Alþýðublaðið - 01.08.1996, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 1996
MÞYBUBUOID
21152. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Útgefandi Alprent
Ritstjóri Hrafn Jökulsson
Fréttastjóri Jakob Bjarnar Grétarsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Umbrot Gagarín hf.
Prentun Isafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
Þjóðareining
um Olaf Ragnar(!)
Það er til marks um þá áherslu sem íslendingar leggja á að for-
seti lýðveldisins sé fyrst og fremst sameiningartákn þjóðarinnar
að 75 prósent kjósenda segjast nú vera sáttir við Olaf Ragnar
Grímsson sem forseta. Þetta er athyglisvert í ljósi þess að einung-
is eru örfáar vikur síðan harðvítugri kosningabaráttu lauk með
því að Olafur fékk ríflega 40 prósent fylgi. Því var mjög á loft
haldið í kosningabaráttunni af andstæðingum Ólafs að honum
tækist aldrei að sameina þjóðina að baki sér. Nú er staðreyndin
sú, samkvæmt skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar, að aðeins
tíu prósent kjósenda segjast ósátt við hinn nýja forseta. Breiður
stuðningur þjóðarinnar er gott veganesti fyrir Ólaf Ragnar, sem
tekur við embætti í dag.
Alþýðublaðið hefur áður sagt að kjör Ólafs Ragnars er einhver
stærst( persónulegi sigur sem unnist hefúr í almennum kosning-
um á Islandi. Hann náði kjöri þrátt fyrir að hafa verið einn um-
deildasti og óvinsælasti stjómmálamaður þjóðarinnar. Þegar úrslit
lágu fyrir reyndu ýmsir pólitískir lukkuriddarar, raunar einkum
andstæðingar Ólafs úr Alþýðubandalaginu, að túlka sigur Ólafs
sem skilaboð frá þjóðinni um áherslur í landsmálum eða jafnvel
flokkapólitík. Vitanlega var það hin argasta firra. Þetta kom
glöggt í ljós í skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar, þarsem að-
eins tvö prósent kjósenda Ólafs kváðust hafa stutt hann vegna
pólitískrar afstöðu hans og reynslu. Flestir stuðningsmenn Ólafs
sögðu í könnuninni að þeir hefðu kosið hann einfaldlega vegna
þess að þeim leist best á hann í embættið.
Á fundi Félags stjómmálafræðinga strax eftir kosningar vakti
Össur Skarphéðinsson athygli á þeirri staðreynd að Ólafur Ragn-
ar náði kjöri þrátt fyrir að flokkseigendafélög flestra stjómmála-
flokkanna hefðu beitt sér beint eða óbeint gegn honum. Ólafur er
þessvegna í sömu stöðu og Ásgeir Ásgeirsson 1952: hann er
stjómmálamaður sem þjóðin kaus til að gegna æðsta embætti
landsins í trássi við valdaklíkur öflugustu flokkanna.
Ólafur Ragnar Grímsson mun vonandi bera með sér ferska
vinda til Bessastaða, enda veitir ekki af. Þjóðin þarf vart að kvíða
því að embættið verði umlukið holtaþoku mærðar og tildurs, þar-
sem Ólafur heíúr lagt mikla áherslu á að forseti eigi að vera al-
þýðlegur í hvívetna og deila kjömm með öðmm íslendingum.
Alþýðublaðið óskar Ólafi Ragnari Grímssyni og fjölskyldu
hans allra heilla á þessum merku tímamótum.
Aðskilnaðarstefna
við Austurvöll
í 65. grein stjómarskrár íslands er skýrt kveðið á um, að ekki
megi mismuna fólki vegna kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóð-
emisuppmna, kynþáttar, litarháttar eða efnahags. DV upplýsir í
gær að eigandi Óðals við Austurvöll þverbrýtur þetta ákvæði
með því að banna fólki af asískum uppmna aðgang að staðnum.
Veitingamaðurinn, Garðar nokkur Kjartansson, staðfestir þetta í
viðtali við DV: „Mér bámst ábendingar frá viðskiptavinum þess
efnis að tvær stúlkur úr þessum hópi byðu mönnum blíðu sína
gegn borgun og á þeim forsendum lét ég vísa fólkinu út og hef
meinað því aðgang síðan. Ég líð ekki vændi á staðnum.“ Nú er
það ömurleg staðreynd að kynþáttafordómar em útbreiddari á ís-
landi en flestir vilja viðurkenna, en hinsvegar er sjaldgæft að ís-
lenskir rasistar viðri skoðanir sínar með svo blygðunarlausum
hætti. Vitanlega er það ekkert annað en fráleitur fyrirsláttur að
banna fólki af asískum uppmna aðgang að staðnum á þeim for-
sendum að einhver haldi því fram að tvær stúlkur hafi boðið
blíðu sína. Aðskilnaðarstefna af þessu tagi ber vott um viður-
styggilegt siðleysi og mannfyrirlitningu. Fólk ætti sannarlega að
sniðganga þennan stað - og kæmglöð yfirvöld að láta eigandann
svara til saka fyrir brot á stjómarskránni. ■
Gúrka eða
áhugaverð umræða
Enginn flokkur á íslandi telur sig vera jafn
mikið með hugmyndafræðina á hreinu.
en því miður líkist Alþýðuflokkurinn of oft
sértrúarsöfnuði fremur en umburðarlyndum
pólitískum flokki.
Eitthvað virðist umræða um sam-
einingu vinstrimanna vera eldfimt
efni. Örstutt athugasemd mín í Al-
þýðublaðinu þann 22. júní síðastliðinn
við framsetningu Bjöms Amórssonar
varðandi þessa umræðu hefur valdið
sterkari viðbrögðum en eðlilegt getur
talist. Sama gildir um afar saklausa
lautarferð Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur sem farin var þann 11.
júlí og hefur valdið titringi á ótrúleg-
ustu stöðum og komst í hámæli í fjöl-
miðlum aðallega vegna þess að þar
vom ekki allir innvígðir kratar á ferð
og fólk úr þremur stjómmálaflokkum
notaði sama grillið. Samsæriskenn-
ingasmiðir fóm af stað og sáu mikil
pólitísk teikn á lofti, sem kom þátttak-
endum í ferðinni mjög spánskt fyrir
sjónir, en segir samt ýmislegt um þá
gerjun sem nú á sér stað.
Pallborðið |
Ritstjóri með rangtúlkanir
Strax daginn eftir birtingu greinar
minnar segir Hrafn Jökulsson, ritstjóri
Alþýðublaðsins, að undirritaður vilji
stofna stóra flokkinn strax á morgun
auk þess sem að ég telji gmndvallar
pólitísk mál, eins og til dæmis eignar-
hald á sameiginlegum auðlindum
þjóðarinnar, vera eitthvað „smotterí".
Þetta er skrýtin ályktun og það þarf
sterkan vilja til að lesa þennan skiln-
ing út úr grein minni. Þá segir Hrafh
að útilokað sé að sameina vinstri
menn vegna þess að Lúðvík Bergvins-
son og Steingrímur Sigfússon séu
ósammála í landbúnaðarmálum, Jón
Baldvin Hannibalsson og Hjörleifur
Guttormsson í utanríkismálum, og
(það allra besta) Halldór Ásgrímsson
og Ágúst Einarsson ósammála í sjáv-
arútvegsmálum. Lítum aðeins nánar á
þetta.
Ef halda skal áfram að ræða sam-
einingarmál vinstri manna á þessum
nótum, það er að persónugera allar
skoðanir sértilgreindra og misgóðra
stjórnmálamanna, skulum við hætta
þessu tali strax. Þær eru síðan alhæfð-
ar þannig að það eru örlög jafnaðar-
manna á Islandi, vegna þess að einmitt
þessir tveir eru ekki nákvæmlega sam-
mála, er útilokað að við hin séum það.
Þetta minnir á ritdeilu tveggja stjóm-
málaforingja síðastliðinn vetur sem
gekk út á hvor hafði rétt fyrir sér,
Héðinn Valdimarsson eða Einar Ol-
geirsson á fjórða áratugnum, Magnús
Kjartansson eða Hannibal Valdimars-
son á Tónabíósfundinum 1967 og svo
framvegis. Nú hefur Hrafn Jökulsson
tekið við og stillir mönnum upp í ein-
vígi, einn á móti einum eins og gert er
í lélegustu försum amerískra undir-
málskvikmynda. Á meðan verður eng-
in framþróun og áffam heldur hreyf-
ing jafnaðarmanna að skiptast upp í
öreindir sínar. Ungt fólk verður ífábit-
ið pólitík og engin endumýjun á sér
stað.
Mörður Amason hélt mikið og gott
erindi í fyrmefndri lautarferð þar sem
hann rakti ýmislegt £ sögu vinstri-
hreyfmgarinnar allt frá germönskum
uppmna hennar og fram á þennan dag.
En hann sagði einnig að þessi saga
skipti nútíma jafnaðarmenn ekki máli.
Hinsvegar ættum við að kunna hana
og nota til þess að geta skilið hvort
annað betur - til þess einfaldlega að
læra hvemig við getum forðast pyttina
sem áður hefur verið dottið £ og vitnað
til þess sem betur hefur tekist.
Það skyldi þó ekki vera vegna þessa
meðal annars, að lánleysi Alþýðu-
flokksins £ dag er jafn mikið og raun
ber vimi. Enginn flokkur á fslandi tel-
ur sig vera jafn mikið með hugmynda-
fræðina á hreinu, en þvf miður lfkist
Alþyðuflokkurinn of oft sértrúarsöfn-
uði fremur en umburðarlyndum póli-
tfskum flokki. Samanburður við
meinta systurflokka f Svfþjóð og Nor-
egi sem vom klofnir f herðar niður í
afstöðu sinni í þjóðaratkvæði um aðild
að Evrópusambandinu á síðasta ári
segir sína sögu. Sama gildir um þann
danska f þjóðaratkvæði um Maast-
richt-sáttmálann í júní 1992. Engum
datt í hug að sprengja þessa flokka
þrátt fyrir ágreininginn, enda umræða
á Norðurlöndum um stjómmál yfirleitt
eftir öðmm línum en í sveitamennsk-
unni hér. Menn geta síðan borið sam-
an fylgistölur íslenskra sósíaldemó-
krata og skandinavískra og velt fyrir
sér ástæðum þess hvers vegna íslensk-
ir jafnaðarmenn séu fastir í því
mynstri sem hér er.
Prívatmál og pólitík
Miklu meira er varið í svargrein
Bjöms Amórssonar daginn eftir. Það
er reyndar rangt að ég sé að skamma
Bjöm fyrir að vera fæddan árið 1945
enda getur hann ósköp lítið að því
gert. Þar er hinsvegar gerð athyglis-
verð tilraun til að greina ýmis þau
augljósu vandamál sem íslensk
vinstrihreyfing stendur frammi fyrir,
ætli hún sér að sameinast í einu stóm
afli. Bjöm lýsir eftir tékklista af minni
hálfu varðandi hvar menn megi hafa
prívatskoðanir og hvar eigi að fylgja
flokkslínu. Listinn er ekki til, enda á
hann ekki að vera það, auk þess sem í
stuttri blaðagrein er útilokað að koma
með efhislegt innihald þeirra máleftia
sem leiða eiga jafnaðarmenn á Islandi
saman. Einn af leiðtogum krata, Guð-
mundur Ami Stefánsson, segir í Al-
þýðublaðinu þann 6. mars síðastliðinn
að stjómmál eigi að snúast um megin-
hugmyndir. Þetta er auðvitað eins satt
og rétt og hugsast getur. Jafnaðar-
menn á íslandi, hvar í flokki sem þeir
em, ættu að geta kvittað undir sameig-
inlega stefnu í menntamálum og heil-
brigðismálum, sem em plássfrekasti
þátturinn í rekstri velferðarkerfisins.
Sjávarútvegsmál og landbúnaðarmál
em erfiðari viðfangs, en alls ekkert
óleysanlegt viðfangsefni. Og svo
framvegis, en gagnger umræða er
hinsvegar nauðsynleg um öll þessi
mál. Hana á ekki að útiloka fyriríram
með vísan í hremmingar sögunnar.
Bjöm Amórsson kvartar í upphafi
greinar sinnar yfir því að ég geri mér
viðfangsefnið (sem væntanlega er
sameining vinstrimanna) of auðvelt
með því að skapa sjálfur viðfangsefn-
ið og einbeita mér síðan að göllum
sköpunarverksins. Þetta er mergurinn
málsins. Þeir sem leitt hafa vinstri-
hreyfinguna í gegnum árin hafa ein-
faldlega gert tilvem sína of flókna og
erfiða. Þeir nota söguna til að viðhalda
ágreiningnum í stað þess að fara þá
leið sem Mörður Ámason hvetur til,
og læra af henni til þess að gera betur
næst.
Auðvitað verður öll flokkaflóran
mínus Sjálfstæðisflokkurinn aldrei
sameinuð innan eins flokks, til þess
em alltof margir smákóngar til innan
hreyfingar jafnaðarmanna. Eg hef
hinsvegar þá trú að æ fleiri, ekki sís
ungt félagshyggjufólk, nenni ekki
lengur að horfa upp á forystumenn
sína tala endalaust um ómögulegheit
hvors annars. Ef einhverskonar sam-
eining vinstri manna á að geta átt sér
stað þá þarf að opna á umræðuna. Þó
menn greini á í einstökum málum, þá
á það ekki að geta komið í veg fyrir að
samstaða sé í grundvallaratriðum um
meginstefnu. Eða eins og höfuðsnill-
ingur hagfræðinnar, John Maynard
Keynes, orðaði það: „It is better to be
roughly right, than precisely wrong.“
Höfundur er viðskiptafræöingur.
ú s t
Atburðir dagsins
1833 Bretar banna þrælahald.
1834 Robert Morrison deyr.
Hann var fyrsti enski trúboðinn
í Kína og þýddi biblíuna á kín-
versku. 1836 Jón Espólín
sýslumaður Skagfirðinga lést,
66 ára. Hann var mikilvirkur
sagnaritari, og skráði annála
1262-1832. 1874 Stjómarskrá
íslands öðlaðist gildi og stofn-
að var sérstakt stjómarráð fyrir
ísland í Kaupmannahöfn. 1935
Talsímasamband við útlönd var
opnað. Fyrsta símtalið var milli
Hermanns Jónassonar forsætis-
ráðherra og Kristjáns X kon-
ungs. 1944 Komorowski hers-
höfðingi í pólsku andspyrnu-
hreyfingunni skipar liðsmönn-
um sínum f Varsjá að grípa til
vopna gegn Þjóðveijum. Þarm-
eð hefjast blóðugir og mis-
kunnarlausir bardagar. 1969
Fyrstu ljósmyndirnar af Mars
berast tii jarðarinnar frá
ómönnuðu geimfari.
Afmælisbörn dagsins
Kládíus I 19 f.Kr., rómverskur
keisari. Francis Scott Key
1779, bandarískur rithöfundur.
Jack Kramer 1921, banda-
rískur tennismeistari.
Annálsbrot dagsins
Um sumarið kom út mannskæð
bólusótt á Eyrum suður úr föt-
um og kistu þess stúdents Gísla
Bjamasonar, er úr bólunni dó
fyrir Noregi; var kista að gerð
og síðan í sjóinn kastað.
Mælifellsannáll 1707.
Orðabók dagsins
Ógerlegl er orð sem aðeins
finnst í orðaforða kjána.
Napóleon Bónaparte.
Málsháttur dagsins
Ekki mun ónýt sú seinni bless-
unin.
Frægð dagsins
Ef frægðin kemur ekki fyrren
eftir dauðann liggur mér ekkerl
á henni.
Martialis.
Orð dagsins
Fyrir allt mitt ferðalag
fæ ég litla borgun.
Nú md ekki drekka í dag,
ef duga skal á morgun.
Jón Árnason, Víðimýri.
Skák dagsins
Staðan í skák dagsins er nokk-
uð skondin. Jagielski hefur
hvítt og á leik gegn Kohler, og
hann finnur snjalla leið til að
vinna lið.
Hvítur leikur og vinnur.
1. Bxd7+ Kxd7 2. 0-0-0+ og
svarti hrókurinn er fallinn.