hann verður aldrei
annað en einn útvarða efnahagsstefhu
ríkisvaldsins og aldrei sjálfstæður
meðan ríkið sjálft er undir, ofan á og
allt í kringum samningsborðið eða
með vönd laganna tilbúinn til höggs ef
bændur sem áður mynduðu kjamann í
íslenskri sjálfstæðisbaráttu eru í dag
ekki annað en kúgaðir skuldaþrælar
úreltra efnahagsráðstafana og miðstýr-
ingar. Önnur dæmi má nefna eins og
til dæmis austur ríkisins á fjármunum
til refaræktar, fiskeldis og annarra
„nýjunga" í íslensku efttahagslífi sem
orðið hafa til þess að fjöldi sjálfstæðra
fslendinga situr í fangabúðum ríkis-
bankanna og sjóða ríkisins, hart nær
eignalausir og margir gjaldþrota.
Reikningurinn fyrir öllu saman er síð-
an sendur á almenning með skattlagn-
ingu eða háum vöxtum innan banka-
kerfisins sem verða að standa undir af-
skriftareikningum ríkisbankanna og
afleiðingum þess að þeir eru hag-
stjómartæki ríkisins og félagsmála-
stofnun gæluverkefna en ekki grand-
varar ljármálastofhanir.
Með öðrum orðum. Vandi verka-
lýðshreyfingarinnar er ekki eigið
skipulag heldur sameinaðir kraftar rík-
isvaldsins og VSÍ sem árum saman
hafa skipulega dregið úr samningsrétti
hreyfingarinnar og gildi gerðra kjara-
samninga. Með því hefur verið dregið
úr vægi hennar sem málsvara launa-
fólks innan efnahagsh'fsins og virðing
hennar og traust hefur verið rýrt meðal
almennra félagsmanna. Verkalýsð-
hreyfmgin hefur ætíð verið og er enn
útvörður launafólks og við jafnaðar-
menn eigum að virða þá stöðu um leið
og við berjumst fyrir opnum samfé-
lagsins, auknu lýðræði og þáttöku
þess í samfélagi ffjálsra þjóða. ■
■ Sendiherra flytur fyrirlestur
Borges og feiknstafir hans
Argentíntínumaðurinn Jorge Lu-
is Borges hlaut aldrei Nóbelsverð-
laun - og það var raunar algjört
svindl - en samt er víst að hann er
í hópi allra merkustu höfunda tutt-
ugustu aldarinnar; maður sem hélt
til í völundarhúsi, fullu af spegl-
um, kynjaverum og gömluin
Borges var áhugamaður
um íslenskar bækur og aðdáandi
þessa norðurhjarafólks.
Myndina tók Robert Guillmette
T íslandsheimsókn hans.
skræðum. Borges var líka mikill
áhugamaður um fsland og gamlar
íslenskar bækur; hann skrifaði
greinarstúf um forngermanskar
bækur, hann kom til íslands, þá
löngu orðinn blindur, til að snerta
görnul handrit í stofnun Árna
Magnússonar; lýsti oft aðdáun
sinni á þessari norðurhjaraþjóð og
orti frægt kvæði uin víg Snorra
Sturlusonar. Eftir Borges hafa ver-
ið þýdd á íslensku tvö smásagna-
söfn; annað af Guðbergi Bergs-
syni, hitt af Sigfúsi Bjartmarssyni,
en að auki er nokkuð af ljóðum
hans til í íslenskum þýðingum.
Á morgun, fimmtudaginn 14.
mars klukkan 17.15, flytur Feder-
ico Mirre, fyrirlestur í Norræna
húsinu og nefnist hann Argentín-
skar nútímabókmenntir og Jorge
Luis Borges. Federico Mirre er
sendiherra Argentínu á fslandi,
með aðsetur í Osló, menntaður í
heimspeki, tungumálum og lög-
fræði. Fylgir sögunni að hann hafi
verið ágætlega kunnugur Borges.
Fyrirlesturinn sent fer fram á
ensku er í boði Heimspekideildar
Háskólans.