Alþýðublaðið - 09.07.1996, Page 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
PRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ1996
s k o ð a n i r
unmun
21138. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Gagarín hf.
Prentun ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Hinir raunverulegu
böðlar
Síðla sumars í fyrra náðu serbneskar hersveitir í Bosníu borginni Sre-
brenica á sitt vald eftir langt umsátur. í kjölfarið fylgdu einhver mestu
og ægilegustu fjöldamorð seinni ára; þúsundir manna voru brytjaðar
niður. Morðin voru þaulskipulögð og þeim var stjómað af æðstu mönn-
um Bosníu- Serba. Að undanfömu hafa vitni sagt stríðsglæpadómstóln-
um í Haag hryllingssöguna frá Srebrenica, og þessvegna verða þær
raddir æ kröftugri sem krefjast þess að Ratko Mladic hershöfðingi og
Radovan Karadzic leiðtogi Bosníu-Serba verði handteknir og dregnir
fyrir dómstólinn í Haag. Klaus Kinkel utanríkisráðherra Þýskalands hef-
ur nú sagt afdráttarlaust, að ekki komi annað til greina en Mladic og
Karadzic verði látnir svara til saka.
Karadzic og Mladic em vitaskuld glæpamenn sem bera ábyrgð á
óteljandi maimslífum. Þeir em böðlar og eiga ekki að ganga lausir. En
kröfúr ráðamanna heimsins nú um handtöku morðhundanna tveggja
fela í sér mikla hræsni og tvískinnung. Srebrenica var eitt af yfirlýstum
„griðasvæðum" Sameinuðu þjóðanna, sem með því ábyrgðust að Serbar
yrðu ekki Iátnir komast upp með að hemema borgina. Þessu trúðu íbúar
Srebrenica, og eftir að borgin var lýst „griðasvæði“ dró mjög úr tilraun-
um þeirra til að komast burt úr borginni. Þegar Serbar létu til skarar
skríða galt fólkið í Srebrenica með lífi sínu fyrir að hafa treyst yfirlýs-
ingum Sameinuðu þjóðanna og valdamanna heimsins. Allir vissu hvað
myndi gerast ef Serbar næðu borginni - en alþjóðasamfélagið gerði
ekkert. Friðargæsluliðar í Srebrenica vom vitni að morðum og fjöldaaf-
tökum, einsog kom fram í fréttum strax í haust, þótt reynt væri að þagga
málið niður.
Nú er verið að opna fjöldagrafimar í Srebrenica. Það vom liðsmenn
Mladic og Karadzic sem önnuðust morðin - en sökin er ekki minni hjá
þeim ráðamönnum heimsins sem fyrst sögðu fólkinu í Srebrenica að
þeir myndu ábyrgjast öryggi þess, en tóku svo pólitíska ákvörðun um
gera ekkert til að hindra blóðbaðið. Það er því auvirðilegt að heyra
sömu menn krefjast réttarhalda yfir Mladic og Karadzic: þeir ættu að
réttu lagi að sitja með þeim á bekk sakbominga.
„Samstarf4 og sviðsljós
í nýju tölublaði Þjóðvakablaðsins er fjallað um bréfið sem Margrét
Frímannsdóttir formaður Alþýðubandalagsins sendi forystumönnum
hinna stjómarandstöðuflokkanna, þar sem boðið var uppá viðræður um
samstarf. I fréttaskýringu blaðsins segir meðal annars: „Stjómmálaskýr-
endur sem Þjóðvakablaðið hafði samband við töldu útspil Margrétar dá-
h'tið sérstætt, meðal annars vegna þess að það hefði getað haft truflandi
áhrif á kosningabaráttu í forsetaslagnum. Ennfremur væri engu líkara en
hér væri um að ræða tilraun Alþýðubandalagsins til að koma inn í opin-
bera umræðu um sameiningarmál Alþýðuflokks, Þjóðvaka og fleiri
hópa. í þriðja lagi töldu viðmælendur blaðsins útspilið sérstætt vegna
þess að þar væri einungis boðið uppá „samstarf ‘ í ljósi þess að viðkom-
andi flokkar hefðu hvort eð er samstarf sín á milli. Hinsvegar hefðu aðr-
ir, svosem Alþýðuflokkur og Þjóðvaki, haft meiri hug á að ræða „sam-
einingu“ og „uppstokkun“ flokkakerfisins.“
Þessi skilgreining Þjóðvakablaðsins er athyglisverð um margt. Því er
ekki að leyna, að ýmsum kom bréf Margrétar spánskt fyrir sjónir, ekki
síst vegna þess að það var ekki rætt innan stofnana flokksins. Þannig
virtist formaður Alþýðubandalagsins fremur vera að reyna að ná frum-
kvæði á opinberum vettvangi og koma sér í fféttir, en að stíga úthugsað
pólitískt skref í þágu sameiningar. Það er líka rétt athugað hjá Þjóðvaka-
blaðinu, að fæstum fannst mikið til koma að bjóða uppá viðræður um
„samstarf" stjómarandstöðuflokkanna. Þeir náðu mæta vel saman á
þingi í vetur, sérstaklega Alþýðuflokkurinn og Þjóðvaki sem eru sam-
stiga í nánast hverju einasta máli.
Alþýðuflokkurinn og Þjóðvaki hafa enn ekki svarað beiðni formanns
Alþýðubandalagsins um „viðræður um samstarf‘, en Kvennalistinn hefur
vísað málinu til framkvæmdaráðs flokksins. Þessi viðbrögð eru líklega
fyrst og ffemst til marks um, að forystumönnum flokkanna þykir ástæðu-
laust að ijúka upp til handa og fóta yfir bréfi sem virðist einkum skrifað til
að baða formann Alþýðubandalagsins í langþráðu sviðsljósi. ■
Vigdís lýkur farsælum ferli
Alþýðublaðið talar ekki
fyrir mig.
Af einhveijum óskiljanlegum hvöt-
um hefur málgagn míns flokks, Al-
þýðublaðið, haft að þvf frumkvæði á
Íiðnum misserum að vera með að-
finnslur, ómálefnalega gagnrýni og
allt að því niðrandi skrif um Vigdísi
Finnbogadóttur forseta. Mér hafa
fundist þær greinar og „fréttir" meið-
andi fyrir allt það ágæta fólk í Al-
þýðuflokknum sem deilir þeirri skoð-
un minni að slík skrif séu ekki við
hæfi. Ég leyft mér að fullyrða að hinn
almenni alþýðuflokksmaður vill að
forseta sé sýnd tilhlýðileg virðing í
allri umfjöllun og ég er sannfærð um
að sá stóri hópur liðsmanna sem telur
sig standa að baki útgáfu blaðsins er
jafn ósáttur og ég. Við erum æði mörg
sem skiljum ekki hvað liggur að baki
svo óviðurkvæmilegum skrifum.
Ég ber þá ósk í bijósti til handa ný-
kjörnum forseta að umfjöllun um
embættið í forsetatíð hans verði með
virðingu og sóma. Heilbrigð umfjöll-
un um embættið og þann sem gegnir
því á rétt á sér en sú umfjöllun á að
vera á sæmilega háu plani.
Háborðið
Rannveig
Guðmundsdóttir
skrifar
Við starfslok vil ég færa Vigdísi innilegar
þakkir fyrir 16 farsæl ár. Ég er sannfærð um
að alþýðuflokksfólk um allt land tekur undir
þær þakkir sem og óskir um að henni megi vel
farnast á nýjum vettvangi.
Hún hefur reynst vel
Það var gæfuspor fyrir íslensku
þjóðina þegar Vigdís var kjörin forseti
Islands. Enn eru mér í fersku minni
væntingamar og gleðin varðandi kjör
hennar, það ótrúlega hafi gerst að í
fyrsta skipti í heiminum var kona lýð-
ræðislega kjörin þjóðhöfðingi og með
því brotið blað hér á Islandi. Það þótti
tíðindum sæta að þessi fámenna þjóð
skyldi hafa þor til að setja konu í önd-
vegi, hún varð sem slík frumkvöðull
en reynslan af veru hennar í forseta-
stóli hefur að mínu mati verið framar
öllum væntingum. Vigdís hefur verið
aufúsugestur hjá öðrum þjóðum og
hvar sem hún hefur komið hefur hún
unnið hug og hjörtu ungra sem aldina
og vakið með þeim áhuga á landi okk-
ar og þjóð. Það hefur verið gaman að
vera íslendingur í landi þar sem Vig-
dís Finnbogadóttir hefur verið gest-
komandi því hrifning og hlýhugur í
hennar garð mætti löndum hennar
hvarvema.
Það var reyndar ekki langt liðið á
fyrsta kjörtímabil hennar þegar maður
heyrði fólk sem ekki hafði kosið Vig-
dísi lýsa því yfir að: „Ég kaus hana
ekki en ég myndi gera það núna.“ Það
leyndi sér ekki að Vigdís hafði unnið
sér sess og orðin „forsetinn minn“ og
„forsetinn okkar“ urðu sjálfsögð um-
mæli um ástsælan forseta.
Boðberi jafnréttis
Kjör Vigdísar ásamt því að konur
lögðu niður störf tugþúsundum saman
og flykktust til fundar í miðborg
Reykjavíkur á kvennaffídeginum árið
1975 skapaði þau viðhorf erlendis að
hér hjá okkur ríkti meira jafnrétti en í
öðrum vestrænum löndum. Að á Is-
landi væru konur kraftmiklar og að
kvennabarátta væri búin að skila þeim
fullri viðurkenningu á jafnstöðu
þeirra. Því miður höfðu jafnréttismál
ekki náð slíkum þroska hjá okkur en
hins vegar er það óumdeilt að kjör
Vigdísar var gífurleg lyftistöng og
hvati til handa öðrum konum. Kjör
hennar brýndi konur til dáða og hún
hreyfði við réttlætis- og jafnréttissinn-
uðum einstaklingum hvar sem þeir
skipuðu sér í sveitir á vinnumarkaði
og í stjómmálum. En þó Vigdís yrði
konum þannig afar mikilvæg voru það
giftusamleg störf hennar heima fyrir
og athygli verð framkoma erlendis
sem gerði það að verkum að þjóðinni
fór að þykja vænt um forseta sinn.
Hún hefur verið
sameiningartákn
Það er afa dýrmætt og ómetanlegt
þegar þjóðhöfðingi verður sameining-
artákn í augum fólksins síns. Eg
kynntist því ung þegar ég bjó í Noregi
hve ástsæll þjóðhöfðingi þeirra Norð-
manna var og hvem sess hann átti í
hjörtum þegna sinna. Mér lærðist þá
hvaða þýðingu það hefur fyrir fólk
sem karpar um dægurmál, deilir um
stjómmál og hefur mismunandi mein-
ingar um menn og málefni almennt,
að eiga þjóðhöfðingja sem er þeirra
allra og nýtur ástar og virðingar hvers
og eins. Hann er haftnn yfir almennt
dægurþras og smásmugulegar að-
fmnslur og hann er sá sem deilir sorg
og gleði með þjóð sinni í fyllstu ein-
lægni. Ég tek það ffam að með þess-
um orðum er ég á engan hátt að líkja
forsetaembættinu við konungdóm né
hampa slíku.
Við Islendingar höfum verið lán-
söm hingað til er við höfum valið okk-
ur forseta því störf þeirra allra fjögurra
hafa reynst þjóðinni gæfurík. Áð öðr-
um forsetum ólöstuðum vil ég sérstak-
lega geta mannkosta Vigdísar sem svo
skýrt komu fram er hún .sýndi fjöl-
skyldum og öðmm íbúum byggðalag-
anna fyrir vestan samhug og einstaka
ástúð eftir náttúmhamfarimar. Það er
mitt mat að þrátt fyrir hve stolt við
höfum verið af forseta okkar er jafnan
hefur verið okkur til sóma á erlendri
gmnd þá hafi hún risið hæst þegar hún
hefur deilt gleði og sorg með þegnum
sínum. Vigdís hefur náð að vera sam-
einingartákn.
í virðingu og þökk
Það verða þáttaskil hjá þjóðinni um
næstu mánaðamót er Vigdís Finn-
bogadóttir lýkur 16 ára ferli sem for-
seti lýðveldisins hverfur til nýrra við-
fangsefna. Það er sannfæring mín að
óháð því hvað hún muni fást við mun
hún áfram vera stór og hvar sem hún
fer mun hún leggja áherslu á hag okk-
ar. Slík tækifæri sem kunna að bjóðast
á þjóðin afdráttarlaust að styðja.
Við starfslok vil ég færa Vigdísi
innilegar þakkir fyrir 16 farsæl ár. Ég
er sannfærð um að alþýðuflokksfólk
um allt land tekur undir þær þakkir
sem og óskir um að henni megi vel
famast á nýjum vettvangi.
Höfundur er formaöur þingflokks
Alþýöuflokksins.
a 9 a t a 1 9 . j ú 1 í
Atburðir dagsins
1810 Argentína lýsir yfir sjálf-
stæði frá Spáni. 1938 35 millj-
ón gasgrímum dreift í verslun-
um á Bretlandi til að undirbúa
yfirvofandi stríð. 1946 Tívolí,
nýtt skemmtisvæði, var opnað í
Reykjavík. Þar var meðal ann-
ars bílabraut, hringekja, París-
arhjól og danspallur. 1951
Bandaríski glæpasagnahöfund-
urinn Dashiell Hammett settur í
fangelsi fyrir að óvirða dóm-
stól. Hann neitaði að bera vitni
fyrir „Óamerísku" nefndinni,
sem fjallaði um mál þeirra sem
grunaðir voru um vera hallir
undir kommúnisma. 1979
Borgarastríði í Nikaragúa lýkur
með sigri Sandinista.
Afmælisbörn dagsins
Elias Howe 1819, bandarískur
uppfmningamaður sem hann-
aði saumavélina. Barbara
Cartland 1901, bresk skáld-
kona sem skrifað hefur meira
en fimmhundruð bækur um
ástir. Edward Heath 1916,
breskur íhaldsmaður, forsætis-
ráðherra 1970-74.
Vandlæting dagsins
Siðferðileg vandlæting er öf-
und með geislabaug.
H.G. Wells.
Annáisbrot dagsins
Um sumarið kom Þórarinn
prestur úr Grímsey með konu
sína og börn, þóttist eigi geta
þar verið með barnahóp sinn
vegna atvinnuleysis til mjólk-
ur; tók sér jörð í landi með ylir-
valdsleyfi. Þangað var aptur
vígður jón Halldórsson, Þor-
bergssonar.
Mælifellsannáll 1718.
Hræsni dagsins
Hræsnari er maður, sem helur
myrt báða foreldra sína, og bið-
ur sér miskunnar af því hann sé
munaðarlaus. Abraham Lincoln.
Málsháttur dagsins
Loftð laðar brosið.
Orð dagsins
Hirði ég lítt um gœði gulls,
gleði og kraftar dvína.
Eg lief lifað út tilfulh
œfidaga mi'na.
Jón Pétursson.
Skák dagsins
Hvítur er manni undir í skák
dagsins en hefur sigur eigi að
síður: h-peðið ræður úrslitum
einsog glöggir lesendur sjá í
hendi sér. Boey hafði hvítt og
átti leik gegn Filip, skákin var
tefld árið 1972.
Hvítur leikur og vinnur.
1. Hd8! Kxd8 2. h7 og peðið
rennur upp í borð.